Page 101 - ARM_19-1947_01

ՀԱԱՆ ՄԵԾ ա՚ԼԱ*ՆեՐ

լ յ * Ո * Դ՝Ր*Ն1 - քօոմ* «ո 1925 - ՏԱԳՆԱՊԻ ՄԱՏՆՈՒԱԾ
Ո/\1Հ/\ 1 «. Շ. Տտւոօ 376.286

17, Տատ 0սո««ւ>6 ֊ Բձ&1Տ (13՛) ՀԱ8Ը ՊԻՏԻ ԿՐՃԱՏՈՒԻ"
շ ա լ 008. 15-70 - ^ՕյԸ. Ր. Բ«ո» 1678-63

8աբ. 1000, ծսսնէ. ձՕՕ, Աւլածս. ձՕՕ, զ*., ԱԼքայաւ. 10 Տ"1 • Տեղական թերթերը լուրջ մտաՀոգութիւն կբ

յայտ՛ս Լ և պարենաւյւրման տագնապի մասին, ոք

Տէ&ոՏ 4 էճոա 1947 Ե յ * ք շ » ր թ ի 4 Փծտյսս.«բ մասնաւորապէս կը նեղէ 20 կարեւոր քաղաքներ ,

պատերազմի դադարումէն ի վեր։ Միս չկայ, գԻ^Բ

ԺԹ • ՏԱՐԻ - 1 * ձա166 Ո° 4921-Նոր շրջան թիս 560 Խ զ ա ց ի ր ՝ Շ . ՄԻՍ Աք– ՍԱՆ ԳԻ՜Ն՝ 4 Ֆք ձկայ, սուրճ չկայ եւ կը վախցուի որ Հացի բաժ­
նեչափն ա/ կրճատուի ։ Ծնունդ էն ի վեր թարմ եւ
պահածո յ մփս դժուար կը ճարուին
Փարիզի ել ու­

րիշ մեծ քաղաքներու մէջ, իսկ սառած միսը, կր

ՄնՐ ԽՕԱՓԸ Կիլիկխպ .կաթողիկոսիԱ բաժնուի շատ անկա՚1ոն ; Աեւ շուկային մէջ մի*

կարելի է գտնել սուղ գիներով, բայց նոյն իսկ սեւ

1 0 Թ Ա ԼԻ Ն Կ Ր Ա Տ 9՚ • յորեւեանը շուկան չկրցաւ այս շար թո լ բաւական միս ճարել։
Ներքին նախարար Տէփրէօ, դառն գանգատներ

լ ս ռ 3 ուրբաթ օր , երբ գլխաբաց կը պատէ ր բան -

Յունուար \2ին Պէյրութի ամերիկեան Համա - ոլորական թաղի մը շուկան։ Տան տիրուՀիներ

Պատմութիւնը կ՚ըսէ թէ պիտի չտեսնէինք երկ– լսարանի <հոգովասրաՀին մէչ\ տօնուեցաւ Կիլիկի"I դիտել տուին թէ միայն չորցած ձուկ ունին տաս–

ՐՈՐԳ աննախընթաց Աշխարհամարտը , եթէ կըն ֊ կաթողիկոս Գարեգին տրք »ի եկեղեցական ,֊ գի - նըՀինգ օրէ ի վեր ել միս պաՀանջեցին :

քուած չրցար 1939 Օգոստոս 23 ի Համաձայնու - տական ու գրական գործունէութեան\ վաթսոմևամ՝- Գինիի բաշխումն ալ մեծ դժգոՀ ութիւն էկը
թիւնը Հի թ լէ ր ական - եակը եւ ք"։ - պատճառէ։
թեան Գերմանիռյ եւ քյ . Աիու եայ յոբելեանը , ծննդեան ութսունամ չորս լիտրէն Պաշտօնական բաժնեչափը ամսական
միթլ :
Հանայութեան յիս՚ևամեակշ : երեքի զեղչուեցաւ անց եայ աշնան,

քաղաքական ել անտեսական գործակցութեան Երբ֊ Տոբելինական կեդր* յանձնախումբի կողմէ բայց իրականին մէջ այդ ալ չի տրուիբ : Գեկտեմ–

>սւյռ դ –այ"Ալ–ա"ն*դ™ակ " պպ-ա՚յյմ-^՚ագաբնբս ագ իրն ՀԷրր ոորր// լսբախլրսոաւխսոսւցսեց րացման , ^արտասանէբ ի, • դ տրք . , րերի գինին գեռ նոր կը բաժնալի խանութպաննե­
I Ըիատ պէլ
Հիթլէրը եւ փոլթացուց անիծեալ / պւատեր\ազլմը։է^ ւ » %ն.երս ,մտաւ 1Լիո սբաանն աս նւ ին ի ԱվաաորՀչաապաեետտ րուն : Սուրճի դեկտեմբերի բաժինը պատրաստ չէ
ւ՚ւ ւ. լ՜ ւ ս &լ
տակաւին , իսկ նոյեմբերի բաժինը տրուեցալ
Միւնիռխչէ։ Այոո, Միւնիխի մէչ կատարուած ԱօլՀ, որ .րնգու^նու՚ե ռաւ Լ\էրանանեա\ն> քայ՜շերգովէ
Յունուար ի երկրորդ կիսոլն .
զիջումներն ալ սրեցին «կենսական տարածու - Կաթողիկոսը չնո րՀակալութիւե յայտնեց Լիրա ֊
• Մի*–Ա կոգմէ ցուրտին սաստկութիւնը ծանրա­
թեան՝» ախորժակները - նա՛նի ՛ժողովուրդին ու կաո֊ավարւթեան : Անկէ
ցուցած է վառելանիւթի պակասը, ածուխ, կազ,
ք * ա յ ռ ) պատմութիւնը վկայ , Անոնք ար ամէ­ վէյ*^ Ոիատ պէ յ ԱօլՀ կաթողիկոսէն յա՛ն ձնեց Լի ֊
1 ւ ելեկարականալթիւն :
նէն բուռն պայքարը կը մղէին Ա՛ իւն էխի Համա . բանանի կառավարութեան կողմէ Ա * կարգի ար ֊–
Փարիզի մէջ շաա մրէ տուներ կաղէ ղրկուահ՜
ձայնութեան դէմ, ի վերիյ սայթաքեցան 1939 0– ժանիքի չքանշանր եւ խօսեցաւ կարճ ճառ մր արա– & ն օրական երեք ժամ տ

դոստոս 23ին ՝; ապաՀտվելով սպառազէն Գերմա - րերէն լեղուով տ

նիոյ կռնակը : Առածին բանա խօսն էր Ո* երեն ի կ վարդապետ , Ածուխին փոխագրութիւէէր դէպի Փարիղ եւ

Եւ ի՞նչ : Ամէն անգամ ՛որ Գերմանիան յաղթա­ որ խօսեցաւ կաթողիկոսին Հայստանի մէ^ ոլնե -. Հ՚՚ւրիշ մեձ՜ քաղաքներ գժուարացան՜ է ձմրան պատ֊

նակ մը կը շաՀէր , Մ ոսկու ան ալ կը խլէր իր ա՛ Տ՝ ցահ՝ գործունէութեան ֊մասին : Անգրագառնաչով ւՀաոսով :

ո֊իւծի բաժինը, սկսելու/ ԼեՀաստանէն , արուն գո­ Հայաստանի անկախութեան շրջանին ^արեգին ե– Մ ինէել ՀՀիմ ա յ բողոքի Հ ր ա պ ա ր ա կային՝ ցո յ -

յութիւնն անգամ կախում ՝ունէր երկու գործակից պիսկոպո ս ի մատուցաւք հառա յութիւններուն^ ր- ցեր էեն եղած , բայց կր վախցուի ո ր , եթէ մինչեւ

պետութեանց բարեՀաճաւթենէն : (Ցիչեցէ՚ք Հա - սալ թէ կաթողիկոս" իբ Հոգեէւոր աջակցութիւնը մէկ երկու շաբաթ տրոշ բարուոքում չտեսնուի ,

մաձայնութեան պատճէնները) ։ րերաՀք է ՂչԱյրաքիլիսէի եւ Աարտարապատի կռիւ - աան աէրոլՀիներր եւ աշխատաւորներր աղմոլկ կր

՛Բանի կը տեւէր այս անբնական գործակցոլ - ներուն * Երկրորդ բանախօսն էր Պ* ՀյաՀան Պէր - ֆարուցանեն • էթրկրին տնտեսա՛կան կացութիլ%,ր ա^.

թիւնր , զանազան երկիրներու սաՀմաններր բաց պէրեան որ խօսեցաւ կաթողիկոսին գիտական ու ––ելի ձ֊անրացաձ՜ է ա շխատավա րէէե րո ւ րնգՀանոլբ .

էին գերմանական բանակներաւն առջեւ։ Այս էր ՛որ դրական գործուն էութեան մասին հ հՏիսուն վաթ » ւաւ-եէման սպառնալիքով : Ա՛ինչեւ Հիմա Լ • ծլումի

Կը կոչուէր շանթամարտ : սուն տարի առա^ մեզի ոէ գեղջուկ երդի դեղեց - Ա առա վարութեան ^ա\1 քեր ր 5 առ. Հարիւր դք*ոէէ

Այգ օրերուն, մենք ու՛նէինք մէկ մխիթ ա ր ՈI- կ ո ւ֊~թի ՛նր օ^անօթ էր եւ <ո չ* ալ ճար տարա պ ետտլ- Հասին յ բաւական յաջողեց ան , բայց Հիմա վախ

թիճն։, ս՞եր երկիր ր ազատ պիտի մնար պատե - թեան արժէքներյէգ կոմիտաս վարդապետ մեղի ՛տայ որ ուտեստի գէ^հրյՀ նորէն բարձրանան , //ր֊

բազմի սարսափներէն։ թ՛էեւ Անդլիա ել Ֆրան սա ֊ ճւ սիրցէ ՝յյ երգը* Բ^օըամ անեան՝ րեւ Հետեւանք պաշարի ^գոյութեան Հ Աշխատանքի

արշաւանք մր ծրագրած էին թուրքիսյ Հետ, դէպի ճարտարապետոլթիւնր փսկ Գարեգին արք. ման Ղ*սքշնակցութիւնր ուժ՜ տալով Հանդերձ կառավա -

Կովկաս։ Նոյն իսկ Հրամանատարն ալ նշանակած րանկաբչոլթիլնը» : Բանախօսը յետոյ անդրադար­ •ա ւթեան , կր պաՀան^է նուաղագո յն ռո ճի ^ւնյէ

(յօր. Վէկան)։ ձաւ 1ււ։ւԱոոեևոսին գրական Ծ"^^1.ոուն եւ. Դ,անո՝նյչ

Հյ ւս ե լժսւմ ա րար շա ե լ&ա՝֊, ար կոր է* ուս ցաւ յս Նկատեց անկոչ ,,֊..շ»Ա, ^րօՀքսռր ս լ .լ– ^ ֊ – Լ լ . մ ՚քյշխՀՀ.հ^է~+Լ%".՛՛ Հ~^ր^Հ՚–՚յնդ9ութիւնբ

օրբ երբ րտէան-Էա՝ յանկարէ– կրէ յարձակէր իր ղովո-լրղին որ իր նիւթ աղաս անտեսութեամբ ա- Ժամադրութիւն խնդրած է վարչապետէն ; Եթէ

պաՀվԷ անոնց Հրատարակութիւնը։ պնդէ նուազագոյն աշխատավարձի վրայ, կառա -

գործակիցին՝ էք . Արիութեան վյւայ : ^Լերջին խօսողն էր Եղիշէ վա՛րդապետ , որ վարութիւնը սուր տագնապի մը պիտի մատնուի

Արդարեւ , 1941 Յունիս 22ը վերջապէս կարդաց ուղերձ մը։ Յետոյ արաբերէն ալղերձ մբ քանի մը շաբաթէն : էյատ բան կախում ունի Հա -

կնքած էր իր ճակատագիրը • կարդաց Պ • Մ • Ւ ս կէն տ է րե ան : Երգչախումբը , Պ* մայնավար նախարարներու գի բքէն յ

Այս եղած է մեր վճռական Համոզումը սկիզ - Պ է բ պէ րե անի՛ ղեկավա րա լթեամ բ , մէջ րնդ մէջ եր­ Պարենաւորման լիազօրը, Պ– Ժոբժ իրասթէք

^բէն ի վեր։ Եւ, ա յ դ "րէ՚ս ասգ/ւն, ալշադրութեամբ գեց խմ բերզներ : Յո բ • Կեգր * Յանձնաժո դովին ՛վեց միլիոն տոլար վարկ բացաւ սուրճ գնելու Հա­

Հետեւած ենք դէպքերուն. Ոչ թ-Է որէւէ թար1իք անոճով , Պ ֊ՆշանՏէմիրճեան կաթողիկոսին յանձ– մա ր Պրազիլիայէն : Հոդագոըծական նախարարը

սպսւււելռվ զհթմսւ(1ակա1ն յաււսւջխաղաւցոՆթենէն, նեց յռբեչենական յուշանշան մըդ որ պատ բաս - Ամերիկա պիտի մեկնի չորեքշաբթի օր, սերմնցաւ
այւ իաբ մւոահոգււՆ՚թ-էաւքբ նա1V)ալ^լ1յս1յ]ով այնռր ան–
լյաՆսափհլի չարիքՏհրԸ՛ ւքեր երկրին հաւքար : տուած է՛ր ճարտարագէտ Պ * Մ ար . Ալթունեանի ցորեն եւ ուրիշ արմտիքներ գնեքու Համար :

կողմէ։ Տեղին վրա/ Հանգանակութեան մը ձեռ -

Ֆրանսայի գրաւման ամէնէն։ դաժան օրեր նարկուեցաւ, որմէ գոյացաւ մօտ 30.000 լ • ասկի։ 3000 Ա ս ի ա ց ի բՕտաքւիիւհէ––
արտասաՀմանէն , մասնաւորապէս
քԼուիցերիայէն

եւ Լոնտոնէն մեր ստացած դէզ մը նամակներն ալ պ ի տ ի ռեոաՕաԱ ՊքաղԽտխ$իԱ

վճռապէս կը Հաստատէին՛ մեր տեսակէտը։ ՄԱՐՍԷՅԼԷՆ մեզի կը Հաղորդեն թէ Բժ. Տի–

• Գեռ աւելին, 1942 Յուևոլաբին , լոյս կբ կիրեան երեք աարիէ ի վեր մեծ գուրգուրանքով ԵյբւՈՆԱադէլքէն կը հեռագրեն Արտակարգ

տեսնէր <Տ.Հայկաշէնտ>ի Բ– Հատորը , գրաքննութե - կը դարմանէ Ա. ԱՀարոնեանբ, որուն վրտյ աբոք

նէն գաղտնի : Անոր մէ^ պիտի կարդաք պատմոլ - բաբեվախում տեսնուած էր վերջերս : Երիտասարդ ղինուորական ղդուչութիւեներ ձեռք առնուեցան

թիւն մը,—։ Հինչպէս կը նկարագրէին պատերազմը Բ^՜իչկո երկար ատենէ ի վեր նոյն անձնուիրաւ - ամբող^ Պտղեստ թէ ի մ է^ , խափանելու Համ ար ար

Հարիւր տարի առախ , արտատպուած՝ ՀԳիտակ թեամբ կ՝այցելէ Հիւանդին, Հոգալով բոլոր պէտ– եւ֊է բռնութիւն , որ կրնայ ձ՜ագիլ^>աար *աՀաբեկիք

Բի լզանդեան^էն ( 1 81 3) ՚. քերը : $տվ Այրուն բբի մ ա Հ ա պա տ իժ՜ ին գո բաղադրութեան

Ա՛ ե կնութեան չէ ր կարօտեր այդ պատմութիւ. - Հետեւանքով։ Այս գործ՜ողութիւն ր պիտի կատար–

նր \,ափոլէոնի արշաւանքբ գէպի Մոսկուա , ալի երեքշաբթի օր ։ Պս՚ղեստինի կառավարութեան

\Հ>\2ին , աղետալի փլաւգումռվւ ՀԱՅ ՄԸ ՍՊԱՆՆՈՒԱԾ է Գամըշլըի մէջ (Սու­ րնգՀ • քարտւաւղարր մերժ՜եց երկարաձգել պայման

Արտատպումը կը կատարուէր Հիշդ այն՝ րի՛ս) ք Գեկտ. \9ին : Աւազակ մը կը մտնէ Հալէպի նաժ-ամր գ որպէսղի մաՀապարտր ստորագրէ ներ֊

պաՀուն՛ երբ օ՚րՀասական պայքար մը կը մղուէր մեր ընկերներէն Կարապետ Տիդրանեանի եղբօրը ման աղերսագիր ր։ Կիրակի դէչեր գլխաւոր րա -

Սթալինկրատի մէչ, 1942 Աեպտ . Հէն ի վեր, Յակոբի խանութը , ուր Հազիւ 100 \5$ո սկի կա ր : բունապետ ք*սաՀակ Հ^*Ր$ՈՔ ՈԼ–ր1՚ձ ,րաթոլնի մք*

Պ ա լքա ր ր պսակուեէյաւ փաոաւո ր յաղթանա - Շան Հաջոցէն արթննալով Յակոբ աճապարանքով վերջին անդամ դիմ ում կատարեցին Ա* ա ր զպան ին դ՜

կով մր , 1943 Փետրուար 2ի% , երրւ գերմանական խանութ կ՝իջնէ եւ երբ լամբարը կը վառէր, կռնա­ որպէսղի մեղմացնէ պատիժր^ բայց ասլարգիւն :

երգ թան ակր– ս/եձնաա)ու.ր կ^րլլար 25 ղօրավայՀնե - կէն դանակի Հարուածներ ստանալով վայբկենա - Հրէական գաղսՀւ՚ի կոմիտէն^ իրկուն Զվայ \ուխ–

րոէԼ ք սլաաե րազմ ի գա չտի՛ն * Լ ր ա յ ^Գ^ԼՈՎ պէս կը մեռնի։ Կինը՛՝ %օՀրա, նա թպէս ծանրօրէն ւուսհ է վբէմ՜ էոլ–^^*Լ 1 ^՚ք^է մաՀապարտր կա խո լի ;

210.000 կը վիրաւոըուի վիզէն։ Բաղաքին ոստիկանապե– ք*սկ ան գլի ա կան ղինեաչ ուժեր ր ամ էն մի^ոց ձեռք

դիակներ եւ 91.000 գերիներ : տը երեք օր Հետապնդելէ վեր9 կբ յաջողի ձերբա­ առա^֊ են , այդ սպառնալիքներր ի գերել Հանելու

Ա/դ ճակատամարտին 4րգ տարեդարձն Էր որ կալել մարդասպանը, որ կր կոչուի Ազիզ Պարսամ Համար : Հյ ա բաթ օր սպայակո յտր բացառի կ մոգով

տօնուեցաւ Փետրուար 2ին , ամբողջ քց . Ա՝իոլ - Կավրիէ ; մր գումարելովդ անՀրաժեշտ Հրամաններր տուաւ %

թեան, ինչպէս բոլոր դաշնակից երկի րն երունմէ^ : ԳԵՐՄԱՆԻԱՆ ե. ՄԻՈՒԹԵԱՆ արբանեակը Զի՝Լ ուո րներ ր սկսան վ երաՀաոտատել փշաթելերու,

սին, Այեգ չ յմաիղւթ,յաննակիդւն շնորաւՀիլ աչսզմմիիայն սփխրտըկուե­ պիտի դառնայ ել ժողովրդապետական քաղաքա . պատնէշներէ եւ "՛՜րէ չ ամրութիւնն եր * ք*ոլոր կառ–,
ալ միա­
ց– ալւ~ 1 Կով ^կա .որ , մէեր. մինուճար։ Հայրենիքն՛ կրթութիւնը վերջապէս պիտի կործանի , եթէ քեբբ հ0^^ԼռՎ "–"֊գե֊-՚րս-^րը՝ Կա Հարցաքննեն \ \ք՝իեւ~

ա ք/եւ մաքրուեցալ 1939 Օգոստոս 23 ի չարա բաս - ազդու միջոցներ ձեռք չառնուին , ազդարարեց Ա– նո յն ատեն Հր ամա յո լած է Հ եռացնել վեց Հազար

տիկ Համաձայնութեան արատը։ մերիկացհ ծերակուտական մը, Աթայլս Պրիճ ։ անգլիական Հպատակներ (3000 .ընտանիք) ^ թև չ որ

Յաղթանակը շաՀուեցալ շնոբՀիլ այն ան– Այս առթիլ մեղադրեց որ Մ– ՆաՀանգներր որ մեծ գմգոՀութիւն պատճառած է ենթականերում՛ :

սաՀման անձնուիրութեան , որով գունդագունդ անձնատուր եղան Եալթայի մէջ եւ կորսնցուցին Ամ րութիւններ շինուս+ծ֊ են Հան րա յին շէնքերուն

կրակին մէջ կր նետոլէին խորՀ րդային զինուոր, իրենց վարկը Հթոյւ տարով որ Ի). Միութիւ՚եը յա­ շո*֊Ր^Ր եւ. անգլիացի կիներն ու մանուկնեբբ վ*ռ -

ները, առանց Հաշուելու կորուստները : փշտակէ իր դրացիներուն Հողերը ել իր իշխանոլ - խագրուահ^ են ապաՀավ շէնքերու մէ%։ Ամերիկա -

Այստեղ ալ, ինչպէս բոլոր ճակատներուն վը. թիւևը Հաստատէ աւելի քան՝ Հարիւր միլիոն մ ար­ ձիներր որաՂց թիէ-քԼ Հինգ Հազար կբ Հաշուեն Հե–

բայ, Հայկական արիւնը Հոսեցաւ ս/լխնալ։ գո ո Վրա • ռանաւալ մ ի աք չունին ;

քԲվ Համրեց մեր զոՀերաւն թիւր, Աառուցեա/ ՄՈՍԿՈՒԱՑԷՆ կր Հեռագրեն թէ Լենինկբատի Անգ լ իացի ա ռեւա րակ անն հ ր ր որ ոքնք շատ կ ա–
բանտար­
գօտիներէն մինչեւ խբիմի ափերը ել աւելի Հե .. գործարաններու չարք մը սլաշտօնեաներ անՀրա– րեւոբ գործառնութիւններ ունին , պատճառ շեն

ո։ո ւները * • • : կութեան դատապարտուեցան , ոբովՀետեւ տեսներ ամ բող^ական պարպում ի եւ. ընտանեկան

ք ՝ ա յ * Տ ՛էէ՛"է Սթա/ինկրատը նար Հազերով Տա - ժեշտ պայմանները ստեղծած չէին՝ բանուորներու.
մնաց աղքատ ապ - Համար եւ խախտած
խացուց Մոսկուան, Երեւանը էին բանուորականօրէնքները :

զական ; 5•

Fonds A.R.A.M