Page 67 - ARM_19-1947_01

ԱՆ Գ ԱՍ Տ Ա Ն տեն Երեւան կը շաԼայ իր զանազան աշխատ ու - գերով եւ ար տաս անութ իւննե րով մե՛ծ խանգավա–
թեանց Համար անտեսել Կ• 8"վակիմեա­
ո*֊րիչԱերը , որ նոյնպէս ռութիւն ստեղծեցի՛ն՛ ։ Ապա եկան

ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԿԱՌԱՎԱՐՈՒԹԵՆԷՆ ԿԸ ՍՊԱՍՈՒԻ մաս կը կաղմեն այս ժողովուրդին , ու իր կապերը նի աշակերտները, նոյնպէս շատ յաչող՜ երգերով

կը պաՀէ1 միայն Հատուած ի մը Հեաէ եւ արտ աստն ո ւթիւնն եր ով ։ Հանդէսին ղեկավա -

%ււէսոս Այբէպւ « Ա ր մ ե ն ի ց ս հետեւեալ իա|րս Այղ Հատուածն Է որ ամէնէն աւելի կ՚աշխատի բո ւթի ւնը ս տանձէ ած Էբ ան խոն չ Տիկին Գեդան
հրգածութիւնները կ՚ըսէ, այււ իււրագրով իւմբԱՀ.
գրականի մը մէջ (12 ՛լայ •) պսւռակտել Ափիւռքի Հայութիւնը, ան է որ նոր Փա փա զեան (մեր ծանօթ վարժուՀին )1 որուն ե–

խրամներ կը բան ա յ ու տեւականօրէն պա յքար կր րեւումը մեր գաղութին մէչ, ճշմարիտ օրՀնու -

մ ղէ քա ղաքա կան իր. տեսակէտները չբաժնող ու–, թիւն մը եղաւ։ Ան իր ամուսինին Հետ օր մր Տէ–

ինչո^ւ. Համերաշխ չէ Սփիւռքի մէչ ազգային բիշ Հ՝ո սանքի մը , Հ * Տ • Դաշնակցութեան ղէմ ՚ սին է իր 1 70 աշակերտներով , օր մը Լիոն՝ իր

մեր՛ ճակկատը* ինչո*ւ չենք կրնար ղիրար Հասկնայ ՝ւ– Աբգ, տրամաբան՛ական կր թուի կարծես մտ ա - կապոյտ Խաչի սան ո լՀ իներոՎ, ի՛՛նչքան տպաւորիչ

՛ո լ ներգա շնակօրէն լուծել րաղմ՚աիժիւ մանր մուԱբ ծումբ անոնց որ էլ ըսեն, թէ գաղութաՀայութեան էին իր ղեկավարած երկձայն կամ քառաձայն եր–

Հարսեր , որոնք Հեռու են բարձր քոյ ղաքա կան ո ւ ֊. ներքին անՀամեբաշխութիւնը մէկ օրուան մէչ ^երը ղոր երգեց ին Կ • քՏաչի սա՚եոլՀ իներր մեր Ն"Ր

թեն է \ու կը կազմեն առանցքը մեր ա եղա կան աշ ֊ փերչ պիտի գտնէր , եթէ Երեւան բարեՀաճէր յս֊ Ս ե բ՛ունդին Հետ ։ ֊ , ՚4

խատանքնե րո ւն * աա՚կօրէն ու կտրուկ կերպով յայտարարել թէ Մ եծ խան դավա ռութ իւն Ստեղծեցին նո յնպէս

Զկայ , կր խորՀինք, մեր ներքին անՀամերաշ– Սփիւռքի մէչ \դչ ոք իրաւունք ունի իր անունէն Ս ան ո ւՀ ին ե ր ո ւ զեղչկական տա բաղով պարերն ու

խութենէն այնքան՝ ձանձրացած մէկը, որքան ժո­ ճառելու, եւ թէ անխտիր իր քաղաքացին կը նկա­ մենախօսութիւնները ՛՛Եթէ ոլգէիսք բոլորին -— եր–

ղովուրդը։ տէ բոլոր Հայերը– ղող եւ արտասան ող ան ուններբ գր ե լ , Օսււլաջ^

Ս աո յգ է որ խոշոր վտանդներո լ մ է չ մ եր Գժբախտարա ր ցարդ . չեղաւ նմ ան յա յտարա– մէկ սիւնակը պիտի չբաւէ ր Հ

ասլրելու բնազդը մօտեցուցած է մեզ իրարու • րոլթի ւն մը , ինչ որ դարձաւ պատճառ Որ ոչ մի­

րայց սխալ է կարծել թէ վտանգները միշտ չարդ այն վնասոլի , դի րքն ու վա րկը Ե՝ րեւան ի , ՛ա յ լ եւ Հանդէ ս ի եէսին շատ դեղեցիկ ճառ մը խօսե­

կամ աքսոր կր նշանակեն ։ գաղութ աՀա յո ւթի ւնը շարունակէ մնա լ պառակ - ցաւ Տիկին Փափաղեան ; Տիշեց Հայաստանը, շատ

Այսօր ա՝լ կան մեր՛ գ ար աւ որ իրաւունքներ՛ու, տուա՛ծ ու բաժան թաժան Հ՛ ղեղեցիկ գոյներով նկարագրեց անոր երկունքն ու

մեր Հ՛ա յրեն իքի սաՀ մ անն ե բ՛ուն ընղարձէակմ ան եւ Երեւան պէտք է ինքզինքը նկատէ ոչ թէ Հատ­ ծնունդը։ թելադրեց փոքրի կներո ւն Հսիրե լ ել սոր­

մեր րոձնա գրաւուած Հար ստութեան ց Հարցերը : ուած ի՝՝ մ ր կառավա՜րութիւնը , այլ բովանդակ Հայ վիլ մ ե պատմ ութ ի ւնը , մեր աւան գութ ի լնն երը ,

Անոնք որ կր խռրՀին թէ պիտի կարելի ըլլայ ժողովուրդին * Այսպէս կ՚ընեն աշխաբՀի բոլոր կա­ մեծնալ ճշմարիտ Հայու նկարագրով*

այս ՐոէոՐլԴ արժեցնել զիրար խաչաձեւող .աշխա­ ռավար ո ւթ իլնն ե րը , որոնք կը Հռչակեն Գերենք ՛Հանդէսին փակումէն ՀԱ ո աչ բոլո ր մանուկնե­

տանքներ՛ով կամ թլատող ուժերով , կը սխալին ։ պաշտպանը ոչ թէ Հատուածի մ ը, այլ Համ ազգի րը բեմ Հ բաւի ր ո լեց ան ել իրենց նուէր –ծրարն երը

էք ՛֊– որովՀետեւ Հակառակ եղած րո լոր տեսակի բոլոր քաղաքացիներուն Հաւասարապէս յ ստացան ։ ՊաՀ մը բեմը եւ սրաՀ ը վե ր ածուեցաւ

յորղորներուն կարելի չրլլար Ավւիւռքի մէ^ գոյա­ Արդ , ,բոլոր փորձեբէն վեր չ , ուղիղ է , կր կար­ մեղուներու փեթակի մը։ Ուրախութիւնը կը յոր–

ցնել ազգային միատեսակ գործո լնէ ութիւն ել Հա՝– ծենք, ակնկալել որ Սփիւռքի ներքին Համերաշ - ԴԿ ԲռՐրԻն աչքերէն ։

մերաշխ ճակատ , կը տարուինք խո րՀ ելու թէ Հա­ խութեան Համար Երեւան՛ ցոյց տայ նման կեց - Տասն եա կնե րով ար տ ա ս ան ո ւթի ւնն ե ր ը , երգե–

մէն աններգաշն ակութ իւն եւ ըսի ՚ ըսաւ վեր^ "էք1՜ աւա՚ծք մը, եթէ իրապէս կր ցանկայ տեսնել Հայ­ րլւ եւ պարերը ,այդքան բ կազմակերպել, ք"4–ՔոէԼԷ

տի գտնէր , եթէ այգ ուղղութեամբ առաքելութիւն կական տ ր տ ա ս ա Հ մ ան ր Համերաշխած։ բե րե լ ա յնքան դժուարին պայմ աններու տակ , ի–

մը կազմակերպէր նոյնինքն Հայրենվ»քը ։ Ատկէ ամէնէն աւելի պիտփ շաՀ էր նախ ինք, րօք սրտագին օրՀնութիւն մը կ՛արժէ ։

Այս մտածումը անոր Համար , որ այսօր Ափիւռ– եւ յետ՛ոյ՝ Հա յ կական Ս փէլ * " ,/>/՛ : Սբա անց կը շն ո րՀա ւո ր են ք մ եր ժբա չան ԷԱ ա–
քի մէչ գոյութիւն
տտ յա յո տ ւթեանց ՛ունի Հատուած մր , ո ր իր ար– Ոփքան ատեն որ պա ռակտ ո ւած՛ ու ահՀամե - չոլՀ իները եւ կը ցանկանք նոր յաչողութ իլենն ր :
քը որպէս Երեւանի
մէչ կը ֆանայ ցա յց տալ ինքզին­ բաշխ կը մնա ^ Հ ա յ ո լթ ի ւն՜ը դաղութներու մ էչ , Հանդէսին բացումը կատարուեցաւ Հ&աղկիր

կառավարութեան Հետ՝ կապեր նուազ պիտանի կը դառնա լ Հայրենիքին Համարի ։ ազատ իմ Հայրեն՚իք^ով , իսկ փակման ատեն \,որ

պաՀ\ող , անկէ ՀրաՀանդներ ս տ ա ցռողո եւ իր պձ Ս ե բունդի նուադա խումբը շա բունակ կը Հոն -
չէէ ցնէ ր ՛՛՛զգա յին եւ յեղափոխական երգեր , մինչ
ռակտ ի չ արա ր քները ան՛որ ՛իսկ թե լա դր ո ւթեամ բ

կատարող դոբ&իք ։ բազմութիւնը յամ բարաբ կը պարպէր սրաՀբ։

Ս տ ո յ դ է որ ա յս Հատուածը շօշափելի փաս­ %պլէ

տե՛ր չի գներ մէ^տեղը, չի տար ապացոյցներ իր (ՄԱՆՈՒԿՆԵՐՈՒ 0Ր»Ը ԼԻՈՆԻ ՄԷՋ Հ. Մ* Ը> ՄԸ Մ ԱՐՍ ԷՑ ԼԻ ՄԷՋ

ար տա յա յտ ո ւթեանց ճշգրտութեան , բայց ն՛ոյն ա–

ԼԻՈՆյ 13 Յունուար ինչպէս այլ քաղաքնե– ՄԱՐԱԷՑԼ՝– ՇօԱբՇ (16 ^>^ՕV6Ո^6^ խաղարկու

սր , ւ^անաքեռղէսը ։ Խ * Հայաստանի քսանամեա - բոլ մէչ, այստեղ ալ 3)ր * կապ՛ոյտ հքաչը ՀձԱանուկ– թեան երկրորդ մրցումը Ս. Տ. &.ա1€Ա\շի գէմ ՜աե՚ղի

կին՝ արդէն կա ուուց ո ւած էին \ել կբ գո բ՛­ ներու 0 ր^ուան առթիւ Հրապար ակտ յին Հանդէս ունեցաւ մ ի ո ւթ եան ս մարգադաշտին վրայ , Հոծ՜

ծէ ին ա քառասուն– ել աւթ ելեկտրակայաններ , որոնց մը կազմ ակերպած էր Հ Կ իրակի իրիկուն (12 Տուն՜ բազմ ո ւթ ե ան մը ներկա յութեան ; Ա յս անգամ

քսանը շր չանա յ քւն ։ Ա ին չեւ \ 938 ա յգ էլա յանները ՛ո լար ) 2) բանսուտ Ղ՝օփէի մ եծ սրաՀը կ՚եռար մ ա ֊ Հ • Ա . Ը . Մ՛ի մարզիկները գեղեցիկ խաղարկու -

կ՚աշխատէին իրարմէ ս/հ^յստ . * \,ո յն թուին խումբ նուկներով եւ Հանդիսականներով ։ Լիո՛ն ի– ամէն։ թե ամ բ պարտութեան մտանե՛ցին ֆրան՛սական

մը Հ զօր ելեկտրա կա յա՛ններ միացուեցան եւ կագ. թաղամասերէն,–Հե՝ոյն իսկ Հեռաւոր արուարձան ՝- խումբը 2 4 նշանակէտո՛վ, խաղի ընթացքին Ա"յ*յ

մ՛եցին միասնական բարձր վոլթով ամբողջութիւն ն՛երէն ծնողները իրենց երախաներով փութացած տա լով իրենց մարզական բարձր ՛ոգին՝ ։

մ ր • Խ՛ո րՀ ր դա յիս ի շխ ան ո ւթ ե ան տա՛րիներուն՛ կա­ էին սրաՀը , դիտելու , տեսնելու կապոյտ ԷԱաչի ի– Ղ՝ժ բախտա բա ր ֆրանսաէլան խում բին այն՛ քա­

ռս ւց ո ւ ած է աւելի քան վեց Հարիւր քիլոմեթր եր­ րենց զա լա կն եր ո ւն Համ ար սարքած Հանդէսը եւ նի մը/Հանգի ս ականները այս անգամ ալ կը ՀայՀո–

կա ր ո ւթե ամբ՛ աբդիւնա բե բտկան ն շան ա կո ւթ ի ւն այնտեղ կատարուելիք երգերը, պարերը, արտա­ յէին եւ էլուզէին չլատել մեր տգոց անխորտակելի

ունեցող Հաղորդման) գիծ՜ : սանութիւնն ե րր եւն : կամքր , սակայն իրենց դասը առնելով ձերբակալ­

Ե բ կր ին ելե կտբակ ան ո լժ ի ւերտադ րո լ թի լն ը Ւնչ որ տեղի ՛ունեցաւ այնքա՛ն ճոխ ու գոՀ ա - ուեցան՝ ոստիկան ո՛ւթ ե՛ան կողմէ :

եղած է \9\3ին 5,1 միլիոն քիլհվաթ մամ, 19\9ին՝ ցուցիչ էր , ՛որ ամէն էն անՀ-ո՚գն– ա՝լ իր գոՀունակու-

1,7. 1917-28/^՝ 20,6. 1 9 3 2 ^ ՝ 53,6. 1937/>՝ 258,3. թիւնը կը յա յանէ ր ; ք՝եմ ը րա ց ո ւե լո ւն , առա չի՛ն՛ Մ եր տղաքը թէեւ յաղթութիւնը տարին , բայց

1 9 4 0 ^ ՝ 393,3։ Հնգամ եակի վերագրութեան այս ե ր եւացողները եղան Տիկին Լիւսի Թ՝ե րղեանփ աշա­ չկրցան իրենց լաւագոյն իպսյղարկութիւններէն մին

թիւը "էի՚՚՚ի Հասնի 860 միլիոն քէլովաթ ժամի– կերտները ( Ալամտւշի շըչանէն ) որոնք իրենց ; եր– ցոյց տալ՛ Միմիայն վե բ^լորութեն էն 25 ՚ Լ ա յ բ ֊

ՆԻՒԹԵՐ ՊԱՏՄՈՒԹԵԱՆ ՀԱՄԱՐ Պէտք չէ կարձ-ել , թէ 36 փաստաթուղթերով մէն ճիգ կը թափէին Թուրքիան իրենց Հետ ունե­
նալու Համար *
կր ս սլա ււ ի թո ւրքեւգե րմ ան դի ւս/ն տգիտական՝ յա­

րաբերութեանս կապո որ , ՛մինչեւ իսկ 1941^5, մին– 1939 Յունիս. \ ին ֆրանսական դեսպանը Պեր–

Մեծակշիռ փաււտաթոպյ չ ե ւ 1943ք։ ՜ լթնի մէչ՝ ՚Բ՚ոլլոնտրր՝ կը տեղեկագրէր Փարիզ

Մ ո ս կո ւա Հրապա րակած է ա յն փաստաթուղ­ արտաքին գործոց նախաբար Պոն է ի , այն ռազմ ա -

թերը միայն՛, որ իր ձեռքը անցած են, մաս մը՝ կան խորՀ ուրդի մասին , զոր գումարած է Հէթէէբ )

Խ * Միութեան Արտաքին Գործոց Լյտխտրա - բուն *9երլինի մէչ (Արտ* Գործոց նախարարու­ մ ասնակցոլթեամ բը սպա յտ կոյտ ի պետ ղօր * ՝է՝ա յ–

րութեան Ղ՝իլանակա՝ն՝ Վարչութիւն՛ը" ՚Լ^՚բ2երս , թեան դիւաններէն) , մաս մբն աչ՝ գերման Հբա– 1^՝՚ԷԼԼէ ՚ԼՒԲԷ" Հբամ ան ատ ար զօր * Պրաուխիչի ,

Լո՚֊Լ՚չ ՛Լեց ամիս առաչ, մեծարժէք ԳՐՔ"յ^ մը մ անատարութեան ա յն ՚ թուղթե րէն , որ նտՀանչի գիտնալու Համար , թէ պատերազմ բ կրնա* յ արղ–

Հրապարակա՛ծ է , Հետեւեալ խոբաղրին տակ , ատեն, իբրեւ աւար, մնացած են կարմիր Բանա­ են սլաստ վախճան ունենալ Գերմանիո յ

«ԳԵՐՄԱՆԻՈՅ ԱՐՏԱ-ԲԻՆ ԳՈՐԾՈՑ ՆԱ1օԱՐԱՐՈՒ– կին ձեռքբ. Համար :

ԹԵԱՆ ՓԱՍՏԱԹՈՒՂԹԵՐԸ» , «Գերման քաւլաքա . Պիտի չանանք գ ըստ փաստաթուղթեր՛ու, քիչ~֊ * « Երկու զօրավարներն ալ, կը տեղեկագրէր

կսսաւր֊իւնը Թուբքիոյ մէջ (1914-1946)», Պեա շատ լոյս սփռել Հետեւեալ վեց Հիմնական Հարցե– Գ՚ուլոնտըր , վճռական նկատած են Ռուսիսյ

•Հրատ , Մո՚սկուա , 1946։ րու վրայ . ԳԻԲՔ">– 1էԳո՞Ք ՂԸ. մնայ ան թէ ոչ–. Եթէ Գեր -
ա.—- Գերմանեւթուբք
Հատորին մէչ տեղ գտած են՛ 36 փաստաթուղ­ գաղտնի բանակցու . մանիոյ վիճակուի միաժամանակ կռուփլ նաեւՌու—

թեր , ոմանք լուսանկարներով, իսկ ուրիշներ՝ թիւնները ։ սիոյ դէմ՝ այդ պարագային Գերմանիա քիչ յոյսեր

•իբենւլ բ՛նագրային (գերմաներէն) լեղուով, յարա– բ՛ Գերմանիոյ զի^՚-մները ել Թուբքիոյ կրնայ ոմև՚ենալ պատերաղմր շօյՀելՈւ մասին՛ է

՚ հ.էէք *ւուԱերէն թարգմանութեամբ • ոտնձգութիւնը ; Հ-Երկու զօրավարներն ալ մե՛հ– նշանակութիւն

հլորՀրդային պարբերականներէն այս մեծաբ– գ . — ֊ Թուբքիոյ թաքուն աչակցութիւնը Գեր -կուտայ ին Թուբքիոյ գրաւելիք դիրքին; Անոնք կր

<եէք ԳՐՔ" յ^էէն յօդուածներ ն՛ո լիր ած են արդէն , մ ան ի ոյ ։ գտնէին , որ Թուրքիա կրնայ միանալ արեւմտեան

Մ ո ս կո ւա յի Հ^(յո ր Հրամ անակ^ ե րկշա բա թօ րեակը դ* Թուրքիա եւ կովկաս ։ -տ պետութեանս , եթէ այս վեր Օիններ ույն միանայ
ե* Թուրքի ո յ «չէղոքոլթիլն»ը ել իր
(15 0 պատերազմիկներու Հանդէպ * գիրքր Ռուսիա . . .» («Պատմութիւն դիւանագիտութեան» ,

գոաո . 1946, $^էլ 16) եւ Հ.Պրաւ֊գա՝ֆ (11 Օգ՛ Հ– Գ–, Մոսկուա, 1945, ^ 679—680)։

1946) ու «իզվեսաիա» (13 Օգ՚՚սա. 1946) օրա - ղ* Թուբքիոյ դիբքր ռուս ազդի եւ ՛ռուս Այս ճշմարտութիւնր գիտէին՛ ն՛աեւ Գաշնա -

թերթևրշ Լայս վեր ԱՆ երէլու թերթերոլ մէչ մի– պետութեան Հանդէպ ։ կիսներբ; Ուստի ,\ առաշդն Հերթին Թուրքիան ի-

եւՏն՚ո՚յ՚ս յօգուաօղր) : ՝\յ ի ւթ ին անցնելէ առա չ անՀ րաժեշտ կը նկա­ րենո Հետ ունենալու, Համար , անոնք կր շլանային

Վ^ստւոՀ \ենք) որ Երեւա՛նդ՝ մօտ ապագային մե– տենք մատնանշել ռազմ ա –քաղաքական այն բացա– Ռուսիան իրենց դէմ չունենալ։ Իսկ այս նպատա­

դի Ալի՛տի տայ այս Հ ա ա ո ր ի քլին Հայերէն թարգմա­ բւիկ կարեւորութիւնը , որ կր ներկայացնէր է՚Ւո ւր -, կով, իբրեւ նախապայման , անոնք ամէն կերպ կր,

նութիւնդ ; , քիան թէ՛ Առանցքի պետութեանց եւ թէ Գաշնա– ձգտէին անխախտ պաՀել ռուսելթուրք բարեկա -

Մ ինչ ա յԴ քանի մ շ խօսք կարգ մրլ փաստա­ կիցհձերու Համար : մութիմևտյլ :

թուղթերու • մասին : քաղաքական աշխարՀը գիտէր , որ եթէ երկ­ Գիւանագիտական այս ոլորապտոյտ ճամբա -

՚Իյ՚քՐյզի՚ե խորագիրն իսկ կր վկայէ ^ "ր փաս­ րորդ մեծ պատերազմ ր բռնկի, ապա այդ պատե­ ներով է աՀա , որ Թուբքիոյ արտաքին ՚գհրհ՜ոց

տաթուղթերս կ՚ընդգրկեն գերմանեւթոլրք յարա­ րազմ ր պիաի կրէ համաշխարհային բնոյթ՝ հր բո­ նախարարր ՚էթիլքբիլ Սաբաճօղլոլ ոլղհկոոլ ^

բերութեանս մերձաւորագոյն շրջանը, 1941 Մա­ ցերուն մէչ առնելով նաեւ Արեւելքի մերձաւոր եւ թեամբր մեհ– շքախումբի մ՛ր, որուն՝ կ՚ընկերանար

կիս 14/> մինչեւ 1943 Մայիս 9 ։ միչին Հատուածներ ր , ուր բացառիկ է Թռւրքիոյ (նաեւ է՚՚՚կէ՚-րէի խորՀրղային դեսպան շ Թ.երեն ,

Այս շրթանէն դուրս եւ աչ մէկ փաստաթուղթ ռազմ աքա ղաքա էլան արժէքը թէ՛ իր աշխարՀա - թիեւ՝ 1939 Սեպտեմբեր 26ին Տբապիզոնէն նաւ
1941 |շ *
֊ ֊ ՛ ՛ չ 1943^5, ասդին եւ ոչ ալ մինչեւ դրական գիրքին եւ թէ իր փորձ զէնքին բերումով։ էւալ եւ ՕտԼսայի վրա յով մհկնեցալ Մ՛ոսկուա :
նաեւ * * յ *
Օր մ՚Ա կր Հրապարակուին անշուշտ Այս պար ագան նկատի առն՛ելով՝ կողմեր ր տ « (0 ՝ (Ծար.)

փաստաթուղթերը ։

Fonds A.R.A.M