Page 115 - ARM_19-1946_04

« &» &$

Հ Ամաւք նա յի՚ն որ մը , աԽ իր ուռկանը ա ա եւ. ՀԱՏա* ԱՆԳԱՄ ԱՒԵԼԻ ԶՕՐԱՒՈՐ • •. ԷՋԵՐ ԵԲկԿՈԻԱՆ ՏԱՌԱՊԱՆՔՆԵՐԷՆ

ձուկ որսալու գնաց; Ուռկանր տեղաւորելով, ձուկ,

բռնեց եւ ցամաք ելաւ դէպի եզերքը։ Սկսաւ կե­ Ամերիկեան պարբերաթերթ մը Հետաքրքրա -
կա­
րակուր պատրաստել, կրակը վառեց եւ սանր կան մանր ամ ասն ո ւթիւննե ր կբ Հաղորգէ խոբՀբ– Այլաքկոց վաեքի կռիւը

խեց» : գաւոր քաղաքին՝ Աթօմ կրատի մ ասին , ուր խոր–

Ս ո վետ գիտնականները ^/ . Մ իութեան ազգա­ Հրգային ամենանշանաւոր գիտնականներ կ՚աշխա­

յին լեղոլներուն Համար քերականս լթիւններ կր տին Հքօզմիք» ռումբերու շինութեան վրայ : Այս Ընգմէջելսվ խանմօէն, մէջ կը նեաոէ֊է Բալո,

յօրինեն, Համաձայն գիտական կանոններու եւ նոր ռումբերը Պիքինիի վրայ նետուած «Կիլտա» Հիլ - ա՚Լնէհ. Նազէկ* Պէյ էֆէսոէի , մեր անցուցած ու

բառարաններ կը կազմեն յ լռական ռում բէն Հազար անգամ աւելի զօրաւոր են : տիրող սեւ օրերն ու զուլումներն են որ կը բոսս -

I" ՚ Մ իութեան մողովոլբղներուն լեզուներէն Աթօմկրաաբ (Հէէ–լէաՔաղաք) Կ.ԼՀ գանոլի քեն : Երբեք տեսնուա՛ծ է որ խաղաղ գետ մը ձայն

ամէնէն առա չ ուսումնասիրեցի ադրբէչաներ էն.ը , Պու֊բիաթնեբոլ մ/քնկռլ Հանրապետութեան, Պայ - Հանէ հ երբ անոր սրտին մէջ չկան խո չիր Գ խրւ ~

խազախքէբէնը, ՛Բազան ի թաթարիրէնը եւ կիլեա–^ քալ լիճիֆ մօտ : Բնակութեան թիւը 400,000ք^ քիչ թեր ել ուրիշ արգելիչ միջոցներ ւ ինչու Դաբք*ո

քերէնը : Այո վերջինը բնաւ գէր չունի։ Ատիպոլե–, մը աւելի է ։ կարեւոր թիւ մը կը կազմեն գերման շարունակ Հայոց կողմէ ձայն ու բողոք չկար , երբ .

ցայ պարզապէս լսողութեամբ սորվել։ Այլազան մասնագէտներ բ ։ ՝Բազաքէն շուրջ 200 քառ. քիլո­ անցնող բարի Աուլթաններ խտրութիւն չէէն գներ

դրութեամբ լեզուները բաղդատելու Համար վար– մեթր տարածութեան մբ վրայ ցամաքային թէ օ՛ պետութեան Հպատակ ազգերու մէջ% Այսօրուան

մուեցայ Հիւսիսային կովկասի լեղուախ" ւմբին , - գային երթեւեկք բացարձակապէս արգիլուած է։ երկու չավ։ ու կշի՛ Ը. Գ"ծԲածելո լ պա բա գան։ է որ
առիթ կուտայ^ բողո քեելու , մ էկ կողմ բ կբ ճնշուի ,
աւո ի կե բէն ի , քապարտերէնի , աւարերէնի , ե^՚ԳԳէ^*՜ Երկրին զանազան մասեբուն մէջ խորՀրգային գի -

բէնի եւ. լաքերէնէ ; տունն%րու կողմէ ձեռք ձգուած բոլոր աբգիւնքնե– ու կբ Հալի, միւս կողմ բ կբ վյ**յելէ սոՀին ար գաբ

Բացառիկ եղանութիւն կբ ներկայառ նեն բը Աթօմկրատի մէջ կբ կեգրոնացուին ։ կ՚օգտուին քրաինքի արգիւնքը ; Ջեմ գիտեր , ա յս մ եր Ր

ծ այբագոյն Հիւսիսի լեզուները զոբս ուսումնասի­ մասնաւորաբար ռատիօմի Հի մնա ր կո ւթեան աշ - մեղքին Համար է : 0

րեցի - նէնէ թե բէն բ , սելկուփերէնբ ԼՕստէաքնե– խտտանքներէն : Հաստատութեան *ԼարէէՐ > փ,Ր°ֆ * Փաշան. Տէկէններ , ձեր բողոքք չեմ կրնար

բոլ եւ Աամոյետներոլ լեզուն) , եոլքակերէնը, ա– Ալէքսանտր Տ՝տանով, վերջերս Հիւլէի անջատման նկատի առնել, անոր Համար որ պաշտօնական չէ ;

լէուտերէնը , էուտեբէնբ Լէսքէմոնեբու լեզուն) , գործէն իամար Սթալինեան մրցանակ առաւ ։ Ղ*աց է ք աղերսագրով մը, նկարագրեց էք այգ րո -

ինչպէս եւ ափբիկեան սլանթո ւեբէն բ : քԼանազան Աթօմկրատի Հետ աղօտութիւնն եր ը ամբողջա - լոր գէաքերը յ մանաւանգ քրտական զինաթափու -

լեզո լնեբո ւ կազմ ութիւն բ բա զգա տ ե լով , կ*որոշ ենռ ցնելու նպատակով բնագէտներու խում բեր ղըր - թեան եւ ձեր Հայերու զինուելու պարագան : Ա աո–

նա թագաս ո ւթեանց եւ բառեր ուն կազմ ո ւթեան է - կուած են Մեծ Փ ամ իրի (6000 մեթբ) /եռն աղա շ հ րագրեցէք , եւ ձեր ա ռ ա ջն ո բ գ ին ալ ստորագրեք

ական սկզբունքները ,էնչ ոբ կաբելս բ է անոնց ծա– տին վրայ, ուր քօզւքքւք ^տիեզերական) ճառա - աոլէք, ու այնպէս եկէք Հ

գումբ ուսումնասիրելու Համար : գայթնեբու ուսումնասիրութեան բ Համար տար բա­ Զափթիէներու Հսկողութեան տակ , ^էէս^ԲԲ

լո ւծա բան մբ կա ռո ւց ո լած է : գոլրս կբ քշուին կառավարական՛ շէնքէն * /Ա անմ օն

Երբեմն կր Հարցնեն ինծի թէ ինէսլէ^ս կարելի Ո՝ուս գիտուններ ու այս արշաւախումբերը տա­ ու Նազիկբ կբ գիմեն փաստաբան (Կաբիկ) կարա­

է միտք սլաՀել այգքս ւն շատ լեզու նե յրոնք րօրինակ ճամբոբգութիւն մը կատարած են ան - պետ էֆ՚ին եւ կը պատմեն փաշային պատուէրը։

քան քիչ իրարու կբ նմանին; Կբ կարծեմ թէ կա­ սաՀմ ան անապատներուն մ էջ, ոլբ Հազարաւոր Կբ զայրանայ կարիկ էֆէնտի , ո աքեր բ գետին կբ

րելի է* յ\իշո՚ղռ՛ւթի՛ւնը կանոնաւորապէս վարժեց–, տարիներէ ի վեր մարգ ոտք չէ կրցած կոխել% Հոն զարնէ՛ Հ Այս ի^սչ անխոՀեմ քայլ է ։ Դ՛ուք ձեր

նելով, լչեգուն ակութ իւն մր որ ձեւէք կբ բերուի , Հ եզձուց ի չ տաքբ կբ խափանէ որ եւ է բոյս ի աճու­ ձեռքով բանտի ու կաղախանի չուաններբ կբ պատ­

ինչպէս թիլերու Համար, Հ ա շո ւակալներոլ կոո– մը՛, Աակայն՛ կը թուի թէ այս ջերմութիւնը կր րաստէք։ Տրուեցէք, ետ կեցէք այգ պաՀանջէն^%

մէ : Լեզուի մբ Հետ ընտելանալու Համար , շատ գիւբացնէ ամէն Հետազօտութիւն աստզերէն յա - *Լա խկոտ ու անսիրտ շատ մ բ տիկիններ խո յս

կարեւոր է յաճախ վարժութիւններ կատարել խօ­ ռաջ եկած տիեզեբածին ճառա գա յթներու վրայ* կուտան, էսկ էԱանմօն ու Նազիկը կ^ուզղու ին Ա -
յ ջնորգա բան ; Օրուան Առա ջն ո բ գ , արմ աշական
սակցութիւնն ե րով եւ գրական կտորներու բնթեր– Ա՝ ի աժ ամ տնակ ա յս անապատա յէն վա յ լ՛ ել։ է ն

ցումովէ & ա ա անգամ կարելի է լեզու մը "–"Բ՛՛ԼԷ/ Հազարաւոր քիլոմեթր Հեռու, ռուս •երկրաբաննե­ *ինէլ վա ր գա պե տ , իմանալով խնգիրը, կը սարսա­

առանց գժո լար ո լթեան\ : կբ յիշեմ ա յն խօսակցո լ– րը գազանօրէն կբ Հետախոլզեն Աաքսոնէոյ ան ֊֊ փէ ք Հես ձեր բողոքէն չեմ կրնար լծէթացք աալ ,

թ իւնը զո բ ունեցա յ եր իտասաբգ. Հալու մբ Հ ետ , աառները Լ^եբմանիա) ։ կերման խմբագիր մր կ՝բ– գէմեցէք Վ^ա րգան. Հա յր սուրբին »;

Աբխազիոյ՛ մէջ , տասնեակ մբ տարիներ առաՓ : Ե– սէ թէ (հուսեր բ գա գտնա պէս կբ շա Հա գործեն Ա աք–

րիտասարգբ զարմացաւ որ չորս արեւմտեան լե– սոնիո ւ եւ Զեխոսլովաքիայի սաՀմ տնագլուխ է Վ^աբգան վա ր գա պետ Ա • կարապետ ի վանա -

գուներ կը խօսէի, եւ անմ իգապէս վեր^ր իմացա ք լեռնեբուն վրայ վերջերս գանուած էւրանէոմէ Հայր, որ իբրեւ Հիւր կը գտնուէր Առա^եորգա -

թէ ինքն ալ բացի իր մայրենի լեզուէն՝ Հայերէ–^ Հարուստ մթերքները : բան, կ^բնգունի իքամօն եւ Նազիկբ, որոնք իրենց

նէն\ գիտէր աբխա՛զերէն՛՝ շրջանին բար բառբ, Այգ շրջաններուն մէջ արգէն էւբանէօմ Հան֊ գիմում բ պատմելէ վերջ, 1լաւելցնեն *

յունարէն զոր սաՀուն կերաով կբ խօսէր, ո բ ո վ– ուած էր ժամանակէն հ թայց (Լուսերուն գտած Հյատ տաժանելի օրեր 1լ ան ց ընեն ք , եթէ

Հետեւ շրջակաները Հանգիպած էր մոյներու, ռու­ Հանքեր բ շատ աւելէ Հա բուստ են եւ եռանգագէն չօգնէք մ եզ մ եր տ ա ռա պանքն ե ր բ քիչ մբ մ եղմ ա–
ցնելու,
սերէն զո բ Աբխազիո յ ամ բոզ^ քազաքայէն բնակ– կ՚աշխատին ա յգ ա բժէ քաւոր նէւթը ձեռք ձգել , ի՛­ կբ գիմ ենք կրօնափո խութեան ։

չութիմնբ կը Հասկնա յ , ել վերջապէս թուրքերէն՝ րենց Հիւլէական ուժի փորձերբ շարունակելու Այգ օրերուն , Մ ուշ կբ կբ գտնուէր կարն ո յ

զոր բա ւա կանա չափ կբ խօսէր երբ ա յգ ժււոովուր– Համար : ռուսական Հիւպաաոս ի ներկա յա ցո ւց ի չ (\»ոմ անս -

գէն կը Հանգիպէբ շուկան : քին, եւ կբ քաջալերէր Հայերբ, որպէսղի գառն ան

Տեզեկատուն 1լ աւելցնէ որ Աաքսոնէոյ շրջանր

Իրենց ուսումնաս ի բ ո ւթեան ընթ ա ց քէն մ ա րգ– մեկուսացնելու Համար (հուսեբբ խէստ մէջոցներ օրթոտոքս ե կեգեց ո ւ գիրկր 1 Այս՝ ատ են պիտի օգ­

կա յէն լեգո լին Հ ա ր ս տ ո ւթ ե ան եւ ա յլազանութեան կը գործածեն ; նէ ր իրենց ւ Համբերեցէք , զաւակներս , կ*բսէ

մ ասին,, գիտունները Համբած են ա յն ժողով ուրգ– 1Լաբգան վա ր գա պե ա , գիտեմ ձեր ցաւերն ու Հո -

ները որ այսէնչ կամ այեէնչ լեզուն կբ խօսին : ՄԱՐԶԱԿԱՆ ԿԵԱՆԲ գերը։ Աստուծոյ կրակին մէջ իյնալ կ՚ուսէք, տա­
մի
Այսպէս է որ Հաստատած են թէ ռուսերէնբ ոբ ռապանքէն ազատելու Համար • Ամէն սկիզբ

տարածուած է Եվրոպայի, Ասիոյ եւ Ամերիկայի ՎԱԼԱՆՍ Հոկտ . 1 Յին տեղի ունեցաւ Մար. վախճան ո ւնի -. Զ՛ուգումին յաջորգող խաղաղ օրեր
որոնց 90
մէջ, 200 միլիոն անՀատնեբ կը խօսին, զական Ա էութեանս իննամեայ բարոյական եւ նիւ֊– ալ կան ; վ ըսաւ թէ ամպոտ ու փոթորկոտ եր -

միլիոնը իբրեւ իրենց մայրենի լեզուն։ թական զեկուցումը գպբոցի սբաՀ ին մ էջ : ՚Հյախա– կինքբ միշտ ամպոտ պիտի մնայ, օր մըն ալ կբ

ա • Ա՝իութեան միջազգային կարեւորութեան ա– գաՀ Պ* Մ * Ա եմերճեան քանի մբ Հակիրճ խօսքերէ ծագի տաք ու պայծառ արեգակբ : Դալով կրօնա­

ճում ովբ , այսօր վառ Հետաքրքրութիւն՝ մ ր երե­ վերջ , գիւանին ըե տ ր ո ւթ ի ւնն ա ռա ջա ր կե ց %Ջ,եռամ– փո խութեան առաջարկին , մի թէ նոլա^զ տառապե­

ւան կուգայ Հանգէպ ռուսեր էն ի ամէն երկրի մ է ի բարձ բնտրուեցան Ե * *իարբիէլեան՝ նախագաՀ , ցան մեր նախաՀայրերբ , ի^նչպէս գաւանափոխ

Շատ կը սորվին Ամերիկայի , Անգլիոյ , Ֆրան սա­ կ • Պազտատլեան ատենագպիբ : գառն անք եւ այգ սեւ ա ր ատ բ քսենք մեր ճակա -

յի , ել մանաւանդ սլալ երկիրներուն մէչ՛. Միութեան ատենագպիրբ Պ* 91 * Խաչերեան տին ։ ՚իաբձեայ կբ կրկնեմ , Համբերեցէք , որ Համ–

մ ր բազս ս լեզոլ (Լուսեր տասնեակներով բարոյական զեկուցում բ կարգաց ; \, մ անսալէ ս բեբեսցէ նա ի սպառ կեցցէ հ

լեզուներ գիտեն : Օրինակ , ա կագեմ ական Ա * 1Լ ե– խօսք տբուեցալ գան ձ ա սլա Հ Պ * Լ* Տէր Աարգսեա– Աբգար եւ իրաւ էր կիներու բոզոքբ, կառա -

"էէոլԼսկէս 40 էեղու գիտէր, ակագեմական &. նի, որ Հաշուեքննիչ յանձնախումբին կողմէ վա -• վաբիչը յ առաջնոբգն ու պատրիարքն ալ գիտէին ,

՝Բոբխ յիսունէն աւելի * Ականաւոր լեզուաբան) ել ւերացուած նիւթական զեկոյցբ կարգաց , ոբ ներ– սակայն ոչ մի տեգից ոչ մի օգնութիւն : ՝Բիւրտերբ

Հնաէսո յզ Ն . Ա արբ ^ ակագեմ ական > եւ ստեզծողը կաներուն կոզմէ գնաՀատութեան արժանացաւ : իրենց ըրածը գիտէին, իրենց գ ա ս բ լաւ սոոված :

լե զո լն եր ո ւ յաբեթական տեսութեան , սեր տած էր ՝–$Հ Հոկտ - 20/՛ն , կիրակի , տեգի ունեցաւ §րօ֊

65 լեզուներ ; Փրոֆէսէօր Պ* Պետրով, Աոսկուայի մէ եւ Ար ա է շի ախոյենական մրցում բ, Փ՚ոլիկօնի Այս աննախընթաց սարսափներ բ եկան՝ սեւ ու

Համալսարանէն՝ կը խօսէր մօտ Հարիւր լեզուներ : գաշտին վրայ, Լաուլթի խումբին գէմ : Հակառակ գաժան կնէք մը գնելու Տարօնէ Հայութեան մոր–
մո քած Արտերուն ; Ան տոկաց բոլոր տեսակէ զբր -
Վերջապէս \յ . իլչմանով , ո ւսո լ,ց չապետ Լենին ա եղա տա ր ափ անձրեւին , ժոզովուբգբ խուռներամ
մեռաւ
կրատի Համալսարանին մէչ, որ վերջերս գաշտ փութացած էր է Մ եր Ժ)քւք&1յ Օ^ներբ (հօմանցի­ կանքնե րո ւն , էր մ որթէ վրայ բնգունեց ա Հրող ու

գ է տ է ր մօտ 200՛ լեզուներ ու կազմութիւնը։ ներուն գէմ խազալով պարտուեցան \ ՛Հով : Տ ե– խոցոտող բո լո բ տես ակի Հարուածներ բ , տոկաց

տոյ սկսան ախոյենական մրցումներ բ *երկոլ խում– երբ կբ սպաննուէր իր բնաբանին , Համբերեց երբ

՚ Ի– ՄԵՇՉԱՆԻՆՈՎ բերն ալ լաւ խազար կութ իւն՛ մը ունեցան եւ Հաւա­ կբ խլՈէ֊էր իր գաբաւոբ ու անսպառ Հ արստոլթիւ­
(Անդաս՝ Խ. Միութեան
Գիտոլթե|անց Ակադեմիայի) սար մնացին –5 5ով : նբ , լռեց երր կբ քշէին իբ ոչխարներու Հօտեր ը ,

Հոկտ* 27ին ա խո յեն ականէն կբ մասնակցէին բայց երբեք չկրցաւ կանգ առնել, երբ ղուլում ին

պաՀե սա ի խում բբ կրանժ-լէ-Վյս լան սի խումրին թաթբ սկսաւ երկարիլ իր ընտան եկան սրբութենէն

գէմ * ար գի ւնքբ 0 2 : Ժ1ինեօր^Հ7Հ» կր կ ին կ ր անժ նեէ

լէ Վ^ալանսէ գէմ էւագալով շաՀեցան 2 Օով։ Ա* Այս խոցոտող Հարուածներուն Հետեւանքով

օ խումբբ (հօմանէ գէմ շաՀեցաւ 3 Օով՛. Տ արօնի երկնակամարին վրայ կբ խտանան սեւ ամ -

Ատացանք Բ» թիլը այս շաՀեկան Հանդէսին , Վյս լանսէ Հա յ Հ ա ս ա ր ա կո ւթ են էն կբ խնգբուէ սլերբ՛ Աարախի նման երկիրբ կբ լեցուի Լ^ՈԱԲՔ
նուիրուահ՝ Հայկական աւելէ լուրջ բլլա լ խազէ ընթացքին : ՎաբչՈՆթ-իւ^
Անգլեբէն եռամսեայ զօրքերով, վաթսուն Հազարի Հասնող ոյժ մբ ծուն–

մշակոյթին, խմբադրութեամբ կ. ՀՀարեանի : կբ գրած է Հայութեան սրտին, քամելով անոր մէջ

Հրատ. Հայ. Ամերփկեան Ա՝չակութային ընկերակ­ ԱՆՋՆԱԱՊԱՆՈՒԹԻԻՆՆԵՐԸ վրդովիչ Համե . մնացած վերջին կաթ իլ ար իւնբ ։

մատոլթիլներոլ Հլսւ։ա՚& ե՛հ Վիէ1ւնայի մէէ^։ Անցեալ
ցութեան : Պատկերազարդ : Գլխաւոր յօգոլաննհ - Սեպտեմբեր ԱՊՍՏԱՄԲՈՒԹԵԱՆ ՆԱԽՕՐԵԱԿԸ— Տարօնի
ամ սուն անձնասպաններու ամ^ող^ու-
րը . Հ ա յ ՜ իբանեան ճարտարապետութիւն (<\Հ - թիւնն էր 46, իսկ վերԸն րնթաց– ընտրանին, իր ափ մը յեգափոխտկաններով, Մ չո յ
քանի մ ո օրերու
էհւՄ ք՚Օթշ), Բնագրական Հայաստան ԼԼեւոն Լի - քին արդէն 50ի Հասած էր։ Ամէնքն ալ օդային կա­ քաղաքին մէչ, գաղտնի մողովի ել խո՚րՀբդակցոլ–

սիցեան) ՚ Համառօտ տեսութիւն Հին Հայաստա­ զով վերչ\ տուաձ– են իրենց կեանքին։ իչխանոլ - թեան են նստաձ՜ : Ո՛վ գ ի ա է , է"էռՐ խօսեցան

նի պատմութեան (Ե • Ա՛ Մ՛անանդեան) , Հայաս - թեան տեղեկադիրներէն եւ անձնասպաններու ու բանաձեւեցին , ու չկրցան օրուան տագնապին

տանի մշակութային վերածնութիւնը Հկ • Զար . ձգաձ– նամակներէն կը Հասկցուի թէ՝ մ եհ՝ մասին ելք մը գանել :

եան) , Բի լզանգաս լաւական առածին Համագումա­ յ ո ւս ա Հ ա ա ո ւ թ ե ան պատճառը ան՛օթութիւնն է: Շուարումի այգ րոպէֆն , Կոտոյեան Հաճի Տա–

րը , %իքոլա իոբկա եւ Հայկ. Աւսումնասիրոլ . Կիներոլ անձնասպանութեան շարմառիթն ալ այն է կոբ մէչտեղ կը պարզէ ր իր խիզախ ծրագիրը որ

թիւներ. \թիքոլա Մար ել Հայկական Ուս"սմնա– ոբ չեն կրնար ապրեցնել իրենց բազմաթիւ հրա - պիտի յանգէր կամ խելագարութեան , կամ Հերո -

սիբութիւննեբ եւն • » խաները։ Մար գա սպանութեան դէպքերն ալ աւել– սու եան :

Տարեկան բամնեգին 6 տոլար : Հասցէ . 9 ցահ՝ են Աւստրիոյ մայրաքաղաքին մէԼ; Վերջին ՄԱՐԳԱՐ ԲԱՐԽԵԱՆ

&տէ 89էհ Տէ. Իք«» Vօ^է, Ի1. V. (Ս. Տ. ճ.): երկու ամսուան ընթացքին աւելի քան Հարիւր ( 3 )

մարգասպաննութիլննեբ պատաՀահ՝ են տ

Fonds A.R.A.M