Page 237 - ARM_19-1946_04

8 ԱՌԱ*

ՊՈՒՏ՝Մ ԾԻԾԱէ ՀԱՆԴԻՊՈՒՄ ՕՇԱԿԱՆԻ ՀԵՏ Օշական • Այո՛ , կրնա յ զարգանալ ան եւ զար­

գացման սատարել գրականութեան : Ասոր Համար ,

ՄԱԿԳ1/Կ I ) Փ Ի Ւ 1Ւ ՛Ի Ը նախ՝ բոլոր լուրջ Հանդէսներուն մէջ մնայուն
շարժ՛ -
սիւնակ մը պէտք է յատկացնել իմացական

ԵՒ ՚ԲՆՆԱԳԱՏՌԻԹԻԻՆԸ ման , առաւելագոյն չափով մեր իմացական շար -
մը :
Հանհշռ^՝ւկ է խորագիրս Հ կբւեաք այնպէս \կա– ժումին : րա յց միշտ միջազգային բաժինով

*ոել: Սակայն լուծողին վարձատրութիւն Հ^1այ ։ •էքաւալին Հարցը էական է Հոս, գրական Հանդէսի

Վչերի վես տառերով կազմուած անիմաստ բա­ ( Ի – ե ւ վ ե ր ջ ի ն մաս) ս՛ը նուազագոյն \՝)՚երդը պիտի առնէ ան ;

ռին ա ա կ ր , ամբողջ ազգեր բ բնգգրկոգ իմաստ մբ Օշակաւն • Հա յ քննադատութիւնը, ընգՀան - Զէ՞Ք խոքՀիր թէ կը յոգնեցնէ : ՝Բանինե0բ

կայ ; >Ա*արգկութեան երջանկութիւնը կերտող , րական իմ աստով, մ ենք ունեցած չենք երբեք ։ քննադատութեան՝ բ , ոք Ո–
պիտի Հետաքբքքոլին
ա լ քննադատութիւնը Հիմա դարձած է ոմանց Համար
աշխաբՀը դրախտ ի վե ր ած ե լո վ՛ մ արգկութիւնն րոշ գաբգացաւմ , մշակոյթ կը պաՀանջէ ընթերցող
մ րն՝ է ան– ւ (սմբակներու, ւիաքս\ա§.նեբու ձեռքը գործիք, այս
Հրեշտակներու փոխակերպող ձեռնարկ Հասարակութենէն ,լաւապէս ճաշակուելու Համար :
կամ ա յն Հարուածելու • Կր պակսի լա յն միտքը ,
ՀՄԱԿԳՄԿ» կբ նշանակէ եղեր, Միացեալ Աղ - Օշական Ո՛չ* մի զբաղիք գժգոՀ ներով, մեծ
որ վեր ըլլար խմբակներէն եւ ընդգրկէր բոլորը :
գերու կբթա ֊Գի տա - Մշակութային կազմ ակեր - մասով գրողներ , ՛որոնք իրենց խեղճ գրուածքնե­
Կայ նաեւ մեծ աղէտ մը, ոբ հ) * Հայաստանի փրո–
պո լ թ ի լ ն ; րուն տեգ կրնան ճարել : Հանդէսի մը ամ ենա Հ ե ֊
ֆ է ս է օրն եր ո ւն ճաշակով ր պարտադրուած է մեզի :
Ւ ՚ ն չ երկար խօսք, ի՛նչ անմտապաՀելի նախա– տաքրքբական մասը ա յգ բաժ ինն է ( քեն ա դա տ ա -
Ա յ դ աղէտը Ե ւբո պ այ ի մ Էջ ալ կ այ : ՚1՚ ա ս ա իւօ ոը
գաս ո լթիւն . . . Կեցցէ՛՜ կրճատագրոլթիւնը , ոբ Նո­ կան^ : Կայ նա՛եւ այգ բաժինը Հետաքրքրական
Համալսարանի փրոֆէսէօրբ իրենց սակմաթֆէքմը >
րոյթի ^ԼաԲԳ անցած է Հիմա եւ օր մբ մեզ պիտի ա– դարձնելու պարագան ; Անգլիական– թերթեր՛ը կէս
քարացած՛ վա րգա պետ ո ւթ ի ւնը ունին : ԱրեւելաՀա՝–
զատէ էջերով գրութիւն՝ տոգելէ , ՛ո լզղա գբո ւթ ե ան սիւնակ , կամ մէկ սիւնակ դատում ունին ; իրաւ
յերուն մէջ, մասնաւորաբար , իր յատուկ նկարա­
մղձաւանջէն եւ մամուլն ալ թուղթի ս ովաՀաք ու - դիրքեքուն վրայ կարելի է երկար ԳԲ^եէէ՛"^ սոփո–
գիրը ունի յ որուն ղէմ պայքարեր եմ միշտ * ատի­
թենէ ։ Պարզապէս մեր ըսելիք կամ գրկէիք խօսքե– րականներոլն վրայ՝ կարճ :
կա՝ գրուածքին՝ նիլթր պատմ ե լն է , Հիմա աւելցած
բուն սկզբնատառերը գնելով՛ ափիկ մը թուղթով
է քն կերա բանական Հ ետազօտում ին Հ՚ե շտանքբ : Տեսայ , Հանդէսներուն մէջ, պէտք է Հ՛ին ՚էէմ՚յ*
պիտի վերջացնենք Գործը 1 Ս անաւանդ գլխագրով
պիտի գբ ո լին անոնք , ոքով պիտ ի աղատ ինք Լուի Այն Հասարակութիւնը, որ Օշականի Հա մա պատ - մբ է տ ի ւ թ / յ ենթաքկոլի Այդ գէմքը կրնայ գրոգի

աէքերու մեծութիւնով տառերէ , որոնք մեր աէքե– կեՈէՀ/ եւ նման գործերը պիտի կարդայ, 1լանտեսէ մը , գործիչի մը , եկեդեցականի մը կամ լրագբ՝ոդի

րուն մուխք կք մարեն ել գրուած աղօթքն էս^Լ զանոնք % մբ դէմքն ըլլալ : էականը այդ գէմքին վերարտա­

ՀայՀոյանքի կը փոխեն*. Մ եր քննադատ ո ւթիւն ք նմ ան է մեր դրա ֊ դրութիւնն է , թարմ ացումն է՝ ա յս սեր ո ւնդին\

Արդ , ա յս նորոյթին Համաձայն փոիւանակ Խո­ կանո ւթեան՝ Հ. Առանց բարձր , այսինքն՝ խորունկ զգայնութեան մէջ՛. ՄէրՔիւր ար Ֆր^նսր ունէր
վարձկանի ՕքՀ–
կ՛" Ր ֊ բարակ գրելու Հղբածներդ գրականութեան , առանց Հա յ ժ ո զո վո ւրդին մ աքին ա յս բաժինք , ինչպէս (1՝ըվ|իւ ար ւոէօ Առնուք,

ներդ են՝% Հպիտի գրենք» Հ.ԳՎՕԵ» : ու սրտին Հասնող գրական գոբծերոլ , ւլ ե ւլա ր ո ւե ս - եւն . : Ասիկա ծաւալի ալ խնդիք է : Հանդէս մր
Ամէն կարդացող , իր նկարազր ին լրա­
Համ աձա յն՛ տա կան մեծ ստեղծագո րծոլթե ան , կաքելի չէ ճրշ– առն՚ուազն 100 էջ աէտք է ՛ունենա յ, ո րպէսզի

պիտի մեկնաբանէ զալն : Ւ՛ն չ լաւ միջոց Համո - մարիտ քնադատութեան Հասն ի լ : Ա եծ դր ողնն րու գրականին տեղ ուսումնասիրական ր տեգ գրաւէ :

բաշխութիւն կերտելու : Հետ կը ծաղկին մեծ քննադատները, քանի ոբ այս Հարկ է նաեւ պատմական գէմքեր տալ * 1 8 –

՛Բայց կարծեմ նիւթէն վե բջիննե ր ո լ դրա կան գո բունէ ութեան գա շտք՝ \9քգ դարերէն . Լօբինակ* Ո* * Բեբբերեանի Երկու
շեղեցա՛նք : Աաբդա՚րէ–
գրական արտադրութիւնն ԷՀ Բայց, կարելի է քըն– դարերու շէմքյինր նման փորձ մըն է, թէեւ շատա–
ներու կալուածէն ներս մտանք ւ
նագատական միտքը արթնցնել եւ ազդակ դարձնեք ռանո ւթիւն ունի) :
Ըսելի՞քս : Հա՛ , սա նորսաեղհ ՄԱԿԳՄԿի մա.
ռայն գեղարուեստ ական մեծ գործերու*. Զմոռ -
սին էր - Ա յս կազմ ա կեր պո ւթ ի ւն բ կուգա յ մ արդ - առա­ Ա*յԳ բսածներգ լայն ժամանակով պայմա -
նանք , որ մեր գրականութիւնք կը տառապի չի0
կութեան ճակատագիրը արմատաաէս փոխելու։ նաւոր են՝ : Տեսա յ , կսյ,( բուն իսկ ո լսումնաս ի բու -
ւելապէս միջակ գործերէ ; քննադատութիւնը
կարիքն ու պատերազմբ, տգիտութիւնն ու ՜ան ֊ թ իւննե րու խնդի բը : Ատոնք կք Հ ետաքրքր են թե­
կրնար քան մը ընել այս ոլղղոլթ՚եամբ :
գրագիտութիւնք ջնջելու. , վերցնելու նո յնիսկ րեւս մ տաւո րական շր ջան ա կն՚ե րք , բա յց շա րժում

քառգքքերուն մ էջէն ; Ամրոզջ մարդկութիւնը գի­

տուն, կրթուած, մշակուած ու զրագէտ գաք ֊ նիքնէհրույՐւ Համար չէ այս որոշումը : Ուրի՞շ։ «&ը*Լ թիւնները։ Գոնէ բաւական թ ի ւով ա ն ձեր գ որ ծ ի

ձ րնե լու ; ջել գբաք նէնւութիւնը» : Ի՜նչ աւելորդ յոգնութիւն վրայ կը գտնուին : իրենց օրա պաՀ ի կը 1լապաՀո–

Տեսէ՛՛ք , ինչ գեղեցիկ նպատակներ ունի իր սա անթելի ււա\ր ո ւն մ է չ •. «Պասւոսւստ1ւլ միակերպ վեն՝ : Երկիրներ կը տեսնեն ; Երկաթուղիները,

ծրազ.բին մէջ • դասագրքեր» : հ/նգիրը վարժապետութեան սահ - Հիւրանոցները եւ* * *երը կը Հարստացնեն : Ղ՝,ի*֊ա–

Ա յգ կազմակերպութիւն ր «կ ՛Ուխտէ իո ՈՈլՈր մաններէն ներս մտաւ։ նադէտներ՛ կը Հասնին՝ երկիրներու սաՀմաննեբր

սիգերը, հւսւատքը , գիտութիւնը նուիրել խազա - Կան ուրիշ րալական Հոգեզմայլ հ՜րագիրներ ւ ըն գա ր ձ՚ա կե լո լ Համար։ (Ի ո ղովո ւրգն ե րն ալ կ ՚#ւ ւ ֊

ղութեան դատին։ Աշխարհի կրթակաւն եւ մշակու­ «Թուաբանական տարրալոնծարա՚ն հիմնել Ծայր– րախանան ել Հացի տեղ ^բէ յուսադրութիւն՛ով

թային մակարդակի րարձրացոււ1փւՕ : Անգրագիաու. Արեւելքի մ է ջ » ՛ : Աս ալ կ՚երեւայ , իրենց գրամին կ՚ապրին :

թեան դ է մ պայքարելու.–, կարծես թէ չաբիքբ Հաշիւը չգիտոոզ յզւիա ց ահ՜ն ե ր ու ՜ոլզեգր եւ մվնչեւ Եթէ ուրիշներ կարեւորութիւն չտան ՛իսկ այս
կազմակերպութեան
անկէ կուզ այ : ա յսօր Թուրքին տ ր ո ւած փո խատ ո ւո ւթ իւննե րո լ , մենք հայմաթլոս Հայերս ի–

Ուրեմն բոլոր գիւանագէտներն ու զինապաշտ– գումարներբ տարրալուծելու Համար է,որուն յա\ր- քաւունք ունինք լրջօրէն նկատի առնելու զայն ։

ներք անգրագէտնե^ր են * * . ՝Բա՛՛ւ էիցի ։ մարագոյն վա յ ր ր Անգարան է կարծեմ : Երկիրներու սաՀմ անները վերցնելու ծրագիր մք

Այսչա0 փ մ իա յն : Շարունակենք երջանկու­ Ասոնք բոլորն՝ ա՛լ խօ^ սք են : Ո՛ չ , բարեկամներ : ունի ան, որուն այնքա՛՛ն կարօտ ենք, մեր ծնոգք–

թեան ա ւե տ ա ր ան ին ընթեր ցումը՛. Արդէն գործի սկսած ՛են : Մ ԱԿՂ՚ՄԿ ր Տ*ո ւն ա ս տ անի տզղական - բարեկամներբ կամ ն շան ած ց ո ւն երբ ւս–

Այգ կազմ ակեր պո ւթ իւն ր «տեղեակ պիտի պա­ դպրոցներուն «ղրկած է թ ո ւ ղ թ , <1ռիչ յ մատիտ, չօք բացօք տեսնելու Համար , փոխանակ լուս ան կտ­
հէ ժողովուրդները՝ աշխարհի անցուդարձէն» , իբ­
կալիս» ւՋնջելու Համար սպունգ եւ գրաջինջ ռետին րով գոՀանալու : Մ անաւանդ ոք Թուրքի ԱԼԷա բա­
րեւ թէ պէտք եղածէն աւելի տեղեակ ձը1Լային ՛ա­
ալ գրկա^ծ է Հ Այգ մասին ոչ մէկ տեգեկութիւն րոյապաշտ, գթասիրտ, գործնական ել խաղագու-

նոնք՛. Եւ ասոնք իրագործելու Համար , պէտք է ե– ուն ինք մինչեւ դրիս մամուլին յանձնուելու թիւնը ա՛րմ ատ էն սլ ո կ ո զ առդի մը ներկայացո՛ւցիչն

ղեր ^ջնջել - թե թե լցնել երկիրներու սաՀմ անն ե բ» վայքկեանք ; ալ մ տած է ա յգ կազմ ա կե ր պո ւթ ե ան մէջ ...
ք ։ Անշուշտ
կոչուած նախապաշարում , անհայրե - Օգտակաք ձեռնարկներ են այս կաղմակերպոլ- Կ. ՊԵՏՈԻԵ

Ա6ՆՊԷԱ՝ ԻՆԶՊհԱ ԿԸ ՊԱՏՄԵՆ ԻՐԵՆ* ապրի ազգային անա պաՀ ովութեան մէջ ել որեւէ լոր գործեբր, խաղաղութեան թէ պատերազմի ժա­
մանակ, ու
արտաքին վտանգի դէմ պիտի չկարենա յ պաշտպա­ կեանք ; ապրեցան շքեղաշուք ու փարթամ

նել իբ գոյութիւնը •

ւաաա ։ա\՝ <ձԱյս նպատակով , կուսակցութիւնը որոշած է Ւբրեւ շն ո ր Հ ա կալո լթի ւն կամ ե րախտիք այս

աշխատիլ Հայաստանի անկախութեան Համար ու ան Հուն բաք իքներ ուն , Հ իմ ա ալ կ ՝ ո լզէին $ԲՔ *

պաշտպանել իբ տեսակէտը՝ ամէն տեղ» ։ նաՀանգնե քու ստուար մեծամասն ո ւթիւնբ ԲV-
ոլ
(ԹԱԼԷԱԹ ՓԱՇԱՅԻ ԱՆՏԻՊ ՆՕԹԵՐԷՆ) Հա յերր պատմ ական ոչ մէկ Հ իմք ունէին ի - քութիւնը վտարել Արեւելեան ՆաՀանգներէն
պա ֊
բեն ց այս տեսակէտը պաշտպանելու Համար ։ 0 ս ^ Կո ր ղե լ 0 սմ անեան կա յս բ ութեան Հողերէն

«4. Ներկայիս գոյութիւն ունեցոզ բոլոր մ անեան պետ ո ւթ ի լն ը՝ Հա յեբէն չգրաւեց Արեւեբ տառ մը ;
եան ՆաՀանդներբ : Ւ ս կ Հա յերբ , 0 սմ անեան կա յ //-
մ ա սնաճ ի ւղե ր ը պիտի պաՀեն իրենց գո յոլթիւնը , Պատմութիւնը որեւէ ատեն չէ արձանագրած

բայց նորեր եւս պիտի լծուին՛ գործօն աշխատան­ բութեան Հաստատումէն մինչեւ այսօր, սեւէ ճի՛ղ այսքան մեծ ապերախտութիւնէ։ քիուս եւգե րման

քի ՝ Համ աձա յն կեդրոն ի Հ րաՀ անգն եր ուն ; Պիտի ի գո րծ չհղբին՝ իրենց սաՀմ անն ե բո լ եւ ան կա իս ո լ* պատերազմի սկզբնաւորութեան այս Էր տրամա­
թեան ապաՀ ովոլթիւնը
սկսի գաղտնի գո բծունէ ո ւթիւն ։ Ապօրէն մ իջոցնե– ձեռք բերելու Համար : դրութիւն բ Հայերուն : ԸնգՀանուր սլատերազմը ,

բու գործադրոլթեամ՛բ՝ կեդրոնը պիտի ձգտի կազ­ Հայեր բ ապաստան գտան Օսմանեան կա լս բու­ սակա յն , խախտեց անոնց յո յ ս եր ր շուտով իրա -

մել նոր կռմիտէնեը ու լծել պայքաքի։ թեան ս աՀ մա ն ն եր ո ւ ն մէջ ու ցարդ վայելեցին Հ ա լ– կանացն ելու Հա յ կա կան ինքնավա ր ո ւթ իլն ր ։ Այ ս

հ<5.՝ ԱնՀրաժեշտ է Հն՛ուց պատրաստուած ր են ա կցական Հ ասա րա կաց օբէն քնե ր ո ւ սլա շա սլա - անգամ , իրենց լո յս ը կապած Է ին պատերազմ ի

ներքին կանոն ագրո ւթի ւննե րը լ՛ար ե վալս ՛ե լ Հա - նութիլնն ու օժանդակութիւն բ ; Տեոաւո րուե ցան վա խճ ան ին ու կ՝ուզէ ին ո ր յաղթանակէ ր Ո* ուս իա ։

մ աձա յն ներկա յ պ ,ններ ուն ։ Յարգ ի գործ երկրին բոլոր ան կի ւնն ե բ ո ւն մէջ : ք^ացի ա յն շՐր– Այս ուղղութեամ բ չէի՛ն խնայեր ոեւէ ճիգ ու ֊աշ­

*ղ քաղաքդսա կան եւ տնտեսական բոլոր ջաններէն , ուր ս աՀ մա ն ա կի ց էին քիւրտերու Հետ, խատանք։ Ատորել տրուած փաստաթուղթէր ք,

սկզբունքներբ ի զօրու չեն այլեւս : Անոնց խաղաղ ու անոգրբ կեանք ապրեցան : կառավա - բացայայտ կեքպով կք պարզեն Հայերու որոշում­

դո րծադր ո ւթեան պիտի գբու ին կոմիաէի կողմէ րութիւնը այգ գօտիներուն մէջ չյաջոդեցաւ երբեք ները ա յս իմ աստով ։

վյ՛ բջյ՛ Բ ս բանաձեւուած սկգբունքնեբ եւ պիտիընտ– կա՛րգ-կանոն Հաստատել ու ապաՀովել պետական ԴԱՇՆԱԿՑՈՒԹԵԱՆ ԿՈԴ.ՄԷ ԳԱՄԱՍԿՈՍԻ

բուին գործունեայ անդամներ , զանոնք իրագոբ - օ ր էն քն եր ո լ գործադրութիւնը ; ԿՌՄԻՏԷԻՆ ՈՒՂ.ԱՐԿՈՒԱԾ ՆԱՄԱԿԸ

ծելու, եւ տեւականօրէն ա յգ ուղղութեամբ աշ - Ան ատոլ ո ւի եւ բոլոր նաՀանգնե րուն մէջ, մին­ ՀԳռլիս... 1914Ո

խտտանք տանելու Համ ար : չեւ Պոլիս , Հայ տարրը , բագգատմ ամ բ այլ ազ - •ճՕսմ անեան կառավարութիւնը սեսլաեմ բե ր

ԸՆԳՀԱՆՈՒՐ ԵՒ ՄԱՍՆԱՒՈՐ դո ւթե ան ց , միշտ աւելի բարօր ու ապաՀ ուի կեանք 21 , 1 9 1 4 ^ զօ րաշարմ– Հռչակեց : Նոյն օրը , Պոլսո /

ՓՈՓՈԽՈՒԹԻՒՆՆԵՐ ապրեցաւ ; Հա յոլթիւն ը մ ի շտ օգտո ւե ցաւ Հա յրե ֊ Դ՛աշնակցութեան կեդրոնին մէ9 արտակարգ գոր–

« Անկախ Հայաստան։— Հնչակեան կա սակ - նիքի բար իքներէն ու մասնակից եզաւ անոր ու­ հրունէութիւն մը աչքի կը զարնէր; ՚Լեկավար դէմ–

ցութիւնը իք բոլոր կա բե լի ութ իւննե բ բ ի սպաս րախս լթիլննե բուն ։ Բայց, միշտ ալ զերծ մնաց քեր , ժոզով գումարելէ վերէ՝, հահկագիր Հրա .

պիտի դնէ բա ր ե կա ր գա կան ա յն ա շիւ սւ տ ան քնե - •անոր տառապանքներէն եւ Հեռու՝ անոր 1Ս՚շաե - Հանդներ ոլզղեցին րոլոր մասն աճ իւղերուն : Նոյն

բուն , ո րոնց ձեռնաքկելու պա տ բա ս ա ա կա մ ո ւթ ի լն գոր&ունէութիւնր կը տեսնուէր նաեւ Հնչակեան ,

յա յտնած է Օսմանեան Պետութիւնը, Արեւելեան– Երկրին ոլրախութիւններր թէ ցաւերը առիթ, Ռամկավար ել Վերանասնեալ (Վերակազմեա՞լ ը–

ՆաՀանգնեբու մէջ։ կուսակցութիւնս Համոզուած նեռ դարձան մ ի շա պատ եՀա պաշտ ական ե լո յթնե– սել կ՝ոլզէ ( Ա . Ա • ) կո ւս ա կց ո ւթ ե ան ց կեղրոննե -

է միւս կողմէ, ոբ առաջադրուած բարեկարգոլ - բու • Հայրենիքի փրկութեան կամ ապաՀովութեան րուն մէչՀ

թիւնները եթէ իրագործուին իսկ , կենսական է Համ ար մ զո ւած կռիւներէն եւ ոչ մէկուն մ ասնակ– (8) (Շար.)

Հաստատումը անկախ Հայաստանի մը, առանց ո - ցեցան , \ու չթափեցին նո յնիսկ կաթիլ մը արիւն : ( * ) Դաշնակցութիւնը 1914ին կագմակհրպու .
թիւն ուսէ՞ր Դամսակասի մէշ : Ա • Ա •
յըուն Հայ ժողովուրդը տեւական կերպով պիտի Շարունակեցին իրենց առեւտուրն ու շաՀաբեր քո–

Fonds A.R.A.M