Page 139 - ARM_19-1947_01

գէր եւ գրականութիւն մր , ամէն օր լոյս զ/* տես­ Աենք այմմ կը գտնուինք ՝Բիքիթսիսի շրջանին սաՀնակի վարմաբանը; Աթէնքը Աելանիկի կապող

նեն բազմաթիւ, թերթեր եւ գրքեր, բայց "է "՚ԷԳՐ մէջ, որ ունի տասներեք բանակատեղիներէ Ասոնց միակ Հաղորդակցութեան ^իԼոցր աեվստաՀելի

մարսելէ նոր սերունդին Համար; Բոլորիս Համար մէջ ամէնէն շաՀեկանը Վչ-թղիի բանակատեղին է, անթելը • ու քա՜նի մը օդանաւերն են : ՚իմուար է

կենսական խնդիր է նոր սերունդի փրկութեան ուրկէ յունական բանակին Համաձայն ըմբո սահերը ըսել թէ՝ Աթէնքի կառավարութիւնը ինչպէս պի­

Հարցը։ Ոչ ոք կր նսեմանա յ իր գրիչով, եթէ զայն կը ստանան իրենց օժանդակութիւնը ՚Աուկոսլա - տի լուծէ բոլոր այս խնդիրները։ Ան մինչեւ Հիմակ

տրամագրէ այլասերման դէմ պայքարելու : Ընգ– ւիայէն եւ Ալպանիայէն ձախաւեր քաղաքականութիւն մը վարեց Հ անդէպ

Հակառակն , իր անուն ր անջնջելի պիտի մ՛նայ մեր «Դ՛եմոկրատ բանակը» մեծ թիւով էլասական– ըմբոստներուն :

այս օրերու պատմութեան էգերէն։ Հայկական ա– ներ ունի իր մէջ, սակայն բացարձակ Համայնա - Ըմ բո ստնե բու տ ի բապե աո ւթեան տակ դրա -

ռածը կ՝րսէ. «Տանէ որ Հնձես»։ Վա՛՛յ մեզի, վար չէ ւ Ասոր մէջ կ,ը գտնուէին ազատական զանա­ նուած շրջաններու բնակիչները լաւ ընդունելու -

եթէ պիտի թոզոլնք որ մեր զաւակները կորսային ղտն տարրեր , նոյն իսկ արքայական մը, զոր մեզի թիւն կ՚ընեն անոնց; Կիները իրենց մութ խրճիթ -

այս օտար ափերուն վրայ Հ ցոյց տուին X Իր ծրագիրը Համայնավարներուն ներէն դուրս ելլելով նեղ փողոցներուն վրա յ կ<ը

ՊԵՏՐՈՍ ՄԱնՈՒԿԵԱ՚ն նման ծայրայեղ ձախ չէ՛. Անմիջական նպատակ - Հաւաքուին բարիգալուստ մ աղթելու Համ ար ա -

ներն են* 1. Զերբազատում Անգլիացիներէ : 2. նոնց : Արդարեւ այգ պատերազմի կնեբն են ոբ ի–

Ներում րո Լո ր քաղաքական բանտարկեալն եր ու : րենց կը բերեն ուտելիք եւ ՛Նպաստամատոյցին

ՅոյԱ ըմոս-գՕևաւ կհաՕքհԱ 3. կառավարութիւն մը կազմուած րո լո ր կուսակ - ապրանքները :

ցութիւններէ * 4. Վերաքննութիւն ,ըն տրական ցան­ Ներկա յիս ըմբո ս տն ե ր ո ւն կո րովլէ շատ բարձր
եր :
ինչպէս յայտնի է , Ա՝էացեալ Ազգեբու կազ - կերու եւ .5 Աղատ ընտրութիւնն է % *հիւզացիներէն շատեր ինծի ըսին թէ յեղափո­
բաղկացած որ , Անգլիացիները երկ֊
մ ա կեր սլո ւթ ի ւն\ը տասնըմէկ Հո զձի է երկիրնե– ^Դեմոկրատական բանակը» որեւէ առնչութիւն խականները կը Հաւատան
յ դէպ­
յանձնախումբ մբ զրկած է պալքանեան չուն^ւ էա՚Ս՚լւԹ Հետ, միակ նմանութիւնը այն է որ րէ^* քաշուելու պա բադային , իրենք ամրող^ երկի­
ժամէն՝։
բը , աեզին վրայ քննե լոլՀամ ա րՄ ակեդոնիո ԷԱՄՆ ալ պարտաւորուաօ– է լեռները ելլել : Գիւղի րը կրնան գրաւել քսանչորս

քերը յ իրենց ներկայացուցիչը ըսաւ թէ իրենք բանակէն Թէ ներկա յ կառավա րոլթիւնը իր գիրքը

Այդ յանձնախումբին անդամնեբէն անգլիացի որոշ կերպով կը տարրերէն* «մենք կհուզենք ժողո­ պաՀէ շնորՀիլ Աեծն ք՝րիտանիոյ բանակին մ իջա -

մրն է որ կբ գրէ իր ապաւո րութիլննե րր , ըմբոստ­ վրդական ժ ո զո վբ գա պե տ ո ւթ ի ւն , մ էն չ անոնք կը մտութեան։ Եւ ճիշդ է թէ Անդլի ա աքժմ Տունաս–
ներու բան ա կա ա ե զի էն՝ Ա ակեդոն իո յ անտառնե -
պաՀան՝ջեն պարզապէս ժ ո զո վր զա պետ ո ւթիւն» ։ տան\ի մ էջ պատրաստ կը պաՀէ զօրաբաժին մ\ը ,

բուն մէջ, *°քլոբինայի մօտ* Հյ բջանի Հ բամ անատաբ Զ°ր * Արմ ինտաս , կառավարական բանակին կը տրամագրէ ռազմ ա -

Եուկոս լաւ սաՀման ագւխէն տասներկու մզոն նիՀար , միջ*յյՀասակ անձ մը, յայտնեց թէ յանձ ֊ նիւթ, կը մարզէ բանակն ու ոստ ի կանութիւնը ։

ա յս կողմը յո յն րմ բոստ «ա ւազա կ»ն ե բ ո ւն սաՀ ֊ նա էսումրի ներկայութեան միջոցին որ եւ է զինա– քանդիր է սակայն գիտնայ թէ այս «միջամտու­

մանն Էհ Հոս է (Հունաստանի պատեբաղմ՚ական դադար տեղի պիաի չունենա յ հ Ըսաւ նաեւ որ իւ թիւն» ը օ գտա կա ր եղա^ծ է թէ ոչ ։ Ջեմ դիտեր թէ

գաշտրՒ, ուր Արեւելեան եւ Արեւմտեան էք ւր ո պան րաքանչիւր զօր ա բաժ ին ազատ է իր գին ո ւո բա կան կլ* խօսիմ օրէնքէ գուբս մարդոց Հետ, որոնք օ,ր

իրար կը լրտեսեն հ Զ ի ւն ապա ա լեռներէն փոխա - գործողութ իւննե բուն մէջ, յարձակելու Համարկա–, մըն երմ ան պիտի արժանանան , պիտի բան տար -

գրութեան միակ մ էջոց՝ը «մակեդոնական Հան բա - ռավար ական բանակին կամ ո ստին կան զօրքին վր–– կուին, դնգա կաՀ ա ր ո ւին կամ արդեօք մեզի թշնա­

կառքն» է, էշը, կր բացատրէ ուզեցոյց գէւղացէն։ բա յ ; Զօրավարը րո լո բովին Հ եր քեց իրենց յա բա­ մի չե^նք դարձներ մարդիկ ,որոնք ապագային^ու–

Ակսած էր մութբ կոխել երբ ժայռէ մը ետեւէն բե բութիւն ը Ա ակեդո նա կան շարժման կազմ ա կե ր - նասատանի գեկավարնեբը պիտի Հանդիսանան »։

չորս ղ\էնուած մ ա րդիկ ռռու–ռցան : Ըմ բոստ « Հ ի լ ֊ պութեան պետէն կոցեւի Հետ , անկախ Ա՝ակեդո ֊

ււ ի ււ այ ին ($ ո ւն ա ս ա ա ն ի դեմոկրատ բանակին» սւռւս– նիոյ մը ստեղծման մասին : ՀԼօրավաբէն եւ ուր է շ 2ԱՅՆԵՐ ԳԱՒԱՌԷՆ

ջին յառա^ապաՀնձրն էին , կոկիկ , յուր^ ու ազդե­ ըմ րո ս ա ն ե ր է ստացած ապաւո րութիւնս ա յն եղաւ ,

ցիկ * Հրամայեցին մեր ձեռքերը վերցնել եւ ներո– որ Հարցումներու պատասխանելու Համար քաղա­ ԿԱԿՆԱԼՒ ՄԱՀ ՄԸ

զո ւթի ւն խնդր՛եցին ո ր ստէպուած են մ եր վրա - քականապէս լաւ մարզուած են անոնք։ Եւ կր կար­

ներն ու պայուսակները խուզարկել՝ զէնք փնտռե– ծեմ թէ յանձնախումբը տեղին վրայ մեծ յայտ -

լու Համար %3ետոյ թոզ տուին որ շա ր ո ւնակենքմեբ նո ւթիւն մբ պիտի չիմանայ ՛անոնց Հարաււի դրացի­ ՄԱՐԱԷՅԼ Փետրուար 4ին սեւ Հողին յանձ–

ճամ բան : ներէն ստացած օգնութեան մասին ։Ըն գՀակառակնէ նեցինք տի սլա բ Հա յ ո ւՀ ի մը, Տ իկ ին 3)ընաուխ

փաստերով կրնան Հաստատել, որ իրենց կազմա - Տէըաէըեան (ծն եալ ՚հաըբիՆեան^ , տիկինը՝ մ եր
Առածին իսկ ակնարկով կյ* տեսնես , որ անոնք կերպութիւնլլ
երթալով կը զօրանա յ առանց արտա­ սիրերէ Ղ^ագար Տէրաէրեանի եւ Հօրաքոյրը նոյն ֊
վտանգաւոր «ալագակ»ն,եբ ըլլալէ շատ Հեռու են : քին օժ ա՚Լ գա կութ եան *
քան ս իր ելի ըն կեր Նշան Ղ*ա ը բինե անի ։ Զաւա-կը
Կարգ կանոն կա յ անոնց մ օտ * Կ րուն կնեբը իրարու
նաՀապետական ընտանիքի մը , Հ անգո ւցեալը իր
գարն ելով՝ կը բա ր ե լեն : քաղաքական ծրագիր մը
Իրենց շրջաններուն մէջ ղօբ աՀ աւաքէ սկսած մէջ մ արմնւացուցած էր Հա յ կնոջ մը առաքինու ֊

ունին ել քիչ բացառութեամբ՝ մօրուսաւոր են : են , է բենց գլխաւս բ նպատակն է յունական բանա­ թ իւնները : Մ այրն էր բոլոր դժ բախտնե րուն , խո–

Մեր կա բծածին Հափ քանդուած էէ րՏրօղօփէ յիդիւ- կէ ղէուոբները ներս առնել , անշուշտ դէպքերով նարՀ եւ Հաշտաբար* Յուղարկաւորութեան ներ ֊

Ղ։ո ՚» ՈՐ ոլ^*է 700 քաղաքացիներ , 140 մանուկներ , մէասին ։ «՚իեմոկրատ» բանակին միացող Ցոյնե - կայ էր Հոծ բազմութիւն մը– Ըստ Հանգուցեալի*

սեփականւ քաՀանա լ եւ ուսուցի է : Այդ գ/՚ձ^Ր մեզ րէն զատ՝ կան նաեւ անՀատնե բ Ալպան ա ց ի , Պուլ­ վւավւաքին փոխան ծագկեպսա՛կի եղան Հետեւեա ւ

Հրամցուցին ոչխարի միս, տապկուած գետնա - կար եւ Եո ւկո ս լա վ փոքբամ ասնո ւթիւննեբէն ։ Կր նուէրները ի նպաստ Պէյըութի Հայ ճեմարանին*

խընձոը ել զօրաւոր ֊ըմպելի մը ւ բաւէ որ ըսես իրենց թէ անոնց շարքերուն մէջ մտ­ կապոյտ IIIաչի Պոմոնի մասնաճիւղ 2000, ֆր • ,

Հրամանատարն է Աարքօս Վաֆէատէս , Ա ոս­ նելու պարագա յին գիւղապետ կամ խո բՀրդական Հ. 3– Գ– Պոմոնի Զաւարեան ենթակոմիտէ 2000,

կու մ արղուած յո յն Համա յնավար մը , նախկին պիտի ըլլան իրենք ։ Հ՛՛ 3՛ Ղ՝ • Պոմոնվ։ Նոր Աերունգ ՝Բ ըիստ • իսումբ

բանուոր Աելանիկի ծխախոտի գործարանին հ ք*ր Հոս կը զգաս որ Աթէնքի կեգր * կառավարու - 1000, ընկեր թագէոս Գըլըճեան 1000, Պ– Կաբա -

շարժոԼն բանակատեղին կը գտնուի կ րէվնայէ թիւնր շատ անզօր վիճակի մը մէ՛ջ կը գտնուի ։ Ա– պետ Փաքլաճեան 1000, Պ՛ Սամոլէ/ Աչրաֆեան ,

մօտ, Պինտոս լեռներուն մէջ* ք*ր Հրամանին տակ թէնքի Հետ Հեռաձայ1)ի գիծեբը շատոնց կտրուած ընկեր 3՝ա՝ր • Նիկողոսեան , Տիկին Աիըվաը՚դ Ղ՝ար–

ունի երեք բանակի Հրամանատարներ, ՝^էքէՔ՝ ՚ են ։ կեգր * (Հունաստանի մէջ էլասօնի Հիւսիսային բինեան 500ական ֆրան՛ք , ընկեր \,շան Ղ՝արբինեան

սիս ՝ Հ իւս ի ս ա /ին Ա ա կե դոն ի ո յ պետ ը , Լա ղան ի ս՝ խճուղիին վրայ ականներ զետեղուած են ւ /բրիտա­ 2000 , ընկեր Վաղար Տէրտէրեան ( ամուսինը) 3000,

Հաըաւա յին/ Մ ակեգոն իո յ եւ իթսավօս՝ Թե սա - նական բանակին Հեռաձայնի գիծերն ալ կտրուած ընկեր Յակոբ Տոլպաշեան 500 ֆր • , գումար՝ 14000

Լիոյ եւ Հարաւային շրջաններուն հ են ։ Ապստամրերը գրաւած են Անգլիացիներուն ֆրանք; իսկ Տէր եւ Տիկին Մանուկ Գալուստեան

Ի՚Աչպհս €աւԱ» վԽագաէձաԱք քիլօմեթր : Իրիկունը մեկնելէ առաԼ քարտէսը կը ղութեամբ , խոշոր Հրթիռ մը կը պայթի օդին մէչ՝

նայինք, տեղը կը ճշտենք։ Առտուն՛ կանգ առած ե՛– կը լուսաւորէ ամբողջ շրջապատը; Բոլորս ե–

պաՀերուն կրկին կը նայենք, քանի մը տասնեակ տին կը փռուինք կարծես մէկ զսսլանակէ մղուած;

... Ու՛թ իսը ամիսէ ի վեր Հո-ենոսի եզերքն քիլոմեթր քալեր ենք, բայց, քանի մը մղոն Հա - Կրկին ար՚ադաՀաբուածներու ձայներ կը լսուին,

է\ինք ; Բնակչութիլնը պարպուած , ամայի գիւղե­ զիլ ըրած։ ճփչտ Հէքեաթներու մէչ\ յիշուած այն այս անգամ աւելի մօտ՚էն : Առաջին Հ ր թիռին կը

րու մէջ , կամ գետեզերքը մեր ձեռքով պատ բաս - մարդուն պէս որ կը քալէ, ու կը քալէ, ետեւը յաջորդէ ուրիշ մը, երրորդ մը, չորրորդ մը,բայց

տուած տաղաւարներու մ էջ ։ «Ղ՜ո-է֊ըսի աշխաըՀԷն» կը դառնայ կը նայի որ մախաթի մը չափ ճ՛ամ­

լուրերը շատ քիչ ել ուշ կը Հ ասնէին մ եղի , սուտ բայ գացեր է: մենք կը քալենք։ Գէւդ մը, աւելի գիւղաքաղաք

կամ իրաւ ։ կ՚ըսէին թէ թշնամին յաջողած է ճեղ­ իններորդ օրն է ; Շատերը յոգնած՝ ումասպառ մր կր Հասնինք ։ Բոլոր դռներ՛ը եւ պատուՀանները

քել մեր բոլոր ճակատները, կ՚ըսէին թէ Տէօնքէր– էին արդէն; Հրամանատարը յուսադրելու Համար Ղ"3 և՛", ճամբաները պարապ, փողոցները ամայի

քը ինկած է ։ Կ^Րսէխս Լ&է թշ՛նամին մայրաքաղա­ մեղի ճառ մը կը խօսի։ «%ատերազմ է, ամէն բան ել լուռ, միայն մեր աոքերուն ձայնն է որ կը խան­

քք՛ն դռները Հ՛ասած է ։ Ինչ որ մ եզ շփոթութեան1 պէտք է տանիք, ամէն ինչի պէտք էտոկաք։ Զին­ գարէ գիչեըային լռութիւնը։ Երբեմն պս-տուՀան–

մտանեց , մեր յանկարծակի մեկնումն էր , այնքան ուոր էք֊՛–»; ճամբայ իյնալէ առա շ՝, մասնաւոր ներէն գաղտագողի գլուխներ դուրս կ՚երկարէն՛ ու

խորՀրդաւո^ր պարագաներու տակ ; պատուէրներ կը ստա՛ւ.անք ։Աութը կը կոխէ ,աստ– Գրեթէ անլսելի շշուկով մը կ՛ազդարարեն . «՛Մի՛

—• Ո՛1լր էէ ե րթանք , պ * Տ եզակալ ... ղերը կը սկսին փ ա Լ՛իլի Լ երկնակամարին վրայ : յառաջանաք, քաղաքը պա շարուած է, ճամբաները

Մի՛ Հարցնէք։ հալեցէ՛ք ։ Ջեր փրկութիւ­ Կ՛՚ըսեն թէ եթէ այս իրիկուն կարենանք որո չուած շատոնց ւիակուահ են...»։ Մենք Հովիւը կորսն–

նը շուտ քալելուն մէջն է * * * Հանգրուանը ընել, ազատութիւնը Հաւանական է։ ցուցած ոչխարներու կը նմանինք . ոչխարներ ոբ

Ու կը քալէինք Հեւ ի Հեւ, առանց գագարի , Ազատութեան յոյսը կը վերա կենդանացնէ յոգնած­ արեւի ճամբէ կը քալեն առանց գիտնալու թէ ո՛ւր

Գիշերները եւ ցորեկներու մեծ մասը՛. Հայ բախ­ ները, ում կուտայ ակարներ՛ուն; եւ ի՛նչու կը քալեն հ

տ՛ակից Ընկերոջ մ\ը Հետ , կ որոշ ենք քալել քով - ճամբայ իյնալէ աքւոյ Չ կը Ղ շմար ենք խում րով Մեր վաչտին Գ՛ ջոկատէն մաս կը կազմեմ,

քովի, ձեռք-ձեռքի։ Ո՞վ գիաէ ի՛՛նչ կրնայ սլատա– գիւղացիներ : կր Հարցաքննենք; «Հը» կ՚ըսեն թէեւ ամէն ,ինչ իրար խառնուած ՛է։ Ընկերս Հեծե­

<էլ : Հայու մր շունչը ուրիշ է : «Ի^նչ կ՚ըսէք, չաբտթ մ՛ըն է որ ճամ բաներ ր գոց– լանիւ մը ճարած ըլլալուն Համար, Աժանս ԼիէզՕ–

Մէկ օր, երկու օր, երեք օր ... . ուած են : Այս կողմ ե րը տակաւին ա՛ղա՛տ են , բայց նի մաս կը կազմէ : Երբեմն մեղմէ առաջ՝ երբեմն

կը քալենք Հետիոտն, բեռնաւորուած , ան - խորերը ամէն կողմ բռնուտծ է ։ Մենռ ալ ուզե­ ետ կ՚երթայ կուղայ։ Ամէն անգամ որ քո վէս

կարդ, խառն ի խուռն։ Ամէն քայլափոխի մեղի ցինք «ազատ գօտին» անցնել, բայց անօգուտ» ; անցնի , կանդ կ՛առ նէ, ՛եւ լուրեր մը կը Հաղորդէ։

կը միանան ուր ի չ Հազարներ : իւրաքանչիւր քիլո­ Աութը կամաց-կամաց կը թտնձըաՂայ։ ճամ­ Կացութիւնը ծանր է : քՍորՀրգաւոր լռութիւնը

մեթրի ւէրայ մեր թիւր կր բազմապատկուի ; ,ճամ– բաները կը մթնեն ։Լըիրէն մտաՀոգ՝ կը չարմինք։ կարծես աւելի կը ծանրացնէ մ ե րմտաՀ ո գո ւթիւնը։

բաներու եզերքը, ամէն կողմ , Հիլանդներ , յոգ­ Մեր ճամ բուն վրայ կը Հանդիպինք նոր գիւղացի­ Գիւղաքաղաքին մեծ, կեդրոնական փողոցէն

նածներ , քալելու այլեւս անկարողներ : Ո՞վ կը ներու; Բոլորը նոյն յանկերգը կր կրկն՛են ։«Լ1՝ի՛յա­ Հանդարտօրէն կը յառաջանանք, ոչ մէկ ձայն, ոք

Հարցնէ , ո՞վ կը փնտռէ : Ոլմ ունի®ս , քալէ1 : Չու- ռաջանաք, անօգուտ է, ամէն կողմ րռնուած է...»։ °՝էկ չչ՚՚՚-կ՛ Անկիւնաղարձ մը։ Մեր առաջին ջո -

նի^ս շնթրկէ՛ : Գերի չմնալու մտաՀոգութեամբ Այս բոլորը* կը լսեինք, բայց դարձեալ ււ. « ա ք կը կատը կը յառաջանա յ , բայց , Հազիւ քանի մը քայլ

մեր Լիդերը պրկած , ակռաները սեղմած կր քա՛ - չարմենք%. Մենք կԳրթաՏք կրակին, փոիսա՚ւակ առած, յանկարծ կ՛որոտան արադ աՀ ա ր ո լածն ե րը

լենք; Ա՝օրուք ձգած ենք արդէն, գունատ ել վւո– կրակը մեղի գալու։ Ատեն ատեն արագաՀարուած– չտա մօտ է և ու գոռ ձայն մը, կը Հասնի մեր ական­

շեթաթաւ դէմքե րով : Ա՝ աղեր ը ցիրուցան , աչքերբ ներոլ խուլ ձայնը կ՛՝րնդՀտտէ գիշերային անդոր­ ջին «հտ1է6՛»։ ԱրագաՀարուածին կապարները

վաստցած : Անողոք «էթ թոլքա»ներու չա բ ո ւն ա կա­ ր ը ։ Ջ.տրադուշակ բու մը քանի մը ՛անդամ մեր կ՝՛անցնին մեր գլոլխին վրայէն, մութին մէջ կրա­

կան ռմբակոծոլթէւններէն սարսափած՝ ազատու­ վրայէն կ՛անցնի ; (Հայտնի է որ արտակարգ օր մը կէ գիծեր քաչելով :

թիւնը ՚դտնելաւ Համար կը քալենք; Բայց ոԲլբ, կ՚ապրինք :

մինչեւ ե՞րբ, գեռ քանի՞ օր եւս • • • Օրա կան 30-35 Զանկարծ , ճիշտ մեր Հետեւած ճամ բուն ուզ– ՄԻՍԱ՝Բ ՄԻՐԶԷ

(Մնացեալը յաջ«բգ*վ)

Fonds A.R.A.M