Page 39 - ARM_19-1947_01

ք 11 ա5

ներու ամենալաւ, գործերդ լ շարքերուն մէջ։ ները մտիկ ըրած ե\ն զայն : ծ*, թղթատուն գտցած

Բացառիկ անմ՛իջական ութեա մբ աո զո բո ւած եւ էի Հինղ ֆրանքնոց նամակի դրոշմաթուղթ մր

նու֊րբ ճաշակով յօրինուած այգ գործեբը՝ կբ վկա­ գնելու Համար, ուր երկար վայրկեաններ պոչ
յեն երիաասարգ բռնած ըլլալով, փախցուցի անթել մտիկ ընելու
Հեղինակին բան ասա եղծական– ա ր - ... ԻբեԱց ԱեքիԱ գածեաււԱ

աակարգ քնարի մասին։ Շիբագի պայծառ երեւա– մամը եւ դժբախտաբար չկրցայ լ՛՛ել, Ամերիկայի

կա յո ւթեամբ ստեղծուած բնանկար բ կրնա յ ոգե– Լաւ բան է քաղաքավարութիւնը X Մանաւանդ նախագաՀին ճառը :

ւո բո ւթեխն աղբիւր Հան գիսանալ ճշմ ա բ իա ա մէն ո*֊բէչ\էն ներքին գործերուն չխառնուելը։ Աղա՛ - ՈղԸ ըլլան լրագրողները, յոգնութիւն ՝, յանձն

մէկ նկարչի Համար , բայց, գմբախտաբար չի կբ՛՜ տութեան Հիմնական պայմանն է այս է առած եւ իրենց թերթին մէֆ ամփոփած էին զայն,

նար փոի*ագրուիլ անոր կտաւին վբայ% քֆրպէս իս– Գլուխդ վերմակին տակ քաշել, երբ քեղի չի ի վայելումն ընթերէյո,լաց ;

կական արուեստագէտ , իբա՚ղկր ստեզծէ օրինա– ւ վեբախերիբ վնասն ու շաՀը* Հ Մր– Թրում՚ընի ճառին որոշ կէտերը միտքս

կեչի կերպով ումեգ (դինամիկ) պատկերներ թար­ Պառաւներու յատուկ Է, քիթդ Հանդիպած մնացին մասնաւո րապէս. «Գեբմաւննեբն ՈԼ ճ ա Ա

մում ը գինքբ աւելի կբ գրաւէ , քան առարկա յիձե $ձե պաաուՀանԷն ներս խօթել ; Հասկնալ , անպայմանն փոնցինեբը պէտք է գիտնան իրենց ազգային սահ.

ու գո յեբ : Անոր նկարած առուն երբ կր խոխոջեն * ուրիշներուն իվ-ն ո՝ւ ճիվբ*՛ Տակն ու վրան։ մանները։ Առանց խառնուելու իրենց ներքին գոր­

անոր պատկեր՛ացուցած գաշտերր կբ լեցուին կա­ Եւրոպական ազգերը , մասնաւորապէս , դիւա­ ծերուն, մենք կբնաէնք ապահովել ոբ այս ա՛զգերը,

նաչով * երգած ծաղիկները կր բաց ո լին մ եր աչ­ չվերազինուին :

քին առ^եւ : իրաղի մօտ բնութիւնք լուսաւոր է նագէտներն ու քաղաքական «անձ՛ինք» չունին ա յս Ւ ՚ ն չ աւետարան՛ական սկզբունք : Ի ՛ ն չ ազնիւ

ու խնդո՛ւն , Համ ա կո լած կեանքի եւ ՛ան վախճա - քթամոլխ սովորութիւն ը: վերաբերում՝ ազգերու անկախութեան եւ աղա -

՚ նութեան ձգտումով : Անոնք կր թողուն ՛որ բոէոբ ագզձե բն ո ւ երկիր­ տութեան նկատմամբ •

Հյթիրազ քնարերգակ բանաստեղծ է * բայց ա– ները իրեԱց տուն ին գոբծ՜երը , իրենց Հասկցած Մյո՛ , ի՛՛նչ՛ իրալունքով պէտք է խառնուիլ ու—

նր քնարական ապրումներ բ ան Հ ա ւո ա կա ն են ; Եթէ ձեւով կարգադրեն ; րիշներոլն ներքին զործերոլն , երր ազգերու ան -

բԽնաոտեղծին գլխալոր յոյզր կեանքի սէրն է , Անո\նք դեսպաններ ել Հիւպատոսներ կր նշա­ կտխոլթեան՛ ել ՚ինքնորշման ղրօշը պա բզած են

ա յԳ բնկեբա յին բն՚ո յթ ուն ի , ՚ քանի որ անոր ար ֊ նակեն կառավար ո ւթի ւններ ո ւ մօտ յ պար՛զապէս այսօ,Ս \ երկրագունդին վրայ։ Երդում եւ պատուոյ

մ ատները կբ գտնուին ա յն իրականս ւթեան մ էջ , քաղաքավարական՝ պարտականութիւն մը կաաա - խօսք կուտան անոր Համար՛։

՛որուն ծնունդն է անւՏովՀ* Եիրազի, Գեղամ Ա ար­ րած ԲէէաԼոլ Համ ար X 71 ,• դէպ պարագա յին՝, ՛իրենց ԱնշաՀախնդիր կերպով, ւիրենց զաւակներ՛ը

եան ի եւ մեր մի՛ւս բանաստեղծներուն քնարական առն ելիքը գ՜անձելո՛ւ ^ կամ ապրանք ներածելու եւ կ՚ողջակ՛իզեն « բոլոր ազգեր՛ու անկախութեան եւ

վեբապբումնեբոլ էական, տարբերիչ գիծն այս է , - օգտակար ըլլա լ ո ւ Համար X Այգ երկիրներու ներ - ինք ինքն որո շման բագինքն առ^եւ ՛՛­

որ իրենք իրեն՛ց զգա ց ո ւմն եբո վ կվարտա յա յտեն քին գո ր ծեր ո ւն խառն ո լի® լ ։ փա* լ էիցի *- Մ եղա* ք Ամենատգէտն իսկ չուզեր որ մարդիկ փրենց

զգացումներ եւ յոյգեր , որոնք յատուկ են ընդՀա– Երկնաւորին՛* Այգ տեսակ բան միտւընփն ճօթէն գլուխը խօթեն իր տանը պատոլՀանէն ներս :

նոլրինՀ չանցնիք; է լ արդէն, դեմոկրատ1ի<|մի սկղբունքնե–

րուն Հակառակ է: Հայր է, զաւակները իրն >ե\ն՚, ուզած ձեւով կր

Մարդկային բնութեան խորթ չէ ան մ աՀ ու - Միտ.ցեալ ՜ԼյաՀանգնեբու չարգելի ն՚ախագաՀը , վարուի անոնց Հետ յ կը ծեծէ , կը չտրչարէ , գր -

թեան , անվախճանութեան երազանքդ * Կէօթէն լր­ Մբ* Թրումրն , ճառ մ ըն է խօսեր անցած օր, խ՚ոբ– լուխները կը չբարդէ ^ քիթ - ականէ՝ կը փրցնէ։ Ա -

ջօրէն իսօս ած է ստեզծագո րծ , արար ի չ մ ա րգո՚ւն Հրդարանի բեմէն՛ X ԱշխարՀի բոլոր մողով՚ուրդ– նօթի կը ձգէ։ է լ այս րոլորը, յանուն Հայրական

յետ մ ա Հու գոյութեան– մր մասին * ն ոյնպէԱ երա– ^աաա/^աաաաաացաս^աաաաաաաւաաաաց^^աաաա^ւաէաաաաաիարաաւաուաձանաքաինաացա, աոցւարէանկախ՛ութեան եւ ՛ազատութեան

զած է այգ մասին ՚էյիբաղ* սակայն անոր անվախ­ ... «ներքին գործ» է այս։

ճանութեան ե բազին Հ իմ բ ո՛ չ թէ բանաստեղծի ԷՈէ֊րջ քա յլ ւՀը կը կատարէր ստեղծագործական գ՛երմաններ ր, կ՛՛այրեն՛ ^ կը ճենճերեն, կը խո­

եսն է, այլ մարդկո ւթ իւնր , բանաստեղծին զար– ։ ա ս ււ նւեացաման , աշիսաբՀի նկատմամբ ունեցած՝եր­ րովեն, կը խոշտանգեն Հազարներով կիներ, երի -
ուղղու—
մ անալի սէ րր գէպի մա րգբ , գէաի ա յն ամ էն բ որ բեմն ի միամիտ Հայեացքը յտղթաՀաբելու տասարդներ, ծերեր՛ եւ մանո ւկներ։ իրենց «ներ­

լաւ է , գեդնցիկ , ատ ի կա բէէա յ բարձրաթռիչ գա– թեամբ* քին գործն Է» այգ, ո՞վ իրաւունք ունի միֆամտե ,.

զափաբ մր կամ սովորական մէկ սէր ։ ՛Եւ աՀա, Այսպէս , ուրեմն , ի բազի եբգեբու առարկան– լ ո ւ ։ Նիւրրնպէրկի դատավար՛ութիւնը, կարծեմ ,

դիմելով մաբգ՚ոց , բանաստեղծք կր խնղրէ խնա­ աներեւոյթ է յ միայն բնութիւն բ՛ ան մարդն է, քիչ մը անտեղի էր։ Դ՛աշնակիցները աւևՀարկի մի -

յել ծագի կն եր ո ւն , կեանքէ չգրկել զանոնք * մ ա բ գո ւն ապրում ր՝ բնութեան մ էթ բեկուած , ե– շ\սմտոլթիւս մ ըն էր որ կա՜տարեցին Գերմանիոյ

Թուլ Էս աշխարհում շիրիմ չունենամ, թէ կարելի է քսել բնութեամբ մարմնա՛ւորուած «ներքին թործերուն մէի>։ Ախալեցա՚ն •• •

Լ՚ռկ նէւա համար, որ ամէն գարոսն Բանաստեղծը շուն չ կուտ՚այ բնութեան , անոր կը քՒ՚ոլրքերը, Պոլսոյ մայթերուն վրայ, մսա -
Ջ քաղէք մաւհաւլ ծաղկունքն անր-աււամ
Են չգարգաշէք * շիրքիմս անա)Օւայն : . Հա զո քՀդէ Համ ա պատասխան տրամ ա գրութիւն ՛եւ գործի գանակներով ՛եւ բիրերով բարեկարգութիւն

2 Է Փ որ ծաղկունքն էլ ապրում են, սիրաւմ մոյԳ։ ՝ԱՀա ) օրինակ, պատերազմի օրերուն անոր կ՚ընէին ,Հայերու դիակները կը փռէին երր քաղա­
Աւա՜ղ/ւնրտւնց էլ մայրեր են ծնել •
Եւ ապրողներին՝ մեր սուրբ դաշաերում գրած Հետեւեալ տողերը*–— քակիրթ կլրոպայի դեսպանները Ալրիս կր խաղա­
Մեոածի համար ինչո՞ւ մեոցնել :
Մէնք խաղաղ էինք մեր լեււսերի^ պէս, յին իրենց գսաիկո\ն.ներուն պատուՀանին առնելը :
Դուք հողս՞հսի պէս իաւժ՜հցիք վայրագ,
ՄեԹք ձեր դ է մ ելանք մեր լեոյնհրի պէս, Թուրքին ներքին գործ1ն Էր ա յ դ ։ •քաղաքավարու­

թեան Հակառակ էր միջամտել կամ դիտողութիւնն՛

\իակայն բանաստեղծի մ ա րգաս ի բութ իւն բ հա­ Դ՛ոլք հողմերի պէս ոռնացիք վայրագ, ընել՜։ քՒերեւս վարաղոյրներն ալ վար քաշեցին ,

մապարփակ, բացարձակ զգացում մբ չէ ։ Հայ - իայց մենք յաւերժ ենք մեր լհոների պէս, ՛կարդա՛րարն երր չն եղելու Համար ...

րենական պատերազմի տարիներուն դրած քանի մբ ,՚էուք՝ հողմերի պէս կր կորչէք վայրագ։ Ըստ Մր՛ Թրումընի ճառին՛, ,ուըիչ երկիրնե -

գործերը ց ո յց տո՛ւին ^ ոբ ան միեւնոյն ՛ատեն՛ ճիշտ Այս զուսպ, սեզմ սազերն էրօք ստեղծուած բ ո ւ «ներքին գործերուն չխառնուելով կը հաս .

կ*բմբռնէ ա յ դ մա րգաս ի րութեան է ութ իւն՛ր ։ Բա–՝*՝ են բարձր՝ ներ շհչո ւմ ոփ՛ ^ աւլածէն րնթերսումն ան– տուտուի խաղաղութիւնը , որուն շնորհիւ ժո .

նա սա եղծ մբ , որ սիրտ՛ին սէջ °^ովէ^ աւելի խոր ղամ բաւաղան է, որպէսղի ձեր առ^եւ խոյանաք ղւյվուրդնեբը կրնան դառնալ ազատ այբհբու ե ւ

է լացեր, ուրիշին շիք^՛ ^ Բ արցունքին Համար , Հայրենի լեոյևիսշխարՀբ , խրոխտ ու աոՖական՝ : կիներու խմբակցութիւննեբ՝ Թուիբուած արտա.

յանուն մարդկութեան ամբողջ ձայնվ, վրէ^՜ի կբ Անմի^ապէս այղպիսի տ րամ աղր ութեամբ մր կր , դբութ՚եաւն եւ վերաշինութեան հարցին» :

կր կանչէ մ ա ր զ.կո լթ ի ւնը ֆա շական Հրոսա ֊ Համակուի ե՛լ ր՛է ի։1 ե քւյողբ , խոր, անսասան Հա ^ ՛Անշուշտ Հարթելով ժողովուրդներ ելքսքն՚գձե–

խում բեբուն գէս* X Բանաստեղծը պա բտաւձո բ, է լատքով մր ՀանղԷպ Հայրենիքի ապազային : լով չէն քաղաքներ , ամա յացն ելով բար ե բեր Հողեր՝

Համբուրել մաՀուան չոթունքր, միայն՛ թէ ոսոխբ ՛Նա՛ն ՄՈԻՐԱԴԵԱ՜Ն ՝ ազատ ասպարէզ տալով գայլերուն ել աղոլէսնե– /

յաւէտ մնայ մաՀ՛ուան ոտքի տակ : Ատով Շիբազ (Մնացեալը յաջորդով) բուն." Կ՚ՊԵՏՈԻՇ

Տանիքն՝ Հինցած, տ եղա եղ կըքած ու, փէփէ– կախուեբ էր, կամ առապարն՝ փէփք^է^լեբ էր*** ; կարծ պատասխան ե ց թինդովն զէնքին • Ոգ^^յն

կած , բուխերիկը փէոդ ^ովէն , անձբեւներէն Հա– Բայց մեր գի*~գր Հպարտանքով զայն կը Հոգար ու Հայոց բարձրակարկառ , յա՛՜ղթ լեռներ ոճն , անոնց

լումաշած։ Բուխերիկբ կարծես բ/Հար՝՝ արագիլ.մը ^ԷԼՀ Գ՝ՈՎԷ՝Բ * * * ։ Տունը ռէսին կամ տէըտէբին՝ չէին իսորունկ ո՛ւ մթապատ անձաւներուն , ուր քաջ Մ ի–

որ տան իքէն կը գիաէբ դաշտ , մարդն ու այգին , Հասներ անոր փառքին • • * ՝: քօն ընկերացաւ տրծիւնեբուն , եղբայրադ՛աւ գայ–,

գետին– ափէն՝ մինչեւ Աանենց դուռը ջաղցին , ՛ուր ինձ ի՛նչ թէ այգ տունը լուռ էր* Հրճուանքն լի , արջի , դ՛արձաւ սարսափ անզսպելի , բարի "իր­

բաղմ ո ւթ ի ւնն ՝ա յբ ու կնկա յ՝ բեռ կբ կբէբ * եւ կեանքին Հոն կը պակսէր, ել կամ ամէն մամ ո լ ար լեցուց ոխով , առիւծ եղաւ կամքի ումով , ո ւ

կամ պար կեր կը բեռցնէբ սայլին վրա՛ յ : վայրկեան՝ անոր մ էջէն ցաւ կր Հոսէր * * * յ *հիւգբ վալա, իջաւ որ իր զէնքին սուրբ կչիոբով արեան

\Արտեր՝ կանա՛չ ; անոր սլ ա Հակ դարձած սիրայօմար՝ զայն կբ պա– փոխան արիւն առնէ իրաւունքով :

Լեռն ու Հովիտ՝ Հագած կակաչx Հէբ վտանգներէն կո րծ անտ բաբ , քան ռի գիւղին ՜ Ռազմիկ Մ իքօն , վրէ^՜ Լու֊°՜եց տարիներով,

Մինչ մարգին մէջ՝ կը ծփ&բփայ արեւ՛ու յոբգ պարծանքն էր ան , կախարդական՝ որուն առքին , Հայ ֆետա յ՛ո ւ Հ՛ամբաւն Հասցուց ծովէ ի ծով։ Մի֊,
ջ՛՛լ–
լոյսբ ճաճանչ, գետակն անգին կր ցբցբքնէ իր ան շո լք՜ ծ ած քին տակ սրբազան , ծնած էբ մեր Հայ–է քօն սակայն, գմբաիստ օր մբ սպաննուեցաւ, գիլ­

բեբուն կանչն ու կակաչ* ՚ * X գուկ Մ իքօն՝ ումովը ի բ Տ՛որք Ան գե զեան * * * : զը փնտռեց անոր դիակ, բայց չը գըտալւ ^

Բայց՝ ո իո՛9 լ Հոգ* Հ Կ ա զն ե Հ ա ս ա կ , պողպատ՛ակուռ *** ; Այն օրէն ետք, սուգ է Հագեր տունը ցածու.կ,
կապրին
Անոնց տունը լուռ էր » կարկամ, աւելի լուռ Մեր Հայդուկը կարծես բլլար ԱասունիէքուտւՀ խարխուլ ու ծեր * ՛անոր ծածքին տա կը
վրայ կբ
. մեռելներէն՝ Հազար անգամ * * * : Անոր ձեռքի ու բազո՛ւկի ումը կրնար փշբել կինն ու ագջիկն Հայ Հայդուկին * * * որուն՝ Օար՝ոլ–՜

նոյնիսկ դռները ողջ՝ Հասա երկաթի ւԱն՝ բաբի էր՛* սաւառնի փառք ան մ աՀ ի ՝ գբկախառնուած

Ւ^նչ էր եգեբ, եւ կամ է^նչ կար * * * : եւ՝ խղճամիտ, շարժ՛ումն անոր՝ չափոլած ու թեան Հետ Հայաստան ի • • • *

• ինչո^ւ ա յ գ աան մէջ բերկրանքի նշոյլ Լկար* քլիբթ* Րա./Տ աՀա ւո ր՝ եբլ*1 զայրանար, ^*Ո"Ա ոտ­

մինչդեռ գիւ֊գբ ամառուան Հետ բռներ էր պար , քին տակ կը դողար * * * X

ծափ կը զարնէր , կր ցատկըրտէր * արտը՝ գիլզին , Ջարդի տարին , Գիւզի տըզա՜յ,

դիւգը արտին՝ աաէէհ. կ ՝ բո լ ա ա կարօտագին : Մ իք°ն օր մ ը ՚էէնքր գրկեց \ու ն ետ՝ո ւեցաւ դաշ–, Այգ խոնարՀ տան ագջիկն էր որ կը սի րէ ի, այդ

Ես% գէ՚՜գէ Լա^ 1 արտ ու Հողի աշխատաւոր՝ 4*տը մարտին,՛ ՝Բուրտն ու քՒուրքը թէ կրն՛ային Հա–^ ագջրկան սիրո յն Համ ար՝ ա յգ տան մէն մ ի քար՝

Հպարտ ու քաջ , իրիկուան Հետ տաւարս մողված յը ջարդել, Հայր ինչո՛ւ պիտի չկրնար ինքզինքը ու շաղախ սրբաւլն՝ութիւն դարձա՛ւ ինծի՛՚ ՚ :

գիւղ կբ դառնամ սէրէն արբած X ՚հէմ կը կենամ գոնէ պաշտպանել* կոտորած կար, առեւանգում Այդ տան ցաւը ,

խոնաըՀ տունին, աչքըս անոր բուխերիկին՝ ես ու ՀբգեՀում, ամէն դի ոգբ եւ Հեծեծանք , լաց ու

կԳրազեմ աղջիկը այն, որ կը տիրէ իմ Հոգիին * * ; կոծում , մեր թշնամին չէր խն՚այեր , գիւղի , քաղ– Ու լռութիւն՛՝ Հազար անգամ Համբուրեցի , ա–
՚ոըպէս
Ագւոբ տան մէջ, ու սե ւ Հագած՝ այն աղջիկն՝ քի , ո՛չ ալ բերդի ու չէբէմ՚ի* կամ Հնածոբ գէբ նոր սեմին, պատ-երդիքին սիրտըս տուի

է ս ըր տ ի ս ուզած* * * : ու գրքի,«Մա՛՛Հ Հայութեան , եւ մա՚Հ անոր մտքի Հ սիր՛ոյ է՛ն կամակոր Արեւելքցի ՚ ՚ ՚ :

Մենութեան մէջ իր աճն կ՚առնէ , տխո^ւր աղ­ ձեռքի արարչութեան , պէտք է գագբի , ա՛լ չլա Հո– 0՜ , ի՛նչ փառք կտյ, ըսէ՛ք ինձ՛ի,

ջիկ , զուրկ բերկրանքէ * * * , բայց եւ չքնաղ ու գե­ սի գետբ անոր պերճ պատմութեան *^* * , պէտք չէ Որ Հայդուկի աղջկան փեսայ ըլլալուն Հետ

ղանի՝ որուն Հ՛ամ ար սիրտըս կ այրի, կ՚բլյա յ մ՝ո– լսուի , ասկէ յետոյ՝ զանգակի ձայն, ան ո ր Հսկա՛ գայ կշիռքի..՛։

խի՚՚բ , կ՝բլչայ փո՚ չէ ք անոնց սեմին վրա յ մաշած՝ տաճարներուն , ոչ մէկ անգամ , եթէ երէկ Հայու­ Փ՛՛՛ոքր՝ մէկ է, ան ղեր աղանց , պնյաղթ՝ որ­
կբ թափթըփի^.% վաղը պէս ՛Նարեկացի . ՚ . ,
թիւն կար , ե՛ւ կբ շնչէր , ե՛ւ կը խնդար՝

X ա է ա Ք էէ ապրի երբեք, թող աշիյարՀէս անՀեաա– ԴԱՌՆԱԼ ՓԵՍԱ6 ՀԱՏ ՀԵՐՈԱԻ ել ԱՆՈՐ Խ.Ն
նայ,
ինձ է*նչ թէ այդ տունը "ած էր , պաաեբն ։ ՄՐՐՈՒԹԵԱՆ ՄԷՏ՝ ՆԱ ՏԻԼ թուխսի...,
խաբխուլ ամբողջ վ ա բ Մ ա՛Հ կեավուբինֆ մարտակոչին՝
սեմը Հին է.բ, տանիքն թուրքի , ՚Րիւրտի Մ իքօն յան­ Ես գ ի ՚ - զ ի լաճ՝ այգ կ՝*<լղէի

Ս0Ս.ՎԱ11.

Fonds A.R.A.M