Page 33 - ARM_19-1947_01
P. 33
ՆԱ ա ա ա գ ս օ ա ա ձ ա ա ա ա աաւա ՀԵՐՑԻՆ ԼՈՒՐԵՐԸ
Շ. Տտւոօ 376.286 ինչպէս գրած էէսք երէկ , Փարիզի օրաթեր -
0ՄՏ€է6ա––Րւ–օբո6էաւ՚6 : ՏՕհԼ ւ\31ՏՏ/^Լ\Ի1
թեր ր չհրատարակուեցան էշ. օր , հրատարակիչ -
17, Խտ Օառտա* - քձքԱձ (13՛)
1*1–։ 006. 15-70 - € . 0 . Բ. թյատ 1678-63 ներու որոշում՛ով։ ՜Հյոյե որչյ ժ^ամր Զի՛ն Ս ա -
8ւսր. 1000, եամս. 500, հ՞–""»՛"– 300, ֆր., Արաաս. 10 Տ«Լ մուլի սէետիքային ներկայացուոիչեերր ժողով
գումարեցի՛ն , իյհրՀրգակցելոլ համար թերթերոլ
Տօատա՛ 11 յ&առճ– 1947 Շաբաթ֊ 11 Յունուար վե րՀ րատաջ ա կմ՛ան մասիսէ Աչիյաաաւորներր կր
պնգեն իրենց պահանջներուն վրայ կառավա -֊
ԺԹ– ՏԱՐԻ ֊ ֊ ֊ ֊ 199 ճոՈ66 Ի1° 4901-Նոր շրջան թիւ 540 Խմբագիր՝ Հ,. ՄԻՍԱ՝8ԵԱՆ ԳԻՆ՝ 4 ԷԵր րոլթիւնե ալ միջամտեց, ելք մր գտ՛նելու համար ւ
Միսի աագնապր մեհ– մտահոգութիւն կշ
պատճառէ կառավարութեան : Առեւտրական նա -
ՄԵՐ Խ0Ս*Ը խարարին կարծիքով, դժուար թէ կարելի լդլա՛յ
ՕՐԸ 0 Ր ԻՆ կատարեալ դարման մր գտնել յառաշԴկայ յունի -
սէն առաԼ; Նաիւարարին փոիանորգր օ՜րագիր մր
ԵՊԻՍԿՈՊՈՍ ԱՊԵՏՈԻ ԹԻԻՆ մշակած է. Որ հետեւեալ երեք միֆոցներր կ՝առա
ԱՅՍՊԷ՜Ս ԷԻՆ ՄԱՐԴԻԿ ջարկէ . |. Գնորդ գործակցականներ հաստատել
կառավարութեան հսկողութեամբ, եւ մասնակ -
Երեւո յթն ալ խորթ , որքան ր ա որ ; Յարութիւն կէլիպօլեան ,— լսե՞ր էիք : ցոլթեամր մսավաճառներու. 2. Հեռացնել միշ\–
Ուսուցիչ մ ը ։ Ծնած Ռաաաթօ, 1857ին, մհ -
Արդարեւ. , տեսակ մր կզեբապետական Հով կր ււած՝ Պոլիս , 1940ին, եւ թաղուած Պաքըրգիւզի նորգնւերր , որպէսղի չարա շահ ո ւթի ւձնե ր չկատար
(Մաքրիգ|րւզ) գերեզմանատունը :
փէէ Հայկական ԱրաասաՀմ անէւ մէք, երկար ատե– ուին արտադրիչին ել սպառողին մի^եւ– 3.,
նէ ի վեր ։ Վեր շնա կան գիներ հաստատել աշակցութեամր
Ամենա յն Հա յո ո կա թ ո գի կո որ իր ընտրո լթե - Ուսուցիչ՝ աւելի քան վաթսուն տարուան վաս. Հողագործական Դ՛աշնակցութեան, որ ագարակա
տակով : Մինչեւ որ, «լի ամօք» , աչքերը կը խա.
նէն անմիքապէս վերք ԷՀ * եպիսկոպոս ձեռնադրես լարին : յին ամենամեծ կազմակերպութիւնն է;
տասը վարդապետներ : Անոնք որ առաքնորդ էին , Գուրգուրանքով կը թղթատեմ Պոլսէն զըբ . Վար շա պետ ո ւթեան խորհրդականներէն Պ՛
կւււած գրքոյկ մը , «Մեծարանք Յարութիւն Կէլի -
Վե ր ադա ր ձ ան իրենց թեմ երր : Ուր իչներ, նչաԼ ակ– պօլեան|ի յիշատակին» : Եւ ամբողջ յիշատակարան Կազիւէ Պրիւսէլ գնաց, խորհրդակցելու համար
մըն է որ կը պարզոլի,—վաւերագիր տոկուն Լար.
ուեցան թափուր թեմերու. Վրայ , իբրեւ առաքն * ղիւ՚ն՚աւէտ աշիյատա1նքի ; Պելժիոյ նախկին վարչապետին հետ , որ յա2" -
յո ե գա պ ա Հ կամ կաթող » պատուիրակ ։ ղոլթեամր գլուխ հանած էր տասր՛ առ հարիլրի
Ան շուշտ բարի է այս կարգագրութեանց նպա րնդհանուր զեղչ մը ։ Պիտի քննէ թէ կարելի՞է նոյն
տակը , Վեր աՀաստատե լ Հայ * քյկեղեցւոյ Հեղի փորձր կատարել Ֆրանսայի մէ2։ Ս՚եգնելէ աո
նակութիւնը , որ չափ աղան ց թուլցած էր • ձայնասփիւռ ճառ մր խօսելով , յորդորեց ուժ տա՛ք
1874ին կ՚աւաբտէ կւպաթա Սէրայի լիսէն՛ : զեղչի քաղաքականութեան
Ա՝ ենք ըսելիք պիտի չունենա յինք ա յս մ ասին , ՝ք՝աջ ֆրանսագէտ , կը մտնէ Օսմ • դրամատուն՛, խուսափելու , ^իրր՚եւ միակ միշոցր։
եթէ քիչ մ ը չափէն աւելի շեշտուած ձԼՀԼԼաՐ Գա - իբրեւ համարակա՛լ, բ ա յ ց իորշելով շուկայէն, կր անիշխանութեան սն ան կո ւթեն էն , որ պիտի առաջնորդէ,
ղութնե ր ը Հոգեւոր Հօտեր ու վերածելու ձգտում ը : նուիրուի կրթական ասպարէդխն: կամ դիկտատուրայի »:
Ի վեր քո յ ոչ մէկը պիտ.ի կրնար ժ՜խտել թէ ՝^՛ Պ ոռտօ-Ա՝ արսէ յ լ ճեպրնթացր գիծէն ելաւ
Նախ ուսուցփչ՝ նոյն լիսէի)ն մ է ջ , ապա Նա. Ե շ • առա ու : Զոհ՚ե րուն թիւր չէ ճշդուած :
ամէն գաղութ ալ կարգուսարք մը Հաստատած է, րհկեա՚ն վարժարան , ուր կ՚աւանգէ ֆրանսերէն լե.
25 տարուան ընթացքին , իր ներքին գործերը վա ֊ զու եւ գրակաւԹութիւն :
բե լու Համ ար % 1882ին կը վհրադաոնայ Ո-ոտոսթօ եւ մսանա,
ԹշուառութիւԱը ^
Երբ էքմիածինը տակաւին չէր վեր սաա ոաէ ւււր դպրոց մը կը բաէաայ : 1885ին կը ստիպուի փա. Կե^ա ե ս ՛ ո պաք ի Ակ
իր այսօրուան վարկն ու իրաւունքները, ամէն կել դպրոցը եւ կը գաո1նայ տնօրէն քաղաքի ազգ •
գաղութ ինքնապաշտպան ոլթեան , փնքնավաըոլ ֊ վարժարանիս :
թեան ապաւէն մը գտած էր , Հետեւ՛ողութեամբ 1890(ին նոբէն Պոլիս, ուր մասնաւոր դասեր *Լերքին Հեռադիրները մռայլ տեղեկութիւն -
; կուտայ ։ Ատեն մըն ալ կը բանտարկուի : Վերա .
թբքաՀայ Ազգ» ԱաՀ մ անադր ո ւթեան կը կարօ է թէ դաո1նալով Ռոտոսթօ, նորէն կը բանայ իր վար. ներ կը Հաղորդեն կեդր* քյւրոպայի Համատ՚արաՆ
շնորՀիւ իր ժարանը :
Այնպէս որ, էքմիածինը ի զուր թշուառութեան մ ասին •
ամէն բան 1945 Յունիսէն կը սկսի,
նշանակած կաթող * լիազօրներուն կամ առ աքն * 1910ին զինքը թեկ1նած֊ու կը ներկայացնեն Այս ձմեռ ար՛եւմտեան էքւրոպայի եւ Ան գլի ո ք
Օսմ– խորհրդարանին, բայց կը մ ե ր ժ է : Կը նշա. եղաւ * իսկ
Եղապլ•յյաՀներ ուն նակոլի տեսուչ Գատըգիւղի ազգ • վարժարանին , ցուրտը սովորականէն աւելի սաստիկ * 1 929^՜–֊^ ի
յետոյ Սկ|իւտաբի կարապհտհան վաբժարանին :
Այ1՛ վհըքիննեըը փրենք պարտաւոր էին լու կեգր . ծ լր ո պան եւ մ աս ամբ Իտալիան Հարաւային
սաբանել Կաթողիկոսը , եթէ ան սա լականա չափ Վեր այսպիսի ձմեռ չէին անցուցած՛*
իրազեկ չէր ւ Նոյն պարտականութիւնը ՝ կ՚իյնար 1918ին նախ այցելու, յ ե տ ո յ ս^նայուն ուսոլ . Ագրի ականը ցր տ ո ւթ ե ան իր մ ր ցանիչը կոտրեց ։
ցուրտ չէր
Կ Իլիկի" յ կաթողիկոսին վրա յ , որ ԱրտասաՀմ ան ցիչ Պէզազեան վարժարանի , ուր կը մնայ աւելի Ոչ մէկ ժամանակ քիրմաչավւը ՛այդքան
կը գտնուի սւ աս ր տարիէ ի վեր : , քան 15 աս՛րի : *. ւ Լ "Ա՜չւպեւան՜ն ե՜է ու՜ն
1945իս ֆիզիքապէս քայքայուած եւ աչք՚ե . խիստ ձմեռ մր կը աիրէ; ՝Բ*
Արդ ) Ի^^ձ Կը տեսնենք երկու տարիէ ի վեր –է մէք սիպերիական Հարթավայրերուն Վբայ
րու1ն լոյսը կորուսած, կը քաշուի իր սիրած ասպա.
արեւելքէն արեւմ՛ուտք ։ Ամէնէն Համեստ գազու - րիցայի եւ Լիկոլրեան
թէն մինչեւ ամէնէն փարթամը ։ Րէգէն : քերմաչափը զէրոյէն վար 14 20 կրցոլօ^է (Ֆա ֊
Անոնք ոը կաթող* նուիրակ, պատուիրակ, «Կը ՚նմա(նէր հ|ի|ն զինուորի մը , ծերունազարդ րէնՀայթ) ։ Փօ գետը սառած է* եւ ձիւնոՎ ծած -
ոազմիկի մը որ յաղթանակներ շահած է եւ անոնց
ներկայացուցիչ կամ լիառօԲ նշանակուած են , փառքով կը քալէ իր կիսաւեր մարմինին հետ» : կուած , ինչ որ տարիներէ ի Վեր չէր պատաՀած :
ընգՀանըապէս տեսակ մը Հով կը մատնեն։ Այսպէ՜ս կը գործէին մարդիկ, արհամաբ ֊ Մ ի լան ի եւ ^ենովայի մէք մարդիկ մեռած են
կան որ շատ վերէն կը նային, իբրեւ ^արտա ցուրտէն ։
կարգ դեսպանդ ։ հելով դիւրին վաստակն ու սնամէջ պաբծա|նքը՝։ Համպուբկի մէք քսանէ աւելի անձեր ընդար ֊
Ուրիշներ ալ կը ձգտին անտեսել միքավայրին Իրենց ամբողջ փառքը՝ սերունդ հասցնել, մա ցած վիճակի մ էշ հիւան, ֊անո ց փո խագրոլաօ^
պաՀ անքնեը ը ^ կամ ներկա յան ալ իբրեւ բար ե կար - մինչեւ վերջին շունչը : Նոյնիսկ անապատին մէջ : են, մաՀեր ալ պատաՀած են* Այո քաղաքին մէք
ԳԻՀ^^՚Ր » միքամտելով ամէն բանիւ Ի՞ւնչ մնաց այս տիպարներէն • • • կա ց ո ւթ ի ւնը եզերական է , իբրեւ Հետեւանք ա-
Գեռ ոտանաւոր գ ր ո դ եպիսկոպոսներ ալ կան, ՎԱՀԷ ծուխի չգոյութեան, եւ երկաթուղիներու ան -
Հեռաւոր իրանի մէք։ Նո^բ ո ւզղագբո ւթեամ բ ։ շարժութեան ՜.
Մ-ենք այս Հ ովուապետական սնապարծսւթիւն– Աօ՜ուխի չգոյութիւնը կր ճնշէ ամրոզք Աւըս–
ն ե րն ալ պիտի ան տես էի նք , եթէ ա չք ի Լ ո ա Բ& է Ր ԻԱքԱաքԱԱադատութիւԱր տրիո յ վրա յ : Ամ էնէն աւելի կը տառապի Վ^իէն ֊
Իէ Մ խ ւ ւ թ ե ա Ա
շատ աւելի Վր՝ԳոՎԻձ իրողութիւն մը ։ նան։ Այո պատճառով դպրոցները, թատրոններն
Որքան կրցած ենք Հետեւիլ , երկու կաթողի ֊ Ակ ու բոլոր ծանր ճարտարարուեստի դործարաննեբբ
կո սն ե րն ալ կը սիրեն ^նշանակումներ՝^ կատարել, փակուած են է
այս կամ այն գաղութի ֊ազգ* ժողովներու գլխուն Հ
Ամենավեր քին օ րին ակ՝ ք՛ամ ա ս կո սի առաքն • խ՚րն– Ա՝ ո ս կո լա յի «Ա՝շակո յթ եւ կեանք^ը , պաշտօ
դիրր* ուր տիրաբար իր կամքը պարտադրաձ՜ է նաթերթ Համայնավար կուսակցութեան քարոզ ֊
Գարե գին կաթողիկոս , Հլախ առաքն . տեղապաՀ չութեան ճիւղին , կը քննադատէ արուեստագէտնե ն ո ւթ ի ւն ը արուեստագէտներու կր տրամ ադբէ ան
1ս(աՆա1ւՅյ լալ արքեպիսկոպոս մը, յետո յ առաքնորդ ր ը ։ Պաշտօնաթերթր մասնաւորաբար կը յարձակի Հրաժեշտ պայմանները , որպէսգի ՛անոնք ստեզիեն
Հընտրել տալովդ զայն, ինչպէս կը պատմէր մեր։ խորՀրգային նկարիչնեբոլ վրա յ : քՍ . արուեստր \\) * ժ ո զո վո՚ւրգին արժէքաւոբ գործեր , սակայն
ղըժ–
թղթակիցը՛՝ Եւ ա յ ս ՝ Հակառակ ժողովուրդի չ ի Համապատասխաներ խորՀ ր ղ ա յին պետ ո ւթեան քյ * նկարիչներն ու քանդակագործները տակաւին
գոՀութեան ; քաղաքական կամ գե զար ո ւե ս տ ա կան– պաՀ՚անքնե - կը թերանան գոՀացում տալու ժողոՎուրդին յա
Այլապէս վտանգաւոր ա /ս տան շան մը կը մատ– բուն , նկարիչները թերացած են պաստառներուն րա ճ ուն պէտքերոլն» *
նանշուէր երէկՏ նոյն թղթակցութեան մէք ։ Վրա ւ անմաՀացնելու խորՀրգ * բանակներու ճա - Արուեստ,ի տնօրէնը այս յայտարարութիւնք»
^՝էլէ^Լէռյ թեմերուն Համար մշակուած Ա աՀ ֊ կա տամ արաներու մ էք կատարած մ եծա գործ ո լ - կատարած է *, Խ* Միութեան արուեստի բոլոր ճիլ–
մ ան ագրո ւթեան նախագիծը <Հ.կ առա քա գրէ վեթոյի թիւննեըը : ղԼրոլ ցուցադրութեան՝ մը ընթացքին եւ ՛աւելցու
փերին իրաւունք մը տալ կաթողիկոսին, որ, ըստ ՛ա՛ս զատութեան առարկայ եզած ՛են ն՛աեւ գրա ցած է* «Բնականաբար ց ո ւցաՀ անգէ ս ին այցե -
կամս, իրաւունք պիտի ունենալ լուծելու ոելէ կանութիւնը, թատրոնը եւ շարժանկարը, որոնք լուները կը փափաքէին տեսնել նկարներ՝ պատե
ժողով, «երբ յարմար չգատէ Գ",Ր ծա թ ո յ լ տուահ՜ են՝ որ Հոն մուտք գործէ Արեւմտեան րազմի ճակատին վրայ էք* ժողովուրդի կատարած
նէոլթիւնը »• աւլնո ւապեա ո ւթեան գագավ*ա ը ա բան ւթ ի ւն ը , տկա Հերոսական գոՐ
ծեր ուա եւ կենցաղի
Լելթ • Վկրօնւ ոըներլ սյնը Հւ րացն ելով այսպէս Համ ա յն ավար ական ել Հայ բե - մասին : քյ՚սւա
լասար ^1ԸԱայ աշխարՀ ականն երո լ ձա յնին՝ Ազգ * նաս իրական գա զա փա րն եր ուն ուզի զար տա յա յտոլ^ քիչ նկարներ կան այդ ուղղո ւթեամ ր : Գրեթէ չկայ
վարչութեան մէքֆ։ (Ոըքան աշխարՀական , նոյն թիւ-նր յ ճակատամարտի որ ել է նկար, ՛որ ցոյց տ՛ար 1ս .
քան կրօնականէ : քՒատբոնհն Համ ար քա յլեր առնուած են ներ , զինուորն երո ւն ել սպաներուն պատերազմի քաջա
& ատ պիտի ուռէինք որ ծանր թիւր իմացոլ - կա յացնելո լ քաղաքական նշանակութիւն ունեցող գործութիւնն եր ր ։ Այս ղանցառութիււնր անհան -
թեան մը ղոՀ դացած ըԱար մեր թղթակիցը։ նիւթեր , գուբս Հանելով Արեւմտեան խաղերր, դոլրժելի ԷՀ Պ՛ատերազմական նկարներր մեծ նշա
ի՞նչպէս Հաւատալ թէ բազմաՀմուտ կաթողի ո ր կը նկատ ո լին օրինակն ե րը քաղքենն ի դասու նակութիւն ունին զարգացնելու համար աշխատա
կոս մը կրնայ այսքան խախտել Հայ* Եկեղեցւո ք ան կում ին : Հյ՚արժան կարի ճար աա բաբո ւեսաին ւոր զանգուածները : քՕորհ • ժողովուրդին կեանքր
ժողովրդապետական սկղբունքներր ։ Եւ այն աւ մէք) ^էաՍԳ ՝^Ր ժապաւէններ որոնք չէին Համա ֊ պատկերացնող նկարներն ՛ալ գէշ են ու անյաջող,
թեմի մը մէք որ շատոնց տէրն է սաՀման ա գրական պատասխաներ խորՀրգային գաղափարաբան ոլ - ցուցադրութեան մէջ ՛ոչ մէկ վայելուչ նկար կար,
կարգուսարքի մը է թեան, մէկ կողմ ձգուած են։ Նոր մղում մը կր այգ նիւթի վերաբերեալ։իյորհրգային ժողովուրդ^
Հա/կական ԱրաասաՀմանը չի կրնար Հանգոլը^ արուի ներկա յաց՝ն ելու Համ ար ուղղափառ Համ ա յ^ ներր այզ պատկերներուն մէջ ներկայացուած են
Ժել ոը Հին եւ նոր արքեպիսկոպոս՛ներ եւ եպիս ա սԼավար ժապաւէններ ։ իբրեւ մեն՛աւոր եւ թչուառ։ Այցելուն կ՝ոլզէ ար
կոպոսնեբ իրենց Հաւատարմութեան եւ Հայրենա^ 1ՏորՀրդա յին արուեստի Հա յ ր ենա ս ի ր ա կան ուեստագէտներու գործեր ուն մէջ տեսնել աւելի
խօսելով *
սիրութեան պարտական ութիւեը շփոթեն լատինա վերա կենդանութեան պաՀ անք ի մասին ձքՍ • Իշխա– ճշգրիտ պատկերը խորհրդային ժողովուրդին ,
կան կղերապետութեան Հետ* Է* արուեստի տնօրէնը յայտարարած է, հզօր , փայլուն , արժանաւոր ել տէր բարոյական
բարձր նկարագրի» :
Fonds A.R.A.M
Շ. Տտւոօ 376.286 ինչպէս գրած էէսք երէկ , Փարիզի օրաթեր -
0ՄՏ€է6ա––Րւ–օբո6էաւ՚6 : ՏՕհԼ ւ\31ՏՏ/^Լ\Ի1
թեր ր չհրատարակուեցան էշ. օր , հրատարակիչ -
17, Խտ Օառտա* - քձքԱձ (13՛)
1*1–։ 006. 15-70 - € . 0 . Բ. թյատ 1678-63 ներու որոշում՛ով։ ՜Հյոյե որչյ ժ^ամր Զի՛ն Ս ա -
8ւսր. 1000, եամս. 500, հ՞–""»՛"– 300, ֆր., Արաաս. 10 Տ«Լ մուլի սէետիքային ներկայացուոիչեերր ժողով
գումարեցի՛ն , իյհրՀրգակցելոլ համար թերթերոլ
Տօատա՛ 11 յ&առճ– 1947 Շաբաթ֊ 11 Յունուար վե րՀ րատաջ ա կմ՛ան մասիսէ Աչիյաաաւորներր կր
պնգեն իրենց պահանջներուն վրայ կառավա -֊
ԺԹ– ՏԱՐԻ ֊ ֊ ֊ ֊ 199 ճոՈ66 Ի1° 4901-Նոր շրջան թիւ 540 Խմբագիր՝ Հ,. ՄԻՍԱ՝8ԵԱՆ ԳԻՆ՝ 4 ԷԵր րոլթիւնե ալ միջամտեց, ելք մր գտ՛նելու համար ւ
Միսի աագնապր մեհ– մտահոգութիւն կշ
պատճառէ կառավարութեան : Առեւտրական նա -
ՄԵՐ Խ0Ս*Ը խարարին կարծիքով, դժուար թէ կարելի լդլա՛յ
ՕՐԸ 0 Ր ԻՆ կատարեալ դարման մր գտնել յառաշԴկայ յունի -
սէն առաԼ; Նաիւարարին փոիանորգր օ՜րագիր մր
ԵՊԻՍԿՈՊՈՍ ԱՊԵՏՈԻ ԹԻԻՆ մշակած է. Որ հետեւեալ երեք միֆոցներր կ՝առա
ԱՅՍՊԷ՜Ս ԷԻՆ ՄԱՐԴԻԿ ջարկէ . |. Գնորդ գործակցականներ հաստատել
կառավարութեան հսկողութեամբ, եւ մասնակ -
Երեւո յթն ալ խորթ , որքան ր ա որ ; Յարութիւն կէլիպօլեան ,— լսե՞ր էիք : ցոլթեամր մսավաճառներու. 2. Հեռացնել միշ\–
Ուսուցիչ մ ը ։ Ծնած Ռաաաթօ, 1857ին, մհ -
Արդարեւ. , տեսակ մր կզեբապետական Հով կր ււած՝ Պոլիս , 1940ին, եւ թաղուած Պաքըրգիւզի նորգնւերր , որպէսղի չարա շահ ո ւթի ւձնե ր չկատար
(Մաքրիգ|րւզ) գերեզմանատունը :
փէէ Հայկական ԱրաասաՀմ անէւ մէք, երկար ատե– ուին արտադրիչին ել սպառողին մի^եւ– 3.,
նէ ի վեր ։ Վեր շնա կան գիներ հաստատել աշակցութեամր
Ամենա յն Հա յո ո կա թ ո գի կո որ իր ընտրո լթե - Ուսուցիչ՝ աւելի քան վաթսուն տարուան վաս. Հողագործական Դ՛աշնակցութեան, որ ագարակա
տակով : Մինչեւ որ, «լի ամօք» , աչքերը կը խա.
նէն անմիքապէս վերք ԷՀ * եպիսկոպոս ձեռնադրես լարին : յին ամենամեծ կազմակերպութիւնն է;
տասը վարդապետներ : Անոնք որ առաքնորդ էին , Գուրգուրանքով կը թղթատեմ Պոլսէն զըբ . Վար շա պետ ո ւթեան խորհրդականներէն Պ՛
կւււած գրքոյկ մը , «Մեծարանք Յարութիւն Կէլի -
Վե ր ադա ր ձ ան իրենց թեմ երր : Ուր իչներ, նչաԼ ակ– պօլեան|ի յիշատակին» : Եւ ամբողջ յիշատակարան Կազիւէ Պրիւսէլ գնաց, խորհրդակցելու համար
մըն է որ կը պարզոլի,—վաւերագիր տոկուն Լար.
ուեցան թափուր թեմերու. Վրայ , իբրեւ առաքն * ղիւ՚ն՚աւէտ աշիյատա1նքի ; Պելժիոյ նախկին վարչապետին հետ , որ յա2" -
յո ե գա պ ա Հ կամ կաթող » պատուիրակ ։ ղոլթեամր գլուխ հանած էր տասր՛ առ հարիլրի
Ան շուշտ բարի է այս կարգագրութեանց նպա րնդհանուր զեղչ մը ։ Պիտի քննէ թէ կարելի՞է նոյն
տակը , Վեր աՀաստատե լ Հայ * քյկեղեցւոյ Հեղի փորձր կատարել Ֆրանսայի մէ2։ Ս՚եգնելէ աո
նակութիւնը , որ չափ աղան ց թուլցած էր • ձայնասփիւռ ճառ մր խօսելով , յորդորեց ուժ տա՛ք
1874ին կ՚աւաբտէ կւպաթա Սէրայի լիսէն՛ : զեղչի քաղաքականութեան
Ա՝ ենք ըսելիք պիտի չունենա յինք ա յս մ ասին , ՝ք՝աջ ֆրանսագէտ , կը մտնէ Օսմ • դրամատուն՛, խուսափելու , ^իրր՚եւ միակ միշոցր։
եթէ քիչ մ ը չափէն աւելի շեշտուած ձԼՀԼԼաՐ Գա - իբրեւ համարակա՛լ, բ ա յ ց իորշելով շուկայէն, կր անիշխանութեան սն ան կո ւթեն էն , որ պիտի առաջնորդէ,
ղութնե ր ը Հոգեւոր Հօտեր ու վերածելու ձգտում ը : նուիրուի կրթական ասպարէդխն: կամ դիկտատուրայի »:
Ի վեր քո յ ոչ մէկը պիտ.ի կրնար ժ՜խտել թէ ՝^՛ Պ ոռտօ-Ա՝ արսէ յ լ ճեպրնթացր գիծէն ելաւ
Նախ ուսուցփչ՝ նոյն լիսէի)ն մ է ջ , ապա Նա. Ե շ • առա ու : Զոհ՚ե րուն թիւր չէ ճշդուած :
ամէն գաղութ ալ կարգուսարք մը Հաստատած է, րհկեա՚ն վարժարան , ուր կ՚աւանգէ ֆրանսերէն լե.
25 տարուան ընթացքին , իր ներքին գործերը վա ֊ զու եւ գրակաւԹութիւն :
բե լու Համ ար % 1882ին կը վհրադաոնայ Ո-ոտոսթօ եւ մսանա,
ԹշուառութիւԱը ^
Երբ էքմիածինը տակաւին չէր վեր սաա ոաէ ւււր դպրոց մը կը բաէաայ : 1885ին կը ստիպուի փա. Կե^ա ե ս ՛ ո պաք ի Ակ
իր այսօրուան վարկն ու իրաւունքները, ամէն կել դպրոցը եւ կը գաո1նայ տնօրէն քաղաքի ազգ •
գաղութ ինքնապաշտպան ոլթեան , փնքնավաըոլ ֊ վարժարանիս :
թեան ապաւէն մը գտած էր , Հետեւ՛ողութեամբ 1890(ին նոբէն Պոլիս, ուր մասնաւոր դասեր *Լերքին Հեռադիրները մռայլ տեղեկութիւն -
; կուտայ ։ Ատեն մըն ալ կը բանտարկուի : Վերա .
թբքաՀայ Ազգ» ԱաՀ մ անադր ո ւթեան կը կարօ է թէ դաո1նալով Ռոտոսթօ, նորէն կը բանայ իր վար. ներ կը Հաղորդեն կեդր* քյւրոպայի Համատ՚արաՆ
շնորՀիւ իր ժարանը :
Այնպէս որ, էքմիածինը ի զուր թշուառութեան մ ասին •
ամէն բան 1945 Յունիսէն կը սկսի,
նշանակած կաթող * լիազօրներուն կամ առ աքն * 1910ին զինքը թեկ1նած֊ու կը ներկայացնեն Այս ձմեռ ար՛եւմտեան էքւրոպայի եւ Ան գլի ո ք
Օսմ– խորհրդարանին, բայց կը մ ե ր ժ է : Կը նշա. եղաւ * իսկ
Եղապլ•յյաՀներ ուն նակոլի տեսուչ Գատըգիւղի ազգ • վարժարանին , ցուրտը սովորականէն աւելի սաստիկ * 1 929^՜–֊^ ի
յետոյ Սկ|իւտաբի կարապհտհան վաբժարանին :
Այ1՛ վհըքիննեըը փրենք պարտաւոր էին լու կեգր . ծ լր ո պան եւ մ աս ամբ Իտալիան Հարաւային
սաբանել Կաթողիկոսը , եթէ ան սա լականա չափ Վեր այսպիսի ձմեռ չէին անցուցած՛*
իրազեկ չէր ւ Նոյն պարտականութիւնը ՝ կ՚իյնար 1918ին նախ այցելու, յ ե տ ո յ ս^նայուն ուսոլ . Ագրի ականը ցր տ ո ւթ ե ան իր մ ր ցանիչը կոտրեց ։
ցուրտ չէր
Կ Իլիկի" յ կաթողիկոսին վրա յ , որ ԱրտասաՀմ ան ցիչ Պէզազեան վարժարանի , ուր կը մնայ աւելի Ոչ մէկ ժամանակ քիրմաչավւը ՛այդքան
կը գտնուի սւ աս ր տարիէ ի վեր : , քան 15 աս՛րի : *. ւ Լ "Ա՜չւպեւան՜ն ե՜է ու՜ն
1945իս ֆիզիքապէս քայքայուած եւ աչք՚ե . խիստ ձմեռ մր կը աիրէ; ՝Բ*
Արդ ) Ի^^ձ Կը տեսնենք երկու տարիէ ի վեր –է մէք սիպերիական Հարթավայրերուն Վբայ
րու1ն լոյսը կորուսած, կը քաշուի իր սիրած ասպա.
արեւելքէն արեւմ՛ուտք ։ Ամէնէն Համեստ գազու - րիցայի եւ Լիկոլրեան
թէն մինչեւ ամէնէն փարթամը ։ Րէգէն : քերմաչափը զէրոյէն վար 14 20 կրցոլօ^է (Ֆա ֊
Անոնք ոը կաթող* նուիրակ, պատուիրակ, «Կը ՚նմա(նէր հ|ի|ն զինուորի մը , ծերունազարդ րէնՀայթ) ։ Փօ գետը սառած է* եւ ձիւնոՎ ծած -
ոազմիկի մը որ յաղթանակներ շահած է եւ անոնց
ներկայացուցիչ կամ լիառօԲ նշանակուած են , փառքով կը քալէ իր կիսաւեր մարմինին հետ» : կուած , ինչ որ տարիներէ ի Վեր չէր պատաՀած :
ընգՀանըապէս տեսակ մը Հով կը մատնեն։ Այսպէ՜ս կը գործէին մարդիկ, արհամաբ ֊ Մ ի լան ի եւ ^ենովայի մէք մարդիկ մեռած են
կան որ շատ վերէն կը նային, իբրեւ ^արտա ցուրտէն ։
կարգ դեսպանդ ։ հելով դիւրին վաստակն ու սնամէջ պաբծա|նքը՝։ Համպուբկի մէք քսանէ աւելի անձեր ընդար ֊
Ուրիշներ ալ կը ձգտին անտեսել միքավայրին Իրենց ամբողջ փառքը՝ սերունդ հասցնել, մա ցած վիճակի մ էշ հիւան, ֊անո ց փո խագրոլաօ^
պաՀ անքնեը ը ^ կամ ներկա յան ալ իբրեւ բար ե կար - մինչեւ վերջին շունչը : Նոյնիսկ անապատին մէջ : են, մաՀեր ալ պատաՀած են* Այո քաղաքին մէք
ԳԻՀ^^՚Ր » միքամտելով ամէն բանիւ Ի՞ւնչ մնաց այս տիպարներէն • • • կա ց ո ւթ ի ւնը եզերական է , իբրեւ Հետեւանք ա-
Գեռ ոտանաւոր գ ր ո դ եպիսկոպոսներ ալ կան, ՎԱՀԷ ծուխի չգոյութեան, եւ երկաթուղիներու ան -
Հեռաւոր իրանի մէք։ Նո^բ ո ւզղագբո ւթեամ բ ։ շարժութեան ՜.
Մ-ենք այս Հ ովուապետական սնապարծսւթիւն– Աօ՜ուխի չգոյութիւնը կր ճնշէ ամրոզք Աւըս–
ն ե րն ալ պիտի ան տես էի նք , եթէ ա չք ի Լ ո ա Բ& է Ր ԻԱքԱաքԱԱադատութիւԱր տրիո յ վրա յ : Ամ էնէն աւելի կը տառապի Վ^իէն ֊
Իէ Մ խ ւ ւ թ ե ա Ա
շատ աւելի Վր՝ԳոՎԻձ իրողութիւն մը ։ նան։ Այո պատճառով դպրոցները, թատրոններն
Որքան կրցած ենք Հետեւիլ , երկու կաթողի ֊ Ակ ու բոլոր ծանր ճարտարարուեստի դործարաննեբբ
կո սն ե րն ալ կը սիրեն ^նշանակումներ՝^ կատարել, փակուած են է
այս կամ այն գաղութի ֊ազգ* ժողովներու գլխուն Հ
Ամենավեր քին օ րին ակ՝ ք՛ամ ա ս կո սի առաքն • խ՚րն– Ա՝ ո ս կո լա յի «Ա՝շակո յթ եւ կեանք^ը , պաշտօ
դիրր* ուր տիրաբար իր կամքը պարտադրաձ՜ է նաթերթ Համայնավար կուսակցութեան քարոզ ֊
Գարե գին կաթողիկոս , Հլախ առաքն . տեղապաՀ չութեան ճիւղին , կը քննադատէ արուեստագէտնե ն ո ւթ ի ւն ը արուեստագէտներու կր տրամ ադբէ ան
1ս(աՆա1ւՅյ լալ արքեպիսկոպոս մը, յետո յ առաքնորդ ր ը ։ Պաշտօնաթերթր մասնաւորաբար կը յարձակի Հրաժեշտ պայմանները , որպէսգի ՛անոնք ստեզիեն
Հընտրել տալովդ զայն, ինչպէս կը պատմէր մեր։ խորՀրգային նկարիչնեբոլ վրա յ : քՍ . արուեստր \\) * ժ ո զո վո՚ւրգին արժէքաւոբ գործեր , սակայն
ղըժ–
թղթակիցը՛՝ Եւ ա յ ս ՝ Հակառակ ժողովուրդի չ ի Համապատասխաներ խորՀ ր ղ ա յին պետ ո ւթեան քյ * նկարիչներն ու քանդակագործները տակաւին
գոՀութեան ; քաղաքական կամ գե զար ո ւե ս տ ա կան– պաՀ՚անքնե - կը թերանան գոՀացում տալու ժողոՎուրդին յա
Այլապէս վտանգաւոր ա /ս տան շան մը կը մատ– բուն , նկարիչները թերացած են պաստառներուն րա ճ ուն պէտքերոլն» *
նանշուէր երէկՏ նոյն թղթակցութեան մէք ։ Վրա ւ անմաՀացնելու խորՀրգ * բանակներու ճա - Արուեստ,ի տնօրէնը այս յայտարարութիւնք»
^՝էլէ^Լէռյ թեմերուն Համար մշակուած Ա աՀ ֊ կա տամ արաներու մ էք կատարած մ եծա գործ ո լ - կատարած է *, Խ* Միութեան արուեստի բոլոր ճիլ–
մ ան ագրո ւթեան նախագիծը <Հ.կ առա քա գրէ վեթոյի թիւննեըը : ղԼրոլ ցուցադրութեան՝ մը ընթացքին եւ ՛աւելցու
փերին իրաւունք մը տալ կաթողիկոսին, որ, ըստ ՛ա՛ս զատութեան առարկայ եզած ՛են ն՛աեւ գրա ցած է* «Բնականաբար ց ո ւցաՀ անգէ ս ին այցե -
կամս, իրաւունք պիտի ունենալ լուծելու ոելէ կանութիւնը, թատրոնը եւ շարժանկարը, որոնք լուները կը փափաքէին տեսնել նկարներ՝ պատե
ժողով, «երբ յարմար չգատէ Գ",Ր ծա թ ո յ լ տուահ՜ են՝ որ Հոն մուտք գործէ Արեւմտեան րազմի ճակատին վրայ էք* ժողովուրդի կատարած
նէոլթիւնը »• աւլնո ւապեա ո ւթեան գագավ*ա ը ա բան ւթ ի ւն ը , տկա Հերոսական գոՐ
ծեր ուա եւ կենցաղի
Լելթ • Վկրօնւ ոըներլ սյնը Հւ րացն ելով այսպէս Համ ա յն ավար ական ել Հայ բե - մասին : քյ՚սւա
լասար ^1ԸԱայ աշխարՀ ականն երո լ ձա յնին՝ Ազգ * նաս իրական գա զա փա րն եր ուն ուզի զար տա յա յտոլ^ քիչ նկարներ կան այդ ուղղո ւթեամ ր : Գրեթէ չկայ
վարչութեան մէքֆ։ (Ոըքան աշխարՀական , նոյն թիւ-նր յ ճակատամարտի որ ել է նկար, ՛որ ցոյց տ՛ար 1ս .
քան կրօնականէ : քՒատբոնհն Համ ար քա յլեր առնուած են ներ , զինուորն երո ւն ել սպաներուն պատերազմի քաջա
& ատ պիտի ուռէինք որ ծանր թիւր իմացոլ - կա յացնելո լ քաղաքական նշանակութիւն ունեցող գործութիւնն եր ր ։ Այս ղանցառութիււնր անհան -
թեան մը ղոՀ դացած ըԱար մեր թղթակիցը։ նիւթեր , գուբս Հանելով Արեւմտեան խաղերր, դոլրժելի ԷՀ Պ՛ատերազմական նկարներր մեծ նշա
ի՞նչպէս Հաւատալ թէ բազմաՀմուտ կաթողի ո ր կը նկատ ո լին օրինակն ե րը քաղքենն ի դասու նակութիւն ունին զարգացնելու համար աշխատա
կոս մը կրնայ այսքան խախտել Հայ* Եկեղեցւո ք ան կում ին : Հյ՚արժան կարի ճար աա բաբո ւեսաին ւոր զանգուածները : քՕորհ • ժողովուրդին կեանքր
ժողովրդապետական սկղբունքներր ։ Եւ այն աւ մէք) ^էաՍԳ ՝^Ր ժապաւէններ որոնք չէին Համա ֊ պատկերացնող նկարներն ՛ալ գէշ են ու անյաջող,
թեմի մը մէք որ շատոնց տէրն է սաՀման ա գրական պատասխաներ խորՀրգային գաղափարաբան ոլ - ցուցադրութեան մէջ ՛ոչ մէկ վայելուչ նկար կար,
կարգուսարքի մը է թեան, մէկ կողմ ձգուած են։ Նոր մղում մը կր այգ նիւթի վերաբերեալ։իյորհրգային ժողովուրդ^
Հա/կական ԱրաասաՀմանը չի կրնար Հանգոլը^ արուի ներկա յաց՝ն ելու Համ ար ուղղափառ Համ ա յ^ ներր այզ պատկերներուն մէջ ներկայացուած են
Ժել ոը Հին եւ նոր արքեպիսկոպոս՛ներ եւ եպիս ա սԼավար ժապաւէններ ։ իբրեւ մեն՛աւոր եւ թչուառ։ Այցելուն կ՝ոլզէ ար
կոպոսնեբ իրենց Հաւատարմութեան եւ Հայրենա^ 1ՏորՀրդա յին արուեստի Հա յ ր ենա ս ի ր ա կան ուեստագէտներու գործեր ուն մէջ տեսնել աւելի
խօսելով *
սիրութեան պարտական ութիւեը շփոթեն լատինա վերա կենդանութեան պաՀ անք ի մասին ձքՍ • Իշխա– ճշգրիտ պատկերը խորհրդային ժողովուրդին ,
կան կղերապետութեան Հետ* Է* արուեստի տնօրէնը յայտարարած է, հզօր , փայլուն , արժանաւոր ել տէր բարոյական
բարձր նկարագրի» :
Fonds A.R.A.M
