Page 270 - ARM_19-1947_01
P. 270
ստեղծագործական լուր1 նուաճումները Երեւա՛նի
ՆԱՄԱԿՆԵՐ ԱԼԺԵՐԻԱՅԷՆ Եբեք մեծ աաւ՚ւեստագհտԱԽ Լենինի չքան չանա կա կիր Օփերայի ե լ Պալէթի
թատրոնին մ է չ : Օփերա-թատրոնին մ է չ ՝ ան երե
Մոայուած գ ա գ ո ւ թ ի Ա ը կեաԱքեԱ Խլյ՝ք\.– «Սովետական Հայաստան, ամսագրին ւան կուգա, մեծակառոյց իր չարք մր բեմագրու–
1946 Նոյեմբերի թխ-էն, մեր հայերէնով
թիւններով, «Անո՚-շ» ,«–Րարմէ1» , «Օթէլրօ» , «Հիւ–
կենո-տներ» , Ժվան Սուսանին» եւ այլն , որոնց բե.
Ա– Աո վետական արուեստի տաղանգաւոբ Գո ր^՝ի չ ֊ մաղրութեան մ է չ Գուլակես/ն գրսեւորած է վա -
ներուն Ատ ալին եան մբցանակի պսակաւորի Լ լա ա- րի չի արուեստի բարձր մչակոյթ : Բեմական ար -
Պ ատեբս/զմէն առաթ, ՛ամէն տարեգլուխի Յա. րեա՜տ) պատուաւոր կոչում շնոբՀ ո ւե ց ւս լ նաեւ ուեստի «մանր» երկրորդական տեսարաններէն
1Լաջ պա րբե ր ա կան թղթակց ո ւթիւննե րով կ"՚մ Հա յ կա կան ԱԱ Ռ մ ո ղվր ղա կան ա րւեստաղէտնե ր՝ մինչեւ խոչոբ գանգուածայի՚ն տեսարանները, գլ
ւո ւսր հ /չան տես ո ւթիւննե րով կը ներկա յառնէր իւ— Արմէն ԳոպակեաւնիյՄիքայէլ Թաւրիգեանի ե Շա. խաւոր Հերոսներս*– կերպարներու, անոնց ան Հա -
բայկան՛ չի ւր ղա ղո ւթ ի պատկեր ը , ն ի ւթ ա կան թէ
րա Տալեանի, Երեւանի Ա* Ա պենգիաբաիի Լենինի տական , ներքին Հոգեբանակա՛ն ապրումներու բա
չ՛արս յա կան * Ա յս սլա ր տ ա կան ո ւթ ի ւնը առաւեչա -
թղթակիցնե շքան շան ա կի ր Օփեբա յի ՛ու Պ ալէ թի պետական ցայայտման ամէնարաբգ խնգիրներու լուսաբա -
պէս 1լ իյնայ առաթրի սանե բուն եւ
ն՛եր՛կայացման նումն են Ա. Գուլակեանի թատրոնի ե լ օփերայի
րուն վրայւ Թող աքնին , սերաեն եւ լոյս ըն հ՛այեն թատրոնին մէթ <(,Արշա կ Երկրորգ^
իրենց ղաղութներոլ կեանքի Լարն ոլ բարին , իբ Հ ամ ար % մ է չ րրած վարիչի արուեստի խոր գիտելիքներու
րեւ սլա/ո կեր կամ Հա ւմ նիւթ պատմութեանս ։ Անոնք իրենց երկար տարիներս լ ստեղծ ագո ր– ա ո անձն ա յա ւո կ ու իժի լն՛են ր ր :
հ՜ական բեեովնաւոր գո րծո լնէ ո ւթեամ՛ր եւ սնխոնչ
«Աբչակ Եթկրորգ» օփերայի մեծակառոյց բե.
Վ^երթեբս շատ մօտիկ բարեկամ մը Հան՛գիստս աշխատանքով խթանած են Հա յ կա կան ա բուհ ստի
մաղրութիւնր կր Հանդիսանայ Գուլակեանի ստեղ.
իսռովեց , իր մեկնումին աո թ իւ ինծի յանձնելով ծաղկումը եւ բա բղա լա ճումը Հ
ծագործական փայլուն նուաճումր, որուն Համար
խոշոր հ՜րար մը, տետրներ , Հսւշուական տոմար Աո վետական Հայաստանի աշխատաւոր ութ իւ -
արմանավայել կերպով չնոբՀուեցալ Ատալինեան
ներ , պաշտօնական թուղթեր եւ կնիք մը ; ՛Բան՛ի նր մեծ գոՀուն/ա՚կոլթեամբ .րնղունեցաւ առաթնոբ–
պսակաւորի բարձր եւ պատուաւոր կոչումր։
գացեր է ամ բողթ օրեր մ ի աքս կեղրոնացած է այս ղի անունը կրող մբցան՚ակներոլ շնորՀումը իբրեւ
Ստեղծագործական վառ երեւակայութեամբ
ծրարին վրայ I քրքրեցի փաստաթուղթերը ել ւլբ֊ Հայ մողովուբգի արուեստի ել երամշտական մ շա -
օժտուած մողովրդական արուեստագէտ ՄիքայւԷլ
ւո ա յ մոռցուած , ինքնիր վիճակին ճղուած ղաղա- կ ո յ իժի նոր նո ւաճո ւմնե րու ,սա\եղծագո բծական նոր
Թաւրիզեաւն։ Ա ովետական Մ իութեան ղեկավարողի
թի մր անցեալ կեանքը, շատ մը տիւուր երեւոյթ յաթողո ւթիւննե բո ւ ցուցագրոլթեան լաւագոյն՝ ղը֊
(դիրիժորական) արուեստի ճանչցուած վարպետ .
ներով Հ Երբեք պիտի ձոլղէի խօսիլ ա յս գաղութի Լ աՀա տականք •
մասին , եթէ մեհ– րամին մը բերած էըԼԼաձI՛ է՚Ր ա՛Լ՜ Ատալինեան մրցանակի պսակաւոր մոգովրգա– ներէն մէկն է:
գայի՛ն կեանքին մէթ։, ԱՀա թէ ինչո՛ւ Հոգիս կը կան արուեստագէտ Արմէն ԳուվՈսկեան^ անունը քՒաւրիղեանի երաժ չտական կատարողական
խռովի եւ պարտականութեան ղիտակցո ւթ ի ւն ը կբ սերտօրէն կապուած է " ո վե տա Հա յ թատրոնի վա– արՈւեստր կազմ ալս րուած է Լենին կրատի երաժչ.
մղէ ղի" Գ ր ի առնել, պատմութեան յան՛ձն ել Ալմե– րիչի ( ռեմիսորական ) մշակոյթի զարգացման Հետ ։ տ ան ույին– մէչ՛. Տարիներ չարոլնակ աչխատէլո,/
բ ի ո յ Հ ւ ս յ գաղութին կեանքը, իր կարճ մեղբալուս– ՛Բռան տարիէն աւելի է որ ան իր ստեղծագործա Հքսմանուագային (սիմֆոնիկ) նուագախումբին
նի գոբծունէութեամբ : կան ո լմեին* ի ս սլա// գրած է Հայ մոզովս ւր ղի մ է չ իբրեւ չոլթակաՀար , ան մի չական եւ սերտ
Ն ա իւ քիչ մը պատմութիւն ւբկէ ուր , ել ո՞ր թատերական մ շա կո յ թ ի զարգացման * չփման մ է չ րլլալով ռուսական ե լ արեւմտաեւրո -
թուականներուն՛ ո տք կո խա ծ ՛է առա թին Հ ա յը Ալ ֊ Տակաւին երիտասարգ թատրոնի վարիչ Ար - պական գասական՝– երամ չտա՛կան բաղմաՀարուստ
մերիոյ մէթ՛ Զէ՞ որ «Յաո-ախ ամէն օր թիւ ու թ ր ֊ մէն *իոլլակեանի բեմա՛կան ղո րծունէո ւթեան ա/ւս/Հ֊ մչակոյթին Հետ, իսկ ձ^տ"ձ Հա՚Լգէս գալով իբրեւ
ւական , Համրանք կը սլաՀանթէ ; ք\ւրեմնւ խօսինք թին քայլերը կը սկսին՛ Երեւան/ի 9՛ • Աունղուկեան ղեկավար , քՒաւրիղեանն իր գործո լնէ ո ւթեան ա-
թիլերու լեզուով պետական թարտոն/ին մէթ տուած բեմաղրութիւն– ռաչին օրերէն աչքի կ ՚ ի յ ն ա յ բացառիկ ե բաժչտա.–
Պլիտայի հայ գաղութին ամենահին ել երիցա ներով «քՕ ա թ ա բ "՛լա» ,<&Պէպօ^ , <Հ՝Բանղուած օթաիս՝» : կանութեամ բ , նուրբ ճաչակով ե լ եր ամ չտա կան
գոյն անգամն է Պ– ՚Րերոր թո րո սեան, ք-եմախցի։ 0 Լ տա/լա յ տարիներուն/ ՚/»// ւլ /ռ կե ան ձեռնամուխ ստեղծագո րծութ իւքենե ր ր խորապէս գգալոլ ե լ
Դիմեցի անոր եւ ստացայ Հետեւեալ տեղեկութիւն, կ^ԸԼլայ արեւմ տա –եւրոպա կան՛ եւ ռուսա՛կա՛ն ղա - ղ ա յ ն րմբռնելու բարձր իմա ց ո ւթեամ բ.կա րողու .
նե րր * • սական թ ալտեբգութ եան լաւագոյն ներկայս/ցու - թիւններով :
իր Հայրր, թորոս Ա աստիկեան , թրքական ցիներու՝ Շէյքոփիրի , ^"ՐևԻԻ է Օոաըովսկիի Հայաստանի օվւերային թատրոնի Հիմնա
լութէն աղատելու Համար կ՝ որո չէ շատ չատեր ու ստեղծղո րծ ո ւթիւննե բու բեմ ական կեբ պա րնե բու գրութեան առա՚չին իսկ տարիներուն՝ Միքայէյ
նման ար,ո ասա Հմա՛ւ, գաղթել։ Հեմ ախէն կ՝ անցնի ս՝ եկն աբնւ ո ւթեան՛– : *իուլակեանի վարիչի արուեստը աւրիղեան իր ղեկավարողի արուեստին խոր ներ.
Կիպրոս, բտյց Հոն իր ակնկալած մթնոլորտր չի իր ցայտուն արտայայտութիւնը գտած է նաել սո ղործութեամբ կրցաւ գրաւել Հասարակութեան
գտներ , դործր ձախող կ՚երթայ , տան ապրուստ՛ը վետական թատեր գութ եան բեմ ական կեր պա րնե - Համակրանքը։ ԱյնուՀետեւ լուր չ կերպով աչխա .
գինք կր մտատանքէ . պէտք է բան մ ր աւելի չա. րու մեկնաբանութեա՛ն* մէթւ Այգ բնագաւառին մէթ տելով իր արուեստին կատարելագործութեան Հա.
Հիլ որ տուն գրկէ։ Կ՝որոչէ աւելի Հեռաւոր եր - նո յնպէս *իուլակեան երեւան բերած է բեմ ական/ մար, ա՛ն անչեգօրէն աճեցաւ, ապրելով իր ղեկա.
կիրներ երթալ րախտ փնտռելու , տուն տ լ տեղ արուեստի բարձր Հասկացողութիւն եւ նուրբ ճա– վարողի արուեստին վերելքի չրչանր : Երեւանի
ապր՛եցնելու մտաՀոգութեամբ : շակ : թատրոնը Հանդիսացաւ անոր ստեղծաղոբծական
Մ ասնաւո րապէս ուշագրաւ ել արմէքաւոր տչխատանքներու իսկական փորձաքաբր : Անոր ղե.
\&92ին Աաբսէյլ կը Հասնի , Հոն կը լսէ որ Ալ֊ են կավարողի
ստեղծագործական դո րծուձնէոլթիւնր
մերիա արաբականէ երկիր ըլլալով, կրնայ խկ ՚ վ ՚ ա ֊ Ա * Գու/ս/կեանի ՛քերթին տարիներու բեմ ական Հա*.*,, ,.,ռ Լ ռաոմաթիլ
ուչագրոլթեան արմանի ռե.
ծաիսել X կ ր Հաստատուի ԱլմԷ : կարճ մ աման ակ -
Հագրոլթիւններով : կե֊,, կ1րց% է ղրսեւոլձ, ե-
մը առանձին կ՚ան/ց ընէ * \$93ին եղբայր բերել կու ներկայանայ Հ *Տ *Ղ՝ *կոմիտէին 1Պ* Մաստիկեա՚ն րաժչտական
երկի գաղափարական նսլատակասլա.
տայ , ՛Համոզուած ըլլալով "Լ՛ ^ լ Ր ս ա յ ձա^ԻԼ ռ լ աուն կը պատմէ թէ կոմիաէն մասնաւոր մարմին մը ու— 9"Հհ*Հ
*«• իւղական (էմոցիոնալ) բսվա՚նղա .
՛ապրեցնել : Ն" լնիսկ կը նաիսատեսէ եղբօրը Հետ նէր , որուն պարտական՛ութիւնն էր ներքին գաւառ
ել կարօտը կութիւնր, ցուցաբերելով երամչտական . ղեղար.
փ՚ոխնձ՛ ի փոխ Հայրենիք վերաղառնալ ներէն Հասնող տզոց փախուստ ը կազմակերպել ուեստական
թեան կերպարները էլ Հանդիսատեսը Հա .
առնել իր սիրելիներէն ; գէպի Եւրոպա ։ ՝Բերոբ Ա՚աստիկեան կ՚ըլլայ ֆ՝ո -
՚ք"ԲձնեԼ"Վ կատարողական վարսլետու.
րո սեան Հւ ֆրանսական շոգենաւով կը Հասնի Ա ար–
1 8 9 6 ի ն է մ եան ընտան իքը կը Հ ասն ի ու կբ
սէյլ՚՛ Ա՚աԲ"էյլ ԳԻ^-Ք Կ*առաթնոբղեն Վրթանէս ՛Լ"՛֊
Հ ա ս տ ատ ո ւի Ալմէ : Իղմիբցի Վէմեան թրքական
զարեանի միակ Հայկական պանղոկը, որ իթեւան% Ա յ Գ Կ.Ը վկայեն Թալրիզեանի գ եկավ արած
կառավարութեան Հետ կալուածական՛ խոշոր ղատ էր բոլոր նոք եկուորներոլ * «Ռիգոլետօ» «թոսկա», «Թրալիատա» , «Լաքմէ»,
մը կ՚ունենայ , կառ ա ւի ւսր ո ւ թ ի ւն ր կը գրաւէ բոլո ԵբիտաԱաբգ ՝Բեըոբ Ալմէն չի սիրեր • ն/որէն «Անուչ» , «Լուսաբացին», «թագաւոր/, Հար1ա .
րը եւ մոխիրի վբայ կը նստեցնէ Հայ ընտանւիքր։ եկած է փաթթոցաւորնեբու երկիրը։ Հօրը չի Հն՚ա– ցուն» «Այիտա», «Պիկովայտ Գամա» , «Օթելլօ ,
Այս կորուստէնւ վերթ, Հայր 1Լէմեան կր վախնայ զ/մնգիբ եւ 1909/5/ կր մեկնի Ամերիկա, Արշակ նվան Սուսանին», «Հուգենոտներ» բարգ Լ կա.
օփե.
իր կեանքի ասվաՀ ով ոլթենէն ու օրին մէկը իտա - Տարութիւնեանի Հե ա ^ (այս վերթինը այմմ Հաս - տա–•բոզական դժուարութիւներ պարունակող
լական շոգենաւով մը կը Հասնի Իտալիա ։ Ամբոզթ ,Խե
քա տաս/ո ւած է Ա՝"՚Ր"Ք ) 1
ընտանիքով փաիսստական , շատ մը զրկանքներ Ր՛Ը՛
շելէ վերթ, Ֆ ր ւււն ս ա կուգայ։ Հոս ալ չի յար մ ա ֊ Ամերիկայի գործարանային աչխատանքր ծանր
* լ է օլ լ լ լ յճ — ւ ւ <Ք1չ " — " Հ ՛
բիր իր բա խ տ էն ։ \$ ան ր ա բե ռէ՚ո ւած չո բս զաւակ - ղէտներՄէինք,այէլ որոթնաքլրիղեչանատ խմսէտկանպաՀէանա.ւ9ն աեոոնւեսիտըաե.նպ
կուգայ, •Բերռբ կը Հիւանդանայ եւ 1910/'Տ» կը վե.
ներով, վերթապէս շունչր կ՛առն/է Ալմեբիա ; –րուեստի նկատմամբ : Ան չի Հան
*–1 ՚ ստանա ո ստէ
րագառնայ երկիր։ Շուտ՛ով կր մատ՛նուի ել Հետա ..... < I ՀԼ •
քՒափառական կեանւ քէ՛ն յողնած ՛՛ամ էն/ զն ով պնդուէ լո վ , կը վե րագառնայ Հօրը քով։ Ա՛լ մեծ
կ^որոշէ տեղէն՛ չշարմիլ։ Բաւական նեղութիւն կը ցած է , կ՝ուզէ առանձին գործ ընել։ 1913/5/ պզտի՛կ
դրամագլուխով
Քաշէ 1 Րայռ Հ ա յ ո լ ՝ յ Ա՛մառ նկարաղրով կր ղիմա– կր Հաստատուի վերջապէս Պ.էի– թիւններով ՔԲքԻբ նոբլ
ւոոբէ ամէն խոչրնգոտ ։ Այգ օրերուն ՛՛լ ՛լ ՛ո ի կ գործ սոլրճի առեւտուրով։ Այն մ, ա–մս~ձ–ն.՚ակ֊ ֊ .քՂանք>ի֊>լ»լ–.մր"11 Տ • 9ուՀաճեա1ի «Աբչակ Երկբ"ՐԴ» օփերայի
քիլօ |
մ Ր կր գտնէ ծխախոտ ի ա րՀեստանոցի մը մ էթ ; ն/ախնական քս/նի մր քիլօ սիսեռ բաւական էր լ.ըամլտակս/ն ղեկավար Ա • թալրիզեանի չանք/ե -
ձեռնարկի Համար , ամբողթ գրամա -
•ոն կը նշմարէ որ ծխախոտի կո թե րը , թավ/թբ–
գլուխ ունենալով 100 ֆրանք : 1914էին> արղէն բա բով Երեւանի Օփերա-թատրոնի բեմէն լիարժէք
փոլքները չեն գործածեր , կը նետեն՛ աղբանոց եւ
ւական թիլով պանղուխտնեբ կը Հաստատուին Ալ– Հնչա՛կանութեան՛ Հասան այգ վառ եւ տպաւորի ք
կ՛ամ ծովը։ ժամանակ մը կր խորՀի այս անսլի/ոան
երաժ չտական՛ երկի մաս
կոթեբոլ մասին եւ օր մը կը մտածէ նմոյշ մ\ր զբ– մ երի ո յ զանազան քազաքներուն մ էթ , Սէթիֆ՝
երուն բոլոր բաղկացուցիչ
կել անգլիական ընկերութեան՛ մը : Պատասխանը *իալուստեաննե բ , կ/յստանղին՝ *եիլԻփո1Լիչ\ » Մի -
տարբերը X ՛Օուրբ ճաշակով ու վարպետօրէն մշակ
գոՀացուցիչ, դինը լաւ X Շ՛ուտով պայմանագբու - քա յէ լե աններ , Պօն՝ կո յր Պօղոս , բո լո րն ալ ՝Բէ–
ուած «Արշակ Բ •>> օփերայի տարբեր գոբծոզու -
թիւն մը կը կնքէ ան/ղլիակտն տան Հետ , տպաՀո– մախցի , իոկ Օրանի նաՀանգին մէթ կը Հաստատ
թիւններր, ինչպէս նաել ներկայացումը ամբող
ուի Տոքթ • ՀքաՀինեան ;
վելով տեւական՛ գործ ել իրեններուն ապս/գս/ն : թ»ո ւթեամ֊բ՝ -ե բամշտակ*ա֊ն֊՝ լ մ ե~ծ ՚՛ա՝–կ՛ա"՚ ոս ոաոյց ո ւաոստ աստիրճան/ի
Զինք ճտնչցոզնեբը կր կոչեն «աղբանոցի Հա - Այո բմիշկր անձամբ ճանչցայ * պատուական Հասան չնոգլ թալրիոեանի զեկավՂբակձ, աբ–
բուստ։ Հայր Վէմեան մ եռալ քանի մը տարի ա– Հայ, Պանք Օթօմանի Հայրենասէր Հայոբգիներէն ուեստի Հ մ ո ւ տ իմացութեան. * **
~ " * Լ ) ԻԲ գաւակները՝ երկու մանչ եւ երկու աղ. մէկր, մասնակցած է ռումբերու փո խագր ո ւթեան/ % <իողովբգա1լան արոլեստադէտ Շարա Տաւհ,ա|ք,|ի
Աւկ ամուսնացած են տեղացիներու Հետ։ Մեծ Շատ շատերոլ նման փախստական Հասած է 3)ը– ղանունը Հանրապետութեան մէչ ել ,աէոր Հ , սաՀմ2
լաա
V լ <յ ւ ՜՜ ւ ՜ V նսա , իր ետին թողելով ծնողք , տուն - - ներէն գոլ մոգով֊ ա% %զ
ղան ,Տիղրանը ներկայիս ունի ապաՀովագրու թեան Ա յ գ Օր Ո ր I <–ն Ֆւ լոյս աչխաբՀ էր բոլոր յե յ յանի անուններէն՛ մէ՛կն, ԷՀ Հ 1 պԳատոլթքաբ
Համար –.ՇաՀինեան
ղբասենեակ մր ; մթաաննացած է իր երկարամեայ բեմական-երաժչ
. ւ.
1 &)1ին կը Հասնին ֆալան՚ճեան եղբա յ բները ղափոխական երիտասարդներու կան, Հասարակական բեղն,.,. Լ֊–.X տա–
ս՛ւո րգո
(Երգ կացի) : Անոն/ք ալ կը փարին սուրճի գո ր - կը նետոլի իր սիրած ասպարէզին մէչ, յագեցնէ րծոլնէա լթե անև
ծին։ \9\0ի՚ն Կիւլպէնկեան , կինը ԱպանուՀի, ունի լով ուսման ծարաւը։ կը մեկուսանայ բոլորովին՛, նի կա
երկու մա\\չ զաւակներ , մեծ^ք՛ լաւ ղնւղա կխազաց ո զ թէ կ՛ա շիւ ատի էլ թէ կ՛՛ուսանի Պալտո յի բժչկլ կան
֊ —. ւ ւ՛լ շ յ լ֊ Հ~
Կւոնե–
է տեղական խում բերու մ էթ ։ Հ ա յ բ ^ի՚֊լ՚՚լէն կեանւ ն վարժարանը յաճախելով։ 1911^5, կ՚աւարտէ
եւս մեռած է : րիւնր, կ՚ամուսնս&այՖրանսուՀիիմր Հետ, ալ կր իր երամչտական րիներէն մինչեւ այո–
փայլուն րնգունակութիւն.
ա%ին մ աստիկեան՛ բաւական չտկած ԲԼԼաէոՎ ՚ստատուի Օրան, Սէն-Բլոլ օդաւէտ գիւղաքա– ՚1. երր ի սպաս ղլւաձ է Հայ երգի ել օփե րա յին ար
իր գիրքը , կր փափաքի իր մանչ զաւակը աղատել։
- ք՝ր~– : Ներ՚կայ•իս՚ ՚ ունի ւ– իւրլ բլումարանլր Լ,, թԼէեւ» - - ծ՝ե՛ –՚՛ ուեստի զարգացման:
Վ^երոբ | 8 տարու է , կր մօտենան գինու՝որադրոլ . բացած է : Իր երեք զաւակները պատիլ կր բերեն 1912/.5, Շ –րա Տալետն թիֆլիսի մէչ Հա/ղկո
թեան օրերր։ կր դիմէ Երզն՚կայի «Ընկերութեան բռնելով իր տեգը , Երուանդր գեգագ՚ործ , Արմէնը կուզայ ԶուՀաճեանի «Լէպ լէպէճ ի» (կարինէ) դ/1–
մարգոցի որոնք գինք կր գրկեն՛ Տրապիղոն։ Հոն կր Բ՚^էւՂ՛ Հ ա յ Ղ Ը քիմիագէտ : ւարթ օվւերային մէչ՛. Նոյն թուականին Ալեքսո՚ն–
Պ • ԿԱՐՕՏՈԻ/սԻ ղրաապպոոլլիի ((ԼԼեեննի՛իննաակականն)1,) մմ էէ9.լ առա թին ան զամ Հրա–
Fonds A.R.A.M
ՆԱՄԱԿՆԵՐ ԱԼԺԵՐԻԱՅԷՆ Եբեք մեծ աաւ՚ւեստագհտԱԽ Լենինի չքան չանա կա կիր Օփերայի ե լ Պալէթի
թատրոնին մ է չ : Օփերա-թատրոնին մ է չ ՝ ան երե
Մոայուած գ ա գ ո ւ թ ի Ա ը կեաԱքեԱ Խլյ՝ք\.– «Սովետական Հայաստան, ամսագրին ւան կուգա, մեծակառոյց իր չարք մր բեմագրու–
1946 Նոյեմբերի թխ-էն, մեր հայերէնով
թիւններով, «Անո՚-շ» ,«–Րարմէ1» , «Օթէլրօ» , «Հիւ–
կենո-տներ» , Ժվան Սուսանին» եւ այլն , որոնց բե.
Ա– Աո վետական արուեստի տաղանգաւոբ Գո ր^՝ի չ ֊ մաղրութեան մ է չ Գուլակես/ն գրսեւորած է վա -
ներուն Ատ ալին եան մբցանակի պսակաւորի Լ լա ա- րի չի արուեստի բարձր մչակոյթ : Բեմական ար -
Պ ատեբս/զմէն առաթ, ՛ամէն տարեգլուխի Յա. րեա՜տ) պատուաւոր կոչում շնոբՀ ո ւե ց ւս լ նաեւ ուեստի «մանր» երկրորդական տեսարաններէն
1Լաջ պա րբե ր ա կան թղթակց ո ւթիւննե րով կ"՚մ Հա յ կա կան ԱԱ Ռ մ ո ղվր ղա կան ա րւեստաղէտնե ր՝ մինչեւ խոչոբ գանգուածայի՚ն տեսարանները, գլ
ւո ւսր հ /չան տես ո ւթիւննե րով կը ներկա յառնէր իւ— Արմէն ԳոպակեաւնիյՄիքայէլ Թաւրիգեանի ե Շա. խաւոր Հերոսներս*– կերպարներու, անոնց ան Հա -
բայկան՛ չի ւր ղա ղո ւթ ի պատկեր ը , ն ի ւթ ա կան թէ
րա Տալեանի, Երեւանի Ա* Ա պենգիաբաիի Լենինի տական , ներքին Հոգեբանակա՛ն ապրումներու բա
չ՛արս յա կան * Ա յս սլա ր տ ա կան ո ւթ ի ւնը առաւեչա -
թղթակիցնե շքան շան ա կի ր Օփեբա յի ՛ու Պ ալէ թի պետական ցայայտման ամէնարաբգ խնգիրներու լուսաբա -
պէս 1լ իյնայ առաթրի սանե բուն եւ
ն՛եր՛կայացման նումն են Ա. Գուլակեանի թատրոնի ե լ օփերայի
րուն վրայւ Թող աքնին , սերաեն եւ լոյս ըն հ՛այեն թատրոնին մէթ <(,Արշա կ Երկրորգ^
իրենց ղաղութներոլ կեանքի Լարն ոլ բարին , իբ Հ ամ ար % մ է չ րրած վարիչի արուեստի խոր գիտելիքներու
րեւ սլա/ո կեր կամ Հա ւմ նիւթ պատմութեանս ։ Անոնք իրենց երկար տարիներս լ ստեղծ ագո ր– ա ո անձն ա յա ւո կ ու իժի լն՛են ր ր :
հ՜ական բեեովնաւոր գո րծո լնէ ո ւթեամ՛ր եւ սնխոնչ
«Աբչակ Եթկրորգ» օփերայի մեծակառոյց բե.
Վ^երթեբս շատ մօտիկ բարեկամ մը Հան՛գիստս աշխատանքով խթանած են Հա յ կա կան ա բուհ ստի
մաղրութիւնր կր Հանդիսանայ Գուլակեանի ստեղ.
իսռովեց , իր մեկնումին աո թ իւ ինծի յանձնելով ծաղկումը եւ բա բղա լա ճումը Հ
ծագործական փայլուն նուաճումր, որուն Համար
խոշոր հ՜րար մը, տետրներ , Հսւշուական տոմար Աո վետական Հայաստանի աշխատաւոր ութ իւ -
արմանավայել կերպով չնոբՀուեցալ Ատալինեան
ներ , պաշտօնական թուղթեր եւ կնիք մը ; ՛Բան՛ի նր մեծ գոՀուն/ա՚կոլթեամբ .րնղունեցաւ առաթնոբ–
պսակաւորի բարձր եւ պատուաւոր կոչումր։
գացեր է ամ բողթ օրեր մ ի աքս կեղրոնացած է այս ղի անունը կրող մբցան՚ակներոլ շնորՀումը իբրեւ
Ստեղծագործական վառ երեւակայութեամբ
ծրարին վրայ I քրքրեցի փաստաթուղթերը ել ւլբ֊ Հայ մողովուբգի արուեստի ել երամշտական մ շա -
օժտուած մողովրդական արուեստագէտ ՄիքայւԷլ
ւո ա յ մոռցուած , ինքնիր վիճակին ճղուած ղաղա- կ ո յ իժի նոր նո ւաճո ւմնե րու ,սա\եղծագո բծական նոր
Թաւրիզեաւն։ Ա ովետական Մ իութեան ղեկավարողի
թի մր անցեալ կեանքը, շատ մը տիւուր երեւոյթ յաթողո ւթիւննե բո ւ ցուցագրոլթեան լաւագոյն՝ ղը֊
(դիրիժորական) արուեստի ճանչցուած վարպետ .
ներով Հ Երբեք պիտի ձոլղէի խօսիլ ա յս գաղութի Լ աՀա տականք •
մասին , եթէ մեհ– րամին մը բերած էըԼԼաձI՛ է՚Ր ա՛Լ՜ Ատալինեան մրցանակի պսակաւոր մոգովրգա– ներէն մէկն է:
գայի՛ն կեանքին մէթ։, ԱՀա թէ ինչո՛ւ Հոգիս կը կան արուեստագէտ Արմէն ԳուվՈսկեան^ անունը քՒաւրիղեանի երաժ չտական կատարողական
խռովի եւ պարտականութեան ղիտակցո ւթ ի ւն ը կբ սերտօրէն կապուած է " ո վե տա Հա յ թատրոնի վա– արՈւեստր կազմ ալս րուած է Լենին կրատի երաժչ.
մղէ ղի" Գ ր ի առնել, պատմութեան յան՛ձն ել Ալմե– րիչի ( ռեմիսորական ) մշակոյթի զարգացման Հետ ։ տ ան ույին– մէչ՛. Տարիներ չարոլնակ աչխատէլո,/
բ ի ո յ Հ ւ ս յ գաղութին կեանքը, իր կարճ մեղբալուս– ՛Բռան տարիէն աւելի է որ ան իր ստեղծագործա Հքսմանուագային (սիմֆոնիկ) նուագախումբին
նի գոբծունէութեամբ : կան ո լմեին* ի ս սլա// գրած է Հայ մոզովս ւր ղի մ է չ իբրեւ չոլթակաՀար , ան մի չական եւ սերտ
Ն ա իւ քիչ մը պատմութիւն ւբկէ ուր , ել ո՞ր թատերական մ շա կո յ թ ի զարգացման * չփման մ է չ րլլալով ռուսական ե լ արեւմտաեւրո -
թուականներուն՛ ո տք կո խա ծ ՛է առա թին Հ ա յը Ալ ֊ Տակաւին երիտասարգ թատրոնի վարիչ Ար - պական գասական՝– երամ չտա՛կան բաղմաՀարուստ
մերիոյ մէթ՛ Զէ՞ որ «Յաո-ախ ամէն օր թիւ ու թ ր ֊ մէն *իոլլակեանի բեմա՛կան ղո րծունէո ւթեան ա/ւս/Հ֊ մչակոյթին Հետ, իսկ ձ^տ"ձ Հա՚Լգէս գալով իբրեւ
ւական , Համրանք կը սլաՀանթէ ; ք\ւրեմնւ խօսինք թին քայլերը կը սկսին՛ Երեւան/ի 9՛ • Աունղուկեան ղեկավար , քՒաւրիղեանն իր գործո լնէ ո ւթեան ա-
թիլերու լեզուով պետական թարտոն/ին մէթ տուած բեմաղրութիւն– ռաչին օրերէն աչքի կ ՚ ի յ ն ա յ բացառիկ ե բաժչտա.–
Պլիտայի հայ գաղութին ամենահին ել երիցա ներով «քՕ ա թ ա բ "՛լա» ,<&Պէպօ^ , <Հ՝Բանղուած օթաիս՝» : կանութեամ բ , նուրբ ճաչակով ե լ եր ամ չտա կան
գոյն անգամն է Պ– ՚Րերոր թո րո սեան, ք-եմախցի։ 0 Լ տա/լա յ տարիներուն/ ՚/»// ւլ /ռ կե ան ձեռնամուխ ստեղծագո րծութ իւքենե ր ր խորապէս գգալոլ ե լ
Դիմեցի անոր եւ ստացայ Հետեւեալ տեղեկութիւն, կ^ԸԼլայ արեւմ տա –եւրոպա կան՛ եւ ռուսա՛կա՛ն ղա - ղ ա յ ն րմբռնելու բարձր իմա ց ո ւթեամ բ.կա րողու .
նե րր * • սական թ ալտեբգութ եան լաւագոյն ներկայս/ցու - թիւններով :
իր Հայրր, թորոս Ա աստիկեան , թրքական ցիներու՝ Շէյքոփիրի , ^"ՐևԻԻ է Օոաըովսկիի Հայաստանի օվւերային թատրոնի Հիմնա
լութէն աղատելու Համար կ՝ որո չէ շատ չատեր ու ստեղծղո րծ ո ւթիւննե բու բեմ ական կեբ պա րնե բու գրութեան առա՚չին իսկ տարիներուն՝ Միքայէյ
նման ար,ո ասա Հմա՛ւ, գաղթել։ Հեմ ախէն կ՝ անցնի ս՝ եկն աբնւ ո ւթեան՛– : *իուլակեանի վարիչի արուեստը աւրիղեան իր ղեկավարողի արուեստին խոր ներ.
Կիպրոս, բտյց Հոն իր ակնկալած մթնոլորտր չի իր ցայտուն արտայայտութիւնը գտած է նաել սո ղործութեամբ կրցաւ գրաւել Հասարակութեան
գտներ , դործր ձախող կ՚երթայ , տան ապրուստ՛ը վետական թատեր գութ եան բեմ ական կեր պա րնե - Համակրանքը։ ԱյնուՀետեւ լուր չ կերպով աչխա .
գինք կր մտատանքէ . պէտք է բան մ ր աւելի չա. րու մեկնաբանութեա՛ն* մէթւ Այգ բնագաւառին մէթ տելով իր արուեստին կատարելագործութեան Հա.
Հիլ որ տուն գրկէ։ Կ՝որոչէ աւելի Հեռաւոր եր - նո յնպէս *իուլակեան երեւան բերած է բեմ ական/ մար, ա՛ն անչեգօրէն աճեցաւ, ապրելով իր ղեկա.
կիրներ երթալ րախտ փնտռելու , տուն տ լ տեղ արուեստի բարձր Հասկացողութիւն եւ նուրբ ճա– վարողի արուեստին վերելքի չրչանր : Երեւանի
ապր՛եցնելու մտաՀոգութեամբ : շակ : թատրոնը Հանդիսացաւ անոր ստեղծաղոբծական
Մ ասնաւո րապէս ուշագրաւ ել արմէքաւոր տչխատանքներու իսկական փորձաքաբր : Անոր ղե.
\&92ին Աաբսէյլ կը Հասնի , Հոն կը լսէ որ Ալ֊ են կավարողի
ստեղծագործական դո րծուձնէոլթիւնր
մերիա արաբականէ երկիր ըլլալով, կրնայ խկ ՚ վ ՚ ա ֊ Ա * Գու/ս/կեանի ՛քերթին տարիներու բեմ ական Հա*.*,, ,.,ռ Լ ռաոմաթիլ
ուչագրոլթեան արմանի ռե.
ծաիսել X կ ր Հաստատուի ԱլմԷ : կարճ մ աման ակ -
Հագրոլթիւններով : կե֊,, կ1րց% է ղրսեւոլձ, ե-
մը առանձին կ՚ան/ց ընէ * \$93ին եղբայր բերել կու ներկայանայ Հ *Տ *Ղ՝ *կոմիտէին 1Պ* Մաստիկեա՚ն րաժչտական
երկի գաղափարական նսլատակասլա.
տայ , ՛Համոզուած ըլլալով "Լ՛ ^ լ Ր ս ա յ ձա^ԻԼ ռ լ աուն կը պատմէ թէ կոմիաէն մասնաւոր մարմին մը ու— 9"Հհ*Հ
*«• իւղական (էմոցիոնալ) բսվա՚նղա .
՛ապրեցնել : Ն" լնիսկ կը նաիսատեսէ եղբօրը Հետ նէր , որուն պարտական՛ութիւնն էր ներքին գաւառ
ել կարօտը կութիւնր, ցուցաբերելով երամչտական . ղեղար.
փ՚ոխնձ՛ ի փոխ Հայրենիք վերաղառնալ ներէն Հասնող տզոց փախուստ ը կազմակերպել ուեստական
թեան կերպարները էլ Հանդիսատեսը Հա .
առնել իր սիրելիներէն ; գէպի Եւրոպա ։ ՝Բերոբ Ա՚աստիկեան կ՚ըլլայ ֆ՝ո -
՚ք"ԲձնեԼ"Վ կատարողական վարսլետու.
րո սեան Հւ ֆրանսական շոգենաւով կը Հասնի Ա ար–
1 8 9 6 ի ն է մ եան ընտան իքը կը Հ ասն ի ու կբ
սէյլ՚՛ Ա՚աԲ"էյլ ԳԻ^-Ք Կ*առաթնոբղեն Վրթանէս ՛Լ"՛֊
Հ ա ս տ ատ ո ւի Ալմէ : Իղմիբցի Վէմեան թրքական
զարեանի միակ Հայկական պանղոկը, որ իթեւան% Ա յ Գ Կ.Ը վկայեն Թալրիզեանի գ եկավ արած
կառավարութեան Հետ կալուածական՛ խոշոր ղատ էր բոլոր նոք եկուորներոլ * «Ռիգոլետօ» «թոսկա», «Թրալիատա» , «Լաքմէ»,
մը կ՚ունենայ , կառ ա ւի ւսր ո ւ թ ի ւն ր կը գրաւէ բոլո ԵբիտաԱաբգ ՝Բեըոբ Ալմէն չի սիրեր • ն/որէն «Անուչ» , «Լուսաբացին», «թագաւոր/, Հար1ա .
րը եւ մոխիրի վբայ կը նստեցնէ Հայ ընտանւիքր։ եկած է փաթթոցաւորնեբու երկիրը։ Հօրը չի Հն՚ա– ցուն» «Այիտա», «Պիկովայտ Գամա» , «Օթելլօ ,
Այս կորուստէնւ վերթ, Հայր 1Լէմեան կր վախնայ զ/մնգիբ եւ 1909/5/ կր մեկնի Ամերիկա, Արշակ նվան Սուսանին», «Հուգենոտներ» բարգ Լ կա.
օփե.
իր կեանքի ասվաՀ ով ոլթենէն ու օրին մէկը իտա - Տարութիւնեանի Հե ա ^ (այս վերթինը այմմ Հաս - տա–•բոզական դժուարութիւներ պարունակող
լական շոգենաւով մը կը Հասնի Իտալիա ։ Ամբոզթ ,Խե
քա տաս/ո ւած է Ա՝"՚Ր"Ք ) 1
ընտանիքով փաիսստական , շատ մը զրկանքներ Ր՛Ը՛
շելէ վերթ, Ֆ ր ւււն ս ա կուգայ։ Հոս ալ չի յար մ ա ֊ Ամերիկայի գործարանային աչխատանքր ծանր
* լ է օլ լ լ լ յճ — ւ ւ <Ք1չ " — " Հ ՛
բիր իր բա խ տ էն ։ \$ ան ր ա բե ռէ՚ո ւած չո բս զաւակ - ղէտներՄէինք,այէլ որոթնաքլրիղեչանատ խմսէտկանպաՀէանա.ւ9ն աեոոնւեսիտըաե.նպ
կուգայ, •Բերռբ կը Հիւանդանայ եւ 1910/'Տ» կը վե.
ներով, վերթապէս շունչր կ՛առն/է Ալմեբիա ; –րուեստի նկատմամբ : Ան չի Հան
*–1 ՚ ստանա ո ստէ
րագառնայ երկիր։ Շուտ՛ով կր մատ՛նուի ել Հետա ..... < I ՀԼ •
քՒափառական կեանւ քէ՛ն յողնած ՛՛ամ էն/ զն ով պնդուէ լո վ , կը վե րագառնայ Հօրը քով։ Ա՛լ մեծ
կ^որոշէ տեղէն՛ չշարմիլ։ Բաւական նեղութիւն կը ցած է , կ՝ուզէ առանձին գործ ընել։ 1913/5/ պզտի՛կ
դրամագլուխով
Քաշէ 1 Րայռ Հ ա յ ո լ ՝ յ Ա՛մառ նկարաղրով կր ղիմա– կր Հաստատուի վերջապէս Պ.էի– թիւններով ՔԲքԻբ նոբլ
ւոոբէ ամէն խոչրնգոտ ։ Այգ օրերուն ՛՛լ ՛լ ՛ո ի կ գործ սոլրճի առեւտուրով։ Այն մ, ա–մս~ձ–ն.՚ակ֊ ֊ .քՂանք>ի֊>լ»լ–.մր"11 Տ • 9ուՀաճեա1ի «Աբչակ Երկբ"ՐԴ» օփերայի
քիլօ |
մ Ր կր գտնէ ծխախոտ ի ա րՀեստանոցի մը մ էթ ; ն/ախնական քս/նի մր քիլօ սիսեռ բաւական էր լ.ըամլտակս/ն ղեկավար Ա • թալրիզեանի չանք/ե -
ձեռնարկի Համար , ամբողթ գրամա -
•ոն կը նշմարէ որ ծխախոտի կո թե րը , թավ/թբ–
գլուխ ունենալով 100 ֆրանք : 1914էին> արղէն բա բով Երեւանի Օփերա-թատրոնի բեմէն լիարժէք
փոլքները չեն գործածեր , կը նետեն՛ աղբանոց եւ
ւական թիլով պանղուխտնեբ կը Հաստատուին Ալ– Հնչա՛կանութեան՛ Հասան այգ վառ եւ տպաւորի ք
կ՛ամ ծովը։ ժամանակ մը կր խորՀի այս անսլի/ոան
երաժ չտական՛ երկի մաս
կոթեբոլ մասին եւ օր մը կը մտածէ նմոյշ մ\ր զբ– մ երի ո յ զանազան քազաքներուն մ էթ , Սէթիֆ՝
երուն բոլոր բաղկացուցիչ
կել անգլիական ընկերութեան՛ մը : Պատասխանը *իալուստեաննե բ , կ/յստանղին՝ *եիլԻփո1Լիչ\ » Մի -
տարբերը X ՛Օուրբ ճաշակով ու վարպետօրէն մշակ
գոՀացուցիչ, դինը լաւ X Շ՛ուտով պայմանագբու - քա յէ լե աններ , Պօն՝ կո յր Պօղոս , բո լո րն ալ ՝Բէ–
ուած «Արշակ Բ •>> օփերայի տարբեր գոբծոզու -
թիւն մը կը կնքէ ան/ղլիակտն տան Հետ , տպաՀո– մախցի , իոկ Օրանի նաՀանգին մէթ կը Հաստատ
թիւններր, ինչպէս նաել ներկայացումը ամբող
ուի Տոքթ • ՀքաՀինեան ;
վելով տեւական՛ գործ ել իրեններուն ապս/գս/ն : թ»ո ւթեամ֊բ՝ -ե բամշտակ*ա֊ն֊՝ լ մ ե~ծ ՚՛ա՝–կ՛ա"՚ ոս ոաոյց ո ւաոստ աստիրճան/ի
Զինք ճտնչցոզնեբը կր կոչեն «աղբանոցի Հա - Այո բմիշկր անձամբ ճանչցայ * պատուական Հասան չնոգլ թալրիոեանի զեկավՂբակձ, աբ–
բուստ։ Հայր Վէմեան մ եռալ քանի մը տարի ա– Հայ, Պանք Օթօմանի Հայրենասէր Հայոբգիներէն ուեստի Հ մ ո ւ տ իմացութեան. * **
~ " * Լ ) ԻԲ գաւակները՝ երկու մանչ եւ երկու աղ. մէկր, մասնակցած է ռումբերու փո խագր ո ւթեան/ % <իողովբգա1լան արոլեստադէտ Շարա Տաւհ,ա|ք,|ի
Աւկ ամուսնացած են տեղացիներու Հետ։ Մեծ Շատ շատերոլ նման փախստական Հասած է 3)ը– ղանունը Հանրապետութեան մէչ ել ,աէոր Հ , սաՀմ2
լաա
V լ <յ ւ ՜՜ ւ ՜ V նսա , իր ետին թողելով ծնողք , տուն - - ներէն գոլ մոգով֊ ա% %զ
ղան ,Տիղրանը ներկայիս ունի ապաՀովագրու թեան Ա յ գ Օր Ո ր I <–ն Ֆւ լոյս աչխաբՀ էր բոլոր յե յ յանի անուններէն՛ մէ՛կն, ԷՀ Հ 1 պԳատոլթքաբ
Համար –.ՇաՀինեան
ղբասենեակ մր ; մթաաննացած է իր երկարամեայ բեմական-երաժչ
. ւ.
1 &)1ին կը Հասնին ֆալան՚ճեան եղբա յ բները ղափոխական երիտասարդներու կան, Հասարակական բեղն,.,. Լ֊–.X տա–
ս՛ւո րգո
(Երգ կացի) : Անոն/ք ալ կը փարին սուրճի գո ր - կը նետոլի իր սիրած ասպարէզին մէչ, յագեցնէ րծոլնէա լթե անև
ծին։ \9\0ի՚ն Կիւլպէնկեան , կինը ԱպանուՀի, ունի լով ուսման ծարաւը։ կը մեկուսանայ բոլորովին՛, նի կա
երկու մա\\չ զաւակներ , մեծ^ք՛ լաւ ղնւղա կխազաց ո զ թէ կ՛ա շիւ ատի էլ թէ կ՛՛ուսանի Պալտո յի բժչկլ կան
֊ —. ւ ւ՛լ շ յ լ֊ Հ~
Կւոնե–
է տեղական խում բերու մ էթ ։ Հ ա յ բ ^ի՚֊լ՚՚լէն կեանւ ն վարժարանը յաճախելով։ 1911^5, կ՚աւարտէ
եւս մեռած է : րիւնր, կ՚ամուսնս&այՖրանսուՀիիմր Հետ, ալ կր իր երամչտական րիներէն մինչեւ այո–
փայլուն րնգունակութիւն.
ա%ին մ աստիկեան՛ բաւական չտկած ԲԼԼաէոՎ ՚ստատուի Օրան, Սէն-Բլոլ օդաւէտ գիւղաքա– ՚1. երր ի սպաս ղլւաձ է Հայ երգի ել օփե րա յին ար
իր գիրքը , կր փափաքի իր մանչ զաւակը աղատել։
- ք՝ր~– : Ներ՚կայ•իս՚ ՚ ունի ւ– իւրլ բլումարանլր Լ,, թԼէեւ» - - ծ՝ե՛ –՚՛ ուեստի զարգացման:
Վ^երոբ | 8 տարու է , կր մօտենան գինու՝որադրոլ . բացած է : Իր երեք զաւակները պատիլ կր բերեն 1912/.5, Շ –րա Տալետն թիֆլիսի մէչ Հա/ղկո
թեան օրերր։ կր դիմէ Երզն՚կայի «Ընկերութեան բռնելով իր տեգը , Երուանդր գեգագ՚ործ , Արմէնը կուզայ ԶուՀաճեանի «Լէպ լէպէճ ի» (կարինէ) դ/1–
մարգոցի որոնք գինք կր գրկեն՛ Տրապիղոն։ Հոն կր Բ՚^էւՂ՛ Հ ա յ Ղ Ը քիմիագէտ : ւարթ օվւերային մէչ՛. Նոյն թուականին Ալեքսո՚ն–
Պ • ԿԱՐՕՏՈԻ/սԻ ղրաապպոոլլիի ((ԼԼեեննի՛իննաակականն)1,) մմ էէ9.լ առա թին ան զամ Հրա–
Fonds A.R.A.M
