Page 3 - ARM_19-1946_04

8 ԱՌԱՋ

էանյլ, գէթ այստեղ Փարիզի մէք, երր ե էցէ ՀԱՑ ԱՍ ՏԱՆ «ՅԱՌԱՋ»Ի ՊԱՏՄՈՒԱԾ-ԲՆԵՐԸ
մտա՞ծ չերան տղա ք
է մատենադարան մը։ Ես թէեւ

եւ տրեխի՛ն կապերումս Հե՛՜տքը գեռ. ոտքեբուս վբԽ յ ,

կրնամ վստահեցնել (լինք որ անունս ծանօթ է ար­ ՍհւաԱի հ^հկ$^ակագաԱը ՃԱԿԱՏԱԳՐԻ ՃԱՍ ԲՈՎ

դէն Փարիզի մեծագոյն մատենադարաններէն մէկ– Թ

ելյզր ւքին. ֊պաշտօնէութեան , ն՛ո յնիսկ Փարիզի մե­

ծագոյն– գրատուներէն շատերուն , մինչեւ ՛անգամ ԽՄԲ — Ա ^ 6 Տօ71€էւզԱ6 շաբաթաթերթը շա– Երբեմն, ընտանեկան Հ աւաքո յթնե բու մէք^

քիք գբբէ/լան Հհին աաելոլթ իլններովս ել ճաչակ • հէկաԹ-յօդյււ֊տւծ մը հրատարակած.Է իր վերջիս թի– Հասարակ խօսակցութիւննխբու կարգին , %քտրկաք–՛

"սերովս •» :• ՚ •• * ՝՜ ւփՕ-մԷջ .,. ։Սեւ.ա&այ լսիս . ջրել՚եքարակայաններռւ– Գ՚երէն մէկը, կամ միւսը ֊ բլատՀդւթիւն մը կ\քնէգ

՛Ինծի մարտահբաւէր՝ ուղղելու Պարբամեխնի մասին կր, քաղենք գլիաօւր մասերը զո ր^. մ տիկ կ՚ընեն , նխր էլաները^ ըստ պատմ ոլ.ածքինէ

^1*հԸ նուա՞զ յան ձնա սլաս տան է , (գէթ միւս լիմա՛՛ն Հայաստանի մայրաքաղաքէն վաթսուն՝ քիլո - քաղաքավարութեամբ, Հետաքրքբութեամբ կամ

<Ղ1.Լ""Ր) ՚ Հ,Կը յբւնձնարարեմ այս առթիլ դիմ՛եք միթր Հեռու, ծովուն մակերեսէն երկու Հաղաբ յավւշտ ակս ւթեամ բ ;

Ա որպրն ի իր կողմ ԷՆ յի չուան– ուսոլցչապետ՝ներոլնէ մեթր բարձրութեան մը վրայ կը գտնուի Աեւ֊անալ. ՛Քանի մշ առիթներու մէք, ինձ ալ վիճակեզաչ.

նախ գերմաներէն արվի լ, զոր չի դիտեր, եւ յե­ Լիճը , որ շրքապատուած բարձր լեռնագագաթնե - Լսել այդ պատմ ո ւթ իւններ ը , որոնց Հիւսուածքը և.

տոյ ղալ նստիք ու վիճարանիլ Հետս՛» : Այ" սքան– րով, ունի 1500 քառ* ք1*Լոմեթբ տարածութիւն մը անոնց խո բը ԳԲոՀմ ուած դրուագները իմ վըա յ

չելի՛ , այս ՀրաչաՀի՛ ւս նախադասութեամբ մար՜ եւ կր ներկայացնէ սքանչելի Համայնապատկեր <\գեցին խոր տպալս բութ իւններ : Ե ւ որոշեցի ղա­

տաՀրալէրբ ինծի՞ կ՚ուղղուի թէ Աոբսչոնի փբո-.- մբ։ Այո էիճը Համբաւաւոր է իր բիկրեղի նման Ա՛­ նոնք, գբի առնել :

ֆէսէօրներուն ; Եթէ ինծի, ըսի ել կրկնեցի թէ նապակ քսլբերով եւ ձուկերով, մասնաւորաբար Եթէ ու յս պատմ ուածքները արդէն Հ րատա - -

գերմաներէն չեմ գիտեր, բայց ծիծաղելին այն է իր իշխանաձուկով : Աեւանի ձկնարանները մեծ րակուած են հ անոնց Հեղինակներուն ներողամտու­

՝որ, իմ չգիտցած գերմաներէնովս ցոյց տուի Պար– քանակոլթեամ բ ձուկ կը ղրկեն Խ * Մ իութեան բո– թիւնը կը խնդրեմ , ոբպէսղի չնային իմ այս արար­

սամեանի գերմաներէնի սխալը, ա՛լ Հասկցէք , Լ"Ը կողմերբ ։ Ա ե ւան ր ուրիշ Հարստութիւն ալ ու­ քին վրայ՝ խեթիւ կամ ցասումով, որովՀետեւ ի–

բոլոր գիտցած բաներն ալ այսքա՞ն են։ Եւ– Ի՞նք նի։ Եր 5Տոլկէս միլիառ իւորանարգ մեթր քուրերը րենց դործերէն ոչինչ պիտի գտնեն՝ բացի պատ­

Հարկ ղիս Հրաւիրելու որ վիճաբանիմ Հետը, •—• աՀատէին քանակութեամբ ուժ՜ կպարտագրեն եւ՝ հ - մութեան ն իյ-թէն եթէ ղանոնք պատմ ողներ ը կբ՛

զիս պատմելու , իր գերմանագիտութի՚ւնն իսզ ռոդման մեծ կարելի ութ իւններ կր խոստանան Հա­ ցած են պաՀել պատմ ական Հարազատութիւնը , եւ

կասկածի տակ դնող յանդգնութիւնս խայտառա - յաստանի ճար ա ար ա ր ո ւե ս տ ին ու ե ր կրագործ ո ւ. - Հաղորդել ճշղրտութեամբ ;

կելոլ Համար՝ Պարսամեան կրնար ընդունիլ պայ­ թեան զարգացման Համար ; Աեւանայ էիճը կբ թա­
մաններս (տես Յաււաջ, ԱեպտՀ 12)։ ԸնգՀակա - փին երեսունի չափ գետեր , իսկ լիճէն կը բէ՚է գրեն միեւնոյն նիւթի մասին , բայց առա քին Հրա­

ռակն, փախուստ տուաւ ել իմ Հրաւէրս ֆիսթան– Զանգու (Հբազդան) գետը։ Այս վերք ինը լիճէն կը տարակուած գործը՝ մի՚շտ կր պաՀԷ իր կենդանի

պոլլի մեթոտ» անուանեց , ո՛չ , եթէ կը փափա– ստանայ իր քոլրերուն Հարիլրին չորսը , մնացեալը չռ*նչը , եւ յաքորգ ԳԲոդները անոր կը պարտին ե–

քի, կը խոստանամ յօդուածով մը ներկայացնեք կը շոդիանայ կիզիչ արեւուն ճառ աղա յթներուն բախտ տգիտութիւն մը եւ շն ո ր Հ ա կա լո ւթեան

թէ Հին Աթէնքի եւ Հռովմի մէ9 ի՞նչպէս կը սար– տակ ; տուրք մը;

քոլէին նման վիճաբանութիւները, ի՞նչպէս կր Ա եւանայ լճին քուրերը օգտագործելու խոշոր Ա տ ի պ ո ւե ց ա յ ա յս ներածականը ընել , որպէս–

կազմուէին էեիւրիները եւ ի՞նչպէս կը գատապար - ծրագիր, մբ պատրաստուեցաւ որ կը նախատեսէ զի թէ բԱւն Հ եղինակնեբը եւ թէ ա յս պատմ ո լ -

տուէին պաբտեալներբ : Այս բաները մեր լեռնե - Ջ. ան գ ո ւի ափեր ո ւն վրայ ութը քր ելե կա բակ այ ան–, թիւններ ը ղի ՛ո ո ոռն ե ր ը անոնց վըայ նա յին իբրեւ

բուն մէչ չէ՛ր որ սորվեցայ , ա յլ տրեխներս նեաելէ ներ Հաստատել : Լիճին բերանը շինուած է քբանցք այղ ^ եւ չենթադրեն ոչ բանագողութիւն մը, եւ

եաքր երր երգում ըր ի ծ ա ււ ա յել Հայ ժողով ու ր– մբ որուն մէք Հաւաքուած քուրը պիտի Հասնի կեդ­ ո՛չ ալ անոնց նային՝ պատմուածքի թե բո ւթ իւննե–

գին ոչ թէ Համբակաբար , այլ տիրաբար–—Հարա՛ւք րոնական կայանը եւ անկէ պիտի վերադառնաք բու ակ նար կով՛. Ես ղ բ՚ի կ՚առնեմ ինչ որ ի րենք

Բ.ԼԼայ Ե՚-բոպա գալս, (Լսի , երբ մէքս պակսի թե ~ գետը ։ Այս գործողութիւնը պիտի կրկնուի յաքոբդ պատմեւլին :

ւերս փարտելու Հ ամա բձ ակութ իւն ր գրական Հ ր աս­ կայանին մէք եւ այդպէս շարունակաբար ։ Այս պատմ ութ իւններ բ, նո յնիսկ չեմ դիտեր ,

պարակի վրայ * ան Հ ագո րգ մնացած՝ մ տալս րա - Այս ձեւով միեւնոյն քուրը պիտի ոռոգէ Հո - •ո՛ր թուականներուն , ո՛ր երկիրներու ^ ի՛նչ միքա–
ութ իւննե -
կան ում եւ պաշար ամբարելու կաբելի ղերը : . վայրի կամ պարագաներու տակ դրուած են։ Հե–

րէն յ ի սպաս Հայ մշակոյթին։ Ոո֊ոգման այս նախագիծը գործադրուելու վը– տեւաբա ր կը գիմ եմ իմ գրչիս ու ե րեւակա յու •

Այսինքն թէ փոխտհ՝ եմ մլուկին դասարանը յ լ՛այ է ։ *իանագերի քր ելեքտրա կա յանը , որ Հին - թեանս , ի Հարկին զի" ազատ ղ գ ա է ո վ անոր տալիք
Պարսամեան
Ուրեմն գանք բուն նիւթին ,- գեբռբգն է , կ՝աշխատի արդէն եւ 100.000 քիէովաթ երանգներուս , թէ փ՚սկ ր //ան նուազ Հարազատ՝ իս­
բուն նիւթին
շարունակ կրկնեց թէ կբ խուսափ իմ ուժ ունի ; Հյատ արդիական է եւ շինուած է խոբ " կական գո բծին բաղդատմ ամբ ;

քննոլթենէն : Հիմա վերադառնանք բուն նիւթին, Հբդային գործարաններուն Համար գործածուած X

ա՛յս անգամ, սակայն , թ ո յ լ պիտի չտամ իրեն նիւթերով։ Երեւանի ել շբքականերու գործարան - Հոն , ուր Եփբատ եւ Տիգբիս իբաՐոլ ^ԷԲ խառ­
երկար ի քուբերբ ա– նողին ,եւ կը կազմեն Հյաթիւլ Արապը, (Արաբա­
որ վէճ բ տարած՜է եւ փախուստ տայ։ ներ \ուն Համար ուժ էլ արտադրէ % կան գետ) , եղէգէ շինուած քանի մը Հիւզակներ

Պէաք է վերք գնել այս վէճին , որ շատ ՚Հյախաւլիծը կր նախատեսէ Ա ելան

տեւեց,(մեղքը իմս չէ) եւ շատ ոէ՜քլէսմ եղաւ Պար– ւելա գոյն չափով օգտագործել՛, IIIւ կ ւս յն կային : Երկու դետերը որոնք երբեմն իրարմէ^
առաքքը առնել։
սամեանի , ինչպէս կորսեն՝ ինծ՜ի : քոլրերուն շոգիացման Գիտուններ բաժնուած րն թացեր են դարերու պատմ ո ւթեան

կբ կազմենք ժիլբի մբ երեք Հողինոց : ք*մ կող– բը ուսումնասիրած են ա յս պարագան ել լուծում մէք՝ իրարու խռոված երեւոյթով ամուսնացեր են

մէս թե կնած՜ու՝ Հյ աւա ր շ Ա իսաքեան ը : Պ ս՛ ր ս ամ - մը գտա՛ծ են : Պիտի նուազեցնեն աբեւուն ճառա - քանի մը անգամ , եւ անոնց ալեծուփ քուրեր բ ո լ–

եան ալ թող ներկայացնէ իր թեկնած՜ուն % Եբկո*֊քբ գայթներուն տակ զ ան ո / ալ քուրին մ ա կա ր դա կբ , պատմ ութ իւննե ր , .որոնց մ է կբ այսպէս կ ըսէ *

իրենց կողմ է էլ բնտ բեն երրորդ մբ։ լիճին՝ մակտրղակր վաթսուն մէթր իքեցնելով ; Այղ Հիւղակներէն մէկուն մէք կը բնակէր Ալ­

(Ի\իւրին կր բանաձեւէ իմ թէզս՝ քաղելով «1Լ— Այս մի քոց ը ուրիշ օգուտ մըն ալ պիտի ունե­ լա Հ ին եւ իր մ ար դա ր է ին Հաւատացեալ ծերունի

րեւմոլսլք^ յօդուածներէս (թիւ 42, 50), եւ Պաբ– նա յ •—• մ եծ չափով պիտ ի պակսեցնեն Հ ր ա զգան ի. մը։

սամեանի թէգբ քաղելով . յօդուածներէն ։: վազքին պատճառաւ յառաք եկած կո բուստ բ եւ \ք ե բունին , Հին նաՀապետներոլ նման ունէր

Կ^ընղունիմ վիճաբանութիւնը (յրաւոր, , այս­ օգտ ագո բծուելիք ուժին քանակբ պիտի աւելնա յ։ փառաւոր մ օր ո լ ք մ բ ։ ք՛ր Հ ա ր ս տ ո ւթ ի ւն բ կր կաւլ–

պէս թերթով,—- վեց զօդուած փմ կողմէ , վեց Աինչեւ Հիմա ծախսուած է . տասբ միլիոն մէին՛ սէդսատէ մը , չւիպՈլխ մը, լուացուելու Հա­

յօդուած՜ իր կողմէ ։ կամ բերանացի , Հրապարակա­ րո ւ֊բլի է կե գ բ ռն ական քր ելեքտ բակ ա յանին Համար, մար ըպրրգ մբ, քուրի կուժ մը եւ երկու Հատ կա–

յին , մէկուկէս մ՜ամ իւրաքանչիւրիս առաքուը– պիտի ծախսուի \ 50 միլիոն բՈէ՜բէի ԼՕզէբնայա) • ւէ գաւաթներ , մ է կբ իրեն ել միւսը իրեն այցելող­

նէ պատրաստուած՜ նոթե բու վրա յ % կբ նշանակէ թէ որքան աշխատանք կայ տակաւին ներ ուն Համար։

Առա քին անգամ կբ սկսի մեղադրող կողմը՛, կատարելիք : ք*այց շնոբՀիլ գործաւորներու անձ - ք*ր Համբաւը տաբած՜ուած էր մինչեւ Պադ -

(իիւրին կուտայ փր վճի**ԼՀէ ն ուրացութեան ել ա յն Հ սկա յա կան միքոցներուն տատ եւ Պաս րա , ուրկէ կոլգա յին , շատ օրեր , Հ ի–

Եթէ պատաՀի , որ ժիւրին երկու կսղմերբ Հա­ որոնք ձեռք առնուած են , Օզէրնայան 1946 50^՛ լան զն եր՝ բժշկութիւն խնգրելու եւ ուրի շներ՝ ի–

ւասար Համարի , ինքզինքս պարտ ուած՝ պփաի յայ– Հնգամեակէն առաք պատրաստ պիտի բլէայ : րենց ճակատագրի գուշակութիւնը խնդրելու Հ ա–

տ արար եմ ՝ Պարս ամեանի Հետ Հաւասար մն ալ ս քքւ֊րիշ քբելեքտրակայան մը եւս կբ շինուի - Համար։

անդամ տկարութիւն Համարելով ինձ։ Կ իւմիւ֊չը ո ր երրորդն է ա յս գա ս ա ւո ր ո ւմ ին մ էք ։ Օր մբ, այգ ծերունին՝ ՚&էյխ Ասլտիլլ - ՐաՀ–
պիտի
Պաբտուող կողմ բ կր վճարէ 10.000 ՝ ֆրանք Այս մէկը առանձին երկու անգամ աւելի ուժ մի– ման , նստած գետին եզերքբ փոՔԲԷ^Լ վբանի մը
^Լոգմբ տակ
ՊէյԲոլթի Հ ս ՚ ( ճեմարա՛նին ։ հաղթական ա րտագրէ քան Հա յաստ ան ի բո լո ր կայանները \ նէր գ իր առքեւ դտնուոզ ջաի^յ մը դէզէն , էլ առ­
մէք որ
էլօգտագործէ իր յաղթանակը ո՛ր թերթին աս ին՛ : Պփտի բաց ու ի Հնգամեակին չլրացած երկ երկու Հատ եւ կանեփի բարակ թելով զա­

ուզէ , ի՛նչ ձեւով որ ոլզէ , առանց դատական Հե - Հա յա սա ան ի ե լեքտ ր ա կան ուժը շատ կարեւո ր նոնք իրարու կր կապէր : Երբ մ է կբ գար իր բախ­

տապնդումի ի բ՛ալո ւնք տալու պարտեաչին : Այս չափով աւելցաւ վերքին քանի մը ՜տարիներու ըն - տը կամ ճակատագրի պատմութիւնը խնդրելու,

ոչ ա յմ անն ե ր ր պէտք է ստոր ագրո լին ։ թացքին հ Այսօր ան քառասուն անգամ աւելի է Ապտիւր-ՈաՀման կ՚երթար մինչեւ իր մօտակա /

Ժ ի ՚ ֊ ր ի ի ն առքեւ այս վիճաբանութենէն առաք 1913^ Հետ բաղգատմամբ։ Հյ ատ աւելի պիտի ըլլա ^ Հիւղակը, կը Հագնէր իր սիւպպէն , կ՚առնէր իր

Պարսամեան պարտաւոր է յարգել «Տառաք»ի մէք - ան երբ Աեւան - ՏԼանգու քբելեքտրակայաններու թ-է՚ցպիհՀյ եւ կոլգար գետին եզերքբ՝ ուր իրեն կը

(Աեպտ* 12) գրած՜ պայման՛ներս, .որովՀետեւ ամբոզք սիստեմ ր սկսի աշխատիլ : սպասէ ր Հաւատացեալբ : ^Իլխուն կապած էր միշտ

չեմ ուզեր կորսնցնել շաՀուած՜ յաղթանակ մը։ փաթթոց մբ։ կը նա յէ ր Հ ա ւատ ա ցե ա լի աչքերուն

Ղ՝իմացինս ինծ՜ի Հանդէպ այսքան վեՀանձն չե - թէ յ& տատ, օ1օոշ էս ո՚շտ թտւտ,— Ես պատրաստուեցայ մ ինչեւ խորը ^ անոր գլուխէն մ աղ մը կը փրցնէր
ա՛յս օրուան համար, ա՛յս խօսքը կարենալ ըսել՛ու
ղաւ երբեք : համար : ե կը բազմէր իր սէդսատէ՜ին վրայ ։Կբ մնար լուռ%

Ել^է կ^ընդունի թէ սխալած՜ է գերմաներէ՛ն իր քան ի մը վայրկեան , կը սպասէ ր իր ներշնչումին :

թարգմանութեան մէք, պէտք է ներողութիւն Ամ բոզք Հ մ տ ութ իւն ս ա Հ աւա ս ի կ ափիս մ էք , Կբ վառէր իր չպռ\1\0բ եւ ա չքեր բ կը ստանային սո­

խնդրէ Հ ր ապա բա կա լ , (ներ ո գութ ի ւնբ ե՛ս պիտի ժիլրիիս երկարած, մոխի՛ր կամ ոսկի փոշի • վորականէն տար բեր ա րտայա յտո լթիլն մը։ Հյըբ՜

խմբագրեմ , ինք պիտի ստորագրէ) ;; ՚ք^ա^ք ես , Հրապարակ եկուր ։ թունքներր 1լ ե րերա յին ՝ յա յտնի նշան՝ աղօթա -

Պարսամեան զիս ^Լոչե° յանձնապաստան , Հա ք Ամէն բան զոՀ ելէս ետքը Հայոց գրականս լ - սաց ո ւթեան ;Աներեւո յթ ո յժի մբ Հետ կարծես յա­

գր ա կանո ւթ ե ան տանուտէր ( մեր վերքին քառորդ թեան լաւագոյն ճանաչման , ին՛ծի պիտի չսորվե­ րաբերութեան կը մտնէր։

գարու գ ր ա կան ո ւթ եան ան Հաւասարէ լի գէմ քը ցնեն թէ պատ բաստ ութ իռ ւնն ուն\ի աւելի արժէք Գխ ւննե, էր սնցուցեր իր պւ *նե–
կութիւնը,
անշուշտ խնդալու եւ խնդացնելու Համար վրաս : թէ մէկ մէճիտով ո տ ան ա ւո ր տպելու եւ բանաս - եւ թէ՚քքէ՛^ մր Հ^էյիւէն սորված էր ճա­

Ես, որ իմ այցելու ընկերներ ուս կարծ՜իքները իւ - տեզծ դաոնալու, աղք11^էէ կեղծանուններով քեր - կատ ագրապաշտո ւթի ւնբ : Կբ Հաւատար Հ ան դեր ձ–

րացուցած՜ եւ օգտագործած՜ չեմ երբեք կարկտան թո ւածն եր գրելու եւ Հա ք դբ ա կանո ւթ են էն ներս եալ կեանքին , բայց կբ Հաւատար մանաւանդ՝ թէ

յօդուածներու մէք, ես որ իմ տեսակէտներս մշա­ մտնելու Հին աւանգութիւններ բ : մարդոց ճակատբ ԱլլաՀին մատեանն է, ուր գբր–

կած, զարգացուցած , Հասունցուցած եմ մինա՛կս Տիրականք Հայ գրականութեան մէք, այո՛ ^ ւած կ րլլ ան իրենց ծննդե ան պա Հո ւն ՝ իւ,բա քան -

մատենադարաններու մէք, ե՛ս, ՚էթաւաբշ Յարգու­ ել եթէ պատրաստութիւն ունիս , եկուր ու չափ - չիւ֊Բ մ արդու ներկան , ապագան , ե ր քան կո ւթ ի ւնը ,
ուէ՛ : Եթէ կրնաս՝ ըսէ
նի, ծագումով գիւղացի՝, մաքուր ինչպէս մեր եզ է »: դարձեալ* «Ք՝ռի ալ նէ՝ ձաիսորդութիւնր , թէ դժբախտութիւնը ։

լեռնեբուն օդը , ազատ ինչպէս մեր երկինքը , ես Աաբդիկ չեն կրնար խոյս տալ իրենց ճակա­

ամբարտաւան եմ եւ յանձնապաստան։ *\յողկա՚նք Մերժեցի^ր այս մարտաՀրաւէրն ալ, այլեւս ւս աղ ր ի պայմաններէն , եւ , ուշ կամ կանուխ ^ էլ են­

կը զդամ Համեստութենէն ճիշդ ինչպէս շոդինքէն \ անունւդ բերան չեմ աոնւեր , բայց չես կրնար ըսել թարկուին անոր Հրամանին % Այգ Էր ՛Հուրանի քա­

Համեստ չեմ՝ ինքնավսաաՀութեանս չափովը, (օր այս ո ւՀետել թէ կբ նաՀանչ\եմ : Կր նաՀան^է այն ՛որ րոզութիւն ր , աւանդուած Աստուծոյ առաքեալ՝

մը կբ ներկա յացնեմ Համեստութեան պատ մ աՀո– Հիմակ կր նաՀան^է : ԱուՀամմԷտԷն եւ Ես լամ բ պէտք էր Հաւատար ա–

գե բանական ծագումը՝ Աս\ի\ոյ խո բեր էն մինչեւ Եո Պէքաաոաստուեցտյ որ տեսնեմ .ուրիշին նա– նոր :
Հանքը :
Եւրոպա) : Տանուտէ՛՛ր եմ Հ ա յ գր ա կան ո ւթ եան

մէէ, Հասկցնելու Համար անշուշտ Պ"*՚բսամէանի (Վերջ) Շ-ՆԱՐԳՈԻՆԻ Զ– ՎԱՐԳԱՆ

(0

Fonds A.R.A.M