Page 62 - ARM_19-1946_04

ՊԱՏՄՈՒԹԻՒՆԸ ԳիտակաԱ ասողիս /ւք/՚ք ,Հիւս՛ուած ու ամէն եւ իւրաքանչիւր րչէչ էր
կրնայ
քէմ էական էնքնայատ,ուկ գործուն էութեամբ

ԳԼԻԻՎԱՑՐ ԳՐՈԻԱԾ այդ Հեղուկ մ՚էչավայրէն մէչ փոխագրել օգտակար
կամ վնասակար նէւթեր ;
Բչէչնեբու .ուսումնասիրութիւնը կարեւոր տեղ

մը կը գրաւէ <իթ. գարու գիտական Հետաղօտոլ ճ՛ Ա՝արգուն առոզչութէւէնբ կամ Հիւանղագէն վէ–

^Հայասաբնի Կ&ք^ակֆ Օգբբտոս %Հի խմբա– թէւններոլ չարքին մ էի Ամէն կենդՀ&է էքկ\ իր ճքսիլը կքսիբ;ւ.մ ունէ բԼիչնեըքքւ գՀրիրւնխւթեան

գրականով անդրադառնալով ներգաղթին , գոՀու^ ձագխւմւով կազմուած է միակ րէիչէ մը; Բոյսերր ել ներքթն Հեղու֊կ միչավայրին բաղպղրութեան

նէսկո ւթեամբ արձանագրէ Սուր իայէն ՜եք– Լի բա­ եւ գերադաս կենդանիները կը կազմեն միութեան, փոխա՛դարձ Համադրութենէն ։

նան էն մեկնողներու Հա յասաանի մէվ գտած «պե– բնղւարձակ խմբակցութիւն մը մանրադիտակային •"Փ^ Դ է սիի լու՛սին ճամբորգելոէ– մասին գո բծնսէ–

ա ա կան ու. ժողովրդական "Ի Րա էէ Ր ընդունելու - էակներու , որոնց բէգչ անունը կուտան : կան քայլեր կ՚աոձնոլէն : Այգ նպատակով, մօտերս

թիւնն ու. ցոյցերք» ,որոնք «յուսալից խնդութեամբ Բչիչները լեցուած են իւ ի սա փոքր մարմիննե­ Լոնաոնի Վէքթորէա թանգարանին մէչ պիտի

եւ ՝ո գե լո բ ո լթ ե ա մբ կբ զեղուն ամ էն Հա յո լ ս ի ր - րով, որոնք Հեղուկ միչավայրի Հը մէչ կբ լողան ցուցադրուի միի.մոլորակային նաւէ մը մանրա­

եւ իրարմէ րամ՚նուաձ են թափանցիկ թաղանթնե - նկար տ է պարը :

Մինչեւ Հ/"*՝ շաա աղէ\ 1 մինչեւ հոս որեւէ ՜ Ր–"՚Լ • ^"՚ԲԳ մԼՀ զորձարաձաււռր մարք իններ , որոնց Այգ նաւը ՛ուն՛ի 5, ոսյք աբամթւդէծ , դկղաձել է

Հայ երկու. ձեռքերով կբ ստորագրէ «Հայասսօսնի ^զարգացումը աննչա՚ն է , միաբչէչ կենդանէ էակներ եւ կրնայ տոկալ ա» տեղայ էն Ճաոյսգայթներո1մե :

կոչնա՜կվի խմբագրականին տողեր բ • Ատկէ յն Խո յ է են, մինչդեռ բոյսերն ու կենդանիները, ոչ միայն ՚ օմ աո ւած՛ է •արեւ՛– Հեռա՛ձայնէ ՚՝ ՚կատա՚բելա -

"Բ » «Հայաստանի կոչնակ»ի «խնդութիւնն ու Ո– կլազմոլաՆ են ՜բազմաթիւ յօրինուաՆայէն միոլ - գործեաւ կազմածով մը , որ ճամբորդներուն պիտէ

գեւո ր ո ւթ ի ւն ք» կբ տանին ղինք այնպիսի չափա– թի ւնն երէ , այլ եւ կը բնորոչուէն աՒւա՚՚եձնայա - թոյլատրէ պաՀ ե լո ւ երկրին Հետ •Հաղոբգակցոլ -

գան ո ո ւթիւննեք ո ւ , ոբ պատ ո լարմանն եբո լ շաբա­ տուկ, այլազան տիպար ու մեծութիւն ունեցող թիւնը V •. ֊;

թաթերթը^ կբ յանգի պատմ ական իր սղութիւնն ե– տարբերական, րչէչներով։ Համատիպ բչիչները , Հա շիլ եղած է որ գէպի լո՛ւսին ճամբորդոլ. -

րոլ շար ամիա խեղաթիւրումներու ; որոնք Համախումբ գաղթականութիւն մը կը կազ­ նը 2 5 օր պիտի տեւէ եթէ ստուգուի անշոլչտ

էթեշաելոլ Համար գէպի Հայաստան ներգաղթի մեն, սաՀմանուաձ– են առանձնա՚յատուկ աշիւա - մ ի չ֊մոլո ր՛ա կա յին նաւին շին՛ութեան յատակագծթս՝

աբժէքք, «Հայաստանի կոչնակ» կր բաղգատէ աանքի մը եւ Հիւսուած անունը կ՚առնեն : ճշդութիւնը, որ չարմման մէչ պիտէ դրուէ Հէլ–

Հայ կա կան ն ե րգաղթբ Հ բէական ներգաղթի Հետ Աիաբչիչ էակներու մէչ, կենսական ամէն՛ լէական ումով : է,՝

գէպի Պ՛աղես ախն ; գործուն է ո ւթիւն միակ բչիչի մը կողմ է կը կա­ Ամեբէկեան տեղեկատու դէւան\ին կատարած

«Ներկայ կացութեան նշանակութիւնն ու ար­ տարուի Տ Այսպէս , անուչ ու ազի քուբեր։ււ մէչ վատնութեան Համաձայն , ^եր մ անաց էն եբբ պատե­

ժէքը ոշտիւ ըլքրոնելոլ համար, միտք րերենք որ ապրող «աուէ>6» կոչուած նախատիպ կենդանի էա­ րազմէ վաէյճանէն յաչողած էին շէնել արուեսաա–

Հրե|սաեբը, որոնք թիւով , դրամով եւ միջազգա­ կը, որ միակ բչէչէ մր կը բաղկա\նայ, կրնայ չաբ– , կան •անդամներ , որ շարժման մէվ կբ գրուէին ու­
յին ազդեցութեամր , սահամեմատ մեծ ու զօրա.
լոր են քան հայութիւնը, պատերազմի տեւողոլ - միլ, . երբ սննդական մասնէկէ մը Հանդիպէ, զայն՛ ղեղին միվոցաւ : Մյգ, փորձերբ Հիմնուած է ին այն
թեաՏԹն ալ այնքան հալածուեցան ու տառապեցան,
իրրեւ ազգային տուն իրենց խոստացուած շրջա­ ,ի.ր մէչ կ՚առնէ ու կբ մարսէ : աես\ո ւթեան վրա ք թէ՝ մ արդուն վզային գր ո ւթեան–
նին՝ Պաղեստ|ինի մէջ , քաւնի մր տասնեակ հազար
գաղթական տեղաւորելու համար, քաղաքական եւ .՝ Երբ խ՛ո՚ չորաոո յց ով բ^չ մբ քննենք–, ՛անոր մէչ մէվ կքճ չբ^էի ելեկտրական Հ<ո ս աև ք մ բ ,՜Հետ ելա " -
այլ կարգի այնհնարին դժովւտւ*ւթիւններռլ ու ար­
գելքներու դ է մ կը գտնեն ինք զինքնի՛ն, եւ չեն կր­ կը տեսնենք գոյութիւնը նախաՀիլթի (թաէՕթ1&Տտ&) եար , ուղեզր վզային դրութեան կեդ՚րռնբ Բէէա էո վ *
նար սար ու ելք գտնել ատոնց մէջէն* մինչդեռ
նախորդ պատերազմի զինադադարին, մեր մէջ շա­ /./. կորիզէ մը։ Այս վերչէնբ էր մէչ կբ պարուն՛ա­ այգ կերպով իր Հ ա կաղգեց ո ւթ իւն ր կ ին ա յ փոխան­
տեր կը խորհէին5 թ է Հրեաներ, հայ ժողովուր­
դէն աւելի յաջողութեամբ ու ապահով պիտի իր)աս կէ այլազան տարրեր , որոնցմէ .ոմանք որո չ գեր՝ ցեր արուեստական անդամներուն :
կանացնեն իր՛ենց ազգային նպատակը, եւ այդպէս
ցոյց տուող միջազգայ՛ին պատոառնեբ ու երեւոյթ­ մը կը խաղան մառան գա՚կան ո լթեան մէչ, ել ու - ՚ <Է ՒՒՍՒՒՒՒՒԼՒՒՒՒՒՒՅՒՒՒՒ ^։ՃԻրա1ի
ներ ալ պակաս չէին», կը գրէ «Հայաստանի կոչ–՛
րէչներ որոնց մասին գիա՚ոլթիւյնը չէ կրցած տա­ Հ Ա 0Ա Ս Տ Ա Ն
նակ» •
կաւին որեւէ բացատրութիւն մը տալ :

Այս մանրադիտակային աչխարՀը կարելի չէ 4ԱգաՎե\ւէկհ
իբր անկախ կամ ինքնավար
տիեզերք մը նկատել։

Որչափ խորացնենք քննոլթիւևները բչիչներու

ներքին կազմութեան ել անոնց բաղմադիմի ու ա^ւաջադ^ոՆթիհա^հ^^^

փոփոիսա՚կան երեւոյթներու մասին , այնքան աւելի

մեր. ուշազրութիւնբ կբ գրաւէ \այն– դերին կարեւո– Հայաստանի տնտեսական նախարարութեան

•րութիւնբ , զոր կբ կատարէ ներքին Հեզուկին մի - մշակած ծբադիբնեբուն Համաձայն , որոշուած Է*

Ըսենք անմիվապէս ,՝որ ճիշա է , թէ ներկայիս , վավա քրք , ՛ոբ անՀբաժեշտ է կենդանի բվիվիս Հա­ կառուցանել տաԱր պանրագործարան , որոնց

ստեղծուած միվազղային կնճռոտ կացութեան Հ՜ե–, մարէ Հեղուկ միվավայրբ Հարուստ է սննդական մէվ Կ իւղէ լգա ր ա յինք , Աանթաշինբ, ք*ասարդե -

տեւանքով, , Հբեաներք գժո ւաբ ո ւթեան Հանդիպած նիլթեբով , մ իւս կողմէ* ներքին թունաւորմ ան չաբինբ, Ապիաակինր եւ Թալինինբ : ք^ասարգեչա–

են Հ արիւր Հազար եւ ոչ թէ «քանի մ բ տասնեակ •՜առավքն առնելու Համար , ա% դուրս կբ վանէ վԳ*ա– րի մէվ խտացած կաթի գործարան մր Հիմնել Հ՚Ե՜
Կոչնակէ ֊•ս՜ակաբ աւելորդ նիւթերրէ
Հազար» , ինչպէս կբ խեղաթիւրէ «Հ* րեւանի ատաղձագործական չոր սօսինձի գո րծա -

գաղթականներ Պագեսսւին փոխագրելու իրենց– ա– Ներքին ՀՀ եզո լկի մի վա վայ ր ին բաղադրութիւ­ <րանր մինչեւ տարուան ՚վերվ աւարտել •

՚ռավագրութեան ,մէվ ։ Ատիկա իրողութիւն է ւ՚^Լտ– նէն շաբոլնակ կ ազդուի ամէն ղ ործա բան , ամէն Երեւան ի , կիրովականի եւ շբվանա՜յին ԼոԲս

կէ անգին կբ սկսի պատմութեան եւ իբականու - կեդրոններուն մէվ օրական Հարիւր թոն\ Հաց թխե­

թեան բիրտ խեղաթիւրում ր Հ որ լրբութեան Համ­ լու րնգՀ * կա բոզութեամբ Հացի նոր գործարան -

բաւ վա յեղող «Հա յասաանի կ ո չձ*ակ»ի վա յեէ չէ ; նիլ , բայց ո^ւրտեզ , Հայաստանն % Ոչ * ՝>այ տարա­ ներ կառուցանել ; Վ^երաշինել Երե*֊անի Հրուշա -

Ըստ «Հ * կոչնակվի, ուրեմն, Հրեաներբ, քաղ - գիւ րնե րու Հ ամար Զ ի չէ րին ա՚ռավ^ա՛րկե՛ց 2000 մ գոն կա ր ան ր եւ Լէն ինա կան ի մէվ ն՚որբ շինել :

դատելով Հայերուս Հետ , չեն յավողած գէպի Պս՚– Հայաստան էն Հեռու Հիւսիսային կովկասի կոլբւսն Աւարտէ ւ «եք երես» տ եսա կի գինի ի գործարան ք

ղեստին ներգաղթի , աձէ խօսքով իրենց ազդաՀա– նաՀանզք : Ասիկա. Հայաստան բնա կչո ւթեամ բ ղ օ ֊ Աշտարակի շրվանին մէվ՛ 600 Հ աղա ր տէքալիա բ

ւաքման գո բծ՜ին մէվ : Պատմական իրողոլթիլնբ , րացնե^լ կր նշանակէ «Հ * կոչնակվի տբամաբա - տարողութեամբ , Գ>ոնե)աքի նոր գործարանք Երե -

սակայն , ԳԼԻ՚ՈՎ^ա Հակառակ է «Հ • կոչնակվի մա ւ աս ռ ; ւան ի մէվ՝ 400 Հագար ւո է քա լի ա ր տարողութեամբ X

պնգումին ; ԵԼ ինչո^ւ բրաւ այդ աոճավարկք Զ ի չէ ր ին է Այ" Գինեգործական1 նոր գործարաններ կառուցա­

Անժիստելի իրողութիւնն՛ այն է , որ Հրեաներբ , ՜Հարցի ճշգրիտ պատասխանի մէք է , որ կր պար - նել Հոկտեմբերեանի , Գոլինի , նաեւ Միկոյեանի

Ա^Գէիոյ օգնութեամբ , Բրիս պատմութ՛եան մէվ զուի ,«Հ * Կ ո չնակ՚ֆի խմբադբականի ամբոզվ չարա­ եւ Կ իբովի անուններով սո լխոզնեբուն մ էվ ;

աննաիւրնթաց բան մբ Հ Երկ"*– Հագար տարի իր մտութիւն բ X Երեւանի մէվ կառոլցանե/ գարեվոլրի նոր ղ որ­

Հայրենիքք չքած՜ ժողովուրդ մր .վերադարձաւ իր Առաւե լա պէս ֆ$ ո րՀ րդա յին Ո՚ուսիո ք ն իլթակաս ծա բան ՝ տար եկան 75 Հ ազար ի Հ եքթո լիտր դաբե–

ցաւ եւ ստեղծ՜եց իբ պետականոլթիւնբ : ավակցութեամբ I 9 2 0 — ֊ 2 1 ին Հայաստանի եւ Տոլ - վուրի կարոգութեամբ :

տցաւ ել ստեղծեց իր պետ ա կանո ւթ իւն բ : նաստանի վրայ տարած իր յաղթանակէն յետոյ , Վ^եր ա կան գն ե լ եւ րնգլա յնե լ «Արղնի» , «Ջեր -

Կրնա®յ «Հայասաանի կո չնակ» երկրորդ նման Թուրքիա I 923^5ւ գնաց բագմե լու Լողան ի խորՀ րր– մուկ» ու «Գիլիճան» Հանքային վուրերոլ քանակբՀ

երեւոյթ մբ ցոյց տաշ Հ ամա շխարՀ ա յին պատմու— գաժ ո գո վին մէվ , դարձեալ կռթնելով առաւե լա - Աւարտել եւ 1947^5/ օգտադո բծել Արզնի ի ա -

թեան մէչ , ԱԼԷԱ Խ ո րՀ րղա յին (ե ուս ի ո յ դիւան ագի տա կան ա - սլակիի գործարանք։ Երեւանի մէվ ապակիի նոր

Պատմական իրողութիւնն այն է, որ Համա շ - վտկցւ/ւթեան վրայ ; գործ ա բան մը Հէմնել ,

խաբՀային Առա վին Պատերազմի վերվալորու - Հակառակ «Հ . կո չնակ»ի պնդում ին Լողանի Մարաունիի շրվանին մէվ կառուցանել տարե­

թեան Պաղեսաինի մէչ կայէն ընդամէնը 56.000 խոբՀրդաժողովի օրերուն ^Թուրքիոյ Հայոց ՚)*աաի կան մէկ միլիոն տուփ արտագրող պաՀածոյ ձուկի

Հրեաներ : ԱՀնգլիո յ ավակցոլթեամք կազմակեր­ արզ աբ քուծում ի մ աս ին «ա կն կա լո լթ ի ւնե ր ր գործաբան. մբ X

պուած Հրէական ներգաղթի իբրեւ արդիւնք Հրր - բարձր2> չէի՛ն , այլ անբաղդատելի կերպով աւելի Միվոցնւեր ձեռք առնել Հանրապետութեան բո­

եանե րու թ ի ՚ ֊ ք Պ աղես ա ին ի մ էվ \ 942^5/ Հասաւ պա կա ս ^ ին , քան \ 920ին Ա եւրի դաշնագրի սա Ո– լոր քաղա^ներռւն եւ շրվաններ ո ւն մէվ, տեղական

478.449, Էսկ ներկայ \946Է Օդոսաոս 20էն Հաս ահ րագրոլթեան օրերուն : Ե ՛֊ ա յնո ւամենա յնիլ Հա ւ * պետական ել Համ ագո րծա կցական արդիւնաբեր ու—

է 550.000/՛, Նախորդ պատերազմի զինադադա՛րէն Ղ՚աա՜ր^ մինչեւ որոշ աստիճան մբ կբ ճնշէր քաղա­ թեա% Լ ա յ ս զարգացման Համար Հ Տեգական արդիւ­

մինչեւ այսօր Հրեաներու թ ի ՚ ֊ բ Պաղեսաինի մէվ՛ քակիրթ մարդկութեան այսպէս կոչուած խիգ^ր նաբեր ո ւթե ան , արՀ եսաագիաական Հ ամագո րծա՛կ­

տ ա սնապատ կո ւած է ՝ 56 Հ աղա ր բ բարձրանալով Լողանի մէվ՛, Թուրքիոյ Համար այգ Հաճելի չէր յ ցականի եւ Հաշմ անգամներուՀ ամ ագո րծա կցականի

550 Հազարի ւ Եթէ նախորդ պատերազմի զինա - Պէաք էր ամէն միվոց ձեռք առնել Լողանէս դոլրյ արտագրութիւն բ \ 950ին ՀասցնելՀ 60 միլիոն բբ՛՛ի*

գազարէն մ ին չեւ ա յսօր 1ԱորՀ րգա յին Մ իոլթիւն բ նետելու Հայոց Գատրx Ե՝*- Հոգ է, որ Թուրքիո ք Ամէն կերպով ընդլայնել աբդիւնա բե րո ւթիւ–

Հայաստանի սաՀմաններէն ներս առած րլլար ամենամեծ ծառայոլթիւեբմատոյց ԽորՀրդ* Ա՛ո ւ- նբ, ոբպէսզի 1950/5՛՝ բազգատմամբ \940ին, ար -

նո յնքան Հայ , ո րքան Հրեա յ է մտած Պ ա զե ս տ ին , ււ ի ո յ արտաքին գործավար Զ ի չէ ր ին • Գոլք կ^րսէք, տագրութիւնր Տ անգամ աւելնա յ ՛ Նոյնպէս աւել -

իԺԷ տա րագի լ Հ այո լթեան Հ սկայ բազմ ութիւն ցնել ամանեղէնները , ՚ կաՀկաբասէներէ , Հագուստ ,

"— ԼՈէ՜Բ2. նէս "*էլէո<ն) մենք այսօր ներգաղթի կայ, որ Հայրենիք չունի . ազէկ. Համեցէք, մենք գորգ է տեղական չէնանէլթ, սայլ եւն՛;

Հարց գրեթէ չէինք ունենար : պատրաստ ենք 300.000 տարագիրներ րնդունիյ Հօշ/՚ԿԷ արտաղրո ւթէւն ը աւելցնել 2.5 անգամ ,

« Հ • Կոչնակվի խեղաթիւրումներբ, սակայն , կուրանի չրվանր։ Ալ ինչ Հայկ* Գատ , ալ ինչ Հո­ կարասէները՝ 1.6 , գորգը 3.2, մետաղեայ մաՀ–

Հոգ կանդ շեն առներ % ղային սլաՀանվներ Թուրքիայէն , երր մենք պատ­ ճակալները՝ 2.7, Հփւսուածեզէնը՝ 8.6 անգամ :

Հ\,երգաղթի իմնգիրբ նոր չէ» , կբ շարունակէ րաստ ենք տեղ տալ տարագիր^ Հայերուն : Երեւա՛նէ մէչ կառուցանել եւ \ 947էն չաՀա -

«Հ * կոչնակ»։ Աակայն ներգաղթի իրական շար - Հակառակ «Հ* Կոչնակվի պնդումին, Լողանի գործման յանձնել յախճապակէէ գործարան մը, որ

ժում չեղաւ մինչեւ Հիմա; Միայն, Լողանի քօնֆէ– մէվ ՀԶ իչէրինի առավարկբ խոր մտադրոլթեամբ 800 Հազար յախճապակեայ առարկաներ պատրա՛ս­

րանսին , քՍորՀրդային Միութեան արտաքին գո ր ֊ եւ րստ պ^ժան ւո յն նկատի առնուեցաւ» անոնդ տէ : Կարասիի գործարան մբ, երկու միլիոն րուպ–

ծավար Ջի չէ րին առավարկեց 300.000 Հայ տարա– կոգմէ, որոնք յենակէտ կբ փնտռէին թաղելու լի արտադրանքով։ Աետազեա ք ամաններու գո ր -

գիր Ր^՚գունիլ; Աակայն, այգ օրերուն ա^լեկալոլ - Հա յկ . Գատ ր : ծ արան , տարեկան. 800 թոն կարողութեամբ : կազ -

թՀաիյւննեարզբ գին բաբրձրլղձէաիննքԱ,ե թբուէնԹուՀրքիամոյաձայ Հայոց Դատք, ԱՀա Զ ի Հ էր ի" ի ծ առա յՈէ֊թի^սբ Հա յոց Գատին մակերպել գործնական պիտոյքներու լայն սպա -
արդար
լուծում պիտի գտնէ , Ջիչէրինի առավարկբ Լողանի մէվ։ ռումբ։ Աշակերտական տետրակնեբու աբտաղրու–
խոր

մատղր ո ւթեամ բ եւ րոտ արժանւոյն նկատի չառ­ «Հայաստանի կոչնակ» այսօր ո / ան իրականոլ– թիւնբ 2.8 անգամ աւելցնել :
նուեցաւ՝^. Համար պէտք չունէր ,
թիւնով իւ ան գավ աո ո ւե լու Ընգլայնե/ բազմատիպ (փՈ|իկրԱւՓ) արդիւնա–

Այս պարբերո ւթեան ամէն մէկ բառէն տակ որքան տգիտաբար , նոյնքան չարամտաբար խե - բերութիւնն ու Հրատարակչական գործը։ Աւելցնե/

պատմութեան չարափոխում կայ թագնուած : ղաթիւրելու մօտիկ անցեալի այնքան թարմ պատ­ ղրքերոլն եւ ամսագիրնեբուն Հրատարակութիւնը

Այո, Ջէչէրէն , Լողանի խորՀրգամոզովի մէչ մուիմ ի ւն ք : ել անոնց որակը բարձրացնել :
բնգու–
առաջարկեց 300 Հազար Հայ՛ տարագիրներ (Խմրա^րւակսա «ՀԱ8ՐԵ՚եԻՔ»ի) 1950^5՛ Հողային աշխատանքներս ւ մեքենայա~

Fonds A.R.A.M