Page 250 - ARM_19-1947_01
P. 250
ՆՈՐ ՍԵՐՈՒՆԳԻՆ ՀԱՄԱՐ շ ա մով փորձուած Հպատակութեան։ Կ։ը Հաւա -
ՀՕՕԼմիփոԱ տպաէ տամ թէ պէտք է օգնենք ագատ ժ ո ղո վո ւբդնւ եր ո ւն
ՑաԱաստա§ի ե ւ Թո^քիոյ որպէսզի փրենց ճակաւոաղիրը տնօրինեն իրենց ու
ԶԻՆԱՎԱՐԺՈՒԹԻՒՆ– Գ. զած եղանակով։ կը Հաւատամ թէ մեր օգն ութիւնը
իթ-քհւ ա պ ա ռ ո վ ութ ն ա Ա գ ի Ա պէտ ք է բլլայ նախ տնտեսական եւ դրամական՛ ա–
քա կց ո ւթ ի ւն , որ անՀրաժեշտ է տնտեսական Հաս
Որքան տր ապաՀով կր Համարուէր Վարագի տատուն վիճակի ել քաղաքական կանոնաւոր գոր
վանքը, այսուամենայնիւ ս/եՀրաժեշտ էր պաՀակ՛ (ք–– ել վերջին մաս) ծունեութեան Համար :
ներ գնել վանքէն մէկ քիլոմէթր Հեռու, «կարկուտ կաաաբելապէս կ *ըմ բռնեմ ա յն մ եծ բարդու— •ԱշխաբՀը կայուն վիճակ չուն/ի ել գոյավիճա–
Խաչ» կոչուած վայրէն անգին, բլուրի մ ր վրայ, թի ւննե րը ոբ կրնան պաաաՀիլ եթէ Ա • ՆաՀան>գ– կը նուիրական չէ ։ Աակայն չենք կբն/աբ թոյլա -
ուրկէ կր նչմարուէր Հովտին գրեթէ կէսը։ Պէաք ները իրենց օժանդակութիւնը ընծայեն (ֆունաս - տրել ոբ գո յավիճակին մէք փո փո խո ւթ իւննե ր կա՛
էր Հսկել նաեւ վանքի Հարաւային Լրմանի ձորին տանի ել քՒուբքիոյ * Հիմա ձեղի Հետ պիտի խօսակ– տարուին բռնաբարելով Միացեալ Աղգերու դաշին
վրայ, ուրկէ կ՝անցնէր քաղաքէն Նոր-Գիւղ, Խռ֊ ցիմ այդ բարդութիւներու մասին։ քը, բռնութեամբ կամ քաղաքական թափանցումի
շասլ ել Պ ա ր սկաՀ ա յաս տան տանող ճամբան։ Մ * Նա Հ անգն եբու արտաքին՛ ք ա զա քա կա ն ո լ - նման Հնարամտոլթեամբ : Օգնելով ազատ եւ ս/ն֊
կարաւաններ , ղին ո ւո ր ա կան խում բեր, բա - թեան կախ ժողովուրդներուն ոբ ՛ան ոնք պաՀեն իրենց
դլխաւոր նպատակներէն մէկն է ստեղծեք ազատութիւնը
, Մ * Ն աՀ ան զն ե բը պաշտ պան ած եւ
նակներ անկէ կանոնէին : Անկէ կրնային գաղտա այն տեսակ պայմաններ , որոնց մէք մենք եւ ուրի՛շ արդիւնաւորած
պիտի ըք±ան Մ իա ցետ լ Ազգերու
գողի՝ վանքին մօտենալ ոստիկաններ , ղինուոր ֊ •աղղեբ կարենան ապրիլ առանց բոն աս/ամ ան : Ա՛ յո Ո*–իստին
սկզբունքներ՛ը։
ն ե ր ել լրտեսներ : էր մ էկ Հ իմնական նպատակը Գերմ ան ի ո յ եւ .ճա
Կը բաւէ ակնարկ մը նետեք քարտէսին վրայ,
Վանքին Հիւսիսայի՛ն– եւ արեւելեան կողմերը փոն՛ի դէմ մղուած պատերազմին Հ Մենք յաղթե ֊ Հասկնալու
Համ ար թէ յո յն ազգին կենդանութիւ
բոլորովին ապաՀ ով էին : ցինք այնպիսի երկիրներու որոնք կը քանային ի ֊ նը եւ Հողային
ամբողջութիւնը մեծ կաբեւոբու -
Վաղգէն՛ ու Վասապը մտաՀոգ էին պաՀտկնե– բենց կամքն ու կենցաղը պարտաղրեյ ուրիշ աղդե– թիւն կը ներկայացնեն),
շատ աւելխ լա յն կացոլ -
րու խնդրով, իրրել այգ պարտականութեան ըն - րու ;
թեան մը մէք– Եթէ ՅոՆլւսւսաան զինեալ փ ո ք ր ա .
ղոմև՚ակ եւ փորձուաօ՜ , իրենցմէ ղատ մեր մէ^ կը ԱպաՀովելոլ Համար աղդերու խաղաղ զարգա մասքտւթեան ս^ը իշխանութեան տակ իյնայ , ճե .
գտնուէին նաեւ երկու բնկե բներ : ցումը , աղատ բռնադատումէ , Մ • ՆաՀան^գնեբ բ տեւան քը պ իտ ի ըլլա յ ան մ իքական եւ ծանրակշիռ.
Անոնք որոշեցին երկու մասի բաժնուիլ եւ վարիչ դեր մը կատարեցին Միացեալ Ազգերու իր հարեւանին՝ Թուրքիոյ հալքար –.Շփոթութիւն ե ւ
պաՀակ կենալ : կազմ ա կե բ պո ւթ ե ան Հ աստատմ ան մ էք : //,յս կազ - ե լ ան՛կ ար ղութի ւն ը պ ի տ ի տար ած ուի բ ով ա նդակ
մակեբպութիւնբ սաՀ մանուած է Կարելի դարձնե
Մենք պիտի քնանանք , իսկ ա՚եոնք պաՀա՞կ Միլին Արեւելքի մէչ..
լու Համ ար տ ե ւա կան ազատութիւնն ու ա՝ե՝կա խ ո ւ–
պիտի կենան, ըսաւ մեր խմբապետը* այգ անվա Ղ՝եռ աւելին , եթէ &ուն/աստանը անՀետան/՚աք
թիւնը իր բոլոր ան/դամներուն Համար։ Աակայն
յել է ։ Ընկերնե՛ր, ո՞վ կ՝ոլղէ պաՀակ կենալ։ իբրեւ անկախ պետութիւն , այղ պարազան խոր
եւ այնպէս մե ը նպատակներուն՝ չենք կրնար Հաս–
Ե՛ս, ռ ՚ ս , լսուեցաւ ամէն կողմէ։ ազդեց ութիւն/ պիտի գործէ Եվրոպա յի այն/ երկիր–
նիլ, եթէ չուզենք օգն/ել ազատ ժողովուրդներուն
Զինավարժ ղեկավարները կը վարանէին : նե բուն վբայ որոնց ժողովուրդները կը մաքառին
որ սլա Հեն իրենց աղատ Հ ա ս տ ատ ո ւթ իւնն՚եբն՝ ու Օ–
Մ ենք պնդեցինք , աղաչեցինք : մեծ գժ ո ւա բ ո ւթ ե ան ց դէմ , պաՀ պանելո լ Համա բ ի -
րէնքները ել ազգային ամ բո գքա կան ութ իւնը ^ընդ -
-— Լա՛ւ, ըսաւ Վաղղէն , գոլք երկուական Հո բենց ա զա տ ո ւթ ի ւն/ր ել անկախութիւնը , մ ին չ կը
դէմ յ ար ձ ա կո զա կ ան շա րժումնե բու , որոն՛ք կբ
գի պաՀակ կը կենաք , իսկ մենք մամը տրեգամ մր դարմանե՛ն պատերազմին վնաս նեբը։ Անպատմելի
ձգտէին անոնց պա բ տ\ա դրե լ միաՀեծան վար չաձեւ է
կ՚այցելենք ձեղի : Ե՛ւ իւրաքանչիւր 500 մ եթ րի ողբերգութիւն մր պիտի րլլայ եթէ այս ազդերբ,
Այլեւս շատ պարզ Է թէ մ իաՀեծան ՛վա բչա ֊
վրայ երկու պաՀակներ որոշուեցան : որոնք երկար ատեն պայքարած են՛ քախքախիչ ու-
ձեւեբը ուղղակի կամ անուղդակի յարձակումնե
Որեւէ բան ն չմարուելու պարագային , պա - ժերոլ դէմ , կորսնցնեն այն՛քան զո Հ ա բե ր ո ւթ ի ւն ֊
րով պա ր տ աղբ ո ւած ազատ ժողովուրդներուն , կր
Հակներէն մէկը պէտք է տեղեկացնէր մօտակայ ներոմ շաՀ ո ւած յագք*^անակր • Ազ՛ատ կարդ ու սար
խախտեն^ միքազգային՝ խաղաղութեան Հիմեբը , ու—
ոլաՀակախմ բին ել .այսպէս արագօրէն լուրը աէտք քերու փլուզումը եւ անկախութեան կորուստը ա -
բ՛եմն/ նաեւ Մ *ՆաՀանղնեբուն ապաՀովութիւնը :
է Հասնէը կեդրոնը - վանքը : ղէաալի պիտի ըլլան ոչ միայն իրեն/ց, այլեւ ամ-
էքաբգ մը– երկիրներ ու ժողովո ւր դն/երբ վեր -
•Ես եւ Արտաչէււ (Հացագորձ՚եան) Վանարեան րողք /// շիւս/ րՀ ի Համ ար։ &ո/ւո մ բ դրացի ժողո -
քերս մ իաՀ եծան վարչաձեւ ունեցան ո բ սլա ր ա ա -
տեղաւոբուեցանք «կարկուտ Խաչի» կողմի վուբգնե բ որոնք կը քանան պաՀել իրենց աղա -
ղիրքքԼ՛ ղրուեցաւ Հակառակ իրենց կամքին՝ : Մ * ՆաՀանգ–
Հմայեակ Վարդանեան,Ա՛ ճանկցեան ղէպի Նոր նեբոլ կառավարութիւնը յաճաէս բողոքեց այն ճ ն – տութիւն/ն ու ան կա խութ իւն ը ^ շուտով պիտի վ Հ ա -
Գիւղի ճամբան Հսկող բլուրին վրայ, իսկ մեղմէ շս ւմ ին/ եւ աՀ աբեկո ւմ ին դէմ որ կ ա տար ո ւե ց ան տ ին եւ Հ ա լան ա բա բ սն՛անկանան՝ * Եթէ մենք չօգ–
500 մեթր Հեռաւորութեամբ՝ պաՀակ էին Պանիր՛ ԼեՀաստանի , (հում ան ի ո լ ել Պ ո ւլկա ր իո յ մ էք , բո– նենք $ունաստան/ի ել քՒուրքիոյ , այս ճակս/տա -
եան , Կղարթմեան , Աիլնէթճեան , Տէր Թ-՚-եան, նաբաբելով էքալթայի Համաձայնութիւնը։ Պէաք է գր/սկան/ պաՀուն , Հետեւան՛քը շատ ծանր պիտի րլ
էՕորէնեան, է/իրինեան ել ուրիշներ։ ըսեմ ն՛ա՛եւ թէ ուրիշ կարգ մը երկիրներու մէք այ լայ Արեւմուտքի թէ Արեւելքի Համար : Պէտք է
Հարկ եղաձ– Հ րաՀանգը ստանալէ վեր^, առինք նմանօրինակ դէպքեր պա տ աՀ ե ցան : դոբծի ձեռնարկենք աԴ/միքապէս եւ վճռապէս ։
Հրացանները, տասնոցները ել մեկնեցանք։ Վաղ ֊ Ներկայիս աշխաբՀի պատմութեան մէք դրե ֊ Ուստի կը իսնդբեմ խո բՀ բղա բանէն իրաւասու
է ճշտել ապրելու ա յս
գէն մեղի ընկերացաւ, ՚Լասապը միւս՛ներուն , տե թէ ։ամէն աղդ ստիպուած թիւն/ տալ 400.000.000 տոլաբ օժանդակութիւն մր
ղին վրայ կա^րղա գռութի ւննե բ ընԼլով։ ^^^^^ ՚"*լ.ամ աււոե ։ ս ւ Հուն՛աստան ի ել Թուըքիոյ , մինչեւ
ձիւնով : ուրIII ո մեր ոտքերըկր խածնէր , Րայ° ղատ չէ ; 1940 Յունիս 3 0 ։ Խնդրելով այս վարկը, նկատի
մ ենք չէ,ինք աղգուեր : «Աո ւր ր գործին^ նուի բուե– Ապրելու մէկ եղանակը Հա՛ստատուած է մե– •աոած եմ առաւելագոյն՝ գումարը ալն օգնութեան
լոլ կր պաա ր աս տուէ էնք , պէտք է որ էա ր ք աշ ե ւ ծամասնութեան կամքին վբայ եւ կը զանազանուի որ պիտի յատկացուի Յունաստանի 350.000.000^
տոկուն գա ոն ա յ ին ք , գէմ ան ա ԼՈ լ Համ ար բնոլ ֊ աղատ իըաւակաըգեբով , ներկայացուցչական կա որուն Համար խորՀրգարանին Հաւանութիւնր իոնգ–
թեան եւ իժշն ամ ի ի կողմ է նիւթ ո ւած րո լո ր սւր Հ ւս ֊ ռավար ո ւթ իւննե բով , աղատ լէնտրոլթիւն/ներով , բեցի վերքերս, սովամաՀութենէ եւ տառապանքէ
ւիրքեերուն ; անՀատին առատութեան ե բա շիսաւո բութիւննե բով, վւրկելոլ Համար պատերաղմէն քանդուահ՜ երկիր
Հաստ ձիւնի երեսը սառած էբ^ մեր ծանրու - խօսքի եւ կրօնքի ազատութեամբ ; ները :
թեանը գիման ա լու չափ ամուր , եւ մենք կ՚երթե ԵրԿԲ"ՐԳ եղանակը Հիմնուած Է փոքրամաս Գրամ ական յատկացումնեբուն Հետ միասին կր
ւեկէինք, մեր ձեռքերը չփելով եւ Հեռուները զե նութեան մը կամքին՛ վբայ ել բռնի պարտադրուած խնգրեմ խո րՀ րդա բանէն որպէսղի արտօնէ ամե -
նելով : մեծամասն ութեան : Անիկա կը յենու սարսափի եւ րիկացի քաղաքացիներ եւ զինուորական՛ պաչտօն–
Որսչ\ուած պաՀերուն եկաւ Վազգէն եւ Հ ըր - ՀաբստաՀարութեան վբայ, Հսկողութիւն մամու եաներ ղրկելու Յունաստան ել Թուրքիա , անոնց
ճ ո ւան քով գիտես մեր կեցուածքն ու իւ ան զա վա - լի եւ ձայնասվաիւռի վբայ, նաի/ոբոշուած ընտրու իսկ խնդրանքով, օգնելու Համար վերազինութեան
ռութիւնը, քաջալերեց մեգ, ամէն անգամ իր թէ թեանց ելան Հա,ո ական ազատութեան, քն քո ւմ ին վը– աշխատանքներուն ել Հսկելու գո րօ֊աէէո ւթեանը
յամանէն մէկ մէկ թ է յ տալով մեզի V րայ։ վրայ Հայթայթուելիք դրամական ել նիւթական՝
Երկու ժամ վերք եկան մեզի փոխարինողները, Ես կը Հաւատամ թէ Մ * ՆաՀ,անգնեբուն քա օմ ան գա կո ւթ իւննե ր ո լ , ն ձ ն արարս եմ
գժուա րո ւթեամ ը գէքեցանք մեր գիրքերը X ղաքականութիւնը պէտք է րլլայ ուժ տալ այն ա– նաեւ ոբ արտօնութիւն տաք կրթելու եւ մարզելու
Ե րանելթ օրեր * * . ել երանելի դաղափաբա - յչաա ժողովուրդներուն , որոնք կբ գիմ աղբեն՛ զին– յունական եւ թրքական Հատ^ընտիբ սլաշտօնեանեբ :
պա շտ ո ւթ իւն • * • ; եալ փոքր ամ ասն ութի ւնն եր ու կամ արտաքին ճնւ - Եւ վերքապէս խո բՀ րդա բանին Հաւանութիւնր
Լուսաբացին՝– խումբը կաթով, պանիրով եւ
հ-ԼՐՍհհ.՝ փոՔՍէ^Լ խնձորանման վանական Հացերով մի մեււաւ Սենեքեբիմ թագաւորէ Հայոց եւ տարան ԱՀա նաւ դպրոցը , ուր դաստիարակուած Էին
նախաճաշը ստանալէ վերք, կարգի կեցանք գեալին զնա *ի գերեզմանն հարցն խ֊լաց , ուր աււաջին թա Վաս պո լրական ի արծուի ձագերը՝ յետագա յին
(ձորը) մ եկն ե լու , նշանառութեան եւ ղին/ավաբժա– գաւորքն Հայոց թ աղե ալ կա)ն ՛ի Վարագ Ա . ՚Աշա. Ղ*ա ր * եպիսկ * Աբուանձտեան ց , Մ * տւ * քաՀ ան այ
կանյ վարձ՛ք, ական՝ աշիւատանքներոլ : քփն է ւ ասդ թազիցին գՍենեքերիմ 7 |ը|նդ հարէին) ճանիկեան/ , Տէր Գիոնէսեանը եւ ուրիշ աշխաբՀա–
Վարագայ վանքը շրքապատուած էր պարիսպ, իւրում»: կան գրագէտներ , ուսուցիչներ , դո բծի չնեբ եւ յե
ներ ով եւ ունէր քանի մը աշտարակներ : Հա յաստանի ամ էն էն ընտիր մ արմ ա րէ Հսկա յ ղափոխական մեծանուն դէմքեբ :
Պարսպի արեւմտեան դռնեբէն մէկուն վրա ւ շիրմաքար մը, գեգեցիկ քանդակներով ել սիրուն Խ որՀ րդածութիւններ , մտաՀ ո գութ իւննե ր , իղ
գրուած էր «վարժարան» , Հոն կ՛ուսան էին Հաբիլ– գիրերով կենսադրո ւած , մե բ ուշադրո ւթ իւն բ կբ ձեր ու ծրադիրնեբ իրար կը Հրմշտկէին։
րի չափ որբեր : գրաւէր եւ յ ո ւ զ ի չ ու պատմական անցքեր , շարժա. «Զորս շարք կազմելու Հ րաՀանգը կը սթավւեց–
Պարիսպէն ն*եբս ընդարձակ բակ մը, ոբունւ ւս– ն կարի մբ նմ ան կը պատկերանա յին մեր ա չքե - նէր մեզ եւ մենք դուրս կուգայինք պարսպի «զ ո՜
րեւելքը , գարերու յիշատակնեբռվ ու Հչ-եբո ւթեամբ բուն , աւելի՛ գունաւոր , աւելի խօսուն ու Հոգե -
մեբֆ կոչուած մասին գուռ նէն։
կայթն եօթը եկեղեցիներ՝ Ա* ՛Նշան, Ա. Խաչ, Ա, խռով է Բլուրին ստորոտէն դէպի ձախ դարձ մ ը եւ
ՑովՀաննէս , Ա . Գէոբղ , Ա * Աստուածածին , Ա. Վան/քն ՛ունէր թանգարան , Հարուստ էր թան - ոլորապտոյտ շաւիղէ մը վայրէքք դէպի գեալին։
Աոֆիա եւ Ա .Աիոն ։Մէկ մասը փլած ,բայց կմախք կա բժէ ք ձեռագրերով , ոսկեղէն եւ արծաթեայ ա– Մեր աք կ"գմ\ը կը մնար քաղաքէն մինչեւ Ատը– .
ներ եւ Հետքերը կը մնային Հ նօթներով, քաբեբոլ տեսակներով, Հին դրամնե պտտականը տանող բանուկ ճամբան ։
Ըստ ժողովրդական՝ աւանդութեան , Ա . Գրի՜ րով, Հ ին զէն/քե բու կտորներով եւ ունէր բեւեռա– ԱԼ կեբզէինք «Լուսին չկար, մութ գիչեբ էր»։
Հայ
Գո ր Լուսաւորիչ երբ Վաս պո լրական՛ի Տ ո ս սլ գաւա– գրեբու նմոյշնեբ : Այո երգը նոր էր, կովկասէն նոր ժամանակ էր։
ռԸ Կ՝այ&կէ 1 տեսիլքին մէք՝ երկինքէն իքած, Բակին Հ ի /.ււ ի ս ա յին կողմն էր «Առաքնո րդա - դուկ մը, շաբաթ մը առաք մեզ սորվեցուցած
տասներկու լուսեղէն սիւն/եր կը տեսնէ եւ այգ սիլ. բանը՝», որուն վերի յարկէն մէք իր ատ ենին Մեր երգը . կը սլանար ղէաի պատմական/
ներուն տեղ վանքեր կը շինէ, որոնց եօթը Վարի մաձ֊ էր « ա ււ պո ւ լւ ակա՛հ ի Արօ՜իւը» Խրիմեան «Աստղկան ք՝երդը՝$> , դէպի «Խա չսլա տ ո լիսանէ ը , կը
Վարագին մէ»քւ Հայրիկը : զարնուէ բ Հսկայ ժայռերուն եւ ապա դա բձ-դ/ս ր–
Վ^արի յարկը ձիկ ոլորտներով
Մ էկ զար առաք , Ա . Նշանի վանքին մ էք կը ատենին եղած էր տպարանը, ուր կ՚աբձադանղէբ ;
պաՀուէր Հռիփս իմ է կո ր/ի Հայաստան բերած կէ սաւառնած էր «Արծուի Վա ս պո ւր ականը» աւե կարծես մեր խումբը Խանի խումբն ՐէլաՐ ։ Զէ՛*
՛Քրիստոսի իւա չ ի նշխարը , ոբ յետագա յին փոխա տաբեր , լուսամիտ միտքերով , ազատատենչ գա - որ մենք ալ իր գաղավ/աբին Հետեւոբզնեբն/ էին/ք^
դրուած էր քագաքի Ա. Նշան եկեգեցին ։ ղափաբնեբով ^Հիմնուած 1857^&) I Հոն կը տպա– ել չէ՛* որ ամէն Դ՛աշնակցական/ միեւնոյն քուրա,
Նոյն ե կեգեց՛ի ի ն/ախագաւիթին մէք թաղուած դբուէին նաեւ դասագրքեր՝ ըն թ ե ը ց ան ո ւթե ան/ , յին մէք թրծուելռվ, միեւն/ոյն ղաղավւա բն/ե ր ով
էին Հայոց թագաւորները , ինչպէս նաեւ Աենեքե– Հայբենագիտութեան եւ ՛այլն : սն/անելով կբ դառնայ նոյնպէս Հայրենասէր, անձ–
ր/՚մը , ոբ Սե բո/սա իա գտնուած ատեն/, կտակած Եկեղեցին երոլ դէմր՝ մի ա բաննե րո լ խուցեր , նաղոՀ , առաքինի , էինչպէս Խան/ ու Նեվբուզբ , ինչ
էր, զինք թաղեյ Հայրենի դեըեզմանին մէք։ Հիւբերու, ուխտաւորներու սենեակներ –.Եկեղեցիին պէս Գաւիթ Բէկն ու– Աասունցի Գաւիթ ը :
Մ ատ թէ ո ս ԱւռՀայեցին կը ղրէ ՚ « Յ ա յ ս մ ա. ետեւը կը գտնուէր պարտէզ մը, «դբախտֆրէ ՀԱՄԱԶԱՍՊ
Fonds A.R.A.M
ՀՕՕԼմիփոԱ տպաէ տամ թէ պէտք է օգնենք ագատ ժ ո ղո վո ւբդնւ եր ո ւն
ՑաԱաստա§ի ե ւ Թո^քիոյ որպէսզի փրենց ճակաւոաղիրը տնօրինեն իրենց ու
ԶԻՆԱՎԱՐԺՈՒԹԻՒՆ– Գ. զած եղանակով։ կը Հաւատամ թէ մեր օգն ութիւնը
իթ-քհւ ա պ ա ռ ո վ ութ ն ա Ա գ ի Ա պէտ ք է բլլայ նախ տնտեսական եւ դրամական՛ ա–
քա կց ո ւթ ի ւն , որ անՀրաժեշտ է տնտեսական Հաս
Որքան տր ապաՀով կր Համարուէր Վարագի տատուն վիճակի ել քաղաքական կանոնաւոր գոր
վանքը, այսուամենայնիւ ս/եՀրաժեշտ էր պաՀակ՛ (ք–– ել վերջին մաս) ծունեութեան Համար :
ներ գնել վանքէն մէկ քիլոմէթր Հեռու, «կարկուտ կաաաբելապէս կ *ըմ բռնեմ ա յն մ եծ բարդու— •ԱշխաբՀը կայուն վիճակ չուն/ի ել գոյավիճա–
Խաչ» կոչուած վայրէն անգին, բլուրի մ ր վրայ, թի ւննե րը ոբ կրնան պաաաՀիլ եթէ Ա • ՆաՀան>գ– կը նուիրական չէ ։ Աակայն չենք կբն/աբ թոյլա -
ուրկէ կր նչմարուէր Հովտին գրեթէ կէսը։ Պէաք ները իրենց օժանդակութիւնը ընծայեն (ֆունաս - տրել ոբ գո յավիճակին մէք փո փո խո ւթ իւննե ր կա՛
էր Հսկել նաեւ վանքի Հարաւային Լրմանի ձորին տանի ել քՒուբքիոյ * Հիմա ձեղի Հետ պիտի խօսակ– տարուին բռնաբարելով Միացեալ Աղգերու դաշին
վրայ, ուրկէ կ՝անցնէր քաղաքէն Նոր-Գիւղ, Խռ֊ ցիմ այդ բարդութիւներու մասին։ քը, բռնութեամբ կամ քաղաքական թափանցումի
շասլ ել Պ ա ր սկաՀ ա յաս տան տանող ճամբան։ Մ * Նա Հ անգն եբու արտաքին՛ ք ա զա քա կա ն ո լ - նման Հնարամտոլթեամբ : Օգնելով ազատ եւ ս/ն֊
կարաւաններ , ղին ո ւո ր ա կան խում բեր, բա - թեան կախ ժողովուրդներուն ոբ ՛ան ոնք պաՀեն իրենց
դլխաւոր նպատակներէն մէկն է ստեղծեք ազատութիւնը
, Մ * Ն աՀ ան զն ե բը պաշտ պան ած եւ
նակներ անկէ կանոնէին : Անկէ կրնային գաղտա այն տեսակ պայմաններ , որոնց մէք մենք եւ ուրի՛շ արդիւնաւորած
պիտի ըք±ան Մ իա ցետ լ Ազգերու
գողի՝ վանքին մօտենալ ոստիկաններ , ղինուոր ֊ •աղղեբ կարենան ապրիլ առանց բոն աս/ամ ան : Ա՛ յո Ո*–իստին
սկզբունքներ՛ը։
ն ե ր ել լրտեսներ : էր մ էկ Հ իմնական նպատակը Գերմ ան ի ո յ եւ .ճա
Կը բաւէ ակնարկ մը նետեք քարտէսին վրայ,
Վանքին Հիւսիսայի՛ն– եւ արեւելեան կողմերը փոն՛ի դէմ մղուած պատերազմին Հ Մենք յաղթե ֊ Հասկնալու
Համ ար թէ յո յն ազգին կենդանութիւ
բոլորովին ապաՀ ով էին : ցինք այնպիսի երկիրներու որոնք կը քանային ի ֊ նը եւ Հողային
ամբողջութիւնը մեծ կաբեւոբու -
Վաղգէն՛ ու Վասապը մտաՀոգ էին պաՀտկնե– բենց կամքն ու կենցաղը պարտաղրեյ ուրիշ աղդե– թիւն կը ներկայացնեն),
շատ աւելխ լա յն կացոլ -
րու խնդրով, իրրել այգ պարտականութեան ըն - րու ;
թեան մը մէք– Եթէ ՅոՆլւսւսաան զինեալ փ ո ք ր ա .
ղոմև՚ակ եւ փորձուաօ՜ , իրենցմէ ղատ մեր մէ^ կը ԱպաՀովելոլ Համար աղդերու խաղաղ զարգա մասքտւթեան ս^ը իշխանութեան տակ իյնայ , ճե .
գտնուէին նաեւ երկու բնկե բներ : ցումը , աղատ բռնադատումէ , Մ • ՆաՀան^գնեբ բ տեւան քը պ իտ ի ըլլա յ ան մ իքական եւ ծանրակշիռ.
Անոնք որոշեցին երկու մասի բաժնուիլ եւ վարիչ դեր մը կատարեցին Միացեալ Ազգերու իր հարեւանին՝ Թուրքիոյ հալքար –.Շփոթութիւն ե ւ
պաՀակ կենալ : կազմ ա կե բ պո ւթ ե ան Հ աստատմ ան մ էք : //,յս կազ - ե լ ան՛կ ար ղութի ւն ը պ ի տ ի տար ած ուի բ ով ա նդակ
մակեբպութիւնբ սաՀ մանուած է Կարելի դարձնե
Մենք պիտի քնանանք , իսկ ա՚եոնք պաՀա՞կ Միլին Արեւելքի մէչ..
լու Համ ար տ ե ւա կան ազատութիւնն ու ա՝ե՝կա խ ո ւ–
պիտի կենան, ըսաւ մեր խմբապետը* այգ անվա Ղ՝եռ աւելին , եթէ &ուն/աստանը անՀետան/՚աք
թիւնը իր բոլոր ան/դամներուն Համար։ Աակայն
յել է ։ Ընկերնե՛ր, ո՞վ կ՝ոլղէ պաՀակ կենալ։ իբրեւ անկախ պետութիւն , այղ պարազան խոր
եւ այնպէս մե ը նպատակներուն՝ չենք կրնար Հաս–
Ե՛ս, ռ ՚ ս , լսուեցաւ ամէն կողմէ։ ազդեց ութիւն/ պիտի գործէ Եվրոպա յի այն/ երկիր–
նիլ, եթէ չուզենք օգն/ել ազատ ժողովուրդներուն
Զինավարժ ղեկավարները կը վարանէին : նե բուն վբայ որոնց ժողովուրդները կը մաքառին
որ սլա Հեն իրենց աղատ Հ ա ս տ ատ ո ւթ իւնն՚եբն՝ ու Օ–
Մ ենք պնդեցինք , աղաչեցինք : մեծ գժ ո ւա բ ո ւթ ե ան ց դէմ , պաՀ պանելո լ Համա բ ի -
րէնքները ել ազգային ամ բո գքա կան ութ իւնը ^ընդ -
-— Լա՛ւ, ըսաւ Վաղղէն , գոլք երկուական Հո բենց ա զա տ ո ւթ ի ւն/ր ել անկախութիւնը , մ ին չ կը
դէմ յ ար ձ ա կո զա կ ան շա րժումնե բու , որոն՛ք կբ
գի պաՀակ կը կենաք , իսկ մենք մամը տրեգամ մր դարմանե՛ն պատերազմին վնաս նեբը։ Անպատմելի
ձգտէին անոնց պա բ տ\ա դրե լ միաՀեծան վար չաձեւ է
կ՚այցելենք ձեղի : Ե՛ւ իւրաքանչիւր 500 մ եթ րի ողբերգութիւն մր պիտի րլլայ եթէ այս ազդերբ,
Այլեւս շատ պարզ Է թէ մ իաՀեծան ՛վա բչա ֊
վրայ երկու պաՀակներ որոշուեցան : որոնք երկար ատեն պայքարած են՛ քախքախիչ ու-
ձեւեբը ուղղակի կամ անուղդակի յարձակումնե
Որեւէ բան ն չմարուելու պարագային , պա - ժերոլ դէմ , կորսնցնեն այն՛քան զո Հ ա բե ր ո ւթ ի ւն ֊
րով պա ր տ աղբ ո ւած ազատ ժողովուրդներուն , կր
Հակներէն մէկը պէտք է տեղեկացնէր մօտակայ ներոմ շաՀ ո ւած յագք*^անակր • Ազ՛ատ կարդ ու սար
խախտեն^ միքազգային՝ խաղաղութեան Հիմեբը , ու—
ոլաՀակախմ բին ել .այսպէս արագօրէն լուրը աէտք քերու փլուզումը եւ անկախութեան կորուստը ա -
բ՛եմն/ նաեւ Մ *ՆաՀանղնեբուն ապաՀովութիւնը :
է Հասնէը կեդրոնը - վանքը : ղէաալի պիտի ըլլան ոչ միայն իրեն/ց, այլեւ ամ-
էքաբգ մը– երկիրներ ու ժողովո ւր դն/երբ վեր -
•Ես եւ Արտաչէււ (Հացագորձ՚եան) Վանարեան րողք /// շիւս/ րՀ ի Համ ար։ &ո/ւո մ բ դրացի ժողո -
քերս մ իաՀ եծան վարչաձեւ ունեցան ո բ սլա ր ա ա -
տեղաւոբուեցանք «կարկուտ Խաչի» կողմի վուբգնե բ որոնք կը քանան պաՀել իրենց աղա -
ղիրքքԼ՛ ղրուեցաւ Հակառակ իրենց կամքին՝ : Մ * ՆաՀանգ–
Հմայեակ Վարդանեան,Ա՛ ճանկցեան ղէպի Նոր նեբոլ կառավարութիւնը յաճաէս բողոքեց այն ճ ն – տութիւն/ն ու ան կա խութ իւն ը ^ շուտով պիտի վ Հ ա -
Գիւղի ճամբան Հսկող բլուրին վրայ, իսկ մեղմէ շս ւմ ին/ եւ աՀ աբեկո ւմ ին դէմ որ կ ա տար ո ւե ց ան տ ին եւ Հ ա լան ա բա բ սն՛անկանան՝ * Եթէ մենք չօգ–
500 մեթր Հեռաւորութեամբ՝ պաՀակ էին Պանիր՛ ԼեՀաստանի , (հում ան ի ո լ ել Պ ո ւլկա ր իո յ մ էք , բո– նենք $ունաստան/ի ել քՒուրքիոյ , այս ճակս/տա -
եան , Կղարթմեան , Աիլնէթճեան , Տէր Թ-՚-եան, նաբաբելով էքալթայի Համաձայնութիւնը։ Պէաք է գր/սկան/ պաՀուն , Հետեւան՛քը շատ ծանր պիտի րլ
էՕորէնեան, է/իրինեան ել ուրիշներ։ ըսեմ ն՛ա՛եւ թէ ուրիշ կարգ մը երկիրներու մէք այ լայ Արեւմուտքի թէ Արեւելքի Համար : Պէտք է
Հարկ եղաձ– Հ րաՀանգը ստանալէ վեր^, առինք նմանօրինակ դէպքեր պա տ աՀ ե ցան : դոբծի ձեռնարկենք աԴ/միքապէս եւ վճռապէս ։
Հրացանները, տասնոցները ել մեկնեցանք։ Վաղ ֊ Ներկայիս աշխաբՀի պատմութեան մէք դրե ֊ Ուստի կը իսնդբեմ խո բՀ բղա բանէն իրաւասու
է ճշտել ապրելու ա յս
գէն մեղի ընկերացաւ, ՚Լասապը միւս՛ներուն , տե թէ ։ամէն աղդ ստիպուած թիւն/ տալ 400.000.000 տոլաբ օժանդակութիւն մր
ղին վրայ կա^րղա գռութի ւննե բ ընԼլով։ ^^^^^ ՚"*լ.ամ աււոե ։ ս ւ Հուն՛աստան ի ել Թուըքիոյ , մինչեւ
ձիւնով : ուրIII ո մեր ոտքերըկր խածնէր , Րայ° ղատ չէ ; 1940 Յունիս 3 0 ։ Խնդրելով այս վարկը, նկատի
մ ենք չէ,ինք աղգուեր : «Աո ւր ր գործին^ նուի բուե– Ապրելու մէկ եղանակը Հա՛ստատուած է մե– •աոած եմ առաւելագոյն՝ գումարը ալն օգնութեան
լոլ կր պաա ր աս տուէ էնք , պէտք է որ էա ր ք աշ ե ւ ծամասնութեան կամքին վբայ եւ կը զանազանուի որ պիտի յատկացուի Յունաստանի 350.000.000^
տոկուն գա ոն ա յ ին ք , գէմ ան ա ԼՈ լ Համ ար բնոլ ֊ աղատ իըաւակաըգեբով , ներկայացուցչական կա որուն Համար խորՀրգարանին Հաւանութիւնր իոնգ–
թեան եւ իժշն ամ ի ի կողմ է նիւթ ո ւած րո լո ր սւր Հ ւս ֊ ռավար ո ւթ իւննե բով , աղատ լէնտրոլթիւն/ներով , բեցի վերքերս, սովամաՀութենէ եւ տառապանքէ
ւիրքեերուն ; անՀատին առատութեան ե բա շիսաւո բութիւննե բով, վւրկելոլ Համար պատերաղմէն քանդուահ՜ երկիր
Հաստ ձիւնի երեսը սառած էբ^ մեր ծանրու - խօսքի եւ կրօնքի ազատութեամբ ; ները :
թեանը գիման ա լու չափ ամուր , եւ մենք կ՚երթե ԵրԿԲ"ՐԳ եղանակը Հիմնուած Է փոքրամաս Գրամ ական յատկացումնեբուն Հետ միասին կր
ւեկէինք, մեր ձեռքերը չփելով եւ Հեռուները զե նութեան մը կամքին՛ վբայ ել բռնի պարտադրուած խնգրեմ խո րՀ րդա բանէն որպէսղի արտօնէ ամե -
նելով : մեծամասն ութեան : Անիկա կը յենու սարսափի եւ րիկացի քաղաքացիներ եւ զինուորական՛ պաչտօն–
Որսչ\ուած պաՀերուն եկաւ Վազգէն եւ Հ ըր - ՀաբստաՀարութեան վբայ, Հսկողութիւն մամու եաներ ղրկելու Յունաստան ել Թուրքիա , անոնց
ճ ո ւան քով գիտես մեր կեցուածքն ու իւ ան զա վա - լի եւ ձայնասվաիւռի վբայ, նաի/ոբոշուած ընտրու իսկ խնդրանքով, օգնելու Համար վերազինութեան
ռութիւնը, քաջալերեց մեգ, ամէն անգամ իր թէ թեանց ելան Հա,ո ական ազատութեան, քն քո ւմ ին վը– աշխատանքներուն ել Հսկելու գո րօ֊աէէո ւթեանը
յամանէն մէկ մէկ թ է յ տալով մեզի V րայ։ վրայ Հայթայթուելիք դրամական ել նիւթական՝
Երկու ժամ վերք եկան մեզի փոխարինողները, Ես կը Հաւատամ թէ Մ * ՆաՀ,անգնեբուն քա օմ ան գա կո ւթ իւննե ր ո լ , ն ձ ն արարս եմ
գժուա րո ւթեամ ը գէքեցանք մեր գիրքերը X ղաքականութիւնը պէտք է րլլայ ուժ տալ այն ա– նաեւ ոբ արտօնութիւն տաք կրթելու եւ մարզելու
Ե րանելթ օրեր * * . ել երանելի դաղափաբա - յչաա ժողովուրդներուն , որոնք կբ գիմ աղբեն՛ զին– յունական եւ թրքական Հատ^ընտիբ սլաշտօնեանեբ :
պա շտ ո ւթ իւն • * • ; եալ փոքր ամ ասն ութի ւնն եր ու կամ արտաքին ճնւ - Եւ վերքապէս խո բՀ րդա բանին Հաւանութիւնր
Լուսաբացին՝– խումբը կաթով, պանիրով եւ
հ-ԼՐՍհհ.՝ փոՔՍէ^Լ խնձորանման վանական Հացերով մի մեււաւ Սենեքեբիմ թագաւորէ Հայոց եւ տարան ԱՀա նաւ դպրոցը , ուր դաստիարակուած Էին
նախաճաշը ստանալէ վերք, կարգի կեցանք գեալին զնա *ի գերեզմանն հարցն խ֊լաց , ուր աււաջին թա Վաս պո լրական ի արծուի ձագերը՝ յետագա յին
(ձորը) մ եկն ե լու , նշանառութեան եւ ղին/ավաբժա– գաւորքն Հայոց թ աղե ալ կա)ն ՛ի Վարագ Ա . ՚Աշա. Ղ*ա ր * եպիսկ * Աբուանձտեան ց , Մ * տւ * քաՀ ան այ
կանյ վարձ՛ք, ական՝ աշիւատանքներոլ : քփն է ւ ասդ թազիցին գՍենեքերիմ 7 |ը|նդ հարէին) ճանիկեան/ , Տէր Գիոնէսեանը եւ ուրիշ աշխաբՀա–
Վարագայ վանքը շրքապատուած էր պարիսպ, իւրում»: կան գրագէտներ , ուսուցիչներ , դո բծի չնեբ եւ յե
ներ ով եւ ունէր քանի մը աշտարակներ : Հա յաստանի ամ էն էն ընտիր մ արմ ա րէ Հսկա յ ղափոխական մեծանուն դէմքեբ :
Պարսպի արեւմտեան դռնեբէն մէկուն վրա ւ շիրմաքար մը, գեգեցիկ քանդակներով ել սիրուն Խ որՀ րդածութիւններ , մտաՀ ո գութ իւննե ր , իղ
գրուած էր «վարժարան» , Հոն կ՛ուսան էին Հաբիլ– գիրերով կենսադրո ւած , մե բ ուշադրո ւթ իւն բ կբ ձեր ու ծրադիրնեբ իրար կը Հրմշտկէին։
րի չափ որբեր : գրաւէր եւ յ ո ւ զ ի չ ու պատմական անցքեր , շարժա. «Զորս շարք կազմելու Հ րաՀանգը կը սթավւեց–
Պարիսպէն ն*եբս ընդարձակ բակ մը, ոբունւ ւս– ն կարի մբ նմ ան կը պատկերանա յին մեր ա չքե - նէր մեզ եւ մենք դուրս կուգայինք պարսպի «զ ո՜
րեւելքը , գարերու յիշատակնեբռվ ու Հչ-եբո ւթեամբ բուն , աւելի՛ գունաւոր , աւելի խօսուն ու Հոգե -
մեբֆ կոչուած մասին գուռ նէն։
կայթն եօթը եկեղեցիներ՝ Ա* ՛Նշան, Ա. Խաչ, Ա, խռով է Բլուրին ստորոտէն դէպի ձախ դարձ մ ը եւ
ՑովՀաննէս , Ա . Գէոբղ , Ա * Աստուածածին , Ա. Վան/քն ՛ունէր թանգարան , Հարուստ էր թան - ոլորապտոյտ շաւիղէ մը վայրէքք դէպի գեալին։
Աոֆիա եւ Ա .Աիոն ։Մէկ մասը փլած ,բայց կմախք կա բժէ ք ձեռագրերով , ոսկեղէն եւ արծաթեայ ա– Մեր աք կ"գմ\ը կը մնար քաղաքէն մինչեւ Ատը– .
ներ եւ Հետքերը կը մնային Հ նօթներով, քաբեբոլ տեսակներով, Հին դրամնե պտտականը տանող բանուկ ճամբան ։
Ըստ ժողովրդական՝ աւանդութեան , Ա . Գրի՜ րով, Հ ին զէն/քե բու կտորներով եւ ունէր բեւեռա– ԱԼ կեբզէինք «Լուսին չկար, մութ գիչեբ էր»։
Հայ
Գո ր Լուսաւորիչ երբ Վաս պո լրական՛ի Տ ո ս սլ գաւա– գրեբու նմոյշնեբ : Այո երգը նոր էր, կովկասէն նոր ժամանակ էր։
ռԸ Կ՝այ&կէ 1 տեսիլքին մէք՝ երկինքէն իքած, Բակին Հ ի /.ււ ի ս ա յին կողմն էր «Առաքնո րդա - դուկ մը, շաբաթ մը առաք մեզ սորվեցուցած
տասներկու լուսեղէն սիւն/եր կը տեսնէ եւ այգ սիլ. բանը՝», որուն վերի յարկէն մէք իր ատ ենին Մեր երգը . կը սլանար ղէաի պատմական/
ներուն տեղ վանքեր կը շինէ, որոնց եօթը Վարի մաձ֊ էր « ա ււ պո ւ լւ ակա՛հ ի Արօ՜իւը» Խրիմեան «Աստղկան ք՝երդը՝$> , դէպի «Խա չսլա տ ո լիսանէ ը , կը
Վարագին մէ»քւ Հայրիկը : զարնուէ բ Հսկայ ժայռերուն եւ ապա դա բձ-դ/ս ր–
Վ^արի յարկը ձիկ ոլորտներով
Մ էկ զար առաք , Ա . Նշանի վանքին մ էք կը ատենին եղած էր տպարանը, ուր կ՚աբձադանղէբ ;
պաՀուէր Հռիփս իմ է կո ր/ի Հայաստան բերած կէ սաւառնած էր «Արծուի Վա ս պո ւր ականը» աւե կարծես մեր խումբը Խանի խումբն ՐէլաՐ ։ Զէ՛*
՛Քրիստոսի իւա չ ի նշխարը , ոբ յետագա յին փոխա տաբեր , լուսամիտ միտքերով , ազատատենչ գա - որ մենք ալ իր գաղավ/աբին Հետեւոբզնեբն/ էին/ք^
դրուած էր քագաքի Ա. Նշան եկեգեցին ։ ղափաբնեբով ^Հիմնուած 1857^&) I Հոն կը տպա– ել չէ՛* որ ամէն Դ՛աշնակցական/ միեւնոյն քուրա,
Նոյն ե կեգեց՛ի ի ն/ախագաւիթին մէք թաղուած դբուէին նաեւ դասագրքեր՝ ըն թ ե ը ց ան ո ւթե ան/ , յին մէք թրծուելռվ, միեւն/ոյն ղաղավւա բն/ե ր ով
էին Հայոց թագաւորները , ինչպէս նաեւ Աենեքե– Հայբենագիտութեան եւ ՛այլն : սն/անելով կբ դառնայ նոյնպէս Հայրենասէր, անձ–
ր/՚մը , ոբ Սե բո/սա իա գտնուած ատեն/, կտակած Եկեղեցին երոլ դէմր՝ մի ա բաննե րո լ խուցեր , նաղոՀ , առաքինի , էինչպէս Խան/ ու Նեվբուզբ , ինչ
էր, զինք թաղեյ Հայրենի դեըեզմանին մէք։ Հիւբերու, ուխտաւորներու սենեակներ –.Եկեղեցիին պէս Գաւիթ Բէկն ու– Աասունցի Գաւիթ ը :
Մ ատ թէ ո ս ԱւռՀայեցին կը ղրէ ՚ « Յ ա յ ս մ ա. ետեւը կը գտնուէր պարտէզ մը, «դբախտֆրէ ՀԱՄԱԶԱՍՊ
Fonds A.R.A.M
