Page 199 - ARM_19-1947_01

0 ԱՍ՛ ԱՈ

Ելբոպայի ԳԱչու&հդ ՏԽՐՈՒՆԻ– ֊ ՋԱԹՅԻ ԽԱՉԻԿԸ երբ չերան գագաթը Զատիկը կը տօնէին , ինչպէս

Իսի լ է Մոլլինօ, 25 Փետր— Սիրելի «3առաքիչ , պա շարուեցան եւ օղակը ճեղքէչով Ջաթէն մինչեւ
միշտ քու սուղ էգերէդ է որ կդիմանանք շուքի մէջ
ԱահԱ աքի վոսք ^էլէհ–էա տաժանակիր ե լ վտանգաւոր ճամ բոր գա—

մնացած՜ արժէքաւո ր մարտ,ի կներու դ՚ործունէու - թիւնր կատարեց ին , քանի ան էլամներ կատաղի

Պատերազմի Հետեւանքով կանգ առած թափա­ թիւնր մեր ինքն ա պաշտ պան ո ւթ ե ան Հերոսակ ան կռիւներ մղեցին եւն ։ Այս բոլորին մասին չէր ու­

ռումներ ր վերչ՝ գտան եւ գնչուները վեր սկսան ի– կռիւներուն մէջ՛. ղեր շատ բաներ րսել^ առարկելով թէ օր մը թե­

րենց նախկին կեանքը : Անոնցմէ ալ Հազարաւոր ներ Այդ շատեր էն էր մեր տարաբախտ Զաթցի Խ ա֊ րեւս կարենա յ խօսակցութ եան ձեւով դրել ու մ եղ

անճիտեց եւ թունաւորեց Հէթէէր ։ էէհ. ^ԼՀէւԼՔւԼՍԼՀՔ^1"" "Րոլե կսկծալի մաՀր մեր բո­ այսպէս կը դոՀացնէբ %

Եվրոպայի մ է չ 750.000 գնչուներ կան, 100.000 լորիւ/ խոր վիշտ պատճառեց ։ Ողբացեալը մէկն էր Ան ալ^ ամէնուն ծանօթ դազթէն վերջ* եկած

ա/ Հիւս ի սա յին Ամերիկայի մէջ եւ անթիւ ցեղա­ այն քաջերէն որոնք կազմակերպեցին ԱգՏաղի էր ՀիւբրԼկաչ %%րա\եսա եւ Համեստ տնտեսութիւն

խումբեր կր թափառին ցամաքամասին ամէն կող– քառամեայ գոյամարտը , որ նուագ արժէքաւոր մր ստեղծած .իրէն Համար։ Անողոք Հիւանդութիւ­

"*ԼՀէ խ ո 1 ՚ գ ա ւ ՛՛ր կերպով կուղան եւ խորՀրգալոր էէՍ 1 ՝էսէ "Ր միւս ինքնապաշտ պան ութեան կռիւ - նը ամէն բան խանգարեց :

կերպով աչ կ՚երթան ։ ները եւ ուր այնքան մատղաշ կեանքեր փրկուէ - Մ աՀ ո ւան լուրը առինք Ա էն Պրիօէն ուր ՛ի ո ֊

•Մինչեւ այսօր աչ Հանելուկ են անոնք, ֆնչպէս իսադրուած էր քանի մը տարի առաջ։ կը տառա֊

ցան –.Այս քաջերն ալ Ադ֊Տաղէն Աամսոն եւ Կիլի ֊ պէր թոքատապէ ։ Այնտեղ ալ մեռաւ , առանց ի ՛բ­

Անգչիոյ էլիզաբէթէան շր^անին երբ «Լուսնի մար­ կիա ունեցան բազմաթիւ ատամ ատամի դէմ պայ­ եր աղին Հասնելու , ձգելով իր էտին երկու մ անք

դիկ՝» կր կոչէին ղանոնք ։ կր կարգուի թէ իրենց քարներ որոնք շշմեցուցին ամ է՛հ էն վայրագ խու­ զաւակն երր ե լ իր այբիւն ու իր ամէնէն սիրելի եւ

ծագումր Հնդկա\ստանէն րլ լայ ։ //• ո մ ան լեզուն ժաններն անգամ ։ Անոնք Հորս տարի անդադար ղէնքի ալ ընկեր եղբայրը : /» ա զ գ ա ա ա լ՛ ա ր ե ր ի ա ա ֊

Հիմնուած– ՐԼԼաԼով սանսկրիտ լեզուին վրայ ւ դիմադրէցին Թուրքիոյ այգ Հեռաւոր էլ. վայրենի սաղ էր , Հազիւ յիսունր անց : իր խօսքէբը կէփ1*՝

Գարերէ ի վեր կառավարութիւններր աշխտ - միջավայրին մէջ , զբաղեցնելով Հազարաւոր զին– ունէին ե լ խրատն էրը արժէք է Շ ՚111 ո պարկեշտ էր

տած են վեր^ գնել այս թա՚փառաշյ՚ջիկ կեանքին՝ , յծ կանո V ԳԻնէ ներ ել պսւշըպօզուքներ , ե լ վարձառու ;
առանց դուրս օգնութեան ղրսէտր
բայց չեն յաջողած : ի սպասելու։ Խաչիկն ալ բերած՝ էր իր Համեստ բաժ,ինր

1 7եՏին Մ արիա Թ՛ե բեզա կայսրուՀին Հունդա– Խաչիկր մէկն էր այն ճարպիկ ծուղակը լա­ ներգագթի Հանգանակութեան ու ՛որոշած էր եր -

րիոյ մէջ փորձեց զանոնք պարկեշտ քաղաքացիներ րող եւ Օսման Զավուշը ողջ բռնողներ էն եւ իր թալ Հա յ ա ս տ ան ։ Ուրեմն դո® ւն ալ չՀասար քու

գ ար ձն ել , տալով ա՛ն ոնց Մ ա րի ա Թե բե ղայ ի Գիւ - արժանի պատիժը տուոզներէն (ողջ ողջ փուռը երագած Հայրենիքիդ , սիրելի Խ՝ա<չիկ։

զացիներ անուն ր ։ Աւելի ուշ ԱրՀ իդուքս (իօզէֆն նէտուած– ։ Օսման ԶավուշըԱգ֊Տաղի է լ Պօղազլեա– Ընգունէ այս քանի մը տողեր ր Ագ–Տաղի զէն­

ալ փ որձ մր կատարեց «քաղաքա կ րթե լո ւ» ղան ոնք նի շրջաններուն մէջ նմանը չտեսնուած՜ Հայակեր քի ընկերներէդ եւ Զաթցի քու ազնիւ յիշատակդ

կազմ ելով Հաստատուն Համայնքներ , բա յց օգուտ բո բեն ին եբուձն ամէնէն լէարբարոսն Էր, որ տաս ^ յա րգող Հա յր էնա կիցն երէդ իբրեւ արց՛ունքի կա -

չունեցաւ ։ Անոնք կ՚ըսէին թէ իրենց աո ւն ե ր ր Հո­ նեակ Հազարներ խողխողեցի * թիլներ քու թարմ Հողակոյտ,իդ վրայ ։ Անոնք ա–

գիներով լեցուած՜ է ; ինչպէս կլ։ վկայէ «Հայ Գողգոթա» յին Հ ե զ ի ֊ ռիթ չունեցան ծազկեպսաԼտկ մը անգամ բէրէլո

Հ ո լնգա րաց ին ե րր տ ե սն ե լո վ որ իր են ց վա յրի նակը, երբ 1լ անցնին տարագրող թուրք մէծաւո– ի բրել ե բախտ ագի տա կան տուրք *

Հիւրէրը կարելի չէր րնտանի դարձնել , ձեռնարկե­ րին Հետ վերա յիշեալ վայրերէն , այս լեռներ ո ւն Թող Հ եռա ւ ո ր Գօթ տիւ Նօրի օ գա սուն Հողր

ցին ան\ոնց թնիկ վայրի երաժշտութիւնը մշակել ։ վրայ եւ կիրճերուն մէջ«քոմիթաճի»ներ կային փո­ թեթեւ գա Հ վրադ, անմոռանալի քԱաչիկ, դուն որ

Հիմ ա պէ լժիական կառավարութիւնը կր փոր­ րոնք սարսափ էին տարածածշրջակայթր՛քութէան Հ մտքէգ անդամ չէիր անցըներ թէ Հ\ոդ պիտի րլ ֊

ձէ տեղաւորել 3000^ չափ գնչուներ ։ րիւսէլի մօա Եւ թեքր կր Հրճուէր լսելով Թուրքին բերնէն, ինչ­ Լայ քոլ յմբտազՀսաաչրարՀչատրր ո ս կո րն ե րո ւդգ յ լ յաւիտենա՝–

մասնաւոր գի*֊ղ մր պիտի շինուի բանակումի շրր– պէս նաեւ մենք բնութենէն .անդամ որբ ու բոպիկ գա\ն՝ Հանւ .ս տա. բաւ ։ ճիշա Է, .Ա ալ մ եռար օ–

ջա՛փակով , եկեղեցիով եւ մնայուն դպր՛ոցով մր X մնացած՝ խլեակներս ։ Ատոնց մէջն էր մեր ամ է– տարութետն մէջ , Հ այրեն իքի կարօտը սրտիդ ,

Անգլիոյ մէջ , Հարաւային ծ՜ովեզերքին ՛Նիւ նուն սիրելի Խաչիկ աղբար\ը ։ բայց քու սի ր ե լին ե ր դ քեղ պիտ ի չմ ոռնան իրենց

3)օրեսթի գնչուն երր որոնք 500 տարիէ ի վեր Հ ոն Մէնք յաճախ կը խնդրէ ինք որ պատմէր թէ մնաս ս արով ի վերջին օրը։ Սգէօկիր։

Հաստատուած՜ են վե րջապէ ս պիտի տեգաՀանուին ։

Գնչուներր վնասակար տարր մր նկատուած են

ամբողջ աշխարՀ ի մէջ ; ԱյսոլՀանգէրձ րնդո ւնակ բանը, կր Հաւաքուին Լա ^ ամ արկի վայրի ճա - պատճառ դարձան որ Գն չ ո ւնե րը ղայն իբր իրենց
կեանքի
•Խ% արտադրելու ոչ միայն օգտակար քաղաքացփ - Հիճներոմն՝ վրայ ուր կր բերեն դոյնի ե լ պաշտպան Ա ուրբը րնտրեն ։ին չ ււ ր ալ ր լ/այ , ամէն
մա–
ներ , այլեւ մտքի մարդիկ : Գնչուն սրամիտ է եւ կենդանի ճաճանչ մը աըելին եւ ովկիանոսի Գնչու դէպի Ա * Մ առի տը լա\ Մ է Ր՛՛Ր ո լիս տ ա գն ա -

կր գերազանցէ ամէն տեսակի մարզական խազերու կրնթացութեան հ ց ութիւն պէտք է կատարէ առ նուագն կեանքին մէջ

մանաւանդ քրիքէթփ մէջ՛. ԱրբոլՀի Ա ա րա պոՀէմը անոնց պաշտպանն է ։ մէկ անգամ Աուրբ Աարային իր մեծարանքը մա -

Կասկածելի է որ ո եւ է կառավարութիւն յա՛­ Գնչուները կը Հաւատան՝ թէ ՚Լաղարոս՚ը, Մ աբթ աս . տ ո լցան՝ ելու

ջողի սպաննէ լ Գնչուին թափառական ոգին ։ Այս <Մարիամ Մադթաղենացին , Մտրիամ Աողոմէն , Այն պղտիկ եկեղեցին՝ ուր անոր ՚ա՚ճիւնր են -

տարօրինակ ժողովուրդին մ էջ ա յնպիսի միացմ ան Մ ար իամ Օակոբր ե լ Ա արան Պ աղե ստին էն նաւա - թ ա գ ր ա բա ր պաՀ ուած է * կը լեցուի Մ ա յիս ի դի -

կապ մր կայ, որ շատ աւելի ամ ուր է քան սովո­ կով մը փա խան քրիստոսի մ ա՝Հ էն վերջ : Անոնք շե ր ր գ .երբ ՀձԳիշէ բային պաշտամունքը՝^ տեվփ 1լու-

րական՝ ազգային կապեր՛ը։ Հասան 3) ր ան սա յի ծովեզր ր եւ ցամ աք ելան ա յե– նենայ : Հիւանդն երր ե լ տկարները խորանին՝ մօտ

Հասարակաց կրօնք մր չունին՝ : կան կաթոլիկ աեւյ ուր մինչեւ Հիմա կը կոչուի ԱոՆբբ 11՝սւբիսււ1՚. կր գնէն եւ ար ար ո ղո ւթէ ան վե ր ՚ւո ր ո ւթ եան՝

Գնչուներ, Յ՚՚յն Օրթո տոքս , Ո*ումանական Ազգա Հ՛" ՝ նհբոՆ սալքբան.; իրենց ցամաք ելած տեղը խորան՝ գդակ մը , որ 1լ ըս »ւ լի թէ աճ իւն ը կը պարունակէ ,

յին եկեղեցիի եւ բողոքական Գնչուներ : Թէեւ քի­ մր կանգնեցին ։ առաստաղէն վար կ^իջեցնեն ոսկիէ շղթա/ո մ մթ

չեր մոլեռա՛նդ կէրպո\վ կրօնասէր են յ • ւո ր ծաղի կնե րո վզա րդար ո ւա՝ծ • է ։Գաա կին դաչի՚լըկը

Ան՛ոնք իրենց տա րէ կան կրօնա կան ո ւխտա - ՛Լա զա ր ո սր ե լ Մ արթան ճամբա յ ինկան Աւե­ նշանակէ Հիւանդութենէն՝ Ր*^՜հ/լո։–(՚Լ > եւ կամ ա

դնացութիւնը ունին որ նոյնքան՝ խզճմտութեամբ տարանը քարոզելու Համար եւ երեք Մ տրի ամն երր ղօթքր վարձատրուիլ* Տօնակատարութիւնը մէկ–

կր կատարեն որքան իսլամ ր իր Մէքքէն։ մնա ց ին տեղա ց ի Հ ե թան ո սն ե րը դարձի բերելու ։ ուկէս օր կը տեւէ։ Ամայի ճաՀիճներուն վրայ զա­

Ամէն տարի Մայիսին , ամբողջ աշխարՀի Գըն– Մ արա անոնց Հետ մնաց մ ուրալո՚վ ղանոնք նազան ե ր կի րն երէ եկած Գնչուներ ո ւն վա յրի եւ

չուներր Հարաւային 3)րանսա կուգան Մ՝ Մարի սնուցանելու Համ ար * Ա ա բա յ ի նուիրումը եւ թե­ տխուր էրդր ծովու Հառաչանքին Հետ կր խառնուի

տը լա Մերի պզտիկ գիւղին՝ մէջ, (հօնի ղ ե ա ա րե– րեւս ալ անոր ճարպիկութիւնը ,իբրէւմուրացկան , մինչ ջութակները կը ճղան* Տ * Մ *\

<6Ա1հԱՋ»Ի ՊԱՏՄՈՒԱԾՆԵՐԸ փսփսան, ես որոշ կը լսեմ անոնց շշուկները իԺ « • • * Մ եռա^ ւ * * * Պատ ո ւա կան Հա յոբղյին մե­
ցա­
մասիս։ Անոնց դէմքէ բուն վրայ կը տեսնեմ ա- ռա՛ւ* * * կեանքիս մէջ շատ ընկեր ֊բարեկամներ

€0ոսգիք»ի մը պատմութիւնը ւակցական արատ յա յտ ութիւնր ինծ ի Հ ամ ար* ունեցած եմ, բայց այսպիսի ւդ ա տ ո ւա կ ա Ն աղու

նոնց աչքեր ո ւն մէջ կր տեսնեմ իմ մաՀս ւ չէի Հանդիպած ։ Հազար ափսո՛ս, որ ճակատագի­

Ո^վգ սիրելի րնէլեր, ո*վ կը ցաւի իր մաՀուա– րը ա յնքան անողոք եղաւ իրէն Հանդէպ ։ Հի ւան՝ -

Հ,ՄաՀուան խուցը՛» ք ՀՀսէւ վաըագոյր^ին ետին նր վրայ * * * ե ոչ, ճշմարիտ ոչ։ Բայց ճիշդ դա պա Հ ի պաշտօնէիս բերում ո վ՝ մինչեւ վերջ քո -

Հյոգնածներու կա յ ար ան ը» ; Արիւն կը փսխեմ , է ,մաՀ ուան դուռը Հասնոզ^ւ ալ իր արդար եւ տրա­ վէն չՀեռացայ , մինչեւ վերջին վայրկեա\նը Հսկե­

արիւն կը թքնեմ ։ Տոգնտծ, շատ յոգնած Խ$ , տՐ~ մաբա՛նական ցանկութիւնն երր ունի ։ Փափաքներ , ցի ։ Գիտէի որ մաՀր անխուսավւելի էր * ատոր

կար ե մ , քամուած ուժասպառ * * * Ոսկորներս երազներ , նոյնիսկ տեսակէտներ ունի։ ԱաՀր, սն­ Համար ալ աւելի ծանր կը թուէր ինծի պաշտօնս %

դուրս ցցուած էն , մատն էրս բարակցեր , բարակ - կէ ր , իմաստ ՜մը պէտք է ունենա յ , բանի մ՛ր Հա - Հյատ մ աՀ եր տեսած եմ , բայց կարծես թէ ա յս

ցէր , օ* , մարդս որքան կը տգեղնա չ երբ իր միսե– մար պէտք է մեռնիլ, նպատակ մը պէտք է նուի– տղուն մաՀն ալ բանով մր կը տարբերէր միւսնե­

րէն կր մերկանայ ։ Այս բոլորին մէջ սակայն չկար­ րագործէ մ աՀ\ր ՝, ո րպէ սղի Հասարակ մ աՀ կանա - րէն՝ ։ Ա ին չեւ վե րջին վա յբկեանը ^ շեշտակի՛ կը

ծես թէ միտքս յո գնած չէ * յիշողութիւնս շատ ցտււն դիմացեալ մաՀ»ով մը փառաւորուի։ ՀԼեբԾա^ նայէր աչքէրուս , իր դատապարտուած շրթնէրուն ,

պայծառ է ։ Օրն ի բուն եւ ամբողջ գիշերները, պէս մեռնողը պէտք է ժպտելով մեռնի * * լեզուին տեղ կարծես աչքեր ո վը 1լ ո ւղէ ր խօս իլ ։

երեւակա յութէ ա՝ն ա շխարՀնէրու մ էջ կը սաւառ - Բայց * * * ինչպիսի® Հ,մաՀ» մըն է որ կը դիմա­ Թուղթ ուզեց , մ ատ իտ ուզեց ։ Տուի • Բա յց ,

նիմ հ Օրը քանի մը անգամ մանկութենէս կը ս 1լը– ւորէ զիս * * * ի0նչ պայմաններու տակ իմ ա չքէ բուս ոչինչ կրցաւ դրել Հ Երեւի տակաւին բան՛է ր մր

սիմ ; Եղեոնի Աարսափներէն 1լ անցնիմ , Տէր Զօր վարագոյր կը քաշուի * * * յ ժամանակ չաՏեիմ ունէր ըսելիք։ Տաժանելի Հոգեվարք մը չունեցաւ ։

կը դեգերիմ ։ (Հետո յ որբանոց, որբ, տպա, աղատ բացատրելու, .ուժ ալ չունիմ * ^.եռքերս ինծի չեն Արդէ՛ն– լմնցած էր քանի մը թեթեւ ցնցում , քաս

կեանք «ՉաւիաՀաս» ապա կրկին սեւ օրերը, սլա– Հնազանդիր ,կարծես թէ ա չքէ րուս է ո յ ս ր Հատածէ : ՝ն ի մը վա լրկէան խռխռոց , այդքան։ Բաց աչքերը

տէրազմ , ղին ո ւո ր , գերի ու ճակատագրական տ յս Ջեմ դիտէր գրածներս ալ իմաստ մը ա ՛եի՛՛ն ... ես իմ ձեռքերով փակեցի ;

վիճակս ։ Ո^վ կրնայ Հարազատ գոյներով նկարա­ բան մը պիտի կրնա ս Հասկնալ անոնց մէջէե ... ՏէՑ.1շ1&^ այսօր իր թագում ր կատարեց ։ կայա­

գրել մ էր կեանքը , մենք որ Եղեոնէ մը մ ին չեւ Ամէն պարագայի մէջ, վերջին օրերուս , գուցէ եւ նը գրեթէ ամբոզ^ութեամ բ ներկա յ էր : Գագադը

միւս եղեռն ը կենդանի ն ո խազը դարձանք սեւ ճա­ վերջին ժամ էրուս ու վա յրկեաննկրուս սրտիս մոր­ փոս ր իջ/ւցնելէ առաջ տասնեակ մը գեր մ ան գին­

կատագրին ։ Ո0վ ^Լրեայ ճշգրիտ կերպով րսել, ո^ւր մոքներ ր %լ սարսուռներն .են՝ որ դրի առի ա\ւկապ, ուս րներ իրենց փայլուն Համ ազդե ո՛տները Հ աղ՛ած

մեծցս/նք, ինչպէս մեծցանք, ինչո^ւ մեծցանք» : անկանոն * * .» ;Մնացածը կը թոզում պատուական «պատուի» կեցան , յետ ո յ օղին մէջ Հրազէնները

0* * կարօտներ , կարօտներ * * * Հազար իղձ, Հայորդիի մը որ քովէս չբաժնուեցաւ, չլքեց զիս , պարպեցին ի յարգանս զինուոր մեռելին^ Մեր պա­

Հազար երազն ե ր ան կատար * * *սպիտակաՀեր բարի որ Հարազատի մը պէս խնամեց զիս։ Թող ան գրի տուելին յուզիչ դամբանական մր խօսեցաւ, մէկ–

մայրս * * եղբայրներս միշտ ինձմով մտաՀոդ * * * առնէ Օ բ ա գ | ւ բ / " մնացեալ բաժինը, քեղի վախան– մէկ աւի Հոգ եւ մէկ մէկ կաթիլ արցունք ձգե ց ինք

իննամեայ մանչուկս , անմեղունակ, աշխարՀի չա­ ցելու Համար ։ Թերեւս , սիրելի .ը^՚կեր, թերեւս օր իր Համեստ դագաղին վրայ ու Հեռացա%ք* * * ։ Այս

րին եւ բարիին անծանօթ* * • վրէժս , վրէժս * * • մը, ձեր վերապրոզներուգ Հետ այս քանի մը տո­ օր Տէծ1&Տյ/՛ Հայկական բաժինը սուղի մէջ է։ ԱՀտ՛

ձագուկ վրէմ՚է" մօտ նաեւ մեր այն միւս վրէժը։ ղերս ալ մաս կր կազմեն ի շատ ակար ան ի» մր , բոլորը Հէգ երիտասարդին մասին * . *» ;

այն որ մինչեւ այսօր միայն երազ մը, բաղձանք ա յս է վերջին բաղձամ քս * * *» ։ ի ա ո ելներով Սաքօ

մր մնաց ***՝»։ Թիւ*–– Տէ. XI. ճ. Ընկերդ ԹտւդԷ

* Ալ հս, փաԿ.ռ՚ք * * ա յ ս քան է Է^ԾԲ"*1՝ ^ագար Ընկերոջ տխրաշունչ «օրագիրը» կը վերջանար ։ Ընթերցումս վեր^ացաւ . . . : քարացած՝՜ տեգս

էջնոց պատմութիւն մ րն է որ կր փակեմ *** ինչ Մ տեր իմ բարեկամ մը, այն որ մինչեւ վերջին սմքած, չգիտէի ի՛՛նչ (Լսելիքս % Հ՚ԲօմանտոՀյին

Հարկ աւելի երկարել * Պիաի մեռնիմ ։ Միայն էս վայ՚րկեանը մօար գտնուած էր նոյնթերթիկինտակ տզոց շատերը ճաշեր էին արգէն , ուրիշներ տա­

չեմ որ կ՝շսեմ «պիտի մեռոնիմ» ։ Շուրջս բոլորը կր կը շարունա\կէբ «- կաւին կը ճաշէին : (/հոաՀ^^ մէէ՝ պնակներու եկ

Fonds A.R.A.M