Page 195 - ARM_19-1947_01

(է ԱՌԱ <Զ

զալ, ուտել, խմել եթէ ար՚ ուեստով չի «Հլոր– «էՈՒՏ՚Մ ԾԻԾԱՂ *Լսաձ ԳէՐՔ Ր"նս՚& արոյրէ եւ "չղի՚եձէ բոԼոր ար­

ցնես» : Ազատամիտ ու լայնախոհ Հանրայի՛ն կեան­ ձաններ լբ տարին անՀետացուցին ; ԼԼնշուշտ ձուլա­

քի մէ^, կարեւորութիւն չի տար կենցաղագիտա - րաններու մէ^ Հեղուկի վերածեցին նշանաւոր

կան արարոդութեանո : մ արգոց ա յգ անշունչ աիպարներր :

Անգլիացիին Համար րա բեզրթութ իւն ը գիւա– Այսօր , գեղարուեստ ի ոստանփն փողոցն երուն

նագիտական անհրաժեշտութիւն է : Հանրակառքին վրայ^ այգ արձաններուն յենար աններ բ միայն կլա

՚քէ2. ՛ա<1 Իք աեդը կուտա ւ ոտքի մնացող գեղուՀիին Գեր՛ման ի ո յ մէԼ, Հինտենպուրկի փայտէ ար­ մնան՝ գլխատուած^ *Հարգերու պէս յ 11 ր"նք կ%եր -

կամ պառակին , թէեւ իր կայսրութենէն սլատառ ձանը կամ փայտեայ Հինտենպուրկը կտորներու գեն գերման քաղաքակրթութեան փառքն ու քա -

մը Հող ալ չիտար չունեցողներուն; Անգլիացին վերածելով բաժնած են աղքատներուն , որպէսզի ֆութիւնր

Հազար ներողութիւն կր> ինգրէ երբ ոտքիգ վր՝ք"1 ցուրտէն չսառին : Տաքնան ու փառք տան Աս - Եթէ կա յ Հպարտանալու կէա մր մեղ Հայե­

կր կոխէ արկաձ֊ով , թէեւ կը ձգէ որ ուրիշները ոք տուծոյ: րուս Համար– մեր եկեղեցիներու զանգակներու

թէ ոտքիգ վրայ կոխեն , այլ ոտքի տակ առնեն եւ Կրնան եւ փառք տալ Հիթէէբիս1 որ այգ մեծ՝ 2^արդովր մեր րախտակից րէԼա՝էե է Փարիզի քա­

քեզ ել քուկիններդ։ Անգլիացին «.կը ցաւի» , եբ\բ մարաջախտին կտակը «.սրբագրելով» ,ի նպաստ ի– ղաքին Հետ : Ա՝ եր զանգա կա տ ո ւններն ալ անգլուիյ

կ՚իմտնայ որ Հարբուխ ունիս, թէեւ ((.շատ Հետա - բեն , փայտէ մալւգու վերածեց զայն յետ մա հու : եւ անլեզու մարդերոլ պէս տնկուեցան աւերակի

քրքրական» կր գտնէ Հազարաւոր կիներու ել երա– Գերման տանտիրուհին երր , ո՜՛վ գէաէ որքան վերածուած՜ մ եր քաղաքներս ւն մ է^ ^ ինչպէս Հ ոս

խաներու կարգին պատմութիւնը % գոհ մ ե ա ց ի ե այդ վառելափա յար ձե ռք ան ց րն ե լո վ Հ Եւրոպա յի շքեղ մ ա յրաքաղաքներու արձաններու

Ամերիկացին գեռ սկսնակ է դիւանագիտական Սձւո ւէ տաքնա լէ զատ , անշուշտ յաա կա ց ո ւց էն կե­ լԼնարաններր *
ձԳբազիր •
մարզին մէը ել «.բարակ» բաներով րակուր եփելու եւ ուրիշ օգտակար րաներու ալ • , Մ եր զանգածներն ու Փարիզի արձաններ ր նո յն
բախտին արժանացան
Ինչո՞ւ գուռը պիտի բռնեմ ետեւէս եկող օրհնելով յ ի շատ ակր Ղ՛եր մ ան է" յ մ ար ա^ա խափն ; Հրանօթի յ Հալելով - ձտւլուելով .
ոայեցին վերած՜ուելով
տիկինին կամ պարոնին Համար եւ սպասեմ անոնց Եթէ մեր Հայ տանտիկինն երր ձեռք անցընէին : ^ քանդումի գործ՜ին ծ՜ա -

շնորհակալութեան հ ի՞՛նչու գլխարկս պիտի Հանեմ այԳ փայտՀ՝ն > սմբուկի աղուոր տապկոց մր կամ

վերելակին մէէ՝ երբ փափկասուններ կան շուրթս : մատներգ ուտելու աստիճա՛ն Համով ԱԱ1լլքԼԱ մր կր Տ ետ այսորիկ , քաղաքապետութիւնն երր՛ • պի­

Ինչո՞ւ զշնորհակալ եմ» պիտի ըսեմ ճաշարանի դնէին անոր կրակին վրայ*^ տի զգուշանան մ ետ աղէ շինուած արձաններ տըն–

սպասարկուին : 0՞վ բոա՛ որ մատս օգնութեան չեմ Աչքբաց ՀնաՀաւաքներր , ան սլա յմ ան օգաա - կելու Հրապարակներու վրայ : փարէ կամ մարմա­

կրնար կանչել՝ մփսին կտորը պատառաքաղին վը֊ գործած ափաի րլլան այգ արձանի բեկորներէն , րէ արձաններն ալ վտանգի տակ են : Անոնք ալ

բայ տեղաւորելու Համար, "*վ իր՛աւունք ունի ա - իբրեւ փայտ դնելով եւ իբրեւ Հնութիւն կա՛մ յ\ի– կրնան ծ՜առա յել թ շնամ ի ին Համ ար ամ բա րտ ակներ

զատութիւնս կաշկանդելու .. . շատակ սուղ գինով կախելով ղանոնք ամերիկացի եւ թաքստոցներ շինելու յ ինչպէս մեր գերեզման–

Հաւաքած՜ոյի միամիտ սիրահարներուն : ներու դամ բանա քա բերով աիւոռներ կամ բանտեր

Ազատութիւն , լեզուներուն ամէնէն բզկտուահ՝ , ք*այց ինչո՛՛ւ այս արձանանարգումի վանտա– կերտեցին թուրքերը Հ

ամէնէն չարչրկուա՚Ն բառը՝. Ամէն ժոգովուրգ իր լութիւնր։ Երբ ա յ գ արձաններ՛ն ու յիշատակարան– Արդ , մէկ միֆոց կր մնայ արձաններր վտանգէ

առաքինութիւԼներէ ու թեր՚ո ւթիւննե րէն մաս մը նե ր\ր տապկոցի փայտի վեր ահ ո լին , Հապա ինչո փ եւ տարագրութենէ զերծ՜ պաՀելու Համար* ^քաւէ

միասին բերաձ՝ է այստեղ՛. Ամերիկա եկահ՜ են մա­ պիտի ներ շն չուին ապա գա յ գե րման սերունդնեբր : կամ մեզրամոմէ շինել տալ այգ արձաններր ^ է^՚է–

նաւանդ օտար ափ՛երու խոնարհ բազմռւթիւնները , Գերմաններր^ մասնաւոր Հակում մր աւնին պէս կ՝րեէ Փարիզի Մփւղէ Կրէվէնի վարչութիւնը,

անոնք որ սալոնական նրբութեանց շատ ալ վարմ՝ արձաններ եւ յի շատակա րաննե ր կո րծ՜անելու է մա֊ որպէսզի պէտք եղած միջոցին , վայրկենապէս կա­

չեն ւ Այս պարագան աստիճա՛ն մը կը բացատրէ նաւանդ երբ ասոնք մետաղէ շինուած՛ են * րելի Աէէայ անհետացնել զանոնք;

Անգլիացիին ու Ամերիկացիին տարբերութիւնը, Թէեւ , մենք Հայերս մա ահ ո զո ւե լ

կենցաղագիտական օրէնքին գորհ՜ագրութեան մէչ^Հ (յ/յւիյորգ պատերաղմին ^ Վ^Լ^ելմի քրիսւՈոն պէտք

եայ Գերմանիան յ Թուրքիս յ մէջ արձան չէ ր ղ ր ֊ չուն\ինք։ ՝Բանի ո ր մեր ալս օրա ան կուսակցոլ -

Ամէն ազգ կը խնդայ դիմացի ազգին սովորու­ աահ * Արգ պէտք էր բան՝ մր Ր^ել ա յ գ ոլղղու - թեան կանգնած– մէկ արձանր^ քսան չորս ժամ

թեանց կամ աւանդութեանց վրայ : 3)րան սաց ին կր թեամր՝. Հ ա յ ռ ց քրիստոնեայ եկեղեցիներու֊ ղան - ետքր տարբեր կուսակցութիւն մր ^անարդէ եւ կր

խնդայ երբ ՛Անգլիացին առտուն , .աչքերը բացած գերն ու կո չնակներ ր քակելով եւ էլ ո մ Է շի սա յլե - փլցնէ Տ առանց ղուբսէն թչնամիի սպասելու* . .

չբացտձ–, ձուկ կ՝ոլտէ։ Անգլիացին կը խնդայ՝ երբ բուն վրա յ բե ռցն ե լո վՀ տարաւ ձուլարան՝ թնդա­ * Կ. ՊԵՏՈՒՇ

Ամերիկացին մսեղէնին Հետ խաշած եգիպտացորեն նօթի վերած՜ելու Համար ղանոնք* ՀՀ ո ւանն ե րն ալ ,

կ՝առնէ : Երեքը միասին կը խնդան մեր վրայ , երբ աղնուօբէն նուէր ձգեց ի ր իսլամ թուրք զին ակի -

Հայ մայրիկը՛ ռազմադաշտէն վերադարձող իր հո­ ցին) որ լաւագոյնս օգտագործեց զանգակներու ՍՏԱՑԱՆ*

գեհատորին Համար մատաղ կը բաշխէ. ժամուն այդ չուաններր Հայոց Հաշիպլ մաքրած՜ միջոցին Հ

գուռզը։ Ա՚ենք ուրիշին վրայ խնդալու սովորութիւն Վերջին պատերազմին, երբ 3)րանսա խուժ՜ե - ՆԱՏՒՈՒ 1 ամսագիր գրականութեան եւ ար -

չունինք, որովհետեւ օտարին սեւն ՛ալ ճերմակ է ցին Գերմաններր) իրենց կարեւոր ղձործ-երէն մին ու ե սա ի , |946 Յունիս - Սեպտեմբեր. Ժ-Ժք՝ թէ*–՝

մեզի Համար : եղաւ , արձաններր Հաւաքել Հրապարակներէ՛ն : Աշխաաակցութեամր երէց եւ երիտասարդ գրող ֊

Նիւ Եորքի մէը չկան Փարի՛զի սրճարանները Փարիզի շքեղ պողոտաներու կամ Հրապարակներու ներու ։ Գեզար ո ւե ս տ ա կան նկարներով • ԱյսուՀե ֊

"՚-ր մարդիկ կ՚երթան ժամանակ սպաննելու, բամ­ տեւ քո յս աիա֊ի /^՚եսնէ ամէն ամսու \5փն ^ 50 մե­

բասանք ընելու կամ. յա քորդ դահլիճին կազմու ծադիր էջերով։ Իք մրագիր՝ Անդրանիկ ^ առուկ -

թեան մասին դո լշա կո ւթ ի ւնն՚ե ր ընելու Համար : թանք սա դիմացի Հդեղարանրֆ ուր ոսկեդոյն մա­ եան, 8. Բ. 372, ձ ե թ (Տյ^ոշ) :

Ամերիկացին՝ սպանութեան դատապարտուած ժա­ զերով աղ^իկ մր ելեկտրական քամիչին տակ պիտի ԱԿՕՍ * ա ա Ր ր հ ր ա գ է \ Ր Ք » ձեռնարկ Հայ ճ ե -
1946, ճ՛ոխ
մանակ չունի.. Ուրեմն Հ եւասպառ կը մտնէ դեղա­ ճզմ է ութ ամբո դիական եւ « ^ ա ւ » նարինջներ մարանի Տրչ. Միութեան։ ԺԶ* ղիրք,
է%) : Հասցէ* 9՛* Բան^
րան (օ1ա§ տէՕՄշ) որ դեղարանէն զատ ամէն բանէ– չոր"Ր Ք^՚գէ » լ\ոՍս$Լ ՚ / ՚ ^ ՚ ծ ՜ / ՛ եւ Հիւթր թուղթէ բա~ բովանդակութեամբ (128
127 ^տճւ ^\եօս 0յ6աւ1,
խանութ է , գրատուն է , վաճառատուն է ամէն տե­ ժակներով պիտի Հր ամ ցնէ մեզի որպէսզի ղովա - եան, Շօ11շ§6 ճաւ61Ո6ո,
Օշ^օսէհ (ԼւեԶո) :
սակ առարկաներու ել մասնաւորաբար ճաշարան նանք ;

ըմպելարան" : Ոտքի վրայ ոսւրճ մը,օշարակ մը ու Նի*~ ՖոՀբքէ շտեմարան եւ ուտելիքի , խմեըի - Օ ա ճ ^6^ԸՏ... Սիք ՈԼՏ, ^օռւձո ր&ր ձ փ 1 ^

շիտակ գործի՝ բերանը անխուսափելի ձիւթը : քի ՝ Որկրամոլներուն դրախա.ր*

Ժամը 4ն է; Նարդ ունի՛ , քալէ՛ միասին եր . ԺԻՐԱՅՐ 4 81Ճ. յօտշթհ-Շծաւշւ։, Ի1ւշ6։

բեռներով չ՛ելաւ աձ կողոպուտ ր տեղաւո րել կու - Այս կն"Ը Հանդիպումը իմ կեանքիս տառա - տաղաւար օրերուն • Հոս , ձա ս ՔաԲ11Ա աակի տն­

տային ինձ մարագներու մէշ։ Ուղղակի Հետս չէր պագին մթութեաձր վրա յ յո յսի աստղե ր կր ցա­ ակ ր ու մ րոտ օճախին վրա յ Հաց են թխեր ։ կերա­

խօսեր այս արիւնարբու գաղանր ։ կողմնակի Հար­ նէր ։ժպիա մր կր ծաղկէր թախծոտ գէմքիս վրայ։ կուր են պատրաստեր ։ Ու անմեղ կերուխումով

ցումներ կ րնէր կնո^ր որ իր կարգին յայտնապէս Ե*– Հղդի" ճառագայթ մր կր գրկէր***։ Հ րճուեր .են իրենց արդար ա շխատանքի արդիւն -

ղղո՚-շանար էրիկէն : Հարցասլեգումր կր դառ­ Եւ այնուՀետեւ ամէն պահ ծնրադիր կր մշակէի քով։ Աուրբ եւ միամիտ ժողովուրդ**** Երեւակա­

նար իմ գործունէութեանս շուրԼ : Թէ կալերուձն փախուստփ երազներով ։ Ա^սօր֊վաղր * Կ^ր մխի - յութիւնս կր սրէր յ երբ կր մ անէի տորոնի գո յն

աշխատանքին ինչքան ր լմնցեր էր , եւ ինչքան ր թարուէի ։Աղատութեան տենչւսնքր կր մեծանար ^կր վերմակին տակ։

մնացեր էր : կ՚աճապարէր ։ Չէի գիտեր թէ ինչո՛ւ։ ծաւալէր մէ^ս ^սրուն դիմագրաւելու ուժ՜երս սպա­ • •••՝* Ահ ա շուտով կր յայտն ուին Հայ կամաւո–

ՄաՀմօն ներկայ՛ութեանս չէր Հանդուբ<Ւեր ; Անոր ռած կր գանէի ՀետզՀետէ * րական գուն դերբ ռուսական բանակին միա ցած՛ Հ

ատելավառ նա յուածքր եր կաթետ լ ծ ա նր ո ւ թ ե ա մ ր Գիշերներ ր պարտաւոր էի գիւղէն դուրս ձմե­ Պողպատէ կամքով Հսկաներ սպառազէն ^ վ ր իժ ա -

կր ճնշէր զիսւ Ամէն վայրկեան կր դ<եդոՀէր։ Կր րուկի եւ սեխի պարտէզ մր սլաՀ ել ։Պաղտ ո յի տղայ ռոլ հ Անոնց Հետն է Աբդարր*** Պարտէդ կուգայ *

գանգատէր որ կնավորներ ու Հարդր երկար կր­ Արդարի ԱլՕԱթ֊աԱք կ՚անուանէին ղայն։ Հոն մշակ­ Ո ւրաիսութենէս յ վ ի շտէս խելայեղ իրեն կր փաթ–

տելէ : Թէ երբ պիտի վերկանա յ։ Յոդնա^ծ՜ էր ար­ ուած՜ է ին նսՀեւ ամ էն տեսակի բանջարեղէններ ^ թուիմ * * Ս լ՛՛՛՛ի" կսկիծն ու կրակր կր թափեմ * * *

դեօք իր երիտասարդի մարդակեր բնազգր * * *Մինք կանաչեղէն ել ծ՜աղիկ ։ Զմայլելի այդ վայրր ղի" Կր պատմեմ /Արտսյի ոճիրնեբր * * * Այ" Վ^ր^ինր

Հայրր կր մ-պտէր , կր քաջալերէր ղինքր ։ <ձ՝թանի ԿԸ Լեօ1ԷՐ //՛շատակով , յոյղերով։ Ան կր բերէր սարսավւէն պահ ուած՜ է * * * կր գտնենք ղայն ։ Պաղ–
պատկերր գիւղիս արտերուն ։
մր °րէն տղաս գ քանի մր օրէն•* • •» տոյի տղան ինչպէս Հոգէառ Հրեշտակդ մէկ բր~

Անմի^ապէս ԽրաոյՀի խրճիթին կից նման օրի - Ս*էկ կոզմէն բարձրացած՜ է բլրակներու Լղթայ ռունձքով շան սատակ կր ՚/՚,լէ արիւնռուշտ ճիւա–

Աակ գետնայարկ մր կար : Հոն կր բնակէր երիտա­ ո ր կ՚երթա յ քիչ քի ձ ցածանալով կր կո ր ս ո ւի գա՝շ– ղլ՛ * * * Կր Հնչէ արդարութեան , վրէժխնդրութեան՝

սարդ կին մր , իր ՀաբսրԼ* Այս վերջնոյն ամուսինր տերու մէշ^գ միւս կողմ է ակի վճիտ ք/ււ֊ր մր առու շե վ՚որր Հա յրենի աւերակներուն վրա յ , ուր լեռ են

պատերազմի դաշտն էր : Անոր ալ ղան աղան ծ՜ա­ կազմած կր խոխոբէ , կ՝ոռոգէ իր եզրին կանգնած՝ կազմեր ւՐոր թո տուած դիակներ, եւ ծ՜ով Հտսող

ռա յո ւթ ի ւնն երր չէին պակսեր : Աակայն մեծ՝ գո ֊ ուռիներ , բարտի՛ներ ^ որոնք Հ իւր րնկալե ր են թռչ– Հայկական արիւեր *•*

Հունակութեամր կր վերցնէի այդ րեռ,ր * Հոն կր նազգիներ , երգող ու վայրէ։ Աչքերս թր2ա&՝ քուն կր մտնէի։ Երբ արդէն

մոռնայի խոն^էնքս ; Ա ահ ա ր ր բարեսիրտ էր եւ ա– Գեղածիծաղ այս Հովտին մէ^ ՀայԱ էբ շինա­ կէս ղիչերր անցած՜ ^ Ր Է Է ա Ր ։ Ե*~ եօթն եղբայրներս

՚ւաաաձեււն։ Յորեն Հաց , պանիր երբեմն աք Հաւ­ րար ձեռքերով Հասցուցեր էր այս պարտէզր յ որ Գ1.է"ոլս *ԼՐայ Հակած՜՝ անքթիթ զարմանքով կր

կիթ կուտար ։ Եւ Հաց մրն ալ գաղտնի շապկիս ^՚սւիոփանքն եղաւ իմ տանջանքի օրերուս : Հոն սր­ ժպտէին իմ անկարելի , իմ անձկագին երազիս *

տակ պահած՝ առանձին կ՚ուտէի դիշեբր * ք$ստ,իւ տագին չոլ–նչ մ ր կար , որ կր խօսէր Հոգւո յ\ս : ( I ) ՏԻԳՐԱՆՈՒՀԻ

կր պա աո ւի րէ ր որ կեսրոԼր բան մր չյայտնեմ ։ Օր Պաղտոյի տղայ Աբգարի ներկայութիւներ կր զգայի

մր Հարցուց թէ ի^նչպէս ինկած՝ եմ իր ամուսնոյ՛ն Հոն* Անոր ^անքն ու քրտինքր կր տեսնէի։

Հօր ձեռքր , որուն չարութեան եւ անգթութեան Ան Հակեր է ամէն մէկ տունկի վրայ։ Փ՛որեր ^ ՊՈԼՍՈ8 մէչ վախճանամ է Աչռա վրգ. Գէսրգ–

մեծագոյն վկան էր այգ արիասիրտ կինր՛. Պատ­ մաքրեր է անոնց արմատներր։ Ալելորդ ծ՜իլերն է եան ։ Օծ՜ումն ու յուղարկասորութիւն՚ր կատար -

մեցի իրեն փախուստիս դժբախտ ձախողութիւձւր : կտրեր • Փայվւայեր ( գգուեր է բողբոջներն ու ծ՜ա– ուած՜ է Փետր* 7ին , Բերայի Ա * Երրորդութեան

Ցաւ յայտնեց ։ ք*սկ ես Համարձակեցայ Տէրոիմի զիկներր։ Եւ դէչերներր^ թշնամի ձեռքերէ պաշտ– եկեղեցիի՛ն մէջ՛. Հանգուցեալր իր ուսում լ։ ստա­

վլ՛՛ոյ տեղեկութիւններ Հարցնել* կարծ՜ածէս աւե­ պանելու Համար իր ճիգն ու վաստակր , Հոն քարէ ցած՝ էր Երուսաղէմի ժառանգաւորաց վարժարա .

լի գիտէր ան \ Հաստատեց այն լուրերր զո ր ես ար­ Հիւղին եր դիքին վրայ ձգուած կարմիր կտաւէ նր* Ուսուցչութիւն րրած՜ է զանազան դպրոցն ե րա

դէն ունէի Հայերու փախուստի մասին; Ինքր այդ վերմակին տակ քնացեր է արթուն աչքով։ Ան երգ մէ^Հ Պալաթի վարժարանին տնօրէնն էր վերքերս ^

կողմերէն էր։ ք\յոստացաւ օգնել ինծ՛ի * Աակայն ու պարով տօներ է բերքերու Հասուն ութիւնր իր •երբ երկու տարի առաք վարդապետ ձեռնագուե

զգուշութիւն և Համբերութիւն •• յ րնտանիքին ու բարեկամներուն Հետ , կիրակի եւ. ցաւ (Երուանդ Գէորգեան) ;

Fonds A.R.A.M