Page 35 - ARM_19-1947_01
P. 35
Գիտական ասոզիս 8 0 0 0 աշակհ™, 3 0 0 ուսուցիչ Թ Ո հ Ր ՛Բ Ի Ա
Ամերիկացի գիտնական Ր. Փիրլ^ հասկնալու, Հալէպի թեմ ր րնդաձակ է ոչ մ իա քև ներկա Հա; ւ^հսԱԽ
համար թէ մարգոց մ եծամասնութիւն ը ինչ Հիւան յիս յ այլեւ անցեալին Հետ բաղդատելով, եթէ բա
դութենէ կը մեռեի , վիճակագրութիւն մը պատ ցառութիւն սեպենք Պոլսոյ թեմբ, առածին Համ–
րաստած է, որուն Համաձայն մարդուն ամէնէն ա– աշխարՀային պատերազմէն առաԼ յ ԽՄՐ Թուրք զօր • Գոչէր գիրք մը հրաւոա.
ւելի մաՀ պատճառող գործարաններն . են՝ նախ Բացառիկ այս Հանգամանքը ոչ միայն տարա րակսւծ է Անկախութեան պատերազմի մ՛ասին ուր
ջերմապէս կը գնահատէ սաեւ կարգ մը Հայերու
թոքերը, յետոյ մարսողական խողովակը եւ ի ծութեամբ, որ կ՚ընդգրկէ ամ բողք Հիւս ՛Ա ոլբիան է դերը: Այս մասին հետեւեալ տեզհկուր-իւնները
կը հրատարակէ Պոլսոյ Ժամանակ թ ե ր թ ը •—
վերիոյ արեան շրջանի գործարանները : Միջերկրականէն մինչեւ Իրաքի սաՀմանր, այլ եւ
Գալով Աղային գրութեան , մկաններուն , մոր բնակչութեամբ որ րստ վիճակագրութեան կբ
թին եւն. ասոնք բոլորովին երկրորդական կարե -, Հասնի 73.000^, ԲայՑ իրականին մէ^ Լաա աւելի ՚հօչէր - ՛Բա լճի գործակցութիւնը տեւած է
լորութիւն ունին մաՀերոլ թիլին տեսակէտով։ է, եւ կբ մօտենայ մինչեւ 100 Հա՛զարի : Հասկացողոլթենէն վերչ ձԱրար ատ» նաւը 650 թոն
Ամերիկացի բնախօսը Հաստատած է նաեւ թէ։ Այսքան րնդարձակ տաբածու֊թիւն– եւ այսքան զէնք եւ ռազմանիւթով բեռնաւորուած , արուն մաս
է պի
մէկ տաբու երեխաները մեծ մասամբ կը մեռնին 1 Հոծ բնակչութիլն ունեցող թեմ մր, բնական կը կազմէր նաեւ 45 Հազար ռումբ, ապա Հո վու—
մարսողական խանգարումներէ , 1 60 տարեկան տի ունենար այլ աշխատանքն ե րու կարգին նաեւ թեամ բ ք*նէպօլոլ Հասած եւ իր թանկագին բեռը
մարդիկ շնչառական դրութեան տկարոլթիւԼնե - կրթական րնդարձակ եւ ծաւալուն աշխատ՛անք։ ցամաք Հանած է, յանձնելով զայն Ազգ՛ ոլմերտլ
րէ է Է"Կ եՕէն անգին՝ արեան շրջաբերութեան, Արդարեւ , շրջանաւարտ ա զա քա կան ո զո վի , վերին Հրամանատարութեան ներկայացուցիչին՛,
գործարաններուն յատուկ Հ ի լանդո ւթ ի ւններ էն , տեղեկագրութեան մ էջ մ ենք կր դտն ենք խնամ ով
որոնք արդիւնք են տարիքի տեւողութեան Հետե - պատրաստուած վիճակագրական տախտակներ ո– Գօն չէ ր –՝Բ ա լճ ի գո ր ծա կց ութիւն ը տեւած է
ալ աւելի ամ բապնդուելով եւ ալ
ւանքով ֆիգիքակա՚ն՛ տկարացումին , դործարաննե–, րոնք կր պատկերացնեն թեմ ի կրթական դործբ , դրոշմ մը ստանալով ; աւելի անկեղծ
րո՛ւ մաշում ին եւ եր՛ակներու կարծրացում ին : •որ զարմ անք մ իայն կրնա յ պա աճառել ուս ո ւմնա–
՝քՀ Ապրող էակներոսն ր^իչՊ՚երր բաղկացած են սիրողթև ^ նկատի առնելով^այն պայմանները որոնց Երկրորդ Հայը, որուն յիշատակոլթիւնբ կ՛ բ–
բազմախառն ն իւթերոլ Համադրութենէն , ինչպէս՝ մէջ կ՚ապրի այս մողովո լրգը ; նէ զօր. ՚հօչէր , կը կոչուի Բանթիկեան ; Հեղինա
Հրածի/ատ Հ շաքար , ճարպ, տիասթաղ, լիփազ , Ամբողջ թեմը ունի 42 վարմաբաննեբ . 13 կը Րանթիկեանի Հետ ծանօթացած է ՝&ալճիի ստի
բնասպիտ , ՔԼ0Ո֊0ֆ1՚է յ "է էէ^ԼՕգ 1 եւն . ; կեդրոնին՝ Հալէպի մէջ եւ 29 շրջաններուն մէջ. պում ին վրա յ եւ անոր յան ձնաբաբո ւթեամբ ։ *հօ–
կեդրոնի 13 վարմարաններէն 5ը միութենական , չէր֊ք+անթիկեան առաջին տեսակցութիւնը տեղի
Այս նիլթեբէն փոքր մաս մբ կրնայ պարունա– Տը ազգային վարմաբաննեբ են . էսկ շրջաններու ունեցած է ՚Լալաթիա , գարեջրատան մը մէջ՝. Զօ
կել մինչեւ 125 մասնիկ բաղադրեալ մարմիններ , 29 վա րմ ա բ անն ե ր էն 2,Տը աղղա յին ^ մ է կբ մ իա թե - րավարն է որ կը պատմէ.
որոնց "էկ մասնիկր կր կազմէ Հազարաւոր Հիւլէ– նա կան • Հ>ճիշտ մամը \ 1 ին գարեջրատուն մտայ։ Բան–
նեոոլ բաղակցո՛ւթիւն մր Հետեւեալ պարզ մար - Այս 42 *ԼաՐ մա րան ներ ո լ% ա շակեր ան եր ու թի թիկեան Հոն էր եւ առանձին ։ իրեն անձամբ ծա
մ իններէն՝ թթոլա ծին , իածին , բն ահ՜ո լիս եւ բո լը կր ներկայացնէ Հետեւեալ պատկերը* նօթացած Հէ\էլաէուէ Հանդերձ , ի բացակայ\ութեան
րակածին Հ Այս բազակցոլթեան մէջ կարգ մբ 1944—1945 տարեշրչանին 4221 մանչ, 3577 ճանչցած էի գա յն . Մ եր կատարած առաքո ւմին
բԸԸերոլ Համար պէտք է աւելցնել 100 1000 ան՛ աղ1իկ, գումար՝ 7798։ 1945—1946 տարեշրչանին մէջ , բացա յա յտ է ոբ ան ալ գեր ունեցած էր Հ
գամ նուազ Համեմատութեամբ զառիկի , կրածինի , 4357 մանչ, 3736 աղլիկ. գումար՝ 8093– ինչ որ Հազիւ թէ ներս մտած էի) երբ ան ոտքի ելլելով
ՔԷ°Րի , ֆօսֆօբի , ծծումբի եւ եր կաթի Հ իլլէ՚նեբ Հ ցոյց կուտ՚այ թէ աշակերտութեան թիւր տար՛ուէ գիմ աւոբեց զիս եւ երկու ձեռքերովբ ձեռքերս
ւ՝ իմիա բան ութեան շնորՀիլ կարելի եզած է տաբի աճումի մէջ է* իսկապէս ալ քանի մը տարի սեղմելով, սա Հ՛ուն թուրքերէնով մր ըսաւ.
պիտանի տարրերբ Համախմբելովդ Լքք^ել ոսկորի, առաջ, այս աշակերտւթեան թիւր Հինղէն վեց Հա - Ինչպէ՞ս էք , •Բէմալ պէյ ,
եդ^է՚՜Ր է 1 ճարպի , բնասպիտ ի նման արտ՚ագրու - գարի մ իջել կբ տարուբերէր ամէն՝ տաբի :
թիւննեբ : Աշակերտներու ընգՀանոլր թիլին 5030^ 1944– «Ինծի այնպէս կը թուէր թէ ուր որ ալ բլլաբ
Ասկէ զատ, տարրաբաններ՛ը յաջոզած են շինեք, 1945 տարեշրջանին եւ 5544/7 1945 46 տարեշրջա պիտի կրնա յի ճանչնալ ք*ան թիկեանր , իր Հմա յող
նախանիւթը, որ բոլոր ապրող էակներուն՛ սազ ֊ նին կեդրոնի գպրո ցնե ր ո ւ ա շա կե ր տ ո ւթ ի ւնն՝ է ո բ նայ-ուածքին պատճառաւ ։ Ան , նախ շեշտեց թէ
մին կամ սերմին յատուկ նիւթն է ; Այգ նախա - կազմ ած է , մնացեալները շր ջանն ե ր ո լ գպր՛ո ցնե ֊ անՀ բամեշտ է բ ծրագիր մ ը պատրաստէ ք ա յն
էնի*–թ1ր գոֆգոզի կամ մածիտի ԼմԷլաթին^ տեսակ բունը ; գաղտն ի դոըծո ւն է ութ եան՝ Հ ամար ղո ր պիտ ի ու—
մրն է , որ կբ բաղկանա յ վե ր ոյ իշեա յ չորս "("՚ԲՂ՛ 8000/, ան ցն ոգ այս աշակերտութիւնը , ամ բոզ– նենայինք միասին՛. Ան կը խ ո ստա ն ար մեզի Հետ
մար մ իններէն , թթուածինէ ։ կրածինէ , բնածուխէ
եւ բորակածինէ քբ չէ մեր ^ունեցածին * տակաւին բազմաՀարիլր ա՛ ԳոԲ°Հ՜ակցիլ, մինչեւ ոբ մեր նպատակր իրագոր
;
ծուի ։
շակերտներ ունինք մեր Համայնքին չսլա տ կան ո զ
Ար ո ւե ս տ ա կան ե ղան ա կո վ կամ մեռեալ գո ր - վարմա բաննե բու մէջ, որոնց Հետ միասին՛ մեր «իրեն բաց՛ատրեցի , թէ ա պա Հ ո վո ւթ եան եւ
^՜Է՚-Ը յ շա տ
Նա բանաւո րութենէ ձեռք բերո ւածնա խաՀ իլթա յ ին թեմի աշակերտութեան րնգՀանուր է նկատել Հ ս կո զո ւթ ե ան ցանց բ ՛որ Հաստատուած էր , ուշ
կր բերէ \0
Բ^Ի2ր կր ձգտի տարբաղադրուելու , մինչգեռ ապ գիւրոլթեամբ ե՛ւ անվարան կարելի ապացոյցն մեր կամ կանուխ կրնար մեղի արգելք Հանգիսանալ :
րող զո ր ծա բաւո րութեան մ բ բ^ի^ր ԿԸ միտի աճե Հագար Հոգի • Թի՛– մը որ պատիլ * է Ան Հաւաստեց , թէ այն միջոցները զորս միասնա
լու յ երբ ղրոլ\ի շե րմ ութեան եւ խ ոն ա ւո ւթ ե ան մողովոլրղին, եւ ամենափայլուն բար ձեռք պիտ ի առն էինք , ան պա յմ ան մեր ձեռ
մասնաւոր պայմաններու մէջ՛. Հայութեան ուսումնատենչ յատկութեան նարկները լա^ողոլ թեամ բ պիտի պսակէին *
Այս է պատճառբ, որ մինչեւ Հիմա կբ կար Այսքան աշակերտութեան վրայ կը ծախսուին «Ուշիմ , լուսամիտ եւ անկեղծ մարդու մր դի
ծուէ ր թէ կեանքր ան բամ ան ումը կր կազմ է ա պ ֊ Հետեւեալ գումարներ ը 1944 45 տարեշրջանին , մ՛աց կը գտնուէի ։ Աբտաբաց տեսակցութիւն մը
Ր"ղ նիւթին , որ կենդա\նի էակէ մր միայն կրնայ այս 12 վարմարաններտլ պիւտճէներուն րնդՀ՚անոլր կՀունենայինք ։ էքօսակցութեան ընթացքին ուզեցի
առաջ գ ա լ , Համ աձա յն Փասթէօռի գրութեան : գումարը եղած է 227,550 սուրիական ոսկի, զոր ք* ան թ ի կե անի զգացնել թէ լաւ պիտ ի ըլլար քի ք
Աբգ , անգլիացի գիտնական Ա . $՚օր լի ա Բ ՜ Համեմ ատելով նո յն տա բուտն աշակերտութեան՝ մ ը ղսպել ա յն ան իր ա ւո ւթի ւնն եր բ որոնք կր կա ֊
թին կր պնգէ թէ կրցած է կրային մայռեբէ Հանեք ՛ընգՀ • թիլին Հետ ,կ\ոմևենանք 36.88 ս * ոսկի միջին տարուէին իսթանպուլի մ էջ ։ Թերեւս այգ գո րծե–
նախանիւթ մբ, եւ անկէ քէ միապէս յառաջ բերե՛ք սշակերւ ԳԼ ււխ ծախսուած գումարը կր բուն մէջ ինք ալ անմասն չէր 1^
նոյն
մանրադիտակային ապրող կենդանիներ : Ան յա - ցուցնէ մեղի : իսկ 1945 46 տարեշրչանին Զ°բ * Պ՝օ չէ ր ի ա յս ակն ա ր կոլթեան՛ ի պատաս
^ողած է մինչեւ իսկ լուսանկարել այգ կենգա - 42 վարժարաններուն տարեկան պիւտճէներու րնգ խան գ ք՚անթիկեան Հետեւեալբ ր ս ած է՛
նինեբուն բնաշրջման յաջորդական շրջանները : Հանուր գումարր կր Հասնի 336,668 « • ոսկի, որ Միթէ վարպետութիւն չէ® ^ գործի մը եր
նոյն տարուան՛ 8093 աշակերտներուն Համար կու կու ճակատներն ալ վարել ։ Մէք^է տարբերութիւն
Տ իշեալ զիտնականին կա• րՆիքով » եթէ մ ար - տայ 41 .60 ս • ոսկի միչին մը : կ^րնէռ , եթէ բո լո րն ալ զիս իբր վնաս ակար տարր
մ ին բառբ կր նշան՚ա կէ կշ"–ելի ն իւթերուն տեսա Երկու տա րին ե րո ւն ալ կեդրո նի փար մ արա ն– մը ճանչն՚ան * Եթէ գործի մը բնոյթր իր արգիւն–
կարար կուտակում ը , որ միշտ կեանքի առանձնա– ներուն տարեկան միջին սակը, շա լ՚ջ երկու սուր, քէն պիտի գատուի , ինձմէ վերջը եկողներբ ղիս
յատուկ տիպարի մր րնկերտցած է, այն ՛ատեն տսկի աւելի է, քան շրջաններու վարմարաննտե - ւլա տ ե լո վ միթէ իմ մ ասիս իրենց ո բոշումը պիտ ի
պէտք է րնգունիլ թէ այգ կեանքր կարելի է մար ֊ բունբ Հ չտա^ն ՚, Պէտք է ամէն՝ միջոռի գէԱել ձեր ճակատը
մինէն դուրս աշխատանոցին մէջ յայտնաբերել : Հ՚ւ^է ՀյԼԼԼա 3 Ուսումնական ք$ոբՀ ուրդին կողմ է զօրացնելու Համար ւ կարեւձորբ ատիկա է ։ Այս Հո
Համ առօտելո վ վերոյիշեալ տեսութիւնր , կրր֊ բաշխուած կրթական նպաստի դումա րը, թերեւս գին վրայ ապրողները, դոնէ այսպիսի տագնապա
նանք ըսել թէ կեանքը միայն դո րծա բանա յին էակ անկարելի դառնայ շրջանի վա րմարաննե ըո ւե՝ մա լի շրջաններու գ պէտք է մոռն ան գաղափարի բոլոր
ներուն յատուկ չէ, այլ այդ էակները կը կազմե՛՛ն տակարարութեան ի^գէրԱ 1 եւ եթէ նկատենք որ տ տ բ ա կա րծ ո ւթ ի ւննե բ ը • Տեղերու գազթբ անոնց
կեանքի յայտնութիւներէն մէկը, որ մ շտնքեն՚ա - վերջին երկու տար իներուն , Ո՝ւս–ո ւմէ ական $Ա ո ր - աղէտին պատճառ կր դառնայ ՚. Այլեւս պէտք է
պէս ձեւափոխուելով, պէտք է անՀրաժեշտօրէն Հուրգի եկամուտին մեծ մասր Ա* 0 * Խաչն է որ ՚/եբջ մը տալ այս գագթերուն : ԱՀա այս է իմ
111111 111ջ բերէ մարդուն տակաւին անծանօթ մնացած կ-ուտաք, բմբռնելի կբ դառնայ այն մեծ ծառա - (հպատակս ել բոլոր ումովս պիտի աշխատիմ ձե
բնախօսական երեւոյթներ : յութփւնբ որ Ա* 0* ք(1աչը կը կատարէ թեմի կր զի Համար » ;
Հ. ՏԷՐՈԱԿԻ թական գործին Համար * Զօր* ^օՀէբ-ւ յայտնելով Հանգեբձ ոբ ք*ան -
Նկատելի պարագայ է նաեւ որ 1945-46 տաբե– թիկեան դաշնակից գազանի ոստիկ - կազմակեր -
սեցեալնեբուն՝ առֆեւ , որոնք Հագած են կտաւէ շյ՝ջան՝ի ա շա կե բտ ո ւթե ան բնգՀ * թի*–Ա 300 աէ–ելի Է պո ւթեան ԴԼ՚՚՚-խբ կբ գտնուէր եւ ի ի պաշտօնէ
այբ ու
բարակ Հագուստ մ՛ք։ Ա1եծաւոբր կբ Հանէ շարա - քան նախ՛որդ տարուանը։ Երեւոյթ մր որ նոյնպէս կարգ մը ձեր բա կա լութ իւններ ալ կատարած էր ,
կնո ^ Հա գուսան երր եւ էլ երգէ Հ ետեւեալ միշտ ի նպաստ կը խօսի մեր մ ողովո ւրգի ձգտու- անբաղձալի տպաւորութիւն մ ը ձգելով թրքական
կանբ * մ ին գէպի ուսում եւ լ ո ւս ա ւո բ ո ւթի ւն : շրջանակներուն վբայ , կը խոստովանի թէ ինք
Այս 42 վար մ արանն եր ո ւ կրթական պաշտօնէ բաբ՛ո յա պէս աղգուած է անոր Հետ ունեցած տե–
«ի ներկայո՛ւթեան մեծաւորի այս ամուսնու - ութեան ընգՀ անուր թիլը կբ պա ա /լե բանա յ Հե սակցութենէն եւ 1լբսէ *
թիւնր պէտք է ծառայէ իր Վերջնական նպատա ֊ տեւեալ կերպով .—- • «Բ ան թ ի կե ան կամքի տէր եւ Հա ստա տա -
կին» * * * ԱՀա քեզ եբկնային ամուսնոլթիւն ։ 1944-^15 տարեշրջանին՝ 116 այր , 176 կի" * միտ անձնաւորութիւն մ ըն՝ էր՛. Ես իս ըմբռնոլ -
Հարիւր աասր տարիէ ի վեր այս զմաքրակեն գումար՝ 292 ուսուցիչներ։ 1945 46 ՚" ՚" րե շ (՛քա - մովս, զայն ճանչցայ էբբ գաղափարի մարդ ել
ցաղ» Մորմոնները միշտ կռուի մէջ են ոստիկա - նին 126 այր , 188 կի՛ն* դումար\ 3\4 ուսուցիչն* եր , բստ այնմ սիրեցի զինքր։ Ան, երբեմն ՛ուշ ատեն
նոլթեան Հետ * Ամենամեծ պատերազմ բ տեղի ու ՛ո ր կը նշանակէ 1 944 ձ^տարե շրջանի %2,ե ,7՝ա շա կեր - Դ՛է էերտնց մեր տունը կուգաբ եւ ձ՛եռք առնուած
նեցաւ 1944 Մարտին՛. Ոստի կ ան ո ւ իժի ւն ր ան ակ ընդ տի գլուխ մէկ ուս՛ուցիչ^ իսկ 1945 46 տարեշբ - միջոցներու մասին երկար կը խ՛ո րՀ րգակցէ ինք ի.
կալի բերելով, յանկարծ ներս մտաւ յիսունի չափ ջանին 2,5.77 աշակերտի գլուբ մէկ ուսուցիչ ։ Մ * ր արու Հետ» ;
«երկնային» բոյներուն մէք^գ ձերբակալեց ամ ու -
սիննեբր^ շրջապատուած բազմաթիւ կիներէ ել ԳԱԴ.ՈՒՒԷ ԳԱՂՈՒԹ
զաւակներէ ։ կր պատմ են որ՝ չորս ^1՚"եբ ե ղունդնե– կտակը ստորագրած ատեն իր գիտակցութեան տէ–
բով յարձակած են ոստ ի կան ո ւթեան վբայ, իբենց ՀԱՆԳՈՒՑԵԱԼ ԵՐ– ԵՈՒԱՈՒՖԵԱՆԻ կողմէ բր չէբ ։ Հիւանդանոց ի փաստաբանը բմ շկական
ամ այն ակ ան ամ ուսի նբ փբկ ելո լ Համ ար ; Տես - Պոլսոյ Ագգ. Հիւանդանոցին կտակոլած կալուած տեղեկադիրներու վրա յ Հիմն՛ուելով , Հաստատած
ն ուած է, մէկ ուբիշբ՝ խեղճ ամուսին մր, իր երեք, ներու դատավարութիւնը՝ որ երկու տարիէ ի վեր է թէ կտակարարը ՝այդ պաՀուն տէըՒն էր իր մտա
յգէ կիներու, բազուկներէն խ լոսած եւ բանտ ար ,. կը քաշքշուէր , վերչ գտած է ի նաաստ Հիւանդա յին պայծառութեան ։ Պոլս"յ \2,րդ իրաւական Ատ
կուած Հ ն՚նչ անգթութիւն եանի այս վճիռով մառանդորդները կբ ստիպուին
նոցին : Յիշեալին ժառանգորդները դատարան դի վճարել դատական ու զփաստաբանական բոլոր
ՎԱՀԱՆ մած էին այն առարկութեամբ թէ՝ Եուսոլֆեան ծախքերը :
Fonds A.R.A.M
Ամերիկացի գիտնական Ր. Փիրլ^ հասկնալու, Հալէպի թեմ ր րնդաձակ է ոչ մ իա քև ներկա Հա; ւ^հսԱԽ
համար թէ մարգոց մ եծամասնութիւն ը ինչ Հիւան յիս յ այլեւ անցեալին Հետ բաղդատելով, եթէ բա
դութենէ կը մեռեի , վիճակագրութիւն մը պատ ցառութիւն սեպենք Պոլսոյ թեմբ, առածին Համ–
րաստած է, որուն Համաձայն մարդուն ամէնէն ա– աշխարՀային պատերազմէն առաԼ յ ԽՄՐ Թուրք զօր • Գոչէր գիրք մը հրաւոա.
ւելի մաՀ պատճառող գործարաններն . են՝ նախ Բացառիկ այս Հանգամանքը ոչ միայն տարա րակսւծ է Անկախութեան պատերազմի մ՛ասին ուր
ջերմապէս կը գնահատէ սաեւ կարգ մը Հայերու
թոքերը, յետոյ մարսողական խողովակը եւ ի ծութեամբ, որ կ՚ընդգրկէ ամ բողք Հիւս ՛Ա ոլբիան է դերը: Այս մասին հետեւեալ տեզհկուր-իւնները
կը հրատարակէ Պոլսոյ Ժամանակ թ ե ր թ ը •—
վերիոյ արեան շրջանի գործարանները : Միջերկրականէն մինչեւ Իրաքի սաՀմանր, այլ եւ
Գալով Աղային գրութեան , մկաններուն , մոր բնակչութեամբ որ րստ վիճակագրութեան կբ
թին եւն. ասոնք բոլորովին երկրորդական կարե -, Հասնի 73.000^, ԲայՑ իրականին մէ^ Լաա աւելի ՚հօչէր - ՛Բա լճի գործակցութիւնը տեւած է
լորութիւն ունին մաՀերոլ թիլին տեսակէտով։ է, եւ կբ մօտենայ մինչեւ 100 Հա՛զարի : Հասկացողոլթենէն վերչ ձԱրար ատ» նաւը 650 թոն
Ամերիկացի բնախօսը Հաստատած է նաեւ թէ։ Այսքան րնդարձակ տաբածու֊թիւն– եւ այսքան զէնք եւ ռազմանիւթով բեռնաւորուած , արուն մաս
է պի
մէկ տաբու երեխաները մեծ մասամբ կը մեռնին 1 Հոծ բնակչութիլն ունեցող թեմ մր, բնական կը կազմէր նաեւ 45 Հազար ռումբ, ապա Հո վու—
մարսողական խանգարումներէ , 1 60 տարեկան տի ունենար այլ աշխատանքն ե րու կարգին նաեւ թեամ բ ք*նէպօլոլ Հասած եւ իր թանկագին բեռը
մարդիկ շնչառական դրութեան տկարոլթիւԼնե - կրթական րնդարձակ եւ ծաւալուն աշխատ՛անք։ ցամաք Հանած է, յանձնելով զայն Ազգ՛ ոլմերտլ
րէ է Է"Կ եՕէն անգին՝ արեան շրջաբերութեան, Արդարեւ , շրջանաւարտ ա զա քա կան ո զո վի , վերին Հրամանատարութեան ներկայացուցիչին՛,
գործարաններուն յատուկ Հ ի լանդո ւթ ի ւններ էն , տեղեկագրութեան մ էջ մ ենք կր դտն ենք խնամ ով
որոնք արդիւնք են տարիքի տեւողութեան Հետե - պատրաստուած վիճակագրական տախտակներ ո– Գօն չէ ր –՝Բ ա լճ ի գո ր ծա կց ութիւն ը տեւած է
ալ աւելի ամ բապնդուելով եւ ալ
ւանքով ֆիգիքակա՚ն՛ տկարացումին , դործարաննե–, րոնք կր պատկերացնեն թեմ ի կրթական դործբ , դրոշմ մը ստանալով ; աւելի անկեղծ
րո՛ւ մաշում ին եւ եր՛ակներու կարծրացում ին : •որ զարմ անք մ իայն կրնա յ պա աճառել ուս ո ւմնա–
՝քՀ Ապրող էակներոսն ր^իչՊ՚երր բաղկացած են սիրողթև ^ նկատի առնելով^այն պայմանները որոնց Երկրորդ Հայը, որուն յիշատակոլթիւնբ կ՛ բ–
բազմախառն ն իւթերոլ Համադրութենէն , ինչպէս՝ մէջ կ՚ապրի այս մողովո լրգը ; նէ զօր. ՚հօչէր , կը կոչուի Բանթիկեան ; Հեղինա
Հրածի/ատ Հ շաքար , ճարպ, տիասթաղ, լիփազ , Ամբողջ թեմը ունի 42 վարմաբաննեբ . 13 կը Րանթիկեանի Հետ ծանօթացած է ՝&ալճիի ստի
բնասպիտ , ՔԼ0Ո֊0ֆ1՚է յ "է էէ^ԼՕգ 1 եւն . ; կեդրոնին՝ Հալէպի մէջ եւ 29 շրջաններուն մէջ. պում ին վրա յ եւ անոր յան ձնաբաբո ւթեամբ ։ *հօ–
կեդրոնի 13 վարմարաններէն 5ը միութենական , չէր֊ք+անթիկեան առաջին տեսակցութիւնը տեղի
Այս նիլթեբէն փոքր մաս մբ կրնայ պարունա– Տը ազգային վարմաբաննեբ են . էսկ շրջաններու ունեցած է ՚Լալաթիա , գարեջրատան մը մէջ՝. Զօ
կել մինչեւ 125 մասնիկ բաղադրեալ մարմիններ , 29 վա րմ ա բ անն ե ր էն 2,Տը աղղա յին ^ մ է կբ մ իա թե - րավարն է որ կը պատմէ.
որոնց "էկ մասնիկր կր կազմէ Հազարաւոր Հիւլէ– նա կան • Հ>ճիշտ մամը \ 1 ին գարեջրատուն մտայ։ Բան–
նեոոլ բաղակցո՛ւթիւն մր Հետեւեալ պարզ մար - Այս 42 *ԼաՐ մա րան ներ ո լ% ա շակեր ան եր ու թի թիկեան Հոն էր եւ առանձին ։ իրեն անձամբ ծա
մ իններէն՝ թթոլա ծին , իածին , բն ահ՜ո լիս եւ բո լը կր ներկայացնէ Հետեւեալ պատկերը* նօթացած Հէ\էլաէուէ Հանդերձ , ի բացակայ\ութեան
րակածին Հ Այս բազակցոլթեան մէջ կարգ մբ 1944—1945 տարեշրչանին 4221 մանչ, 3577 ճանչցած էի գա յն . Մ եր կատարած առաքո ւմին
բԸԸերոլ Համար պէտք է աւելցնել 100 1000 ան՛ աղ1իկ, գումար՝ 7798։ 1945—1946 տարեշրչանին մէջ , բացա յա յտ է ոբ ան ալ գեր ունեցած էր Հ
գամ նուազ Համեմատութեամբ զառիկի , կրածինի , 4357 մանչ, 3736 աղլիկ. գումար՝ 8093– ինչ որ Հազիւ թէ ներս մտած էի) երբ ան ոտքի ելլելով
ՔԷ°Րի , ֆօսֆօբի , ծծումբի եւ եր կաթի Հ իլլէ՚նեբ Հ ցոյց կուտ՚այ թէ աշակերտութեան թիւր տար՛ուէ գիմ աւոբեց զիս եւ երկու ձեռքերովբ ձեռքերս
ւ՝ իմիա բան ութեան շնորՀիլ կարելի եզած է տաբի աճումի մէջ է* իսկապէս ալ քանի մը տարի սեղմելով, սա Հ՛ուն թուրքերէնով մր ըսաւ.
պիտանի տարրերբ Համախմբելովդ Լքք^ել ոսկորի, առաջ, այս աշակերտւթեան թիւր Հինղէն վեց Հա - Ինչպէ՞ս էք , •Բէմալ պէյ ,
եդ^է՚՜Ր է 1 ճարպի , բնասպիտ ի նման արտ՚ագրու - գարի մ իջել կբ տարուբերէր ամէն՝ տաբի :
թիւննեբ : Աշակերտներու ընգՀանոլր թիլին 5030^ 1944– «Ինծի այնպէս կը թուէր թէ ուր որ ալ բլլաբ
Ասկէ զատ, տարրաբաններ՛ը յաջոզած են շինեք, 1945 տարեշրջանին եւ 5544/7 1945 46 տարեշրջա պիտի կրնա յի ճանչնալ ք*ան թիկեանր , իր Հմա յող
նախանիւթը, որ բոլոր ապրող էակներուն՛ սազ ֊ նին կեդրոնի գպրո ցնե ր ո ւ ա շա կե ր տ ո ւթ ի ւնն՝ է ո բ նայ-ուածքին պատճառաւ ։ Ան , նախ շեշտեց թէ
մին կամ սերմին յատուկ նիւթն է ; Այգ նախա - կազմ ած է , մնացեալները շր ջանն ե ր ո լ գպր՛ո ցնե ֊ անՀ բամեշտ է բ ծրագիր մ ը պատրաստէ ք ա յն
էնի*–թ1ր գոֆգոզի կամ մածիտի ԼմԷլաթին^ տեսակ բունը ; գաղտն ի դոըծո ւն է ութ եան՝ Հ ամար ղո ր պիտ ի ու—
մրն է , որ կբ բաղկանա յ վե ր ոյ իշեա յ չորս "("՚ԲՂ՛ 8000/, ան ցն ոգ այս աշակերտութիւնը , ամ բոզ– նենայինք միասին՛. Ան կը խ ո ստա ն ար մեզի Հետ
մար մ իններէն , թթուածինէ ։ կրածինէ , բնածուխէ
եւ բորակածինէ քբ չէ մեր ^ունեցածին * տակաւին բազմաՀարիլր ա՛ ԳոԲ°Հ՜ակցիլ, մինչեւ ոբ մեր նպատակր իրագոր
;
ծուի ։
շակերտներ ունինք մեր Համայնքին չսլա տ կան ո զ
Ար ո ւե ս տ ա կան ե ղան ա կո վ կամ մեռեալ գո ր - վարմա բաննե բու մէջ, որոնց Հետ միասին՛ մեր «իրեն բաց՛ատրեցի , թէ ա պա Հ ո վո ւթ եան եւ
^՜Է՚-Ը յ շա տ
Նա բանաւո րութենէ ձեռք բերո ւածնա խաՀ իլթա յ ին թեմի աշակերտութեան րնգՀանուր է նկատել Հ ս կո զո ւթ ե ան ցանց բ ՛որ Հաստատուած էր , ուշ
կր բերէ \0
Բ^Ի2ր կր ձգտի տարբաղադրուելու , մինչգեռ ապ գիւրոլթեամբ ե՛ւ անվարան կարելի ապացոյցն մեր կամ կանուխ կրնար մեղի արգելք Հանգիսանալ :
րող զո ր ծա բաւո րութեան մ բ բ^ի^ր ԿԸ միտի աճե Հագար Հոգի • Թի՛– մը որ պատիլ * է Ան Հաւաստեց , թէ այն միջոցները զորս միասնա
լու յ երբ ղրոլ\ի շե րմ ութեան եւ խ ոն ա ւո ւթ ե ան մողովոլրղին, եւ ամենափայլուն բար ձեռք պիտ ի առն էինք , ան պա յմ ան մեր ձեռ
մասնաւոր պայմաններու մէջ՛. Հայութեան ուսումնատենչ յատկութեան նարկները լա^ողոլ թեամ բ պիտի պսակէին *
Այս է պատճառբ, որ մինչեւ Հիմա կբ կար Այսքան աշակերտութեան վրայ կը ծախսուին «Ուշիմ , լուսամիտ եւ անկեղծ մարդու մր դի
ծուէ ր թէ կեանքր ան բամ ան ումը կր կազմ է ա պ ֊ Հետեւեալ գումարներ ը 1944 45 տարեշրջանին , մ՛աց կը գտնուէի ։ Աբտաբաց տեսակցութիւն մը
Ր"ղ նիւթին , որ կենդա\նի էակէ մր միայն կրնայ այս 12 վարմարաններտլ պիւտճէներուն րնդՀ՚անոլր կՀունենայինք ։ էքօսակցութեան ընթացքին ուզեցի
առաջ գ ա լ , Համ աձա յն Փասթէօռի գրութեան : գումարը եղած է 227,550 սուրիական ոսկի, զոր ք* ան թ ի կե անի զգացնել թէ լաւ պիտ ի ըլլար քի ք
Աբգ , անգլիացի գիտնական Ա . $՚օր լի ա Բ ՜ Համեմ ատելով նո յն տա բուտն աշակերտութեան՝ մ ը ղսպել ա յն ան իր ա ւո ւթի ւնն եր բ որոնք կր կա ֊
թին կր պնգէ թէ կրցած է կրային մայռեբէ Հանեք ՛ընգՀ • թիլին Հետ ,կ\ոմևենանք 36.88 ս * ոսկի միջին տարուէին իսթանպուլի մ էջ ։ Թերեւս այգ գո րծե–
նախանիւթ մբ, եւ անկէ քէ միապէս յառաջ բերե՛ք սշակերւ ԳԼ ււխ ծախսուած գումարը կր բուն մէջ ինք ալ անմասն չէր 1^
նոյն
մանրադիտակային ապրող կենդանիներ : Ան յա - ցուցնէ մեղի : իսկ 1945 46 տարեշրչանին Զ°բ * Պ՝օ չէ ր ի ա յս ակն ա ր կոլթեան՛ ի պատաս
^ողած է մինչեւ իսկ լուսանկարել այգ կենգա - 42 վարժարաններուն տարեկան պիւտճէներու րնգ խան գ ք՚անթիկեան Հետեւեալբ ր ս ած է՛
նինեբուն բնաշրջման յաջորդական շրջանները : Հանուր գումարր կր Հասնի 336,668 « • ոսկի, որ Միթէ վարպետութիւն չէ® ^ գործի մը եր
նոյն տարուան՛ 8093 աշակերտներուն Համար կու կու ճակատներն ալ վարել ։ Մէք^է տարբերութիւն
Տ իշեալ զիտնականին կա• րՆիքով » եթէ մ ար - տայ 41 .60 ս • ոսկի միչին մը : կ^րնէռ , եթէ բո լո րն ալ զիս իբր վնաս ակար տարր
մ ին բառբ կր նշան՚ա կէ կշ"–ելի ն իւթերուն տեսա Երկու տա րին ե րո ւն ալ կեդրո նի փար մ արա ն– մը ճանչն՚ան * Եթէ գործի մը բնոյթր իր արգիւն–
կարար կուտակում ը , որ միշտ կեանքի առանձնա– ներուն տարեկան միջին սակը, շա լ՚ջ երկու սուր, քէն պիտի գատուի , ինձմէ վերջը եկողներբ ղիս
յատուկ տիպարի մր րնկերտցած է, այն ՛ատեն տսկի աւելի է, քան շրջաններու վարմարաննտե - ւլա տ ե լո վ միթէ իմ մ ասիս իրենց ո բոշումը պիտ ի
պէտք է րնգունիլ թէ այգ կեանքր կարելի է մար ֊ բունբ Հ չտա^ն ՚, Պէտք է ամէն՝ միջոռի գէԱել ձեր ճակատը
մինէն դուրս աշխատանոցին մէջ յայտնաբերել : Հ՚ւ^է ՀյԼԼԼա 3 Ուսումնական ք$ոբՀ ուրդին կողմ է զօրացնելու Համար ւ կարեւձորբ ատիկա է ։ Այս Հո
Համ առօտելո վ վերոյիշեալ տեսութիւնր , կրր֊ բաշխուած կրթական նպաստի դումա րը, թերեւս գին վրայ ապրողները, դոնէ այսպիսի տագնապա
նանք ըսել թէ կեանքը միայն դո րծա բանա յին էակ անկարելի դառնայ շրջանի վա րմարաննե ըո ւե՝ մա լի շրջաններու գ պէտք է մոռն ան գաղափարի բոլոր
ներուն յատուկ չէ, այլ այդ էակները կը կազմե՛՛ն տակարարութեան ի^գէրԱ 1 եւ եթէ նկատենք որ տ տ բ ա կա րծ ո ւթ ի ւննե բ ը • Տեղերու գազթբ անոնց
կեանքի յայտնութիւներէն մէկը, որ մ շտնքեն՚ա - վերջին երկու տար իներուն , Ո՝ւս–ո ւմէ ական $Ա ո ր - աղէտին պատճառ կր դառնայ ՚. Այլեւս պէտք է
պէս ձեւափոխուելով, պէտք է անՀրաժեշտօրէն Հուրգի եկամուտին մեծ մասր Ա* 0 * Խաչն է որ ՚/եբջ մը տալ այս գագթերուն : ԱՀա այս է իմ
111111 111ջ բերէ մարդուն տակաւին անծանօթ մնացած կ-ուտաք, բմբռնելի կբ դառնայ այն մեծ ծառա - (հպատակս ել բոլոր ումովս պիտի աշխատիմ ձե
բնախօսական երեւոյթներ : յութփւնբ որ Ա* 0* ք(1աչը կը կատարէ թեմի կր զի Համար » ;
Հ. ՏԷՐՈԱԿԻ թական գործին Համար * Զօր* ^օՀէբ-ւ յայտնելով Հանգեբձ ոբ ք*ան -
Նկատելի պարագայ է նաեւ որ 1945-46 տաբե– թիկեան դաշնակից գազանի ոստիկ - կազմակեր -
սեցեալնեբուն՝ առֆեւ , որոնք Հագած են կտաւէ շյ՝ջան՝ի ա շա կե բտ ո ւթե ան բնգՀ * թի*–Ա 300 աէ–ելի Է պո ւթեան ԴԼ՚՚՚-խբ կբ գտնուէր եւ ի ի պաշտօնէ
այբ ու
բարակ Հագուստ մ՛ք։ Ա1եծաւոբր կբ Հանէ շարա - քան նախ՛որդ տարուանը։ Երեւոյթ մր որ նոյնպէս կարգ մը ձեր բա կա լութ իւններ ալ կատարած էր ,
կնո ^ Հա գուսան երր եւ էլ երգէ Հ ետեւեալ միշտ ի նպաստ կը խօսի մեր մ ողովո ւրգի ձգտու- անբաղձալի տպաւորութիւն մ ը ձգելով թրքական
կանբ * մ ին գէպի ուսում եւ լ ո ւս ա ւո բ ո ւթի ւն : շրջանակներուն վբայ , կը խոստովանի թէ ինք
Այս 42 վար մ արանն եր ո ւ կրթական պաշտօնէ բաբ՛ո յա պէս աղգուած է անոր Հետ ունեցած տե–
«ի ներկայո՛ւթեան մեծաւորի այս ամուսնու - ութեան ընգՀ անուր թիլը կբ պա ա /լե բանա յ Հե սակցութենէն եւ 1լբսէ *
թիւնր պէտք է ծառայէ իր Վերջնական նպատա ֊ տեւեալ կերպով .—- • «Բ ան թ ի կե ան կամքի տէր եւ Հա ստա տա -
կին» * * * ԱՀա քեզ եբկնային ամուսնոլթիւն ։ 1944-^15 տարեշրջանին՝ 116 այր , 176 կի" * միտ անձնաւորութիւն մ ըն՝ էր՛. Ես իս ըմբռնոլ -
Հարիւր աասր տարիէ ի վեր այս զմաքրակեն գումար՝ 292 ուսուցիչներ։ 1945 46 ՚" ՚" րե շ (՛քա - մովս, զայն ճանչցայ էբբ գաղափարի մարդ ել
ցաղ» Մորմոնները միշտ կռուի մէջ են ոստիկա - նին 126 այր , 188 կի՛ն* դումար\ 3\4 ուսուցիչն* եր , բստ այնմ սիրեցի զինքր։ Ան, երբեմն ՛ուշ ատեն
նոլթեան Հետ * Ամենամեծ պատերազմ բ տեղի ու ՛ո ր կը նշանակէ 1 944 ձ^տարե շրջանի %2,ե ,7՝ա շա կեր - Դ՛է էերտնց մեր տունը կուգաբ եւ ձ՛եռք առնուած
նեցաւ 1944 Մարտին՛. Ոստի կ ան ո ւ իժի ւն ր ան ակ ընդ տի գլուխ մէկ ուս՛ուցիչ^ իսկ 1945 46 տարեշբ - միջոցներու մասին երկար կը խ՛ո րՀ րգակցէ ինք ի.
կալի բերելով, յանկարծ ներս մտաւ յիսունի չափ ջանին 2,5.77 աշակերտի գլուբ մէկ ուսուցիչ ։ Մ * ր արու Հետ» ;
«երկնային» բոյներուն մէք^գ ձերբակալեց ամ ու -
սիննեբր^ շրջապատուած բազմաթիւ կիներէ ել ԳԱԴ.ՈՒՒԷ ԳԱՂՈՒԹ
զաւակներէ ։ կր պատմ են որ՝ չորս ^1՚"եբ ե ղունդնե– կտակը ստորագրած ատեն իր գիտակցութեան տէ–
բով յարձակած են ոստ ի կան ո ւթեան վբայ, իբենց ՀԱՆԳՈՒՑԵԱԼ ԵՐ– ԵՈՒԱՈՒՖԵԱՆԻ կողմէ բր չէբ ։ Հիւանդանոց ի փաստաբանը բմ շկական
ամ այն ակ ան ամ ուսի նբ փբկ ելո լ Համ ար ; Տես - Պոլսոյ Ագգ. Հիւանդանոցին կտակոլած կալուած տեղեկադիրներու վրա յ Հիմն՛ուելով , Հաստատած
ն ուած է, մէկ ուբիշբ՝ խեղճ ամուսին մր, իր երեք, ներու դատավարութիւնը՝ որ երկու տարիէ ի վեր է թէ կտակարարը ՝այդ պաՀուն տէըՒն էր իր մտա
յգէ կիներու, բազուկներէն խ լոսած եւ բանտ ար ,. կը քաշքշուէր , վերչ գտած է ի նաաստ Հիւանդա յին պայծառութեան ։ Պոլս"յ \2,րդ իրաւական Ատ
կուած Հ ն՚նչ անգթութիւն եանի այս վճիռով մառանդորդները կբ ստիպուին
նոցին : Յիշեալին ժառանգորդները դատարան դի վճարել դատական ու զփաստաբանական բոլոր
ՎԱՀԱՆ մած էին այն առարկութեամբ թէ՝ Եուսոլֆեան ծախքերը :
Fonds A.R.A.M
