Page 119 - ARM_19-1946_04
P. 119
Ի փ ւ է ե ա Ա Հտթիկը եւ ԱԽգսպթը Ա Ն Ո՛Վ, է.. ՀԱՆԵԼՈՒԿՆԵՐ
(«Յառաջ»ի մրցումսերբ)
եՄԲ «էչմիած֊ին» ամսագյււէն (էջսֆածին).— ԽՄԻ Փունջ մը հանելուկներ, իբրեւ զբօ.
Նոր տարուան առիթով, 1895 Յունուար մէվին, Ան Հիմա՛ ալ. միամիտ ու. զարմացած , փակ սանք , իբրեւ գրգիռ ընթերցանութեան, իբրեւ մքի^
ջոց տրամաբանելու եւ միտք սրելու:
ամ եր ի կաՀ այո ւթ եան ուղղուած ուղեր ձին մէչ, աչքերով կբ գիտէ իր Հոգւոյն , ներքին աշիսարՀբ
Լուծողներուն անունները պիտի հրատարա -
ձայն ագրո լած սկաւառակէն վրայ, մեծ՜ Հայրենա - ու տարտամ յոլշերու, մռայլ ու գէեգոյն աէցոբզ— կենք «Յառաջ»ի մէջ ,— ուստի կը խնդրենք որ
մասնակցողները ե|ււնհլուկնհրուն թիլին դէմ գրեն
սէր Հայոց ՀայՐՐՂվ1 անձկութեամբ կբ պատաս - ներոլ եւ իրերու մէչէն, կբ տեսնէ Մէկր* լուծումը, յետոյ իրենց անունը եւ բնակավայրը։
քսանէ * • կանգնած– գէմ գիմաց, աչք աչքի* իր Հայեաց– Յառաջփկային մրցանակներ ալ պիտի յատկա–
ցընենք այնպիսի մր՚ցումներու համար, որոնք պի.
« Ողջոյն ձեզ, պանդուխտ որդփք Հայու որ քբ խորասուզած մինչեւ անոր ոզնայարի վեբչին տի հետաքրքրեն մեծերն ալ, պզտիկներն ա լ ։
բախտն զձեզ հայրենի աշխարհից վարել է մինչեւ
Ամերիկա», ոսկոբբ կորաքամակ, որովՀետեւ ան միւսն ա ք
Հծ՜երա-ցահ– եւ Հաշուէ նստած՝ սչէտք է յլԱայ այլեւս,
« Ո՛ տայր ինձ, որ աւետիս տայի ձեզ, իբրեւ եւ աչքերբ ի ձնէ պախարքէօբ՝ ե լ ի յառաչագունէ
՚Նոյան աղաւնին, ր-է ցամ՛քեցաւ ջրհեղեղ, դ|որձէք մեռեալ, անբնգունակ վայելելու սւոեզծ աւլ ործ Ա– 1.. . Ո՞րն՛ է այն պտուզբ , որ նման է Եկեղե
Հ
ձեր հայրենի աշխարհ» : ռաւօտբ Համապարփակ ցիին, Հիմնուած^՝ Ա* Պետրոսի վրայ։
Խբէմեան Հայր*1լկբ խոբասլէս Հաւատացած՛ - Ա՛ն ո"վ է..* 2. Նաիյ կր մեռնի , յետո յ կր պարէ, գտէք :
էր* որ պիտի գայ այն օրր երբ Հայոց աշիսարՀէն՝ Կբ ձձսյնէ պառաւբ իր պատոլՀանէն , գլոլխբ 3. Ւ՞նչն է որ վեր կր ցատկէ ճերմակ, վար
սլէտէ վերնայ «չբՀեզեզբ» ու Մասիսի ստորոտէն գուբս կաիսած-Հ Աայնի Հարցականին Հետ, սպիտակ ՚ւէ/ւայ՝ Գե1/՚ն։
Լոզերուն
պիտի Հնչէ ՀայրենաՀաւաքէ ալետէսբ; մ աղե ր էն իսռիւ փ ունչեր երերուն կր ծ՜աւծ կեն խոո– 4. Ի՞նչն է որ միշտ պա շտ սլան ո լած՛ կր մնաք
ժամ :
Այսօր սովետական կենսաբեր արեւ\է ՚վայո յզ ճակատ բ եւ աչքերբ • * • : իր տանիքին տակ, բայց թբչուա\ծ ամէն
տակ իրականացած կբ տեսնենք մեհ՜ Հայրենասէ - Ա՜հ ո0վ է • * * կր կրկնՀէ մեղմաձայն ու գլխի 5. Ե^՚նչն։ է որ կբ լեցուի ցերեկին եւ կր սլա ր -
րին բազձանքբ։ Ս՛այր Հայրենիքէն Հնչա՛ծ է արդէն տատանում ով կր չանա յ տեսնել ձտ յն բ , կամ անոր պո լի գէշեր ԷՀ*
աշնան ՀողմաՀալած տերեւներու պէս սփիւռքի ա րտայայտութեան մ է չէն ճանչնալ Ա ա ՚ ր զ բ մ անա– 6. Մ եծ֊ դաշտ մ բ լաւ Հերկուած՜, ուրկէ եր
մէչ սրուած՛ Հ>այ ժողովուրդի պանդուխտ գաւակդ - ւանգ , ո ր ովՀ՚ետեւ իրերն ու կենդան ին՛եր բ Հարա– բեք արօր չէ անցած՜ , ի°նչն է :
ներուն Համար այդ փրկարար աւետիսր, «դարձէք զատօրէն ծ՜անօթ են իրեն վագուց ; 7. Նուշ ըսեմ նուշ չէ , նուշէն մեծ երբեք չէ ,
ձեր Հայրենի աշխարՀ »; Անոր Համար ամէն ինչ ձայն ու շշուկ է մի– բա յց ամբո զչ սենեակ մ ր կր լեցնէ , ի՞ն չն է է
քՍրիմեան Հայբիկշ իր կեանքէի բնթացքին շատ ա յն , ինչ որ ենթակա յ չէ իր մ ատնեբոլ Հպումին , 8. Ի՞նչն է որ կբ խնդայ՝ երբ 1լ ե բ թա յ , ու
զբաղած՜ է Հա յկական դատով , յաճախ ան ո ր վի - ու ճակտ ի կնճռո տ խո րշոմնե բո ւն մ է չ յստակօրէն կուլայ՝ երբ ետ կբ դառնայ :
ճակոլած՜ է Հա յո զ կնճռոտ Հ ար զ ր օտար դիւանա կր գրուի յարափոփոխ ձայնի ազդեց ո ւթ իւնբ , էսչ\~ 9. Ի՞նչն է որ իր սեփական ար իւնբ կբ խմէ
գէտներու սեղանին վրա յ դնելու եւ աղերսելու , պէս իր Հոգիի պաստառին վրայ տենչանքր գոյն եւ ազիքներբ կ՚ուտէ :
ո րպէ սղի ա յ դ արդար դատին Հ ամ ար արդար վճիռ կր Հ ագնի մերթ միամ ի տ խաղաղո ւթեամ բ , ու յա– 10."—• Հարիւր ոտք ունի, բայց չի կրնար կանգ–
կա յացուի ։ Ա ա կա յն ա պա բ դի ւն եղած են անոր ա ֊ ճաիս Հարցական անստուգութեան շեշտով • պաՀիկ նիչ ոտքի ի՞նչն է :
ղերսանքներբ , ամէն անդամ ալ , ան գառնացա՛ծ ՚^՚Բ ՚ՀՍ* Սւ\ Ս .ւ1 Տ1ա դտնե լո\վ տեւական իւտ բխափո ւմ ի 11. Բռունցքիս չափ մեծ՜ չէ , բ ա յ ո մէկ պարկ
ա շիւա ր Հ ի ամ են ա կուլ Հզօ րնե բուն քար անտար բե - կաղապար բ , իր յօնքերու աոեղնե ր բ մ ղելով սո ՚^Լէ՚՜ւ1 Վ^՚Ր ^ԼԼ7 Հանէ , ի^նչն է :
բոլթենէն , վեբագաձած է ձեռնունայն եւ յուսա ֊ վորական, պրպտում ին , ինչպէս երկու թռչուններ 12. ի՞նչն է ոբ տակէն լեցուի , գլխէն կր
պարպոլի։
Հատ ւ ՚- ցամքած՜ լճակներու եզե ր քբ բան մ ր 1լ որոնեն դէմ
կողովուրդի ծ՜ոցէն ե լած , անոր ցաւերով տա դիմաց , կտուցներ բ կախ՝ անՀ ետացած՜ կապոյտ 13. Երկինք նետես՝ ^ԼԷՈՐ է 1 գետին իյնայ՝
պոչով է , ի՞նչն է ։
ռապող Հա յրիկբ շատ կբ տառապէր Հայ մ ո զո - չուրի երազանքին մէչ ;
վուրդի պանդխտութենէն ։ Ան ա կան ա՛տ ե ս կ* ՐէէաՐ Ան ո՞վ է, կր Հարցնէ կրկին, եթէ նոյն ի՛սկ 14. Ո՞վ է այն որ կր պոռայ անտառին մէչ
թէ ինչպէս երկրի մէչ տիրող զուլումի, արեան , զգայ չունչբ , ու ձեռքերբ Հորիզոնական 1լ եբկարէ եւ ոչ ոք կբ Համարձակի պատասխանել իրեն ։
չարդերու , կողոպուտի , բռնութեան , լլկման խարխափումով, մատնեբբ բացած՜ , արմատախիք 15. <*՝էւոաՑէս յաճա՛խ կբ տեսնէ , թագաւո–
պատճառով կբ գատարկոլէր Հայաստանբ % Հ այ տունկի մբ պէ՛ս որ Հոգ կբ փնտռէ : րբ՝ ե ր բեմն-ե ր բեմն , իսկ Աստուա\ծ՜՝ բնա՛ւ , ոՈ՛վ
քրտնաչան Ժ ո զ ո ւի ո ւր զ ի տարաբախտ զաւակն՚եբբ Ներքին խռովքն ու տառապանքբ քօղարկուաւծ՜ է այն։
գաղթականութեան ցոլպբ ձեռքբ կբ փախ չին եր - իր կեր պար անք ին վրա յ կր փռեն վէ տվէտո ւն ղ ի -
բեմնի գրաիստավայր Հայաստանէն , Լքե լ"ով ան– մաստուերներ • եւ իր կեանքի բեմին վարագոյր աշխատանոցբ ուր ինք կբ \ծառայէ ատ ենէ մբ ի
կնոչ վիճակին, գուր
կութենէն Հարազատ վ այրերր : Հայրիկի սիրտբ կբ ներդ կ ե լեւէչեն Հողմ ածոլփ ծածանում ով : վեր։ Աւ գիտակցելով Հայ կ՚ուղղէ
խօսքեբ
մորմոքէր ա յգ ս ր տաճմլի կտե ս արաններ էն , սա կ ա յն , կարծես մ էկբ կր փնտռէ , ժձ ի քէն– բռնել կե ց - գուրանքի ու յուսադրութեան
խորթ էր ան ո ր Համ ար յուսաՀ ա տ ո ւթ ի ւն ր ։Ան Հ ա– նելու Համար ւ Եւ անցնող Հո՛վերուն, իրերու մբր– անոր .
մոզուած՜ էր որ մարտիր՛ոս, աշխատասէր ու տա - մունչին , իսաւարի ու յոյսի փուիոխութեան նրբա Ե՛" Հա պի պի՛ , արեւու լո յս բ ամ էնուն Հա
զանգաւոր Հայ մողովուրգբ չի մեռնիր ե լ այգ ան զգած՜ ձայն ին՛ ունկնդիր՝ նոյն Հարցում բ կ*ուղզէ յ մար կր ծագի • եւ Ամենակալբ թող ողորմի քեղի :
լուր զրկանքներէն յետոյ , փիւնիկի նման , . ան նո^ ան կր կնե լի եղանակներով : Գիտութիւնբ Բարձրեալին շնորՀն է , քո՛յրս • ու
բէն պիտի յառնէ Հայրենի աւերակներու մոխրա ֊ - Ան ո՛՛վ է** գիտունբ նուիրական , րմպած՜ ր լ լալով (ԼնմաՀու -
կոյտերու տակէն ե լ նոբէն զուլումի երկիրբ Հ՛ա - կբ Հաւատայ ան , որ ձա յներ բ չե՛ն մ եռն ի ր * իԳեան Ակէն։
յաստ Այնր պիտի փսխուի դրախտավայրի՛. Անոր անջրպետներ 1լանցնթն, Հորիզոններ կր դեգերին Աւ թեւանցուկ դարմանելու կբ տանի։
խորաթափանց միտքր շատ Հեռուն կբ սլանար թա՚– ու կբ Հասն ին իրենց Հ անդր ո ւա% ին % Ամ էն մարգ ֆ ք՝միշկբ իր գաբմ անատան մ է չ Հ աղիւ բարե–
ւիանցեէով անյայտութեան, չգա ր շ ո,ի ս բուլ ո ւսւծ ա– մաղելով՝ կբ լսէ > կբ ճանչնայ իր՛են ուղզուած՜ Տ ա ճ ա ծ էր ներս ոնգունիլ զայն , ու առանց քննա-
սլագայի ոլորտներբ ։ Ան՛ Հաւատացաք էր որ Հայ Հարցումբ ; Ե՞նչ Հարկ գործիքի , երբ րնկալուչր իԺեան թերեւս չՀ ամ՛ար ձա կե լո վ նայիլ ՛անոր ա չ–
մ ո զ ո վ ո ւր գի՛ն վառ ապագայ կր սպասէ եւ որ անոր կոլՐ&՜քիգ տակն է՝ մշտական : Պատասխանն է քեբուն մէչ սրուակ մբ Հեզուկ շպրտած՜ էր ա–
պանդուխտ զաւակնեբբ օր մր նորէն պիտի վերա գմոլար .ու բացատրելն անկարելի * ինչպէս ձորե– նոր ձեռքբ , կանանչ ու ոխերիմ նայուած՜ք մբ նե–
դառնան իրենց Հայրենի աշխաբՀբ ու Համախրմ - րոլն մէչ ազազակ մր ժայռէ ի ժայռ կբ զարնուի տելով անոր Հազար «՚օ ղորմ իսկներ ու շռայլին փո–
բուին նուիրական նոյեան տապանի վերնէն Հան - եւ արձազանգբ կբ կորսուի անդունդին– մէչ յաւէտ իւարէն ։
գրուան Ս • **՝էրքէ լեբան՝ Մ ասիս ի շոլրչ : (\ւ Հա անպատասխան : ՀայոլՀին տուն վերադարձած՝ էր , խո րՀ բգա–
մոզուած՜ որ այգ ապագան շատ Հեռու չէ, ան կբ Մարդիկ կբ զգան իրենց անզՕբոլթիւնր ան ծելով մարգոց տարբերութեան մասին, սրտին մէչ
յուսադրէր , կբ քաչալերէր իր պանդուխտ որդի . շօշափելի ձայնին առչեւ ականչ կամ սիրտ պատ աճեցնելով ներողմ ա տ ո ւթե ան ձնծազիկր , ա յս Հո–
ո երբ : ռող– ու Հոգին՝եբբ կր պարոլրուին Համաձայն ի– զորմած՜ թուրք բժիշկին» շնոբՀիւ : Աակայն յա–
րենց չ ՚ ՚ բ գ օրր արաբ կինբ պատ
— « Սիրտ աոէք, քաջալերուեցէք անբախտ եւ կամ էութեան ; Խիզճր 1լարթննա Հ ժ պիտ ով մ ր , խօսակցոլթ իւնբ իր մէկ աՀ մամբ ԼԱելով բ^՜էշկի՚ե
ոսկէ շակած էր եզելոլթիւնբ
բախտէա֊ոբ որդիք հայոց, Աստուծոյ այ ցհլութ֊իւնր թունաւոր տանչանքավ» Համաձայն յատակի պաշտօնակցին Հետ , գո ւ—
մօտ է մեր չաբչաբեալ աշխարհփւն» : աւազին կամ կործ՜անարար տիղմին ։ :
Մեծ– Հո՚յրէկի երագներր այսօր գարձած^ են Ա յս Հաւատքով ապրած՜ է ա յս կ ո յ ր կիսբ ու Անոր ցեղային ատելութեան անյագուրդ թոյսր
յ կի–
կենսաշող ի բ ա կանո ւթ իւն , Նոյեան աղաւնին աւե շատ երկար տարիներ պիտի ապրի գեռ ւ լեց ո ւած՜ վւոքքյ իկ ս բո լակի մ բ մէք ուրկէ Հա աչքե
տիս տարաւ 0 գաղոլթաՀա՛յո ւթեան , <ձթէ գաբ - Անոր Հետ եղողներ բ ցերեկ ու գիշերի , լո յս ի նբ երի՛ցս երանեաք լուսացա՛ծ էր իր
ձէք ձեր երկիրբ» , ո բո վՀ ետ եւ ձեզ վտարանդի ու խաւար ի սաՀմ ան ո ւմն ե ր ով 1լ անց բե են իրենց րս լ փ ր կո ւթ ի ւն ր :
դարձնող «ՋրՀեղեղր» վաղուց վերցուած՜ է Հայոց կեանքր , մինչդեռ իրենբ միայն գիշեր է, ուրիյ Ակամա ւ մեղսակից ու խզճաՀար՝ ԱրաբոլՀին
աշխարՀի վ բայէն , նախապէս աբՀ աւիրքն եր ո լ ար յաւիտենական գի շեբուան մ բ սկի՚ղբ բ , նախագո ւ- վազելով կուգայ գտնել զոՀբ , չարիքբ կանխելու
եան, ոճիրի երկիր Հայաստանբ շնոՀիլ սովեաա՛ - ռբ : Կ ի ս ա ւա ր ա , տող մբ պա ամ ո ւթեան Հ ետ , մ է՛ կ Համար , բա յց ափս ո՜՝ ս անոր երկու ա չքերր կա—
կան կենսունակ կար գեր ո լ ա յսօր փոխարկուած– է փավւաք միայն ունի Ան :, րաց ած՜ էին ու ան բա ց ա տ ր ե լի ցաւերու սաստկու–
բարեկեցիկ , եբչանիկ կեանքի , ապաՀով , խաղաղ *իտնել այն Մ աՐԴԱ "Ր (* Բ ա էրերուն\ լոյսն ո լ թեն էն ձայնբ լռած • • • :
ու ստեղծ՜ագործ աշխատանքի եւ ազգային մ շ ԱՀ ^ արեւբ , կեանքի գեղեցկութիւնբ , իրեննեբուն սի Ազն ո ւա կան ԱբաբուՀ ին՝ ծն րագիբ անոր խր~
կոյթի ծաղկման օրրանի ւ րելի կե բ պա բան քբ , նո յնիսկ արտասուե լու սփո - լեակներուն մօտ , յուղումով կր վեբյիշէ իր &եզին
Ա յս պա յմ աններ ո ւն տակ միա յն Հա յաս տան ր ւիանքր յափշտակեց օր մբ Հ Ղ*տնել ուր որ ալ րլ ալ դաժան անցեալբ նո յն ՀարստաՀարոզ թշնամի
Հնարաւորութիւն ունեցաւ փր Հիւր րն կալ դուռնեբբ լա յ ան, երկիր թէ երկինք* «քաղաքակրթութեան» էն . ու իգա կան անզօր կուրծ՜քբ ծեծելով^ կ՝աղա
լա յն բանալու պանդուխտ ՛զաւակներու առա^ թեւարկութեան, տակ, թէ Աստուծոյ Հովանիին ա֊ ղակէ բազկատարած՜ դէպի երկինք՝
•ս/տստանած՜ •> ՚&է՜նԸԷ՜թ– թէ դժոխք։
Մ աս իւս ի ստորոտէն ներգաղթի աւետիս տալով։ ԱՀ ա վաբժու - Եա Րապպի, անապատներու կիղիէ աւազին
Ստորեւ՝ 1895 Յուն՛ուար \ ի ն Խբիմեանի կողմէ թիւնբ Ան ո®Վ է Հարցումին, իբրեւ խոբՀր^ մէչ, մեր Հայրերու նաւքազ^Տ/ տեզՐ* նետուած
ամ եր ի կաՀա յութեան ՛ուղղուած ուզեբձբ որ ձայ ֊ գանի շ իր Հակիրճ պատմութեան , ողբերգականն Հ արմ աւի միչուկէն ո վա սիոն եր ծնան քու Հրաշ -
սադրուաօ՜ 5՜ Ք"վդ • ու զիշերուան ցօղերէն ուրախութեան աղ–
(Հայ Մամուլ, Պուէնոս Այքէս) Մ անկամարգ Հաբս մ րն էր ան , երբ Հա լէպի բի՚֊րսեր , քու արարածնեբուդ կեանքր՛ երկարելու
— « Ողջոյ՛ն ձեզ պանդուխտ ոբդիք հ|ոյու, որ տա ր ադրեալներոլ բացօթեա յ կա յանին մ էկ ան - Համ ար ։ Բայց ինչո՞ւ Թուրքին "իրար արեան Հե
բախտն զձեզ հայրենր աշխարհէն վարել է մինչեւ
Ամերիկա: կիւնբ կ՚ապրէր, լքուած՜ ու աննեցուկէ Գալարուած՝ ղեղներէն միշտ ծ՜արաւ մնաց , ու ճառագայթ մր
Ողջոյն ձեզ Արարատեան աշխարհէն, Մասեաց ինքն իր վրայ, տառապակոծ՜ ճամբանեբոլ փոշին լոյսն իսկ քամեց այս որբեւայրիին աչքեբէն * Ա–
՞նոյեան Տապանէն, էջմիածնայ Սուրբ Տաճարէն։
իր արիւնազանգ ո աքեր Էն անբաժան , անապատն՛ե մ են աո զո րմ ած՜ , թող արդար ԲԷԼա յ դատաստանդ :
Ողջոյն ձեզ Հայոց Հայրիկէն : Ու տայր ինձ որ
աւետիս տւսյի ձեզ իբրեւ "Նոյեան աղաւնին, ր ֊ է րէն ու մաՀէն ճողոպրած^ , գերութենէ գերութիւն Ե՞րբ պիտի Հնչեն փողերգ վեբչին . . . :
ցամաքեցաւ ջրհեղեղ, դարձէք ձեր հայրենի աշ.
խհսրհ : Հրաշքով մբ եկած ու փլած՝ էր այս վեբչին քաւա Կր յիշէ այս բոլորր, վաղաժամ գառնացած
Սիրտ աոէք, քաջալերուեցէք անբախտ եւ րան բ ու կբ Հաւատար թէ իսք " ՚ յ ք ^ է գեռ : Հայ կինր եւ կ՝ ո լզէ որ ան իր կրանիթէ արձանն
բախտաւոր որվիք Հայոց, Աստուծոյ այցհլռլթփլ.
նը մօտ է մեր չաբչաբեալ աշխարհին : Ստացած՝ Հարուածներէն , խոշտանգումներէն , ունենար Հոս .
Ողջոյն տուէք նաեւ մեծ հնարիչ էտիսրնին, Կրակի ո լ մտրակի վէրքեբր, Հոգիէն գուբս սպիա ֊ – Ան ո՛վ է* իր յաւիտենական որոնում բ փո -
որ իմ կհնդաՐփ ձայնը առաւ բերաւ ձեզ։
ցած՜ էին՛. Սակայն աչ\քերբ արիւնով լեցուած՜ էին» րադրուած իր ա չքերո ւն փոսերուն– ձեւո՚վ պատ -
կեցցէ յաւերժ ինք եւ իր զիւտի յֆշատակը :
Կը շնոբհաւոր1եմ ձեր մուտ ի Թոր տարին, ան ապատի կէզէէ աւազէն ու արեւէն պակաս բ ո ւ անդ ան ին վրայ , ու ամէն ոք գիտնար անոր
կեանք եւ յաջողութիւն մաղթելով ձեզ» :
լրացուած՛ Հ սլ ատ մ ութ ի ւն ր եղերական , որուն մէչէն յստակօ–
Անոր Հո՛ ւյ ո՛ ւյ%էն շատեր կանգ կ՚առնէին՝ բէն տեսնուէր ան Մ ԷՆԱՐ "՝—~ *հ ետնա քար շ սողունբ
սրտաբեկ։ Օր մբն ալ արաբ կին մբ մ՛օտենալով, թունաւոր իժի կերպարանքով ւ ինչպէս մեր Ա*
կբ խզճայ անոր թարմութեան եւ եզկելի վիճակին, Հանրապետութեան գրամին վրայ Արծ՜իւի սուրէն
կ ուզէ զայն առաչնո րգել թուրք այկնաբոյժի մՀ զգետնուած՝ ք՚մբ , ան րնդո ւն ա կ բարձրանալու ...
ԽՈՍՐՈՎ ՎՇՏՈԻ՚նՐ
Fonds A.R.A.M
(«Յառաջ»ի մրցումսերբ)
եՄԲ «էչմիած֊ին» ամսագյււէն (էջսֆածին).— ԽՄԻ Փունջ մը հանելուկներ, իբրեւ զբօ.
Նոր տարուան առիթով, 1895 Յունուար մէվին, Ան Հիմա՛ ալ. միամիտ ու. զարմացած , փակ սանք , իբրեւ գրգիռ ընթերցանութեան, իբրեւ մքի^
ջոց տրամաբանելու եւ միտք սրելու:
ամ եր ի կաՀ այո ւթ եան ուղղուած ուղեր ձին մէչ, աչքերով կբ գիտէ իր Հոգւոյն , ներքին աշիսարՀբ
Լուծողներուն անունները պիտի հրատարա -
ձայն ագրո լած սկաւառակէն վրայ, մեծ՜ Հայրենա - ու տարտամ յոլշերու, մռայլ ու գէեգոյն աէցոբզ— կենք «Յառաջ»ի մէջ ,— ուստի կը խնդրենք որ
մասնակցողները ե|ււնհլուկնհրուն թիլին դէմ գրեն
սէր Հայոց ՀայՐՐՂվ1 անձկութեամբ կբ պատաս - ներոլ եւ իրերու մէչէն, կբ տեսնէ Մէկր* լուծումը, յետոյ իրենց անունը եւ բնակավայրը։
քսանէ * • կանգնած– գէմ գիմաց, աչք աչքի* իր Հայեաց– Յառաջփկային մրցանակներ ալ պիտի յատկա–
ցընենք այնպիսի մր՚ցումներու համար, որոնք պի.
« Ողջոյն ձեզ, պանդուխտ որդփք Հայու որ քբ խորասուզած մինչեւ անոր ոզնայարի վեբչին տի հետաքրքրեն մեծերն ալ, պզտիկներն ա լ ։
բախտն զձեզ հայրենի աշխարհից վարել է մինչեւ
Ամերիկա», ոսկոբբ կորաքամակ, որովՀետեւ ան միւսն ա ք
Հծ՜երա-ցահ– եւ Հաշուէ նստած՝ սչէտք է յլԱայ այլեւս,
« Ո՛ տայր ինձ, որ աւետիս տայի ձեզ, իբրեւ եւ աչքերբ ի ձնէ պախարքէօբ՝ ե լ ի յառաչագունէ
՚Նոյան աղաւնին, ր-է ցամ՛քեցաւ ջրհեղեղ, դ|որձէք մեռեալ, անբնգունակ վայելելու սւոեզծ աւլ ործ Ա– 1.. . Ո՞րն՛ է այն պտուզբ , որ նման է Եկեղե
Հ
ձեր հայրենի աշխարհ» : ռաւօտբ Համապարփակ ցիին, Հիմնուած^՝ Ա* Պետրոսի վրայ։
Խբէմեան Հայր*1լկբ խոբասլէս Հաւատացած՛ - Ա՛ն ո"վ է..* 2. Նաիյ կր մեռնի , յետո յ կր պարէ, գտէք :
էր* որ պիտի գայ այն օրր երբ Հայոց աշիսարՀէն՝ Կբ ձձսյնէ պառաւբ իր պատոլՀանէն , գլոլխբ 3. Ւ՞նչն է որ վեր կր ցատկէ ճերմակ, վար
սլէտէ վերնայ «չբՀեզեզբ» ու Մասիսի ստորոտէն գուբս կաիսած-Հ Աայնի Հարցականին Հետ, սպիտակ ՚ւէ/ւայ՝ Գե1/՚ն։
Լոզերուն
պիտի Հնչէ ՀայրենաՀաւաքէ ալետէսբ; մ աղե ր էն իսռիւ փ ունչեր երերուն կր ծ՜աւծ կեն խոո– 4. Ի՞նչն է որ միշտ պա շտ սլան ո լած՛ կր մնաք
ժամ :
Այսօր սովետական կենսաբեր արեւ\է ՚վայո յզ ճակատ բ եւ աչքերբ • * • : իր տանիքին տակ, բայց թբչուա\ծ ամէն
տակ իրականացած կբ տեսնենք մեհ՜ Հայրենասէ - Ա՜հ ո0վ է • * * կր կրկնՀէ մեղմաձայն ու գլխի 5. Ե^՚նչն։ է որ կբ լեցուի ցերեկին եւ կր սլա ր -
րին բազձանքբ։ Ս՛այր Հայրենիքէն Հնչա՛ծ է արդէն տատանում ով կր չանա յ տեսնել ձտ յն բ , կամ անոր պո լի գէշեր ԷՀ*
աշնան ՀողմաՀալած տերեւներու պէս սփիւռքի ա րտայայտութեան մ է չէն ճանչնալ Ա ա ՚ ր զ բ մ անա– 6. Մ եծ֊ դաշտ մ բ լաւ Հերկուած՜, ուրկէ եր
մէչ սրուած՛ Հ>այ ժողովուրդի պանդուխտ գաւակդ - ւանգ , ո ր ովՀ՚ետեւ իրերն ու կենդան ին՛եր բ Հարա– բեք արօր չէ անցած՜ , ի°նչն է :
ներուն Համար այդ փրկարար աւետիսր, «դարձէք զատօրէն ծ՜անօթ են իրեն վագուց ; 7. Նուշ ըսեմ նուշ չէ , նուշէն մեծ երբեք չէ ,
ձեր Հայրենի աշխարՀ »; Անոր Համար ամէն ինչ ձայն ու շշուկ է մի– բա յց ամբո զչ սենեակ մ ր կր լեցնէ , ի՞ն չն է է
քՍրիմեան Հայբիկշ իր կեանքէի բնթացքին շատ ա յն , ինչ որ ենթակա յ չէ իր մ ատնեբոլ Հպումին , 8. Ի՞նչն է որ կբ խնդայ՝ երբ 1լ ե բ թա յ , ու
զբաղած՜ է Հա յկական դատով , յաճախ ան ո ր վի - ու ճակտ ի կնճռո տ խո րշոմնե բո ւն մ է չ յստակօրէն կուլայ՝ երբ ետ կբ դառնայ :
ճակոլած՜ է Հա յո զ կնճռոտ Հ ար զ ր օտար դիւանա կր գրուի յարափոփոխ ձայնի ազդեց ո ւթ իւնբ , էսչ\~ 9. Ի՞նչն է որ իր սեփական ար իւնբ կբ խմէ
գէտներու սեղանին վրա յ դնելու եւ աղերսելու , պէս իր Հոգիի պաստառին վրայ տենչանքր գոյն եւ ազիքներբ կ՚ուտէ :
ո րպէ սղի ա յ դ արդար դատին Հ ամ ար արդար վճիռ կր Հ ագնի մերթ միամ ի տ խաղաղո ւթեամ բ , ու յա– 10."—• Հարիւր ոտք ունի, բայց չի կրնար կանգ–
կա յացուի ։ Ա ա կա յն ա պա բ դի ւն եղած են անոր ա ֊ ճաիս Հարցական անստուգութեան շեշտով • պաՀիկ նիչ ոտքի ի՞նչն է :
ղերսանքներբ , ամէն անդամ ալ , ան գառնացա՛ծ ՚^՚Բ ՚ՀՍ* Սւ\ Ս .ւ1 Տ1ա դտնե լո\վ տեւական իւտ բխափո ւմ ի 11. Բռունցքիս չափ մեծ՜ չէ , բ ա յ ո մէկ պարկ
ա շիւա ր Հ ի ամ են ա կուլ Հզօ րնե բուն քար անտար բե - կաղապար բ , իր յօնքերու աոեղնե ր բ մ ղելով սո ՚^Լէ՚՜ւ1 Վ^՚Ր ^ԼԼ7 Հանէ , ի^նչն է :
բոլթենէն , վեբագաձած է ձեռնունայն եւ յուսա ֊ վորական, պրպտում ին , ինչպէս երկու թռչուններ 12. ի՞նչն է ոբ տակէն լեցուի , գլխէն կր
պարպոլի։
Հատ ւ ՚- ցամքած՜ լճակներու եզե ր քբ բան մ ր 1լ որոնեն դէմ
կողովուրդի ծ՜ոցէն ե լած , անոր ցաւերով տա դիմաց , կտուցներ բ կախ՝ անՀ ետացած՜ կապոյտ 13. Երկինք նետես՝ ^ԼԷՈՐ է 1 գետին իյնայ՝
պոչով է , ի՞նչն է ։
ռապող Հա յրիկբ շատ կբ տառապէր Հայ մ ո զո - չուրի երազանքին մէչ ;
վուրդի պանդխտութենէն ։ Ան ա կան ա՛տ ե ս կ* ՐէէաՐ Ան ո՞վ է, կր Հարցնէ կրկին, եթէ նոյն ի՛սկ 14. Ո՞վ է այն որ կր պոռայ անտառին մէչ
թէ ինչպէս երկրի մէչ տիրող զուլումի, արեան , զգայ չունչբ , ու ձեռքերբ Հորիզոնական 1լ եբկարէ եւ ոչ ոք կբ Համարձակի պատասխանել իրեն ։
չարդերու , կողոպուտի , բռնութեան , լլկման խարխափումով, մատնեբբ բացած՜ , արմատախիք 15. <*՝էւոաՑէս յաճա՛խ կբ տեսնէ , թագաւո–
պատճառով կբ գատարկոլէր Հայաստանբ % Հ այ տունկի մբ պէ՛ս որ Հոգ կբ փնտռէ : րբ՝ ե ր բեմն-ե ր բեմն , իսկ Աստուա\ծ՜՝ բնա՛ւ , ոՈ՛վ
քրտնաչան Ժ ո զ ո ւի ո ւր զ ի տարաբախտ զաւակն՚եբբ Ներքին խռովքն ու տառապանքբ քօղարկուաւծ՜ է այն։
գաղթականութեան ցոլպբ ձեռքբ կբ փախ չին եր - իր կեր պար անք ին վրա յ կր փռեն վէ տվէտո ւն ղ ի -
բեմնի գրաիստավայր Հայաստանէն , Լքե լ"ով ան– մաստուերներ • եւ իր կեանքի բեմին վարագոյր աշխատանոցբ ուր ինք կբ \ծառայէ ատ ենէ մբ ի
կնոչ վիճակին, գուր
կութենէն Հարազատ վ այրերր : Հայրիկի սիրտբ կբ ներդ կ ե լեւէչեն Հողմ ածոլփ ծածանում ով : վեր։ Աւ գիտակցելով Հայ կ՚ուղղէ
խօսքեբ
մորմոքէր ա յգ ս ր տաճմլի կտե ս արաններ էն , սա կ ա յն , կարծես մ էկբ կր փնտռէ , ժձ ի քէն– բռնել կե ց - գուրանքի ու յուսադրութեան
խորթ էր ան ո ր Համ ար յուսաՀ ա տ ո ւթ ի ւն ր ։Ան Հ ա– նելու Համար ւ Եւ անցնող Հո՛վերուն, իրերու մբր– անոր .
մոզուած՜ էր որ մարտիր՛ոս, աշխատասէր ու տա - մունչին , իսաւարի ու յոյսի փուիոխութեան նրբա Ե՛" Հա պի պի՛ , արեւու լո յս բ ամ էնուն Հա
զանգաւոր Հայ մողովուրգբ չի մեռնիր ե լ այգ ան զգած՜ ձայն ին՛ ունկնդիր՝ նոյն Հարցում բ կ*ուղզէ յ մար կր ծագի • եւ Ամենակալբ թող ողորմի քեղի :
լուր զրկանքներէն յետոյ , փիւնիկի նման , . ան նո^ ան կր կնե լի եղանակներով : Գիտութիւնբ Բարձրեալին շնորՀն է , քո՛յրս • ու
բէն պիտի յառնէ Հայրենի աւերակներու մոխրա ֊ - Ան ո՛՛վ է** գիտունբ նուիրական , րմպած՜ ր լ լալով (ԼնմաՀու -
կոյտերու տակէն ե լ նոբէն զուլումի երկիրբ Հ՛ա - կբ Հաւատայ ան , որ ձա յներ բ չե՛ն մ եռն ի ր * իԳեան Ակէն։
յաստ Այնր պիտի փսխուի դրախտավայրի՛. Անոր անջրպետներ 1լանցնթն, Հորիզոններ կր դեգերին Աւ թեւանցուկ դարմանելու կբ տանի։
խորաթափանց միտքր շատ Հեռուն կբ սլանար թա՚– ու կբ Հասն ին իրենց Հ անդր ո ւա% ին % Ամ էն մարգ ֆ ք՝միշկբ իր գաբմ անատան մ է չ Հ աղիւ բարե–
ւիանցեէով անյայտութեան, չգա ր շ ո,ի ս բուլ ո ւսւծ ա– մաղելով՝ կբ լսէ > կբ ճանչնայ իր՛են ուղզուած՜ Տ ա ճ ա ծ էր ներս ոնգունիլ զայն , ու առանց քննա-
սլագայի ոլորտներբ ։ Ան՛ Հաւատացաք էր որ Հայ Հարցումբ ; Ե՞նչ Հարկ գործիքի , երբ րնկալուչր իԺեան թերեւս չՀ ամ՛ար ձա կե լո վ նայիլ ՛անոր ա չ–
մ ո զ ո վ ո ւր գի՛ն վառ ապագայ կր սպասէ եւ որ անոր կոլՐ&՜քիգ տակն է՝ մշտական : Պատասխանն է քեբուն մէչ սրուակ մբ Հեզուկ շպրտած՜ էր ա–
պանդուխտ զաւակնեբբ օր մր նորէն պիտի վերա գմոլար .ու բացատրելն անկարելի * ինչպէս ձորե– նոր ձեռքբ , կանանչ ու ոխերիմ նայուած՜ք մբ նե–
դառնան իրենց Հայրենի աշխաբՀբ ու Համախրմ - րոլն մէչ ազազակ մր ժայռէ ի ժայռ կբ զարնուի տելով անոր Հազար «՚օ ղորմ իսկներ ու շռայլին փո–
բուին նուիրական նոյեան տապանի վերնէն Հան - եւ արձազանգբ կբ կորսուի անդունդին– մէչ յաւէտ իւարէն ։
գրուան Ս • **՝էրքէ լեբան՝ Մ ասիս ի շոլրչ : (\ւ Հա անպատասխան : ՀայոլՀին տուն վերադարձած՝ էր , խո րՀ բգա–
մոզուած՜ որ այգ ապագան շատ Հեռու չէ, ան կբ Մարդիկ կբ զգան իրենց անզՕբոլթիւնր ան ծելով մարգոց տարբերութեան մասին, սրտին մէչ
յուսադրէր , կբ քաչալերէր իր պանդուխտ որդի . շօշափելի ձայնին առչեւ ականչ կամ սիրտ պատ աճեցնելով ներողմ ա տ ո ւթե ան ձնծազիկր , ա յս Հո–
ո երբ : ռող– ու Հոգին՝եբբ կր պարոլրուին Համաձայն ի– զորմած՜ թուրք բժիշկին» շնոբՀիւ : Աակայն յա–
րենց չ ՚ ՚ բ գ օրր արաբ կինբ պատ
— « Սիրտ աոէք, քաջալերուեցէք անբախտ եւ կամ էութեան ; Խիզճր 1լարթննա Հ ժ պիտ ով մ ր , խօսակցոլթ իւնբ իր մէկ աՀ մամբ ԼԱելով բ^՜էշկի՚ե
ոսկէ շակած էր եզելոլթիւնբ
բախտէա֊ոբ որդիք հայոց, Աստուծոյ այ ցհլութ֊իւնր թունաւոր տանչանքավ» Համաձայն յատակի պաշտօնակցին Հետ , գո ւ—
մօտ է մեր չաբչաբեալ աշխարհփւն» : աւազին կամ կործ՜անարար տիղմին ։ :
Մեծ– Հո՚յրէկի երագներր այսօր գարձած^ են Ա յս Հաւատքով ապրած՜ է ա յս կ ո յ ր կիսբ ու Անոր ցեղային ատելութեան անյագուրդ թոյսր
յ կի–
կենսաշող ի բ ա կանո ւթ իւն , Նոյեան աղաւնին աւե շատ երկար տարիներ պիտի ապրի գեռ ւ լեց ո ւած՜ վւոքքյ իկ ս բո լակի մ բ մէք ուրկէ Հա աչքե
տիս տարաւ 0 գաղոլթաՀա՛յո ւթեան , <ձթէ գաբ - Անոր Հետ եղողներ բ ցերեկ ու գիշերի , լո յս ի նբ երի՛ցս երանեաք լուսացա՛ծ էր իր
ձէք ձեր երկիրբ» , ո բո վՀ ետ եւ ձեզ վտարանդի ու խաւար ի սաՀմ ան ո ւմն ե ր ով 1լ անց բե են իրենց րս լ փ ր կո ւթ ի ւն ր :
դարձնող «ՋրՀեղեղր» վաղուց վերցուած՜ է Հայոց կեանքր , մինչդեռ իրենբ միայն գիշեր է, ուրիյ Ակամա ւ մեղսակից ու խզճաՀար՝ ԱրաբոլՀին
աշխարՀի վ բայէն , նախապէս աբՀ աւիրքն եր ո լ ար յաւիտենական գի շեբուան մ բ սկի՚ղբ բ , նախագո ւ- վազելով կուգայ գտնել զոՀբ , չարիքբ կանխելու
եան, ոճիրի երկիր Հայաստանբ շնոՀիլ սովեաա՛ - ռբ : Կ ի ս ա ւա ր ա , տող մբ պա ամ ո ւթեան Հ ետ , մ է՛ կ Համար , բա յց ափս ո՜՝ ս անոր երկու ա չքերր կա—
կան կենսունակ կար գեր ո լ ա յսօր փոխարկուած– է փավւաք միայն ունի Ան :, րաց ած՜ էին ու ան բա ց ա տ ր ե լի ցաւերու սաստկու–
բարեկեցիկ , եբչանիկ կեանքի , ապաՀով , խաղաղ *իտնել այն Մ աՐԴԱ "Ր (* Բ ա էրերուն\ լոյսն ո լ թեն էն ձայնբ լռած • • • :
ու ստեղծ՜ագործ աշխատանքի եւ ազգային մ շ ԱՀ ^ արեւբ , կեանքի գեղեցկութիւնբ , իրեննեբուն սի Ազն ո ւա կան ԱբաբուՀ ին՝ ծն րագիբ անոր խր~
կոյթի ծաղկման օրրանի ւ րելի կե բ պա բան քբ , նո յնիսկ արտասուե լու սփո - լեակներուն մօտ , յուղումով կր վեբյիշէ իր &եզին
Ա յս պա յմ աններ ո ւն տակ միա յն Հա յաս տան ր ւիանքր յափշտակեց օր մբ Հ Ղ*տնել ուր որ ալ րլ ալ դաժան անցեալբ նո յն ՀարստաՀարոզ թշնամի
Հնարաւորութիւն ունեցաւ փր Հիւր րն կալ դուռնեբբ լա յ ան, երկիր թէ երկինք* «քաղաքակրթութեան» էն . ու իգա կան անզօր կուրծ՜քբ ծեծելով^ կ՝աղա
լա յն բանալու պանդուխտ ՛զաւակներու առա^ թեւարկութեան, տակ, թէ Աստուծոյ Հովանիին ա֊ ղակէ բազկատարած՜ դէպի երկինք՝
•ս/տստանած՜ •> ՚&է՜նԸԷ՜թ– թէ դժոխք։
Մ աս իւս ի ստորոտէն ներգաղթի աւետիս տալով։ ԱՀ ա վաբժու - Եա Րապպի, անապատներու կիղիէ աւազին
Ստորեւ՝ 1895 Յուն՛ուար \ ի ն Խբիմեանի կողմէ թիւնբ Ան ո®Վ է Հարցումին, իբրեւ խոբՀր^ մէչ, մեր Հայրերու նաւքազ^Տ/ տեզՐ* նետուած
ամ եր ի կաՀա յութեան ՛ուղղուած ուզեբձբ որ ձայ ֊ գանի շ իր Հակիրճ պատմութեան , ողբերգականն Հ արմ աւի միչուկէն ո վա սիոն եր ծնան քու Հրաշ -
սադրուաօ՜ 5՜ Ք"վդ • ու զիշերուան ցօղերէն ուրախութեան աղ–
(Հայ Մամուլ, Պուէնոս Այքէս) Մ անկամարգ Հաբս մ րն էր ան , երբ Հա լէպի բի՚֊րսեր , քու արարածնեբուդ կեանքր՛ երկարելու
— « Ողջոյ՛ն ձեզ պանդուխտ ոբդիք հ|ոյու, որ տա ր ադրեալներոլ բացօթեա յ կա յանին մ էկ ան - Համ ար ։ Բայց ինչո՞ւ Թուրքին "իրար արեան Հե
բախտն զձեզ հայրենր աշխարհէն վարել է մինչեւ
Ամերիկա: կիւնբ կ՚ապրէր, լքուած՜ ու աննեցուկէ Գալարուած՝ ղեղներէն միշտ ծ՜արաւ մնաց , ու ճառագայթ մր
Ողջոյն ձեզ Արարատեան աշխարհէն, Մասեաց ինքն իր վրայ, տառապակոծ՜ ճամբանեբոլ փոշին լոյսն իսկ քամեց այս որբեւայրիին աչքեբէն * Ա–
՞նոյեան Տապանէն, էջմիածնայ Սուրբ Տաճարէն։
իր արիւնազանգ ո աքեր Էն անբաժան , անապատն՛ե մ են աո զո րմ ած՜ , թող արդար ԲԷԼա յ դատաստանդ :
Ողջոյն ձեզ Հայոց Հայրիկէն : Ու տայր ինձ որ
աւետիս տւսյի ձեզ իբրեւ "Նոյեան աղաւնին, ր ֊ է րէն ու մաՀէն ճողոպրած^ , գերութենէ գերութիւն Ե՞րբ պիտի Հնչեն փողերգ վեբչին . . . :
ցամաքեցաւ ջրհեղեղ, դարձէք ձեր հայրենի աշ.
խհսրհ : Հրաշքով մբ եկած ու փլած՝ էր այս վեբչին քաւա Կր յիշէ այս բոլորր, վաղաժամ գառնացած
Սիրտ աոէք, քաջալերուեցէք անբախտ եւ րան բ ու կբ Հաւատար թէ իսք " ՚ յ ք ^ է գեռ : Հայ կինր եւ կ՝ ո լզէ որ ան իր կրանիթէ արձանն
բախտաւոր որվիք Հայոց, Աստուծոյ այցհլռլթփլ.
նը մօտ է մեր չաբչաբեալ աշխարհին : Ստացած՝ Հարուածներէն , խոշտանգումներէն , ունենար Հոս .
Ողջոյն տուէք նաեւ մեծ հնարիչ էտիսրնին, Կրակի ո լ մտրակի վէրքեբր, Հոգիէն գուբս սպիա ֊ – Ան ո՛վ է* իր յաւիտենական որոնում բ փո -
որ իմ կհնդաՐփ ձայնը առաւ բերաւ ձեզ։
ցած՜ էին՛. Սակայն աչ\քերբ արիւնով լեցուած՜ էին» րադրուած իր ա չքերո ւն փոսերուն– ձեւո՚վ պատ -
կեցցէ յաւերժ ինք եւ իր զիւտի յֆշատակը :
Կը շնոբհաւոր1եմ ձեր մուտ ի Թոր տարին, ան ապատի կէզէէ աւազէն ու արեւէն պակաս բ ո ւ անդ ան ին վրայ , ու ամէն ոք գիտնար անոր
կեանք եւ յաջողութիւն մաղթելով ձեզ» :
լրացուած՛ Հ սլ ատ մ ութ ի ւն ր եղերական , որուն մէչէն յստակօ–
Անոր Հո՛ ւյ ո՛ ւյ%էն շատեր կանգ կ՚առնէին՝ բէն տեսնուէր ան Մ ԷՆԱՐ "՝—~ *հ ետնա քար շ սողունբ
սրտաբեկ։ Օր մբն ալ արաբ կին մբ մ՛օտենալով, թունաւոր իժի կերպարանքով ւ ինչպէս մեր Ա*
կբ խզճայ անոր թարմութեան եւ եզկելի վիճակին, Հանրապետութեան գրամին վրայ Արծ՜իւի սուրէն
կ ուզէ զայն առաչնո րգել թուրք այկնաբոյժի մՀ զգետնուած՝ ք՚մբ , ան րնդո ւն ա կ բարձրանալու ...
ԽՈՍՐՈՎ ՎՇՏՈԻ՚նՐ
Fonds A.R.A.M
