Page 6 - ARM_19-1946_04

Բժ, 8ՈՀՍԷՓ ՏԷՐ-ԳԱԻԹԵԱՆ ՀԱՏ ԱՍ ՏԱՆ նիւթեր, որոնք կը նպաստեն մեր արգի գրակա­
նութեան
եւ երաժշտական մշակոյթի զտրգացոլ -

մին։ եո՚րՀրգային պայմաններուն մէՀ, ինչպէս

սՍաքաթ Նովա» ևպչախոււքրը մեր մշակոյթի րոլոր օէախներր անխտիր ել. ա–
մեր
Այսօր՝ երէլրորֆ. Համաշխարհային պատերաղ֊ նոնց մշակները, նոյնպէս եւ ժամանակակից

մ Խ յետրյ՝ երր Հարբային բարքերի անկումը օրը 0 «. գուսա՚սֆերշ պեթաքլան մա^միններու ամենօրեա,

օրին աւելի Է ծաւաէւոլմ ու խրբանոֆ֊մ , երբ բ.ա– «Սով. Հայաստան» ամսագրէն, մեր հայերէ– Հոդատարրւթեան առաբկաէ ՜են; Պետութիւնը կր

բր յա կանի ել. անբարոյականի, թԲյԼք^ք^բիԼէի էհ ք^վ– ֊ Հովանպք-որէ եք– կշ նպաստէ դոքսբւ՚ևակաս արրլես–
ա<ե^Րյ(ԼաէՈրիԼէԻ բաՀմաննեբԸ, ՚թԽա&❁0 նմանիր
քլաբիիս ՚, իսպ՛առ ԲՄ ե Գ"Ւ»^ֆերը չեն

վիբացել, փոչիաոիլ ին , ՚&ԲՐ միղկոլթիւնֆ ու. շա– .Հ*"/ քք՜Ղ։ոք1ոՒԲ(1(Լ քԻ^էն Ի ՎեԲ է,աք քՐԲա^ է՛ անցեալի միայնակ երգիչներոք-ն որոնք մատնուած

Համ ոչութ֊ ի ւնբ, Հաւատա դրժութիւնն ու, քսհՀթիլ– դոք-բանական բւբուֆբսւը; Անոր սրտին մոտ եդած էին իրենց ճակատագրին : Անոնք ներղրաւոլած են

նբ փոխադարձ մրցման մէք են, երբ արդարու­ է գուսանակա՛ն երգն ու եըաժշաութիւԼը , գուսա­ խորՀ • Հայասպանի արուեստի աշխատողներու,

թիւնն ու ճշմարտութիւնը պաաուաղուբկ են եղել , նական ուսմունքը; Աեծամեծ Հանդէսներու թէ շարքերուն մէիԱնոնց Համար ստեղծուած են աշ­

կոՐՈէ֊ս*Ո(Լ սէյնպիսիՀ մի բաբոյական ու գաղա­ գիւղական սենեակներու , Համաժողովրդական առ­ խատանքի բոլոր պայմանները։ Անոնց երդերուն

փարական մեն՜ութեան ,ո րպիս ին Էր մեր Հանդուց– ներու թէ գիւղերուն մ՛ԷՀ ,ս րճա ր անն ե րո լ կամ Հրա­ մէչ չկան անցեալի դարաւոր վիշտն ու մորմոքը ;

եալ մեծ բնկեբ բժ * ՅովսԷփ Տէր Ղ*աւթեանբ ա– պարակներու մէՀ, ամենուրեք գուսանը եղած է. Աիրոք քաղցրութեան Հետ անոնք կը դովերգեն ա–

ռանձնապէս ղգալի է • • ՝• ցանկալի Հիւր, սիրելի մարդ, յարգուած ու մե– ղատաղբուած Հայ ժողովուրդի աշխատանքը ,խոր–

Հ *3 *Ղ՝աշնակցութիւնբ իր 56 երկար յեղափո­ ծա բո ւած է Հանդիսականներ ու կողմ է : րո ւ սա նի% Հ բրդային ղի –֊Հ ազն ժողովուրդի Հերոսամարտերն
տուել է բաբո յա­ առ^ել բաց եղած են բոլոր դուռն եր ը : Ան մ ուտք ու անոր մեծ ղեկավարը
խական տարիների ընթացքում մեհ՝ .ունի ամէն տեղ՝ սկսեալ գիւղական խրճիթէն մին­ աւելի լուսագեղ Աթալինը, կԳրգեն մեր

կան ու դա դա փա ր ական տեսակէտով բաղում չեւ իշխանաւորի դդեակր։ Եւ միշտ ալ անոնք, ի– ապագան :

ղէո9 քեբ , որոնք որպէս մ ի—մի վառ. փարոսներ ա– ոենս Հ ետ բերած են սրտի իւօսք, սիրոյ տաղ, ի– Հայ ֆիլարմոնիք գուսանական֊ երգչախումբը

ռ աքն ո բդել են Հայ բազմ ո ւթ ի ւններ ին դէպի աղա– մաստալից երգեր աշէսարՀի ու կեանքի մասին : որ ամենայն իրաւամբ կը կոչուի մեյ– Հանճարեղ

ա՝ու֊թիւն , Հ աւա սար ո ւթ ի ւն եւ եղբա յրութիւն ; Գուսանները եղած են ռամիկներ , . ժ՜ողովուր­ դ^ւ^ան-բանս-ստեզծ Աայաթ ;. % ո վայի. ան*լձ»վք

Այղ փառաՀեղ փաղանգիս էր ե՛ւ մեր ոիրելի դի ՝ ծոց էն դո ւ֊րս եկած՝ Հասարակ .մարդիկ , ^.խալ­ խոշոր գեր կր կատարէ .գուսանական արուեստը

մեն՜ բնկեբ Բժ՜՝ ՚ Տովսէփ Տէր Ղ՚աւթեանր՝, խի նոքաբներ^> ,.. շատ. անգամ կիսագբագէտ մար. .–^զ– արգացման ասպարէզին մէՀ։

Այսօր , երբ զուգելով մեր վիշաը , յետադարձ գիկ I ՜Անոնք– իրենց երգերը Հիւսած են Ժողովուր­ ժոզովուբդր Հերմօրէն կր "իրէ այդ խումբը։

Հայեացք ենք նետում նրա անցած կեանքի երկար դի չեզուով եւ ժողովուրդին Համար ( երգած են Զկայ Հայաստանի մ ԷՀ գիւդ մը որ լսած չրԱա,

ճանապարՀի վր՛ ՛բող յմենից սիրոյ քաղց բութ ի ւնն ու թովչանքբ , ստեղծած են այդ խումբի մասին : Անոր Համերգները սիրով
չարձանագրել,
որ թէ՛ կո լ սա կցակս։ 5, - յեղափո­ բարո յ ա գի տ ա կան–խ ր ա ա ա կան տաղեր կեանքի ու կ՝ունկնդրեն թէ քաղաքներու և թէ գիւղերու մէի

խական եւ. թէ Հանրային կեանքի ասպարէզներ ո ւմ աշխարՀ ի մասին , նկարաւրրած են իրենց ժ ամ ան ա– Խումբը կուտայ մեր գուսանական գեղեցիկ երգե.

նրա միակ մեծագոյն ու անյաղթաՀարելի զէնքն կի նշանաւոր դէպքերն ու անցքերբ եւ վեբքապէս բու լաւագոյն նմոյշները, 6լ այդ, երդերը ՛կր կա­

է եղել իր յարատեւ արթուն ու մաքուր խիղոբ : անոնց ամէն մէկը երգած է ժսղոփուրդի վիշտն տարուին Հարազատօրէն, մեծ Հե ր մ ո ւթե ամ բ եւ

Գիտնական էէրէ Հռետոր չէր, անուանի գրա– ոլ ^արիք11՛ Համարձակօրէն ու կրքոտութեամբ, վարպետոլթեամբ :

կանագէտ չէր եւ ո՛չ է լ մ ա րտբկ—յեղափո խական , անոնք խարազանած ու ծաղրած են իրենց ժամա– Գուսանական երգի խումբը կազմ ակե ր պո լած

լւայց ամենքից՝ ընկերներից եւ՝ Հակառակս րգն՚ե - եակի մարդոց անօրէն վարմունքն ոլ թերութիւն– է 1938^5՛ Հանրապետութեան ժողովրդական ար -

րից ճանաչոլահ֊ եւ ընդունոլած բարոյական; մեծ ներբ , չխնայելով ոչ ոքի , ո՛չ իշխանաւորին , ոք ուեստագէտ Շտրա $ալեանի դեզյզր ուեստական

հեղինակութիւն: կղերին եւ ոչ ալ Հանբային ցեցերուն : ղեկավարութեամբ : ԱռաՀին Համերգները ցոյց

Նրա Հոգեկան մաքրոլթիւնը, ազնւութիւնը, Հայ գո ւս ան ա կան դ րա կան ո ւթ ի ւն ր վերքին ե– տուին խումբին կենս ո ւնակո ւթ ի ւնը եւ կանխորո­

շիտակութիւնը, բացառիկ Համեստութիւնը, միա­ րեք Հարիւրամեակին կը Հաշուէ աւելի քան 400. շեցին անոր յետագայ յաջողութիւնը։

ցած առասպելական սա կալախօս ո ւթեան եւ ան — գո ւս ան , որոնց մ էք եղած են ա յնպիսի պա յծառ իր դո յութեան ութ տարուան ընթացքին երգ -

յոգդողդ կամքի Հետ՝ պաշտպանեչոլ կեանքի մե­ գէմ քե ր , ինչպէս ՚էյազաշ Տ ովնաթան բ , Ա ա յաթ - չախումբը տուած է աւելի քան 1600 Համերգ։

ծագոյն բարոյական արժէքները՝ նշմարտՈԼթիւնն (յ ո վան , Հյիրինբ, Ջիվանր եւ ուրիշներ։ Հայրենական մեծ պատերազմի տարիներուն խում­

եւ արդարութիւնը, ահա՛ . Տովսէփի զէնքե­ Մեր գուսաններուն ձգած ժառանգութիւնը Հս­ բը լայնօրէն սպասարկած է Կ արմ ի ր Բան ակի ռազ­
միկներուն՝
րը, որոնցով նա գոյութեան կռուի մէջ պայքարեք, կա յական գանձ մ ըն է որուն մի քո ցաւ. ո չ մ իա յն զօրամասերուն Հանդէսներ սարքելով ճակատամերձ
րուն մէի
է բոլոր շահամոլ ու^եենղ,, կեղծ ու մոլի տարրերի կը ծանօթանանք մեր ժողովուրդի մտաւոր անցեա/ եւ զինուորական Հիւանդանոցնե -

դէմ՝ լինեն կուսակցական թէ տ չ—կուսակցական կեանքի Հետ , այլ ել կը քաղենք շատ արժէքալոր.

շարքերից ելած ւ Սակայն խումբին դո րծուն է հ ւթի ւն ր չի սաՀ–

Արթուն պահակ/։ նման նա կանգնած էր կու­ մանափակուիր միայն Համերգներ տալով։ Ան խո­

սակցութեան բարոյականի ել վեՀ գաղափարների զարկելն ու ծածկելր ։Նա այնքտ՜յն Համոզուած էր շոր աշխատանք կր կատարէ գուսանական երդերու

անյողդողդ ու անսայթաք իրականացման ճամբին X. Գաշնակցոլթեան ոյժի, Հեղինակութեան ու կուռ Հալաքումին , ուսումնասիրութեան եւ վերամչա ֊

իւ Հատու էր նրա խօսքը ո րպէս սուր , անդք՛– սաս՛* ՚ " ՛ * » - - ֊ - • < ւոա–"– * — ՜ – – " ՚ ՚ " ՜ / " ~ ՚ " ~ * * "*՛Հ֊1I կոլս ր՚յ ս է շ ՛ ։ Ս*յս տնոյշ երգերը զոր՝ կր լսենք բե­

՛ե՛՛ւ եա եղաւ բարոյական այն մեծ Հ եղ ինակոլ– ինքն ա քննա դատ ո ւթի ւնբ Համ արում էր անՀ րա - մէն, մեզի կը Հասնին , կարծես , «պատրաստ» , ե–

թիւններից մէկը, առանց որոնց ընկերային կեան­ ժեշտ կուսակցութեան յառաքգիմութեան ու զօ - րաժշտական եւ կատարողական վերամշակումէն ,

քը քայքայլում , տ արրալո ւծւո ւմ ու դառնում է րացմ ան Հ.ամ ար ; Եւ֊ կեանքն ու պա տմո ւթ ի ւն ր\ նո լագաւո րումէն վերի

լպրծուն ... արդարացրին նրա ա յգ տեսակէտի ճշմ ա ր տ ո ւթ ի ւ– Այս է երգչախումբին մեծ ծ սււ ւ ա յո ւթիւննե -

Բայց կեանքի մէջ ո՛չ մէկ մեծ գա գա փար , ո՛ Հ նը ու շաՀ աւէտ ութ իլն ը % րէն մէկբ :

մէկ ՛վսեմ բարոյական սկզբունք չեն կարող ոելէ Բժ . $ովսէփր պատկանում էր Հ *Տ • ՚ք*ս/ շնա կ֊

գորձ-իչի կեանքի մէչ լինել արժէքալոր ել ազդու, ցութեան դիւցազնական ժ,ա մ ան ա կա շր քան ի գո բ - Ներկայիս երգչախում բին երգացանկին մէչ՝

եթէ միացած չեն անտրտունջ ու անվերապահ դո– ծիչների Լքեղ փաղանգին ել մինչեւ իր կեանքի կան մօտ 200 դիւցազնական , քնարական եւ երգի­
հաբհրոլթեան հետ :
վհրքր անխաթար պաՀպանեց նրա գաղափարական ծական րնտիր երգեր՝ առնուած մեր լաւագոյն

•ու բար՛ոյական վեՀաղոյն աւանդներբՀ գոլսաններոլ գործերէն : Անցեալ աշնան Սա յաթ -

Հ՝ . 3, • Գաշնակցոլթեան 56 երկար տարիների, ՝Բբիստտվէորի , Աիմոնի, քրոստռմի անբաժան ՛Աո վայի մաՀուան \50ամեակին աո թ ի լ երգչա -

կեանքն ու ղործունէտււթիւնը արդէն իսկ եղել է րնկերակից ու գործակից Բժ . (ֆովսէփբ մնաց ան­ խումրբ պատրաստեց նոր նուաղացան կ որուն մէչ՝

անսաՀման զոհաբեր ութիւն ների մի անծայրածիր բաժան նրանցից դագա փա բա կան օր էն ու բարոյա– մտան գուսան - բանաստեղծի ոչ միայն՛ Հայերէն ,

շարան։ Պատմութիւնը, թերեւս, կարողանայ իր պէս , երբ ն րանք ա յլեւս չկա յին : Հա յութեան ամ– այլեւ ադրբէշաներէն ու վրացերէն երդերու լա­

անաչառ էջերում արձանագրել սիյալնեբ , սայթա­ բոդքակտն ազատագրութեան Համար նրանց պար– ւագոյն նմոյշները։ Այժմ խումբբ Հրապարակ կու

քումներ նրա գործունէոլթեան ընթացքին , կարող զած ղր°ձԸ Յ՛ովս է փը բարձր սլաՀեց մ ինչեւ իր. գայ Աայաթ - \,ովայի բոլոր ընտիր երգերով, ե–

է մատնանշել նո յնիսկ նրա շարքերը սպրդած բա­ վերքին շունչր : Ե*՜ իր մաՀով նա Հայկական ՚^քան֊ րելոյթ մր որ կա ր ե լի չէ նշանակալից չհամարեք

յտս ա ես աան թուլամորթ տարրեր, ր ւ ,յց երբեք. թէոնում աւե լացրեց, մի նոր շի ր իմ , ո ր մ ի լսն ե ր ի յեր մեծանուն բանաստեղծի երդերու ժողովրդա­

պիտի չկարողանա յ մատնանշել գոհաբերոԼթեաԹ Հետ պիտի դառնա յ բո լո ր ազատ աս էր ^ մ ար ղա ս է ր կանացման գործին մէչՀ քցումբի նուադացանկին

պակասը նրա հաւատաւոր եւ ուխտեալ ղործիչնե–, եւ ազնիւ Հոգիների ուխտատեղի ու Հ ոգեկան ներ­ մէք ՛զգալի տեղ կր գրաւեն ժամանակակից Հայ
դուսաններոլ
րի մ է ջ : շնչման վայր * • • : * գործերր։ Վերոյիշեալ դուսաններու

Եւ֊ մ եր Հ՛ան դո լցեալ մեծ րն կե ր բ ք^Ժ • Յ ո վ – Ղ՛ու , սիրելի Բժիշկ , Հրաժեշտ աւիր ալս մե­ երդերուն Հետ միասին, յաջողութեամբ կը կա -

սէ՜Փ Տէր Դաւթ-եանը զոհաբերության կենդանի ղաւ ո ր աշխարՀ ին առանց բախտ ունենարոլ տեսնել տարէ գուսան Հերամի, Աշոտի, Աերոբի, Գրիգո֊
խորհրդանշան էր։
•Մայր Հայրենիքի ամրոդքացումը : Նրա խոշոբա - քԻ 1 Ազասիի , Իգիթի ել միւսներու երգերը։

Հալածանք , բանտ , տա ր ագբ ո ւթի ւնէ , • ոչինք գոյն մասբ՝ խոպան ու ամայի , դեռ մնում է թըր– Ժամանակակից մեր դուսաններու մէջ, Շերա­
պէտք է տալ
կա ր ո ղա ց ան կոտ րել նրա ղոՀաբերող Հոգու կո ր ո– քական վայրագ իշխանութեան ներքոյէ Էքլ ամե­ մէն վերջ անպայման առաջնութիւնբ

Վբ ; յ^րաւաբտն չէէ^ ե լո վ Հանղերձ , նա եղաւ կո ւ– նաքստմնելին ա յն Է , որ ծերացած , ա յ լաս ե ր ած , Աշոտին, որուն երգեր ր իրաւամբ այնքան մեծ 1/ի

յկցական Գերագոյն Դատական Ատեանի մ շտա — աշխաբՀակաչութեան անկուշտ ձգտո ւմն ե րո վ յբդ– րով կ երգոլին Հ ա յա ո ա ան ի ել Անդրկովկասի միւս
դեռ շար ո ւ՝նա կ ո ւմ Է զօ ր ա–
կան նախագաՀ բ ^ ո յէ ի արգարամ տութիւնն եր բեք փացած Արե ւմ ո ւտքբ Հանրապետութեանդ մէջ •

կասկածի տակ չառնւեց նո յն ի ո կ նրա դատապար­ վիգ էի՚նեչ այգ գաւազի ր իշխանութեան **. Գուսանականէ խումբը վերջերս Հրապարակ

տածներ ի Կողմից I Բայց Հոգ չէ՛ ; Պատմութիւն բ վաղուց արդէն կուգայ նոր նուագացանկով «Ամբատ եւ V՛Օ–

Հայ կեանքբ պղտորող, քայքայող ^պատմա­ տուել է իր որքան անողոք, նոյնքան ել արդար ֆիա» գուսանական ՀԷքեաթ-եբդով : Այս Հէքեաթը

կան շա ր ի քնե բ ի ց՝% են՝ Հա յի սել նախանձը , փա­ դատավճիռը թէ ա յ դ իշխ՛անութեան ել թէ յանցա– յօրինուած է \()բդ դա րուն ել կը վերագրով գու­

ռասիրութիւնն ու յամառ մեծամտութիւն բ *•• պարտ Արեւմուտքին • • . Տարակոյս չկա յ , որ դրա– սան Գիւլղագեանի , Համանուագի ղեղարուեստա–

Այգ չարիքների գէժ՛ է լ յաճախ ծառանում էր. մ ատի բա կան աշխարՀ ր իր Հ ոգեվարքի մէք է • . կան ղեկավար, Հանրապետութեան ժողովրդական

Հանգուցեալ Բժ * 3ովսէփը : Մ11ի-լ1իոնI «՜աւո բ - -Հայ ն ա -> ա ա աԱլների նուիրական արուեստագէտ Վաղարշակ ԱաՀակեան վերամշա­

՝Բրիստափորի եղերական մս մ ի անւ՜ յիշաաակբ եւ ՝Բ՚բիսաափորնեբի , Աիմոնների, (հոս֊ կած է այղ Հէքեաթբ ել զայն վերածած է Համեր­

մ ա յն՛ ա բ դա ր ա ց ի օ ր Էն Համ արում Էր որքա՛ն սիսալ տոմների թողած սրբազան աւանդը , որի պաՀպա– գային Հետաքրքրական ծրագրի մը :

բմբոնումնեբի ու մտայնութեան, նոյնքա ն ել նա­ նոլթեան դու՝ թանկագին ընկեր , տուիր քո ամ–

խանձի ու թեթեւամիտ քննադատս ւթե ան Հետե — բոզք կեանքը, աո Հ աւա ա չ Լ այ են,որ Հեռու չէ Հա­ Վաղարշակ ԱաՀակեան ք ա ջ ծանօթ ըլլալով
տի–
լանք , որոնք մ ի ժամտնակաչր քանում տիրում Էին յի լիակատար ազատագրութեան Մեծ Արշալոյսբ,,. գուսանական երդերու ոգիին, կտտտբելապէս ըլ­

կուսակցական որոշ խաւեր ում : րապետելով անոր բոլոր ձեւերոԼն , օժտուած

Էք ւ Հետեւելով Եզնիկ կոզբացու աքն իմաստուն Անցեա/ դարի *)0ական թուականներին , իմ ե– լալով ձայնական Հիանալի տուեալներով, այգ եր­

խօսքին՝ « Ե թ է զանարժանն ըսա– պիսւոյիցն» ո՛չ ր ի տ ա ս ա ր դո ւթ ե ան ս օրեր ին , ես ճանաչեցի քեզ , գերը կը կատարէ պարզ, անկեղծօրէն , սրտաբուխ

յանդիմանես, մի՛ լինիր վարդապեա» — Բժ • Յով– սիրեցի քեզ եւ ՛անկեղծ խոր ակնածանքով առլցուն եւ վարպետօրէն ;

սէփբ եղաւ այն միակ կուսակցական գո բծի չբ , ո ր սլա՚Հսլանեցի իմ Հողում քո պայծառ դէմ քր . եւ Միայն Հայաստանի ա շխատաւո րոլթ իւն ը չէ որ

այժմ , իմ կեանքի արեւմուտքին, լսելով քո մաՀ–
Գամ ա բձակօրէն Հանդէ ս եկաւ կուսակցական մ ա– գէթ այս կը սիրէ ու կր գնաՀատէ «Աայաթ-Նովա» գուսա­
Հ.Ոլան բօթր, Հողեկան պաՀանք զգացի,
մ ուլի էք եր ում եւ զատ ապա րտեց ա յգ սխալ ըմ - նական Համանուագը : Անոր Համբաւը տարած–լած
երկու խօսքով ողբալու քո վախճանը * . .
է Հայաստանի սահմաններէն շատ աւե ի Հեռու. :,
բռնումներն ու մտա յնո ւթ ի ւնները հ Հան գի՛սա քո բազմաչարչար աճիւնին :

Նրա աբդաբամիա ու ճշմարտասէր Հոգուն ՅՈՎՍԷՓ ԹԱԴ-ԷՈՍԵԱ՜ս Անոր Համերգները շատ անգամներ տեղի ունեցած

անյարիր էր կուսակցական կեանքի վէրքեր շ քօ– են եղբայրական Վրաստանի , Ադրբէչանի, Տազս–

թ՝եհրան, ՕցՐստաւ տանի ել այլ Հանրապետութեանդ քաղաքներով

Fonds A.R.A.M