Page 254 - ARM_19-1947_01

ՆԱՄԱԿՆԵՐ ԺԸՆԵՒԷՆ ՆՈՐ ՍԵՐՈՒՆԴԻՆ ՀԱՄԱՐ «ՀՐԱԺԱՐԱԿԱՆԷՆ ԵՐՈՒ ԽԵՂԿԱՏԱԿՈՒԹԻՒՆԸ

400 ՆՈՐ ԱՆԳԱՄՆԵՐ Հ Մ Ը Մ Ի

4Է>0 ՄԻԼԻՈՆ Զ Ի Ն Ա Հ Ա Ր Ժ Ո Ւ Թ Ի Ի Ն – Գ. ԽՍ՝թ— Հ - Մ - Ը - Մ փ Միջին Արհսելքի Պատգմ–

ժօպովիՕ աոթխ., որուն մաՕրամ^նութիււննէրը

Ասկէ առաշ գրաֆ էէ թէ Թոպ՚քիա ^ –թայլ աո. հաղորդած Էինք երէկ, Կեդր • Վարչութեան տեղե.

Մէկ մամ վեր2 Գէալէն կը գանուինք, անոր կագիրը կր իւօսի նաեւ ա%հալ տարի սարքուաւծ

քայլ կը կորսնցնէ իր ան՛կախութիւնը, սկսելով էր փեք է մաս\ը ուռենիներ ով շրջապատուած վայրը ։ գռեհիկ խաչակրութեան, «հրաժարականներու

տնաեսական ան կա քսութենէն : • Ան յամր արար եւ կը Հանգստանանք քէչ մը։ խեղկատակութեան մամին : Ահաւասիկ հիմնական

սակայն ապաՀով էլէյնայ գըամատ էրական պեաու- ՝ք՝ովընտէ մա յռերուն տակ գտնուած երկու մասերը

թեանց ցանցին մէջ , քանէ ուո ի պո / ած է էր գո յ ո ւ ­ քարայրները մեր օթեւանները կր Հանգէսանան ։ - «.Այս տարուան զուգագիպեցալ Ներգաղթի

թէ ւն՚ը պաՀ ել անոնց «բարեգործութէւ^նե բ«ով : Փ՛ոքր է կ ծա կեր էն ներս կը սողոսկինք ։ այնքան սպասուած֊ եւ պատմական գէպքր։ Երբեյ։

քննական է օր մը պէտէ գայ , ուր լեցուն Հաշուե– Մենք աղատ կը շրջագայ ինք , բայց մեղմէ քա­ պիտի չուզէինք մեր ր՚եդՀա՚Լուր տեղեկագրին մէ9

ՅոՀՅԷ ՚^ՏԼ ա՚տւ^եւ. պիաէ գանէ էնքզէնքր; ք*այց էն– նի մը երկայնաՀասակները Հարկադրուած են գը. յիշատա կե/ այն տխուր ել տմարդի պայքարր, որ

Հր*վ պէտէ վճարէ ղայն։ լուխներր միշտ ծռած պա՛Հ ե լ ։ լղթայազերՆուեցաւ մեր Ս իութեան ղէմ : Ջենք

Պ՛ քՒրումընէ 150 մէլէոնը յայտնութէւն մըն Կր ռրեսեքն ո մե ր պայա ւուսակները եւ վե ուզեր թարմացնել ղէաքերր։ Անցողակի րսենք մի։
րարկուները, այն, թէ մինչեւ
է Թուրքէոյ տնաեսական վէճակէ մասին Հ Երկիր իոկ զէնքերը դուրսը՝ տասնեակնե­ այսօր ալ մեզի Համար անծանօթ

մը որ պատերազմի ոչ մէկ աւեր ունեցած ԷՀ աՏԼ րով եւ գլուխ - գլխի կը շարենք ։ - մնացոգ պատճառներով, յանկարհ֊ Հայ մամուլին

խաղաղ ա՛շխատելու կարելէութէւնՀը պաՀելէ վեր^ ք&արոյկը կր բոցավառի եւ անշէջ պիտի մնայ, մէկ մասին կոզմէ, բոլոր թերթեր ր միաբերան

տակալէն կը գտնուէ , պատերաղմէն աւեր խեղճ մինչեւ մեր մեկնումը ։ սկսան յարձակիլ մեր վրայ : Մէկ օրէն միւսր Հ.

եւ Համ ակրելէ Տ ո ւն ա ս տ անի մ ը աստ ի ճանին , կը կր բո լոր ուինք խա րո յկին շո*–րջ յ թա յց ան ֊ Ա՝ . Ը. Ա՝ .ր դարձաւ Հայաստանի թշնամի, յետա -

նշանա կէ թէ երբեք պէտէ չկրնա յ վճարել էրեն Համբեր ենք։ գիմ՛ական , Հիթլէրական , մուսոլինեան, ճափոնա–

փոխ տրուած գրամը ։ Վանքին մշակներբ կր բերեն մեր ճաշը (թ ա - 1/ան : Պարղուեցաւ որ Հայաստանր պատրուակ էր.

Տնտեսական ն կա տ ո ւմ ով եղած փո խա ռութ իւն նապուր , պանիր , խաշած միս) ։ մարդիկ կ՝ուզէին քանդե / մեր Ա իութիւնր . կեղհ֊

մը , երկրին վերելքին ծառա յելու Համ ար , Հասկ­ ճաշէն վերջ ,կը ց քուինք ձորակի մէջ , ոմանք Հրամարականներով լեցուեցան թերթերր ։ Բայց

նա լի է . քանի ո ր փոխ առնուած գրամվլ շաՀ ա բեր փայտ եւ գեաղ (փուշ) կը Հաւաքեն , տ ՛մանք «մքկ– պատիւ մեր Միութեան, պատիւ մեր անդամնե .

ձեռնարկն երու գործածելով, երկիրը զարգացնելէ նալուճ» (տեսակ մը վայրի, կարմիր կաղինի մե– րուն եւ մանաւանդ պատիւ մեր սկաոՀտ աստիճա­

դատ , տոկոս ա՛լ վճարելու եւ ոլարտքը մարելու ծութեամբ պտուղ) * Ոմանք ագաՀօրէն կը խմեն նաւորներուն եւ առաբւորղներուն , մեր Ա՛իութիւ­

մԻ1ո9 Կ՝աւայ> «Ապարանջան ». աղբիւր ի ան մա Հա կան ջուրը ։ նր մնաց աւելի քան կանգուն ել զօրաւոր . ո՛չ մէկ
Արդ՝ եթէ Պ • Թրումրն չունի
, ունի սա կա յն միամ իա իր նւ ա խ ո ր ղին Վաղգէնն ու Վասապը կր Հետե լին մեր շար - աստիճանաւ ր , ո՛չ մէկ առաջնորդ լքեց իր Մ իու­
տաղանգը անկեղծութիւն՝՝
մ ո ւմնե բ ո ւն եւ ու բախ ութի լն նե բ ո ւն : թիւնր , չգաւաճանե՛ց իր երդումին:

մը։ Ան– իր ճառին մէջ ըսաւ՝ ամենայն անկեղծու­ ԱՀա ցանկալի վայրկեանք ։ «Մեր անգամներ էն 20—25 Հոգի միայն մեկնէ–

թեամբ թէ այգ գումարը կո ւա ա յ Թուրքէոյ որ– Նախ «մի շարք՝%՚, <ձթիւ տո՛ւր», «երկշա՛րք» , ցտնւ Հայաստանէ ։ Հրաժարելէ ետք իոկ մենք սէրով

պէսզէ կարենա յ գիմ տգբել «օտա՛ր» ճնշումին՝ ։ Այ" «չորս շարք» , «ութնեակ» շարքային մարղանքներ , ճամբու դրինք ղիրենք , յայտարաբելով թէ Հա ֊

խօ ոքերէն 1լե րեւայ թէ այգ ղում արը պիտի յատ­ առանց, զէնքերու * յաստան մեկնտիլր ամէն Հ ՛Մ *Ը՚Մ *ականէ նուէրա–

կացուի նորէն սպառազինութեան ; Այսինքն՝ *ո>չէնկ ք*այց ե^ բ բ զէնքե րով վարմ ո ւթ իլե՛ր ... Նշա­ կանւ պարտականութէւնն է:

՛պիտի արտագրէ , գոնէ իր տոկոսը կարենալ վճա­ նառութիւնը , անՀամբերութիւնր կը սաստկանայ , «Հրաժարած եւ Հոս մնացած անգամներ ոլ -

րելու Համար։ Ուրեմն՝ թրքական խարխուլ տնտԼ- գէմքերը կր խոժոռին , փսփսուքը ծայր կուտայ։ նէնք,որոնք Հրապարակաւ Հրաժարելէ ետք, Վար­

սու թե սն՛ վրլ ծան ր րէ մը եւս կ^աւելն ՛մ "V «Այս մարղանքեերր դպրոցին մէջ ալ սորված չութեանս ուղղած յ ո ւ զ ի չ նամակներով կը յայտ ֊

վ աակ ճամբով տանի՝ նախ կան , ապա ենք» կը գանգատի Պ * * *։ նեն իրենց սէրը՝ Միութեանս Հանդէպ ։

քբաաղդաաք,բա՛կ ան՛՛ ստորագտսութե ւ ն՝ ուրիշ խօսքով Վ^ազգէն կը ժպտի եւ կը շարունակէ ... «քայլ « Թե բթեր ու մ իջո ցա ւ Հ բա մար ոզն՚ե բու թի ւնէ Է

անկախութեան կորուստի : առաջ», «խումբ կաց» , «տեղ քայլ» ,«ետ դարձ» եւ 304 Հոգի , որոնցմէ 97 Հոգիին անո ւնները երբեք

Եթէ խնգի՛րը Խ • Միւթեան կարենալ դէմա՝ - այսպէս մէկուք^էս ժաԾ անընգՀատ ։ չգտանք մեր տոմարներու1ն մէք , իոկ մնւացեալնե–

գրելու Համար է, անկեղծօրէն ըսելով՝ 150 միլիո­ Ոչ միայն ցուրտ չենք զգա՛բ՛, այլ քրտնած ենք։ րուն մեձ֊ մ ասը , տարիներու \րնթացքին եկած ու

նը քիչ է : Մէկ մէլէոն ղէնո ւո ր զէնքէ տակ ուն՛ե­ Թէյի Համար խոշոր պղինձը կ՚եռայ կրակին գտցած անդամնե բ են՛ , որոնք արդէն անգամ ակ -

ցող երկրէ մը Համար , որպիսին է Թուրքիան , 150 վրայ ։Վանքի մշակներէն մէկը ոչխար մ\րն՛ ալ մոր­ ց ո ւթեն/է գագբեցուած էին • Ուրաիէ ենք յա յտա բա ^

միլիոն տոլարը (դին ո լո ր գլուխ 150 տոլար) , Հա– թած , կր քերթէ , վանքի խոշոր , երկու դամ բռներ բելրլ, Որ ներկայ շրջանի ընթացքին ունեզած ենք

ղիւ թէ բաւէ քանի մը ամիս միայն։ Անկից վեԲ բ2 ՚ իրենց առջեւ ի թաթեր ր եր կն ց ո ւց ած կը սպասեն , 400 նար անգամներ ,որ անշուշտ չառաչունպատաս–

/* ա յց Խ . Ա՝ էլթէւն՚ը մ իշա Թուրքիա յ գիմ ա ց ր կե ֊ մ երթ ընդ մերթ ձորակէն անցնող ագռաւներ ո ւն խան մըն Է Միութիւնս քայքայուած տեսնելու

ցած է իր պաՀանշները ձեռքին ։ Աւրեմն պէտք ՛դի­ «Հաֆռ» ընելով եւ սպառնալով : , սա նկութիւնր ունեցող մութ տարրերուն»։

տի ըլլայ նորանոր «օգն ո ւթ ի ւն»նե ր ո ւ : ք՝ ա յ ց մին– « Հանգիստ» ա Հ ա վերջին Հրամանը, ու կը Այս սւււթիւ Արեւելք իրավամբ կը շհշսւէ (23
Փեաը •)
չեւ ե՞րր : թերեւս՝ մինչեւ որ Պ • Թրում\րն< (ձանձ– ցքուինք :

բանայ գրամ տալէ եւ իր տուա՛ծները ՛ետ ուղէ եւ Թէյը պատրաստ է, Հաց ու պանիր եւ թ է յ ։ ֆւ՚նչ կարելի Է աւելցնել վերի տողերուն՝ ։

կամ մին՛չեւ որ տնտեսական տագնապր որ կր նա– Կեանքիս մէջ որեւէ ատ՛են որեւէ Համադամ կերա ֊ Վար՚չութիւ\նը առարկա յօրէն կը ղծէ ողբերգու -

խատեսոլի երկու երեք տա՛րէ էն Մ* ՆաՀ ան գնե րո՛ւ կուր այգ Հաց ու պանիրին չափ Համեղ, չդարձաւ ։ թեան֊ եւ զաւեշտին ամբողջ պատկերը, մենք կր

Հա՛մար, ղայ կարճ կապել «օղնութեան» բոլոր Ու մինչեւ այսօր , ինչ խնճոյքի , ինչպիսի ճոխ տեսնենք քայքայումի յայտնի ու անյայտ բոլս բ

փափաքներր ; կերուխում ի որ Հ բաւի բո ւած եմ միշտ յիշա՚°^ եմ ասպետներուն գէմքերը, կը տեսնենք տ\նոնց ան ֊

յանգէր ր խորքին մէջ Համայ՛նավարութեան՝ ղէմ այն օրուան Հացն ու պանիրը, որոնք ցարդ անփո­ փառունակ պարտութիւնք ։

չէ , տ յ ք էս * Մ Է ո ւթ եան , ա լ սին՛քն (հուսի ո յ դարա­ խարինելի կր մնան՝ ; Ըստ «յառաջգիմ ական» թե ր թերո ւն , Հ *Մ *Ը *

ւոր ձգտումներուն– դէմ է ուղղուած Հ Ո՚ուսաստա՝– Նախընթրիքէն– վեըջ^ մեզի Հաճելի անակնկայ Մ *էն Հ բաժ ա բ ահ են 304 անդամ , մինչդեռ րստ

նր Րէէայ Համայնավար^ ցարական, քաղքենի թէ մր եղաւ ձորին վարի ծայրը գտնուող Հսկայ րն՝ - տոմարներու եւ ըստ բացա բսյտ ճշմարտութեան ,

դրամատիրական՝՛, միշտ ալ պիտի գտնուի Թբում^րն կ ո ւզեն ին , որ բեռնտւո բ ո լա ծ կր մն ա ր խոշո բ - Հրաժարած ել Հալաս ան մեկնած են 20 25 Հոգի։

մը որ ա^էն եւ ձախ էն՝ արբանեակներ եւ վարձ - խոշոր ընկոյզներով : Վարչոլթիւնր ՀրաՀանգած է որ մեկնին նաեւ ու­

կտններ միշտ ռուսական պետութեան գէմ պայ - Մոռացութեա^մբ թէ դիտմամբ , այգ ծառին րիշներ , ոբովՀետեւ իւրաքանչիւր Հ *\Ա *Ը *Մ ՛ակա­

քարին։ Եւ ասիկա պա\ր.զապէս անոր Համար որ , ըն կ ո յղնե րր Հ ա ւաքո ւա ծ չէ ին՝ վանա կ աննե բու նի ն ո ւի ր ա կան պա ր տ ա կան ո ւթ ի ւնն է Հայրեն իք

այսօր Խ • Միութիւնք միակ ո յ մ ն Է որ կրն՛այ մրցիք կողմէ; մեկնիլը, բայց դժբախտաբար , Հերթը անոնց Հա­

տնտեսական գետն–Է վրա յ Մ * ՆաՀանգներուն Հետ սած չէ , «չէ ելած» անոնց քաբտր * Եւ այսպէս

եւ թէ էք • Մ իութիւն՛ր տա կալին ունի շատ մր կա՜ Ա քան չե լի ղիւտ մը , Հարստութիւն մը միան ֊ Հաբիւրի մօտ Հ ՛Մ ՛Ը ՛Մ ՛ական առոյգ ադաներ ,

բե լիութ իւն^նե բ : դա՛մա յն , բայց դժուարամատչելի : Հակառակ իրենց ակամայ Հրաժա՛րականէն , չկա­

՛Մ * ՆաՀ ան գները կը նմանէն՛ նեբքնտշխարՀ Ընկուզենիէն ե բեք մ եթր Հեռաւո բո ւթեամ բ , րողացան մտնել է րենց երազներու աշխաբՀը, կր­

չունեցող նիար ւկ՚աՀ.րաճանտգիասպտանտմերոոււթենէն ։ Այո ժողովուրդը առու մը կբ վազէր , որուն երեսը ծածկուած էր կին կասկածելի մնացին «8առա2դիմական» դե կա֊.
կր նեղուի
, որ չի աար ի– ՝"°"Ր "֊""",Ա"֊1 <%= ԿասկաՀ– չկար որ պիտի կոա. վարներոլ աչքին, ու Հիմա , ինչպէս Վարչութեան

-է .< րյ / է / <Լ ք՜ւ՝ I զ բէորք– մոերւք՝ եծաոնրծոււէթա՚ենէւէ՛նII էէ I Թենոււք~պՆիտոիւ ա 1ւ աոթերջէեիքն՜ք։ո Օ /- եԳւ ռ * տեղե կագի րր կրոէ, « յ ո ւ զ ի չ նամակներով կր

նբեենբ ՀդաԱրայւս որիոկ պփաորտճձաառռուոիվէիւն , անէ եցւո յց կաւոաւնտգոաւիէյրւանն՛– Ղ*արձեա*լ մեր Հնարագէտ խմբապետը։ յա յտնեն իրենց սէրը Միութեանս Հանդէպ» *

Համբեր կեցուածք. մր որ ս իւ ա լ Ք ա յ լ ^ ՚ Ր առնելու «Ղ*ե րա՝ննե բէնւ մէկը բերենք եւ կամուրջ շէ - «97 Հոգիին անունները երբեք չգտանք մեր տո­

կր մզէ զինքր։ Օրինակ, Պ– Թրումընի \50մ իլիս– նենք» , պոռաց Ա . ճտնկցեան ։ մարներուն մէխ , Կ՝\ըսէ նոյն տեղեկագիրը։ Որոինք

նր , որ ճիշտ Մոսկուայի ժոդովին կր զուգադիպի : Վեց Հոգէ վազեց էն ել չորս մեթր եր կա բո լ - են այս «նշանաւոր Հ – Մ– Ը– Մ –ակա1ն(ները>> // րոնր

1էք • Մ իութիւնր , որ դարաւոր աւանգո ւթ իմենե– թեամբ գերանը բերէն , խմբապետը բոպէկցալ , առանց Մ իութեան մր անգամ րլլալոլ, կր Հրամա–

րու ժտռանգո բ գ է եւ աւելի/և՝ արեւե լեան իմ աս– բռնեց գերանին ծա յրէն ել մտաւ ջուրը։ Օրինակբ րին իրենց չպատկանաձ Միութենէն։

տութիւն\ր ունէ , շատ յաւ դէտէ թէ էր նպատակին ՀրաՀանգիչ էր , բո լորս ալ բո պիկնալ փորձեց ինք , Եւ այս բոլորին դիմաց, Հ .Ա -Ը-Մ –ր անցնող
շրքանին ունեցաձ֊ է 400 նոր անգամներ . 400 երի­
Հասնելու լաւագո յնւ եւ ա պաՀ ով մէջոցըճ «ժամա­ բա յց ան սաստ ես եւ մենյ, հ ամ՚ակերպեցանւք :

նակն» է : ի^նւչ ենւ քանէ մր տա՛ր էնե րր , նո յնւ էսկ կամուրջը պատրաստ էր։ Մեզմէ ոմանք ձիւնի տասարդք Հայորդիներ նոր երգում ել ուխտ րբաձ

տասնեակ տաբինեբր ժոզովուբգէ մը կեանքին մէջ^ վրայ թափած Ր^յկոյո^ձերը կը Հ աւաքէ էն , ոմանք են Հաւատարիմ մնալու այս Հայադրոշմ Մ իութեան՝

մեծ իր ականաց ո ւմներ ու Հասնելու Համար՛. ծառը բարձրացան։ Այնքան Հրապուրէչ էր որսը , նպատակներուն ել ոգիին :

Պ * Թրում ընէ ո° րքան ատեն կրնայ «օգնել» որ չէէնք լոեբ «Հա լաքում է» ս ո ւլ ի չ ին ձայնր , ԱՀա՛ «–Բայքայումր ել աՀա «շառաչուն պա -
Թուրքիոյ . աՀտ Հարցը; ցան,
Այն՛՝ օրը որ կը գագրի մին չե լ որ ,րնկեր մը եկաւ մեզ կանչելու ։ տասխանր Մ իութիւնր քայքայուած տեսնելու

Թուրքիս յ «բարեգործութիւն» րնւելէ , այգ օրը իսկ ՛Մեր բոլոր գրպաննեբր, թաշկինակներ լեց ֊֊ կութիւնր ունեցող մութ տարրերուն–» ։ Հ .Մ -Ը •
այսքան միակամ,
Թուրքիան պիտի գտնէ իր դէմ կեցած Հսկայ էէք * ուած էէն րնկոյզներով։ –ք՚այց ամէնէն ուբախալէն Մ՛ը ո՛չ մէկ ատեն այսքան ու–

Ա՛ իութիւնր իր պաՀան ջնեբովը ։ Այղ օրվ*՝ Թուրքիա այն էր, որ /ընկուզենին շատ Հարուստ էր ել կրնար մեղ ու այսքան մոզով րա կան եղած չէ : Կարելի է

ստի պո լած պիտի ըլԼա / խոն ար Հ իլ ա յգ պաՀ ան ջ - ե րկաբ գիմ ան ալ մեր պաՀ անջն երուն • չնորՀակալութիւն յայտնել «յառաքդիմական» մա­

ներուն առջեւ, միեւնոյն ատեն վճարել ամերիկ­ Հաւաքուեցանք բարձր բլուրին ստոբոտր մուլի ներկայացուցիչներուն՝ ել բոլոր «մութ տար­
« Առանց կւ րերուն» : տնկեցին խաչր, պա­
եան առատաձեռնութեան ց տոկոսները ։ ՚ԿԻ, ւանս իրէձ Հթրռլեոլ ,
զզուչաւս ր ել լուր^ կերպով բարձրացէք
կաբեւորր «ժամանակն» Է։ կարեւորք, իք* լուրր, այս փայտէ այգ Րք–

Միութեան Հնգամեակին յաջող լրացումն՛ Է– Մինք իւաչր Հոն տնկեցէք, իյաչինւ վերքապէս Հասան գագաթր,

այդ տակաւին շատ մր ուրիշ գնդասեղի Հարուած­ չուրԸ , չուրչպար բռնեցէք ել սաՀելով վար ի$էք : րեցին ու վար սաՀեցան անվնաս :

ներ պիտ ի ստանա յ քօ * Մ իութիւնը ։ Համբերու ֊֊ Չմոռնաք որ անզգոյչ ել անիւորՀուրգ չարմոլմ Այսպէս բոլոր տասնեակներր Հերթով մաս -

թիւն եւ յարատեւութիւն , աՀ ա ա լս պէտք է ըլլա ք մր, կրնայ մ եհ՜ վտանգ յաուա^ բերել։ Ա՛ տաս - նակցեցան վերելքին ու վայրէկին։ Որոշուած

ն շան\ա բան\բ մեզ՝ Հա յերուս Համ ար ալ , ո րովՀ՚՚ե– նեակ , պատրաստ» , րսալ Վ ա զ գ է ն ր ; պայմանամամր լրանալէն* վերքն ալ գեռ երկար ա–

տել Հա յրենէքր մէկ օրէն միւսը չէ կազմուի ր եւ Եւ Ա* տասՆեակր մագլցի լ սկսաւ ձիւնապատ տեն շարունակուեցան փորձերր։

ընգաբձակուիբ ։ բլուրն՝ ի վեր։ Ոմանք կ՚իյնային, ոմանք կյր գլտո– (Մնացեալը յաջորդով)

ՊԵՐՃ րէին։ Նորէն կր մագլցէին, նորէն կ՝ իյնա յին, ՛ու Հ. ՀԱՄԱՋԱՍՊ

Fonds A.R.A.M