Page 150 - ARM_19-1947_01
P. 150
6 Ա էհ ԱՋ
ՆՈՐ ՍԵՐՈՒ1ԳԻՆ ՀԱՄԱՐ Խա&սսպի ԱԽքիԱ ռոդԽը բանուորներս, գործի մանելբ եւ ղործէն արձակ -
ուիլբ, որոշ գործեր արգիլել, ամէն մէկ քաղա
քացիի ստիպել որ որեւէ արՀեստ ի գործ գնէ I
ԱռաջիԱ փոէձանքը Տեզականւ թերթերը կը շարունակեն տեսու - Բայց այս բաներրէ տակն ու վրայ կ՛քնեն երկ
թիւննեը եւ ուս ո ւմնաս ի ր ո ւթ իւննե ր Հրատարակեք րին ընկերային իրաւունքները, ըմբռնումները ել
Մեր երդումէն վերք Լոր միշա անքնքել/ւ կր տնտեսական տագնապի մ ասին որ մ եծ մ տա Հ ոգու֊ ազատութեան սովորութիւները; Պէաք է ուրեմն,
մնայ յիշողութեանս մէք) աարի մր րոլորեցինք 5 թիւն կը պատճառէ կա ռավա ը ո ւթ ե ան : աշիսատանքի նախարարութեան աւելի, լայն իրա .
Տարի մը տքնա քան ա շքա տանը ի , զոՀաբերու - Աշխա տա վա ըձի յաւելմ ան պաՀ անքներո ւն , գի~ ւաս ութի լեներ տալ ։
թեան , ինքնազարգացման ,նոլիրում ի , խան դափա - ներոլ բարձրա՛ցման եւ ուրիշ Հոգերու Հետ, ծան կան մարդիկ որ կ՚ըսեն թէ 4Օ0.00Գ/ մօտ աշ
ուութեան եւ Հաւատարմութեան , ինչսլէ ս նաեւ րացած է նաեւ բանուորներու պակասը* Ամերիկա խատաւորներ կաբելի է գտնել։ Հեռու ենք այս
կա ր գա սլա Հ ո ւթե ան ու գա զան ապա Հ ո ւթե ան : յի յանձնած գերման գերիները , 650.000 Հ"գի է թիլէն, կը մնայ ներգաղթէ։ Բայց այս ալ պատե
Այգ ՐՈԼՈՐՐ անՀ րաժեշտ էին իրրեւ «բարի վա– պիտի արձակուէին Հ ի^գ֊վեց ամիս էն ։ Այս գերի րազմէն ի վեր փսխուած է։
րուց» Վկայական , որպէսզի կարենայինք վանեւ ները կը գործածուին Հողագործութեան եւ ճար Պատերազմէն առաք Ֆրա՛նսս՛ 1լօգտուէր Պել–
«օժ ան գ տ կ» իւ ո ւմրի նուաստ աո ո լցիչ տ նո ւնը ե ւ տարագործութեան մէքփ^նչպէս պիտի գոցեն պա ժիացի, ԼեՀ , Զեխ եւ իտալացի եկուորներէ ։ Այս
«մ այ ը » խումր գառն ա լո վ , Հաւասար իրաւունքներ կասը, եթէ անոնք մեկնին; ԱծխաՀանքերն այ օր Պելժիացին իր երկիրը կր մնայ։ ԼեՀերլէ ոչ մի
եւ առանձնաշնո րՀնե ր վայելէինք մեծ ընկերներու պէտք ունին Հազարաւոր բանուորներու։ 1938/* այն Հոս չեն գար, այլեւ կըՀեռանան ։ ԼեՀ կառա֊
նման՝ * 161.000 բանուորներ 1լաշիւատէին Հանքերու խորը, վարութիւնր խիստ քարոզութիւն կը կատարէ ,
Բացի մ եր դպրոցական պար տա կան ութ ի ւննե– այսօր կը բանին 214.000 Հոգի , որոնց զանոնք ետ կանչելու Համար ։ Գալով Ջեխերուն ,
րր չրիւ կատաըելէ , ունէինք նաեւ տնայ ին-ընտա– 44.000/* գեր– անոնք ալ իրենց երկրին վե բա շինո ւթեան գործին
նեկան զբաղումներ ։ Այգ ԲՈԼՈ րէս զատ , մեր խազի ման գերիներ են ։ Ասոնց մեկնումը անմիքապէս լծուած են հ
եւ զբօսանքի ժամերր ամբողջապէս տրամագրե - պիտի նուազեցնէ արտագրութիւնը* կ՛ը մնան իտալացի գադթականները ։ Ներկայիս
ց ինք խմ բական եւ «նոր ս ե ըն գա կան» ա շխատանք– Միեւնոյն բանն է երկրագորո ուր աւելի քան երկու միլիոն անգործ կայ ի տա լիոյ
ներուն Հ 220.000 գե ր ինե ր կը գո բծահ ուին երեք միլիոնէն մէք։ Ֆրանսայի եւ իտալիոյ միքեւ փոխադարձ
հյմ ոբատիպ 1 լեցունկեկ «Նոր Աերունդ» թեր •պակաս մշա\կնեբու վրայ։ Համաձա յնէութեամ բ մը 20.000 բանուորներ պէտք
թի յատկացուած յօդուածները, ձեռքով, գեզեցիկ Պփաի լոսուի , թերեւս թէ , կարելի է գտնե ք է Ֆրանւսա դան ^ աշիւատելու Համար Հանքերուն
տպագրերով ընդօրինակելէ զատ ,՛կը մասնակցէինք ուր ի շ բամ ինն ե ր ո ւ մ էք ա շխաաաւո ր ձեռքեր որ մէք , բայց 1լ ուշանան * իտալացի այս գաղթական
խմորատիպի խմորի պատրաստութեան աշխա - փո խարինեն զանոնք * Ատո ր պա տ ա ս խ ան ը Հետեւ ներուն Համ ար ալ գժ ո ւա ր ո ւթ ի ւննե ր կան , անոնց
վէնւտ ան իքերը միասին չեն բեր ուիր ել աշխատա ֊
տանքներուն ել ար գէն սկսած էինք ո տտնաւորներ եալ թէւթւ մէչ է , — մէկ միլիոն աշիաաաւպփ ւոբներր չեն կրնար շաՀած գրամը Հասցնել անոնց :
պակաս։ շ
•եւ թ զթա՚կց ութ իւննե ր ալ գրել ։
1938/» ն 13.200.000 բանուորներ /լ՚տչխատէթ Իսկ իտալականէ կառավարութիւնն ալ չուզեր մաս
Մեր խում րի կրտսեր ընկերներէն * կ՚զարթմ– երկրագո բծ՛ութ՛եան եւ ճարտարա րո ւեստփ մէք : նագէտ բան ո ւո րն երը երկր էն գուբս Հ անել ։
եան ՛եւ Ա * Մ ա ր տ ի ր ո ս ե ան ը , խում րի «շփացած 1946/ կիսուն այս թիսը 11.700.000/ ի քաւ, այս - իտալացիներու պաշտօն՛ական՝ նեբգաղթէն զատ
տզաներր» իրենց գրած ոտանաւո բնեբուն ել գե– ինքն մէկուկէս միլիոն պակտս , 600.000/^ գերման կա յ «անՀատական» ներգաղթլէ , որ ի ս կա կան ին
դեցիկ տպագրերուն Համար մէկ մէկ դիրքեր եւ գերի րլԼաչով) այս ՛պա՛կաս՛ը աւելի քան մէկ մի ՜ մ էք գազտնի ներգադթ մըն է * Անոնք սաՀմ անա
Հերոսներու ն կա բն՛եր ստացած էին : լիոն է , որ շատ մ եծ է ; լին նաՀանգը կ\անցնին ել կը տեղաւորուին գէ~
Ա յ դ օրերուն , մ ութը կոխելէ վերք , ՀայերՐ 1938/ արտագրութեան մակարգա-կը գտնելու իւաւոբապէս երկրագործութեան մէք։ Այո ձեւով
մէկ թագէն միւսր երթա/ու Համար պարտաւոր Հ ամա ր (թէեւ. 22% իխծ է որոշ բաժիններու մէք ութ Հազարէն աւելի ա շխատա ւո րներ տեղաւոր -
էին լապտ՚ե բ առնել ։ Գի շե բապաՀ ձիաւոր ոստի ել սլատերաղմի Հետեւանքով) , Ֆրտնսա աէտք ուած են ա յգ նաՀ անգն երո ւն մէ՛ք ։
կանական խումբերր կը մօտենային լապտ՛եր ու- ունի մէկ ու կէս միլիոն յաւելուածական բանուոր Ղ*՚երմ ան–ի ան՛ միակն է որ Իտալիա յ Հետ կրնա յ
նեցոզ անցորդներուն, կր՛ Հարցաքննէին եւ ապա ներու; Եթէ նոյնիսկ մոգական գաւագանռվ մբ բանուոր ճարել * Բայց Հանրային կարծիքը կրնա0յ
թոյյ կուտային ճամբան շարունակել։ ճարուին , դարձեալ 1938/՛ արտադրութիւնը պիտի Հաշտուիչ գերման դա՚դթա կան ո ւթե ան մը Հ\ե–տ :
«Նոր Աերունդ»ի Մայիս \ ի թ ի ՚ ֊ ր ա յգ գէէք՚լ1– չունենա յ երկիբքէ, որովՀետեւ ածուխի պակասն Տ ա կա լին՛ կայ ժողովուրդին ե ր ի տ ա ս ա ր գա ց -
լո յս պիտի տեսնէ ր ։ Բազմ աթիւ յօդուածներ կա ալ կբ խանգարէ արտա՛գրութեան ղաբգաոոլմր։ ման խնդիրը։ Ֆրանսայի մէք երեք չափաՀասներ
յին Մայիս 1 ին նո ւ ի ր ո ւած : Ըսողներ կան թէ արՀեստագիտութեան զարգաց կան մէկ տարիքոտի դէմ ։ իք * Մ իութեան մէք եօ
Մենք պատանին՛երս , այգ ատ՛են արդէն ծա ֊ ման շնորՀիւ կարելի պիտի Հլլլայ խնայել բանուո թը չավւաՀաս մէկ ծերի՛ դէմ ։ Հետեւաբար պէտք
նօթ էինք օրուան տօնին նշանակութեան եւ յաք"ՐԳ րական ձեռքերբ; Մասնագէտներու կարծիքով, է որ Ֆրանսայի մէք չափաՀասները երկու անդամ
օրր լեռ պիտի բարձրանայինք ,Մայիս\ը տօ –ե, ՛ու , մինչեւ 1947/» վեր1ր մէկ միլիոն բանուորի պէտք աւելի աշիւատին քան /// . Միութեան/ մէք որպէսղի
ուր պիտի Հանդիպէինք «երաո» մարգոց , Աբամին, ՛կայ,– նկատի ունենալով 40% արտագրութեան ա– պաՀեն տարէցնեըը ել կամ ծեբե բուն կենսաթո
Ի շխ անին ե լ դին ո լա ծ Հ այգո ւ ՛կն ե ր ո ւ % ճում Հր \938ի վրայ եւ 48 ժամ ո լան շաբաթական շակը երկու անզամ աւելի պակաս պէաք է ԲԱայ։
աշխ ւ
Հմայեակ Աանուկեան ել Բարունակ կապու -
Այս պարապը՛ լեցնելու Համար երկու միքոց– Գա լով արՀ եստագիտո ւթեան յառաքդիմ ու -
տիկեան պիտի բանախօսէինք Հարիւրաւոր պաաա -
ներ կը նախատ ես ո լին , Առաքին՝ բանուոր ճա– թեան , Հաստատուած է որ ատիկա անգործոլթիւն
նին\եբռւ եւ երիտսարգնեբու :
բել ո չ—գո բծ՚աւո ր դասակարգին մէքէն։ է/րկրորգ բեր ելէ ա լ ե ըի , ան գ ագար նոր պաշտ օնն ե բ կը
ԱյԳ գիշերուան մեր գազտնի տպագրութեան
Հէէրանւսա բերել օտար բանուորներ - ստեդծէ : Այսպէս օրինա՛կի Համար ^ Հիւլէական ու-
վայրը ոզբացեալ Հ՛մայեակ Չ արուխ չեան ենց
Նախ բան ակի ումեբուն զօրացրումը որոշ թի ժին գիւտը եւ անոր գոբծածութիլնւլ* Հսկայական
տունն էր ։ Այգիներու ճամ բաներին չէ՛ինք կր^յար։
լով մարդիկ 1լ ազատագրէ : Կը կարծուի թէ մին գործարաններու շինո ւթիւնը կը պաՀ անքէ , որով
օգտոլիլ ; Հարկադրուած էԷ"Ք մ օտ մ էկ քի լոմ եթր
չեւ այս տարուան կէս ը Հ ա ը իւր Հազա ր ի չափ ել աշխատ ող ձ եռք ի պ աՀ ան՛ք : ինչպ էս ոբ շո գե -
ճամբա յ կտ բել մամը 9 ին ( զ ի շեր ) ե ւ ա յն ալ թ լ՛–
մարգ պիտի կրնան ու .ւ ենա լ ։ Ասկէ զատ , աղատ ւս - կառքը աւելի սլաշտօնեայ կ>ը գործածէ քան նախ
քականւ թ ա գ է մ ր անցնելով ։
•գրութենէն ի վեր շատեր Ալմերիայէն Յքրանսա ե ֊ նական/ ձեւով կառքերը :
վտանգէ զերծ մնւալոլ Համար, ոբոշեցին/ք կան։ ։ քհէեւ ոչ մէկ բան ել ապաՀովէ որ զինյուորոլ– Ներկայ քազաքակըթութեամբ , մեր երկրին
լապտ եր առնել եւ վտանգի պա՝Հ,ո ւն լսել խմ բա - թեն է ա զա տ ո լածն ե րը տնտեսութեան մ էք պիտի մ էք , կեանքի մ ա կարգակի ամ էն բաբե լա ւո ւմ կր
պետին կա րգագրոլթ իւննե ր ը ։ Առանց աղմուկի , մտնեն իբրեւ աշխատաւոր , րնւզՀակառակն ,ա ֊ սլաՀանքէ ժոգովուբգի աճում *
կ՚աճապարէինք վայրկեան մ՛ր առաք Հասնւիլ մա - նոնցմէ մ աս մլէ պարապ Է կամ սեւ շո ւկ ւս յ կՀընԷ Ֆրանսան առաքին երկիրն՛ է որ ՛կր ծերանա յ,
մագրավայբը եւ գործի ձեռնարկել յ եւ կամ ուզզակի արտագբոզական արՀեստներու մէկ գարէ ի վեր ան ՀետդՀետէ նուազ ծնունդ ու
Մեզ Հետ առած էինք երեք խմորատիպեբու մէք չի մտներ ; նի եւ աւելի տարէցներ : Եթէ 1935 թ ուականէն ա֊
տուփեր , բա ւա կան ա շա փ թո ւզթ , տպագիրով րնդ– Կը մնան Հանէ րա յին պաշտօննւերր ։ Պէաք է ւելի երախա ք չունենան , յիսուն տա րի էն Ֆրան ֊
Օր ինակ ո լա ծ յօ գուա ծնե ր , եւ տա սնո ց ատ րճա - պետական պա շտօնեանե րո լ թիւր նուազեց նել, ա– սա յի ^"գովուրդը 40^՜ն 34 մ իլիոնի պիտի իքնէ ։
նակ մը , Լանոր մասերը քանւգելու եւ շարելու, տե ռեւտուրի նոր ձեռնարկները արգիլել, ստուգեք Մրկոլ վեր1ին պատերազմներն աք վնասեցփն
ղաւորելու փորձեր կատարելու Համար) ։
Նա լպանտեան փողոցի ծայր ր Հասած էի^՚Ք » պիտի մէկ °ղի խմելու արժէքով բան մը ձգեցին գոնէ ք
երբ քո՚վըն տի թրքական փողոցէն լսեց ինք ոստի ֊ գետինք գնելով , ոստիկանն ե րուն կարծել
կան ական ձիաւո ր քո կտտի ներկա յ ա ցուց չին սար տա յ թէ ճամբոբգներն ալ կեցած են , լապտերը ըսած էին ոստիկանները :
սափելի գոռոց բ «՝Բ թմ արբ օ» ԼոՓվ է) ։ վար գրած ու ինք բռնած էր այն ճամբան , ուրկէ ՊատուՀան ի Հաստ վարագոյրները քաշեցինք
—- ^ամբոբգ ենք, պատասիւան/եց մեր խմբա մեկնած էինք նախապէս ։ եւ ձե ռն/արկեցինք աշխատանքի ;
պետ Ա» ԼՀանկց՚եանը, Հաստ ել նոյնքան ուժգին Ոսաիկանական քոկատը մօտեցած էր , եւ հյմբապետը, որ այդ տեսա՛կ գրական աշխա -
ձայնով հ լապտերը գործածողներ ր չգտնելով ՀայՀո յանքն\ե ր տանք ս ի րոզնւերէն չէր , ամբոզք գիշեր ոստ իկան.
Սպասեցէք , կրկին գոռաց ոստիկանական տեղացած էր ա յ դ խագը խաղացողներու Հասցէին։ նեբու պատմութիւնը կր կրկնէր, միշտ փոփոխու
վարիչը ; Մ՛եր խմբապետը Հայերս լ այգիներուն մօտե թեան եւ գո ւն ա ւո ր ո լմն ե ր ո ւ ենթարկելով , զար -
Հյ ա՛տ Լաւ , կը սպասենք , կր՛կին ձայն ցած Րչչալով , ոստիկաններու ուշադրութիւնը Հա մանք պատճառէ ք ո վ տան մեծին ու փոքրին ։
տուաւ մեր խմբապետր ՝, ՀրսքՀանգելով մեզի փախ կառակ ուդդութեամբ գրաւելու եւ թո յլ չտալու Լուսաբացին՝ թերթը լոյս տեսած էր եւ ատր
չի ք եւ բա ր ձ ր ան ա լ յաք ո րդ փոգոցի խիտ ճիւզերով Համար ոբ դէաի մեր թագստոցբ ՚առաքանան թշ ճանակի մ ասերը քանդելու ել տեղաւորելու փոր–❁
ծածկուած ուռենւ ինեբո ւն/ վրայ* խմորատիպերը ՝ե ւ նամիները^ Հեռուէն կանչեր էր, «1ք Հէ՚յ) ապուշ ձեր կր կատարէինք, երբ տանտիկինը, զոր բոլորս
ատրճանակը պաՀել նոյն թազի փլած մէկ տան ներ, ես գրի չասչաերը, ես Հոս եմ գ եկէք, եկէք», ալ «մ ա յրիկ» կ՚անուանէինք , թէ յով , Հացով ու
աղիւսներուն մէք : \ե լ ինք ցատկելով մօտակայ ա յդիին պատ էն , գա պանիրով Հիւրասիրեց մեղ։
ցեր , բարձրացեր էր իրենց սենեակը եւ պա տ ո լ -
Ապա յարեց , Բռնուելու պարագային ո՛ ք Գիշե ր բ որքան ուրախ ան ցուց ինք մեր « յ ՚ ե զ ա –
մէկ խ ո ս տ ո վան ո ւթ ի ւն , յ ք՛շեց է՛ք մեր երգումը : Հան/Էն դիտեր էր ոստիկաններու շարմումները ; ; վէո խական յա քող ելո յթովը» ,յաքոըգ ցերեկը նոյն
ՀՀո՚ւտ րրէք, փախէք։ Կէս ժամէն աւելի սպասեց թեք հ աո ե րու վրայ։ քան տխրելու դատապարտեց մ ե զ ։ «Մայբ» խումբ
Առաքին անգամն էր որ այդպիսի վտանգաւոր Ս՛եր ժամադրավայրին՛ պատուՀանէն կը նշմարէ - դառնալու շրքաբերականը որ այգ օրը մեզի պիտի
պա յմ աններոլ առքեւ կը գտնուէ ին; ք ։ (ճիշտ է որ ուէր աղօտ լոյսը* Մենք կ՝ ուշանայինք եւ մեզ Հիւ տրուէր , չտրուձեցաւ * %
փա խցանք , բա յց նե բքին ձայն մը կը թելադրէր րընկալողները անՀ ան դի ս տ էին : Ղ՛ի շեր ո լան լո ւա՚աա. Լեռ երթա լու , տօն ա կա ա ա բ ո ւթ ե ան եւ նշանա–
մ՛եզի չվախնալ ։ «Յեղափոխական դարձող , Դաշ թեան մէք, ամենափոքր շարժումն ու շշո 1 կ է1 ք՚ա– ռռւթեանք փորձերոլ ծ բագի րն ալ քուրն ինկաւ մե
նակցական նոր սերունդը իրաւու1նւ ք չուն ի վախ ֊ ւ ւս կան էին մ եծ ազմ ուկ Հան՛ելու ։ ՛ղ ի ան/յայտ պատճառներ ով ;
նա լու» ; Տանկտրծ մէկը տնկուեցյւաւ օ՜առո ւուս տա կ\եւ Տխուր էինք* բայց ո՛չ մէկ խոսք, ո՛չ մէկ
տբտունւք %
է/ւ ա յս մ տածում ով սրտապնգուած , արագօ փսփսաց * «Վար իքէք աղաք , վտանգն անցաւ»\
րէն պաՀեցինք խմորատիպերը, թուղթերը, ատր Մ ե ր խմ բապետն էր , մ եզմ է երկու տարով միփյ յն Յաքորգ օբբ Հաւաքուեցանք Պարգեւենց տու
ճանա՛կը եւ մագլցեցանք ուռենիներն ի վեր։ Ա– մեծ , բա յց անվախ 1 Հնարագէտ եւ յանդուգն • նը, «Գրօշակ»ի մէք Ա* ԱՀարոնեանի «Խայը» կար–
պաՀով էինք որ՝ պաՀակախումբր պիտի նա խ ընտ Հետե ւած էր պաՀ ա կա խ ո ւմ րին շա րժում Լե - գացինւք եւ նոյն թերթի քան/ի մը Համարներու մէք
րէ աւելի բանուկ եւ ըստ իրենց՝ կա ս կա ծ ել ի վա - րուն ե֊ անոնց Հեռանալէն վերք, Հասաւ մեղի քրտ Հրատարակուած «Հայ Գուսան» ստո րագրոլ -
զոցներր, մանաւանդ որ մեր ապաստանած փողո նաթոր եւ ՀեւիՀ եւ։ թեամբ բանաստեդծոլթիւնները սկսանք գոց սոր–
ցը կարճ եւ գրեթէ անմարդաբնակ գրքան մ րն էր՛ իքանք ծառեր էն , ընգՀուպ ՛Լե ր ց ո ւց ին ք մեր ՚ / յ ՚ Լ ե լ ՚ ս յ Գ °Ր՝Ն ՝հսհ. Դ է Քա օ ա ս "V ^Հա,1 Հհ"*–ոան»ր
Բայց անՀանգիստ էինք, որովՀետեւ խմբա - թանկագին գանձերը եւ դիմեցինք մամա դրա - Աւ * ԻսաՀակեանւն է։ «Խայր» սակայն/ ուրիշ Համ
պետՀր կ^ ո ւշանար ։ վայրբ ; ու Հոտ , ուրիշ շունչ ունէր :
քցմբտսլեար տեսնելով , որ վառած լապտերի \ Ոչինչ, ՀձկեավուբնեբըԳ փախան , բայց մէկ 1է– ՀէէՄԱԶԱՕՊ
Fonds A.R.A.M
ՆՈՐ ՍԵՐՈՒ1ԳԻՆ ՀԱՄԱՐ Խա&սսպի ԱԽքիԱ ռոդԽը բանուորներս, գործի մանելբ եւ ղործէն արձակ -
ուիլբ, որոշ գործեր արգիլել, ամէն մէկ քաղա
քացիի ստիպել որ որեւէ արՀեստ ի գործ գնէ I
ԱռաջիԱ փոէձանքը Տեզականւ թերթերը կը շարունակեն տեսու - Բայց այս բաներրէ տակն ու վրայ կ՛քնեն երկ
թիւննեը եւ ուս ո ւմնաս ի ր ո ւթ իւննե ր Հրատարակեք րին ընկերային իրաւունքները, ըմբռնումները ել
Մեր երդումէն վերք Լոր միշա անքնքել/ւ կր տնտեսական տագնապի մ ասին որ մ եծ մ տա Հ ոգու֊ ազատութեան սովորութիւները; Պէաք է ուրեմն,
մնայ յիշողութեանս մէք) աարի մր րոլորեցինք 5 թիւն կը պատճառէ կա ռավա ը ո ւթ ե ան : աշիսատանքի նախարարութեան աւելի, լայն իրա .
Տարի մը տքնա քան ա շքա տանը ի , զոՀաբերու - Աշխա տա վա ըձի յաւելմ ան պաՀ անքներո ւն , գի~ ւաս ութի լեներ տալ ։
թեան , ինքնազարգացման ,նոլիրում ի , խան դափա - ներոլ բարձրա՛ցման եւ ուրիշ Հոգերու Հետ, ծան կան մարդիկ որ կ՚ըսեն թէ 4Օ0.00Գ/ մօտ աշ
ուութեան եւ Հաւատարմութեան , ինչսլէ ս նաեւ րացած է նաեւ բանուորներու պակասը* Ամերիկա խատաւորներ կաբելի է գտնել։ Հեռու ենք այս
կա ր գա սլա Հ ո ւթե ան ու գա զան ապա Հ ո ւթե ան : յի յանձնած գերման գերիները , 650.000 Հ"գի է թիլէն, կը մնայ ներգաղթէ։ Բայց այս ալ պատե
Այգ ՐՈԼՈՐՐ անՀ րաժեշտ էին իրրեւ «բարի վա– պիտի արձակուէին Հ ի^գ֊վեց ամիս էն ։ Այս գերի րազմէն ի վեր փսխուած է։
րուց» Վկայական , որպէսզի կարենայինք վանեւ ները կը գործածուին Հողագործութեան եւ ճար Պատերազմէն առաք Ֆրա՛նսս՛ 1լօգտուէր Պել–
«օժ ան գ տ կ» իւ ո ւմրի նուաստ աո ո լցիչ տ նո ւնը ե ւ տարագործութեան մէքփ^նչպէս պիտի գոցեն պա ժիացի, ԼեՀ , Զեխ եւ իտալացի եկուորներէ ։ Այս
«մ այ ը » խումր գառն ա լո վ , Հաւասար իրաւունքներ կասը, եթէ անոնք մեկնին; ԱծխաՀանքերն այ օր Պելժիացին իր երկիրը կր մնայ։ ԼեՀերլէ ոչ մի
եւ առանձնաշնո րՀնե ր վայելէինք մեծ ընկերներու պէտք ունին Հազարաւոր բանուորներու։ 1938/* այն Հոս չեն գար, այլեւ կըՀեռանան ։ ԼեՀ կառա֊
նման՝ * 161.000 բանուորներ 1լաշիւատէին Հանքերու խորը, վարութիւնր խիստ քարոզութիւն կը կատարէ ,
Բացի մ եր դպրոցական պար տա կան ութ ի ւննե– այսօր կը բանին 214.000 Հոգի , որոնց զանոնք ետ կանչելու Համար ։ Գալով Ջեխերուն ,
րր չրիւ կատաըելէ , ունէինք նաեւ տնայ ին-ընտա– 44.000/* գեր– անոնք ալ իրենց երկրին վե բա շինո ւթեան գործին
նեկան զբաղումներ ։ Այգ ԲՈԼՈ րէս զատ , մեր խազի ման գերիներ են ։ Ասոնց մեկնումը անմիքապէս լծուած են հ
եւ զբօսանքի ժամերր ամբողջապէս տրամագրե - պիտի նուազեցնէ արտագրութիւնը* կ՛ը մնան իտալացի գադթականները ։ Ներկայիս
ց ինք խմ բական եւ «նոր ս ե ըն գա կան» ա շխատանք– Միեւնոյն բանն է երկրագորո ուր աւելի քան երկու միլիոն անգործ կայ ի տա լիոյ
ներուն Հ 220.000 գե ր ինե ր կը գո բծահ ուին երեք միլիոնէն մէք։ Ֆրանսայի եւ իտալիոյ միքեւ փոխադարձ
հյմ ոբատիպ 1 լեցունկեկ «Նոր Աերունդ» թեր •պակաս մշա\կնեբու վրայ։ Համաձա յնէութեամ բ մը 20.000 բանուորներ պէտք
թի յատկացուած յօդուածները, ձեռքով, գեզեցիկ Պփաի լոսուի , թերեւս թէ , կարելի է գտնե ք է Ֆրանւսա դան ^ աշիւատելու Համար Հանքերուն
տպագրերով ընդօրինակելէ զատ ,՛կը մասնակցէինք ուր ի շ բամ ինն ե ր ո ւ մ էք ա շխաաաւո ր ձեռքեր որ մէք , բայց 1լ ուշանան * իտալացի այս գաղթական
խմորատիպի խմորի պատրաստութեան աշխա - փո խարինեն զանոնք * Ատո ր պա տ ա ս խ ան ը Հետեւ ներուն Համ ար ալ գժ ո ւա ր ո ւթ ի ւննե ր կան , անոնց
վէնւտ ան իքերը միասին չեն բեր ուիր ել աշխատա ֊
տանքներուն ել ար գէն սկսած էինք ո տտնաւորներ եալ թէւթւ մէչ է , — մէկ միլիոն աշիաաաւպփ ւոբներր չեն կրնար շաՀած գրամը Հասցնել անոնց :
պակաս։ շ
•եւ թ զթա՚կց ութ իւննե ր ալ գրել ։
1938/» ն 13.200.000 բանուորներ /լ՚տչխատէթ Իսկ իտալականէ կառավարութիւնն ալ չուզեր մաս
Մեր խում րի կրտսեր ընկերներէն * կ՚զարթմ– երկրագո բծ՛ութ՛եան եւ ճարտարա րո ւեստփ մէք : նագէտ բան ո ւո րն երը երկր էն գուբս Հ անել ։
եան ՛եւ Ա * Մ ա ր տ ի ր ո ս ե ան ը , խում րի «շփացած 1946/ կիսուն այս թիսը 11.700.000/ ի քաւ, այս - իտալացիներու պաշտօն՛ական՝ նեբգաղթէն զատ
տզաներր» իրենց գրած ոտանաւո բնեբուն ել գե– ինքն մէկուկէս միլիոն պակտս , 600.000/^ գերման կա յ «անՀատական» ներգաղթլէ , որ ի ս կա կան ին
դեցիկ տպագրերուն Համար մէկ մէկ դիրքեր եւ գերի րլԼաչով) այս ՛պա՛կաս՛ը աւելի քան մէկ մի ՜ մ էք գազտնի ներգադթ մըն է * Անոնք սաՀմ անա
Հերոսներու ն կա բն՛եր ստացած էին : լիոն է , որ շատ մ եծ է ; լին նաՀանգը կ\անցնին ել կը տեղաւորուին գէ~
Ա յ դ օրերուն , մ ութը կոխելէ վերք , ՀայերՐ 1938/ արտագրութեան մակարգա-կը գտնելու իւաւոբապէս երկրագործութեան մէք։ Այո ձեւով
մէկ թագէն միւսր երթա/ու Համար պարտաւոր Հ ամա ր (թէեւ. 22% իխծ է որոշ բաժիններու մէք ութ Հազարէն աւելի ա շխատա ւո րներ տեղաւոր -
էին լապտ՚ե բ առնել ։ Գի շե բապաՀ ձիաւոր ոստի ել սլատերաղմի Հետեւանքով) , Ֆրտնսա աէտք ուած են ա յգ նաՀ անգն երո ւն մէ՛ք ։
կանական խումբերր կը մօտենային լապտ՛եր ու- ունի մէկ ու կէս միլիոն յաւելուածական բանուոր Ղ*՚երմ ան–ի ան՛ միակն է որ Իտալիա յ Հետ կրնա յ
նեցոզ անցորդներուն, կր՛ Հարցաքննէին եւ ապա ներու; Եթէ նոյնիսկ մոգական գաւագանռվ մբ բանուոր ճարել * Բայց Հանրային կարծիքը կրնա0յ
թոյյ կուտային ճամբան շարունակել։ ճարուին , դարձեալ 1938/՛ արտադրութիւնը պիտի Հաշտուիչ գերման դա՚դթա կան ո ւթե ան մը Հ\ե–տ :
«Նոր Աերունդ»ի Մայիս \ ի թ ի ՚ ֊ ր ա յգ գէէք՚լ1– չունենա յ երկիբքէ, որովՀետեւ ածուխի պակասն Տ ա կա լին՛ կայ ժողովուրդին ե ր ի տ ա ս ա ր գա ց -
լո յս պիտի տեսնէ ր ։ Բազմ աթիւ յօդուածներ կա ալ կբ խանգարէ արտա՛գրութեան ղաբգաոոլմր։ ման խնդիրը։ Ֆրանսայի մէք երեք չափաՀասներ
յին Մայիս 1 ին նո ւ ի ր ո ւած : Ըսողներ կան թէ արՀեստագիտութեան զարգաց կան մէկ տարիքոտի դէմ ։ իք * Մ իութեան մէք եօ
Մենք պատանին՛երս , այգ ատ՛են արդէն ծա ֊ ման շնորՀիւ կարելի պիտի Հլլլայ խնայել բանուո թը չավւաՀաս մէկ ծերի՛ դէմ ։ Հետեւաբար պէտք
նօթ էինք օրուան տօնին նշանակութեան եւ յաք"ՐԳ րական ձեռքերբ; Մասնագէտներու կարծիքով, է որ Ֆրանսայի մէք չափաՀասները երկու անդամ
օրր լեռ պիտի բարձրանայինք ,Մայիս\ը տօ –ե, ՛ու , մինչեւ 1947/» վեր1ր մէկ միլիոն բանուորի պէտք աւելի աշիւատին քան /// . Միութեան/ մէք որպէսղի
ուր պիտի Հանդիպէինք «երաո» մարգոց , Աբամին, ՛կայ,– նկատի ունենալով 40% արտագրութեան ա– պաՀեն տարէցնեըը ել կամ ծեբե բուն կենսաթո
Ի շխ անին ե լ դին ո լա ծ Հ այգո ւ ՛կն ե ր ո ւ % ճում Հր \938ի վրայ եւ 48 ժամ ո լան շաբաթական շակը երկու անզամ աւելի պակաս պէաք է ԲԱայ։
աշխ ւ
Հմայեակ Աանուկեան ել Բարունակ կապու -
Այս պարապը՛ լեցնելու Համար երկու միքոց– Գա լով արՀ եստագիտո ւթեան յառաքդիմ ու -
տիկեան պիտի բանախօսէինք Հարիւրաւոր պաաա -
ներ կը նախատ ես ո լին , Առաքին՝ բանուոր ճա– թեան , Հաստատուած է որ ատիկա անգործոլթիւն
նին\եբռւ եւ երիտսարգնեբու :
բել ո չ—գո բծ՚աւո ր դասակարգին մէքէն։ է/րկրորգ բեր ելէ ա լ ե ըի , ան գ ագար նոր պաշտ օնն ե բ կը
ԱյԳ գիշերուան մեր գազտնի տպագրութեան
Հէէրանւսա բերել օտար բանուորներ - ստեդծէ : Այսպէս օրինա՛կի Համար ^ Հիւլէական ու-
վայրը ոզբացեալ Հ՛մայեակ Չ արուխ չեան ենց
Նախ բան ակի ումեբուն զօրացրումը որոշ թի ժին գիւտը եւ անոր գոբծածութիլնւլ* Հսկայական
տունն էր ։ Այգիներու ճամ բաներին չէ՛ինք կր^յար։
լով մարդիկ 1լ ազատագրէ : Կը կարծուի թէ մին գործարաններու շինո ւթիւնը կը պաՀ անքէ , որով
օգտոլիլ ; Հարկադրուած էԷ"Ք մ օտ մ էկ քի լոմ եթր
չեւ այս տարուան կէս ը Հ ա ը իւր Հազա ր ի չափ ել աշխատ ող ձ եռք ի պ աՀ ան՛ք : ինչպ էս ոբ շո գե -
ճամբա յ կտ բել մամը 9 ին ( զ ի շեր ) ե ւ ա յն ալ թ լ՛–
մարգ պիտի կրնան ու .ւ ենա լ ։ Ասկէ զատ , աղատ ւս - կառքը աւելի սլաշտօնեայ կ>ը գործածէ քան նախ
քականւ թ ա գ է մ ր անցնելով ։
•գրութենէն ի վեր շատեր Ալմերիայէն Յքրանսա ե ֊ նական/ ձեւով կառքերը :
վտանգէ զերծ մնւալոլ Համար, ոբոշեցին/ք կան։ ։ քհէեւ ոչ մէկ բան ել ապաՀովէ որ զինյուորոլ– Ներկայ քազաքակըթութեամբ , մեր երկրին
լապտ եր առնել եւ վտանգի պա՝Հ,ո ւն լսել խմ բա - թեն է ա զա տ ո լածն ե րը տնտեսութեան մ էք պիտի մ էք , կեանքի մ ա կարգակի ամ էն բաբե լա ւո ւմ կր
պետին կա րգագրոլթ իւննե ր ը ։ Առանց աղմուկի , մտնեն իբրեւ աշխատաւոր , րնւզՀակառակն ,ա ֊ սլաՀանքէ ժոգովուբգի աճում *
կ՚աճապարէինք վայրկեան մ՛ր առաք Հասնւիլ մա - նոնցմէ մ աս մլէ պարապ Է կամ սեւ շո ւկ ւս յ կՀընԷ Ֆրանսան առաքին երկիրն՛ է որ ՛կր ծերանա յ,
մագրավայբը եւ գործի ձեռնարկել յ եւ կամ ուզզակի արտագբոզական արՀեստներու մէկ գարէ ի վեր ան ՀետդՀետէ նուազ ծնունդ ու
Մեզ Հետ առած էինք երեք խմորատիպեբու մէք չի մտներ ; նի եւ աւելի տարէցներ : Եթէ 1935 թ ուականէն ա֊
տուփեր , բա ւա կան ա շա փ թո ւզթ , տպագիրով րնդ– Կը մնան Հանէ րա յին պաշտօննւերր ։ Պէաք է ւելի երախա ք չունենան , յիսուն տա րի էն Ֆրան ֊
Օր ինակ ո լա ծ յօ գուա ծնե ր , եւ տա սնո ց ատ րճա - պետական պա շտօնեանե րո լ թիւր նուազեց նել, ա– սա յի ^"գովուրդը 40^՜ն 34 մ իլիոնի պիտի իքնէ ։
նակ մը , Լանոր մասերը քանւգելու եւ շարելու, տե ռեւտուրի նոր ձեռնարկները արգիլել, ստուգեք Մրկոլ վեր1ին պատերազմներն աք վնասեցփն
ղաւորելու փորձեր կատարելու Համար) ։
Նա լպանտեան փողոցի ծայր ր Հասած էի^՚Ք » պիտի մէկ °ղի խմելու արժէքով բան մը ձգեցին գոնէ ք
երբ քո՚վըն տի թրքական փողոցէն լսեց ինք ոստի ֊ գետինք գնելով , ոստիկանն ե րուն կարծել
կան ական ձիաւո ր քո կտտի ներկա յ ա ցուց չին սար տա յ թէ ճամբոբգներն ալ կեցած են , լապտերը ըսած էին ոստիկանները :
սափելի գոռոց բ «՝Բ թմ արբ օ» ԼոՓվ է) ։ վար գրած ու ինք բռնած էր այն ճամբան , ուրկէ ՊատուՀան ի Հաստ վարագոյրները քաշեցինք
—- ^ամբոբգ ենք, պատասիւան/եց մեր խմբա մեկնած էինք նախապէս ։ եւ ձե ռն/արկեցինք աշխատանքի ;
պետ Ա» ԼՀանկց՚եանը, Հաստ ել նոյնքան ուժգին Ոսաիկանական քոկատը մօտեցած էր , եւ հյմբապետը, որ այդ տեսա՛կ գրական աշխա -
ձայնով հ լապտերը գործածողներ ր չգտնելով ՀայՀո յանքն\ե ր տանք ս ի րոզնւերէն չէր , ամբոզք գիշեր ոստ իկան.
Սպասեցէք , կրկին գոռաց ոստիկանական տեղացած էր ա յ դ խագը խաղացողներու Հասցէին։ նեբու պատմութիւնը կր կրկնէր, միշտ փոփոխու
վարիչը ; Մ՛եր խմբապետը Հայերս լ այգիներուն մօտե թեան եւ գո ւն ա ւո ր ո լմն ե ր ո ւ ենթարկելով , զար -
Հյ ա՛տ Լաւ , կը սպասենք , կր՛կին ձայն ցած Րչչալով , ոստիկաններու ուշադրութիւնը Հա մանք պատճառէ ք ո վ տան մեծին ու փոքրին ։
տուաւ մեր խմբապետր ՝, ՀրսքՀանգելով մեզի փախ կառակ ուդդութեամբ գրաւելու եւ թո յլ չտալու Լուսաբացին՝ թերթը լոյս տեսած էր եւ ատր
չի ք եւ բա ր ձ ր ան ա լ յաք ո րդ փոգոցի խիտ ճիւզերով Համար ոբ դէաի մեր թագստոցբ ՚առաքանան թշ ճանակի մ ասերը քանդելու ել տեղաւորելու փոր–❁
ծածկուած ուռենւ ինեբո ւն/ վրայ* խմորատիպերը ՝ե ւ նամիները^ Հեռուէն կանչեր էր, «1ք Հէ՚յ) ապուշ ձեր կր կատարէինք, երբ տանտիկինը, զոր բոլորս
ատրճանակը պաՀել նոյն թազի փլած մէկ տան ներ, ես գրի չասչաերը, ես Հոս եմ գ եկէք, եկէք», ալ «մ ա յրիկ» կ՚անուանէինք , թէ յով , Հացով ու
աղիւսներուն մէք : \ե լ ինք ցատկելով մօտակայ ա յդիին պատ էն , գա պանիրով Հիւրասիրեց մեղ։
ցեր , բարձրացեր էր իրենց սենեակը եւ պա տ ո լ -
Ապա յարեց , Բռնուելու պարագային ո՛ ք Գիշե ր բ որքան ուրախ ան ցուց ինք մեր « յ ՚ ե զ ա –
մէկ խ ո ս տ ո վան ո ւթ ի ւն , յ ք՛շեց է՛ք մեր երգումը : Հան/Էն դիտեր էր ոստիկաններու շարմումները ; ; վէո խական յա քող ելո յթովը» ,յաքոըգ ցերեկը նոյն
ՀՀո՚ւտ րրէք, փախէք։ Կէս ժամէն աւելի սպասեց թեք հ աո ե րու վրայ։ քան տխրելու դատապարտեց մ ե զ ։ «Մայբ» խումբ
Առաքին անգամն էր որ այդպիսի վտանգաւոր Ս՛եր ժամադրավայրին՛ պատուՀանէն կը նշմարէ - դառնալու շրքաբերականը որ այգ օրը մեզի պիտի
պա յմ աններոլ առքեւ կը գտնուէ ին; ք ։ (ճիշտ է որ ուէր աղօտ լոյսը* Մենք կ՝ ուշանայինք եւ մեզ Հիւ տրուէր , չտրուձեցաւ * %
փա խցանք , բա յց նե բքին ձայն մը կը թելադրէր րընկալողները անՀ ան դի ս տ էին : Ղ՛ի շեր ո լան լո ւա՚աա. Լեռ երթա լու , տօն ա կա ա ա բ ո ւթ ե ան եւ նշանա–
մ՛եզի չվախնալ ։ «Յեղափոխական դարձող , Դաշ թեան մէք, ամենափոքր շարժումն ու շշո 1 կ է1 ք՚ա– ռռւթեանք փորձերոլ ծ բագի րն ալ քուրն ինկաւ մե
նակցական նոր սերունդը իրաւու1նւ ք չուն ի վախ ֊ ւ ւս կան էին մ եծ ազմ ուկ Հան՛ելու ։ ՛ղ ի ան/յայտ պատճառներ ով ;
նա լու» ; Տանկտրծ մէկը տնկուեցյւաւ օ՜առո ւուս տա կ\եւ Տխուր էինք* բայց ո՛չ մէկ խոսք, ո՛չ մէկ
տբտունւք %
է/ւ ա յս մ տածում ով սրտապնգուած , արագօ փսփսաց * «Վար իքէք աղաք , վտանգն անցաւ»\
րէն պաՀեցինք խմորատիպերը, թուղթերը, ատր Մ ե ր խմ բապետն էր , մ եզմ է երկու տարով միփյ յն Յաքորգ օբբ Հաւաքուեցանք Պարգեւենց տու
ճանա՛կը եւ մագլցեցանք ուռենիներն ի վեր։ Ա– մեծ , բա յց անվախ 1 Հնարագէտ եւ յանդուգն • նը, «Գրօշակ»ի մէք Ա* ԱՀարոնեանի «Խայը» կար–
պաՀով էինք որ՝ պաՀակախումբր պիտի նա խ ընտ Հետե ւած էր պաՀ ա կա խ ո ւմ րին շա րժում Լե - գացինւք եւ նոյն թերթի քան/ի մը Համարներու մէք
րէ աւելի բանուկ եւ ըստ իրենց՝ կա ս կա ծ ել ի վա - րուն ե֊ անոնց Հեռանալէն վերք, Հասաւ մեղի քրտ Հրատարակուած «Հայ Գուսան» ստո րագրոլ -
զոցներր, մանաւանդ որ մեր ապաստանած փողո նաթոր եւ ՀեւիՀ եւ։ թեամբ բանաստեդծոլթիւնները սկսանք գոց սոր–
ցը կարճ եւ գրեթէ անմարդաբնակ գրքան մ րն էր՛ իքանք ծառեր էն , ընգՀուպ ՛Լե ր ց ո ւց ին ք մեր ՚ / յ ՚ Լ ե լ ՚ ս յ Գ °Ր՝Ն ՝հսհ. Դ է Քա օ ա ս "V ^Հա,1 Հհ"*–ոան»ր
Բայց անՀանգիստ էինք, որովՀետեւ խմբա - թանկագին գանձերը եւ դիմեցինք մամա դրա - Աւ * ԻսաՀակեանւն է։ «Խայր» սակայն/ ուրիշ Համ
պետՀր կ^ ո ւշանար ։ վայրբ ; ու Հոտ , ուրիշ շունչ ունէր :
քցմբտսլեար տեսնելով , որ վառած լապտերի \ Ոչինչ, ՀձկեավուբնեբըԳ փախան , բայց մէկ 1է– ՀէէՄԱԶԱՕՊ
Fonds A.R.A.M
