Page 275 - \ARM_19-1946_03
P. 275
(ք ԱՌ Ա Զ I
Հայոց Աեքգաղթր րենց Հայրենիքին մէք եւ իրենց ազգականներուն «8աոաջ ճաճատակ>*։
Հետ։
Այգ անդորրութիւնն է, կր դրէ «ՋիբՀԷ» »
եւ ԻէաԱի ԱաՎոզը որ դոլրսբ սալ բո զներ ր կր կապէ իրենց մայր երկ
րին Հետ եւ անոնց կր ներշնչէ Հայրենասիրու - Ո րքա*ն տխուր է նոր ՛եւ ծանօթ մեռելի մ բ
թիւն, անձնուիրութիւն Հայրենիքին Հանդէպ։ մասին իոօսիլ, նոյնքան եւ աւելի տխուր եւ գըժ–
իրանի մամուլը մասնաւոր Հետաքրքրութիւն Անցնելով բուն նիւթին , «Հայոց ներգաղթին», ուար է քանի մր տող դրել անոր յիշատակին ։
մր ցոյց կուտայ Հայոց ներգաղթին մասին : «իրան նոյն թեբթր կր գրէ Երբ օրուան փուճ Հոգերով պա շա րո ւած տուն
Մ ա» թերթին յօդուածր , ղո ր տուինք ա յստեղ , « Այ" տեսակէտէն բացառութիւն չեն կազմեր կլլ վերադառնաս գռրծէգ եւ յանկարծ իսքգինքգ/լլչ
ազդանշան մ ր գար ձաւ որ իր ան ի մի ւս թ եր թե րն Իրանի Հայերր ք ոբրնց մէկ մ ասր երկիր ապաքւաա– գտնես մաՀազգի մր առքեւ, այն, ալ յանկաբծա -
ալ արտայայտուին Հա քոց Հայրենադարձին մա՛ նեցալ թուրքերու կողմէ դո բ ծագբո ւա ծ Հ ա յկւձ Հաս, կէս բծես կ՚արթննայ նորէն մ էքդ ապրած
սին % Տուինք արգէն «ՄիՀր Իրանցի յօդուածր ՚. կան բնդՀանոլր կոտորածներէն ետքբ ։ կեանքին ունայնութեան ղդաց՚ումբ, կը սթափիս
Այգ երկու թերթէն ետքր , յօդուածներ նուի րեց ին ԱնսաՀման իսնդոլթիւն կբ ւո ի ր է Հայոց մէք անգամ մբ եւս դուն քեղի, եւ ա՛ լ բան ի .տեգ չես
«ՄիՀան» Լանկաիւ) եւ «ԶիբՀէֆ (պաշտօնաթերթ այն օրէն ի վեր * երբ ԽորՀ* Միութիւնր արտօնու գներ ոչ մէկ իրականութիւն շոլրքդ, յորձանքին
«Իրան» կուսակցութեան) թերթերր։ թիւն տուաւ վերադառնալու Հայաստան ։ ԱՀա թէ ո լ երագին տալով ամէն ինչ, ե՛ւ դիրք*, ե՛ւ Հարս
Առա քին ր , իր «Նոր ութ ի ւնն եր» բաժնին մէք ինչու ամէն Հայ մեծ Հ ետաքրքբ ո ւթեամ բ իբ ա– տութիւն– , ե՛լ փառք ու վայելք , աչքի առքեւ ու
կր գրէ Հ ետեւեալր *
նունր կբ փնտռէ Հայերէն թերթերու Հ ր աւո ար ա - նենալով մանաւանդ պատերազմին գործած յեղա–
«Ա սւ ա ց էւ ւահ տեղեկութեանց Համ աձա յն , Ա - կած ցանկերուն մէք, ուր կբ ն շանակուին Հա յաս - շրքումներբ եւ արադ վե բիվա յբումնե ր ր , տան՛
րնակ -
րաքի շր քանի գրեթէ ր ո լ ո ր Հայ գիւղերու տան մ եկն ե լո լ ա ր տօն ո ւթ ի ւն ս տ ա ցո զն ե բ ո ւ ա- տէր ր եզալ տնանկդ դործատէբը գործաւոր , իչ~
Հողագործ
չութիլնբ, որոնք իրանի լաւագոյն րեոնատար նուններր ։ Այո փոքրամասնութիւնբ որքան տխուր ի՚ոզբ ծառայ եւ փոխադարձաբար ։
ները կր Համարուին, քանի մր օտար եւ դառն յիշատակնեբ ունենա յ թ՛ուրք կառավա - իսկ գրոգի մը կեանքր մարտիրոսութիւն մբ
ինքնաշարժն եր ող1 իրենց Հա յ ր են իքէն տեղա Հան - բոլթենէն , այնքան քերմ Համակրանքով կա սլ ո ւած ամէն Ժամ անա կն եր ո լ Համ ար , իր ծնունդէն մ ին–
Խ ո րՀ . Հայաստան» ։
ուած են եւ փոխադրուած կր մնա յ իրանի կա ռա վա բ ո ւթ եան * ՈրովՀ ետեւ Ի՜ չեւ գերեզման , դատակնիք մը իր ճակտին ւր ր11 շ՜
Ո՛– թերթին խմ բա գր ո ւթ ի ւնն իր կողմ է 1լ ա - րան ի. մէք ապրած ժամանակ՝՛ որ ել է ^ ճնշում մ ո ւած որմէ խոլսափիլ գժո ւար է եղած ։
ւելցնէ գի տ ո գո ւթ ի ւնն ե ր բ * էկրեցին ։ Մեր օրէնքներ բ պաշտպանած ենիրենց ի–
«5"–"– միայն կրնանք յայտնել, ոբ մեր Հաւա— րաւունքներր եւ բնդունած իրենց Հաւասաբհւթիւ– «Յառաք ՛էյ ա Հ ու ա ա կ» ռազմաշունչ երգին Հե–
տար իմ Հայ ր են ա կիցն եր էն մաս մր կը Հ ե սան ա / նր իրանի բոլոր քաղաքացիներուն Հետ ։ Ղ1տա՚*՚^ԼԼ\ * Կառվաբենց ,բացառութիլ\ն մը պիտի .
ա յս պէ ս իրանէն ։ ք*այց մեգի աւելի ցաւ կբ պատ իրանի Հանդէպ իրենց զգացած Համակրանքր լ ( ՚ Լ Լ ա Ր անոնցմէ ;
ճառէ այն որ իրանի թերթերր, սիւնակներ նուի - արգելք չեղաւ սակայն , որ բարեկամ մնան ԽորՀ* Պոլսէն ծանօթ իրեն , թէեւ Հեռոլէն, գիտէինք
րելուէ այդ դէպքին , քարոզչութիւն կ ընեն , որ - Միութեան , որ այժմ արտօնութիւն է աո/ ահ վե - թէ ապագա յ խոստացող ուժ մըն էր X Վառվռուն
պէսղի իրանի Հայերր ձգեն իրենց երկիբբ եւ դաո– բադաոնալու Հայաստան , որմէ Հեռու կ՛՚ապրէին եւ աշխոյժ երիտասարդբ մեր դրական ա՛կումբին
թեն դէպի վերին դրախտ» : երկար տարիներէ ի վեր ել վերք տալու իրենց ուր կը յաճախէ ինք գր ասէ բներս իր ոգեւորիչ լե–
«Հայրենիք» ( Մ ^ հ ա Ը ) ան ո ւն բ կրող թերիք է աստանդական կեանքին ։ զուով քերմ ութիւն կբ սփռէ բ իր Լուրք ։
մբ անսպասելի էր նման արտայայտութիւն ^ի՚Բ Այո վե ր ա բե բ մ ունքբ Հայերր ց>ո յց կո լա ան Եւ անկէ ի վեր , երբ մնաք բարեաք՛ւ կարդա–
Հ ա ւա ա ա բ իմ Հա յ բեն ակից» մո ղո վո ւր գի Հա յրենի– անկեղծօրէն թէ իրենց բնթացքով ել թէ իրենց ցին,Ա Վոսփոբի կապոյտ քոլրերուն , ամէնքս մէկ
քին մասին, կր գրէ «Ալիք» ի ը կարգին։ Եւ յետոյ խօսքերով % մէկ անկիւն ինկա՛ծ՝ նման գա՛ղթական թռչուննե
տեղաՀանոլթիլն չէ ո ր կբ կատարուի , այլ Հ-այրե– Պէտք է խ ո ս տ ո վան ի լ թէ ի բանի կառավա բու– րու, ի՛ ո է Հանգրուաններէ անցեր է մեր կառվտ–
նաբագձ մ ո ղո վո ւր դի մ բ կամ ո վին դաբձբ դէպի թենկն բնգՀան րապէս գոՀ մնաց ած Հայերր գժգոՀ րենցր, չէինք գիտեր * թափառեր երկրէ երկիր ,
մայր Հայրենիք : են իրանի ժողովուրդէն, անոր յետամնացոլթեան քաղաքէ քաղաք, միշտ յօգուտ եւ ի սէր իր սիրած
«ՋիբՀ է» թե ր թ բ եւս կբ գբոյ ղի Հայոց ներ - եւ կրօնական ւլգացո ուն պատճառով, որոնք եւ. նաՀատակ ազգին՝, ցեղին արժէքներէն մէկն ալ
գաղթով։ ՛Լ, սւ իւ կբ խօսի երկիրներբ իրարմէ բամ - կբ տիրեն անոր միտքին՛ ել տրամաբանութեան ինք վրէժր սրտին, թելադրելով, խանգավառելով
նող սաՀմ աններ ու մասին, յետոյ կբ նկարագրէ վբայ »: իր գա զա փա բակիցնեբ բ երթալ կո թողել դրօշն ե–
տա բաղի րնե բու տա ռապան քր օտար ե ր կի րնե բու ռագոյն՛՛գագաթբ Հայրենի լեռներհւն ...
Տ օ գո ւած ա գի բ բ , էլաւելցնէ «Ալիք» , այստեղ Մեծ կամաւոր մբ եղաւ ինք,ինչպէս իրեն պէս
մէք եւ ի վեր քոյ կբ բացատրէ Հոգեկան անդորրու իբրեւ օրինակ կր յիշէ դէպք մբ , որ երբեք չի Հաս
թիւնք , գո ր կբ զգան՛ ամէն անոնք որ կ՚ապրին ի - տատեր իր գիտողութիւն բ : Եւ մեկնելով այգ ան բոլոր ուխտեալները մտքի եւ գրչի , որ բանակի
տեղի մ եղա դրան քէն , կր Հակասէ "կիգբբ բո ածն ե– մը գլուխ բ անցած յառա՛ք մղեց իր տոՀմին. ղա -
կերն է ան պատանեկան Հոգեբանութեան , ուր Լ - բր եւ այն սխալ եզրակացութեան կբ յանգի , որ ւա/լներր , ինք ալ միասին , ձեռք բերելու Համար
ր ե ւա կա յութիւնն ու զգացում բ գերակշիռ են ։ իբր թէ Հայերր անտես կ՚առնեն՛ ամ բոգք աշխար - վեբքնական յաղթանակը մեծ կռիւին ...
՛իմ բա խտարար Հ այ մ ամոլլր նիւթ չի տար Հ ին ծանօթ Ի ր ան ց ին ե ր ո լ Հ ի ւր ա ս ի ր ո ւթ ի ւն ր , յո - Ափսո ս , որ չտեսաւ այգ օրբ , ինչպէս իրեն
գրական այս սեռէն : Փ ո քր ի կնե ր բ լքուած են ի– ռետես են Իրանի մթնոլորտին Հանդէպ , եւա յ գ պէս շս յ ՛՜՜Հո շատեր , տեսաւ ՛ու չտեսաւ, բայց իր
րենք իրենց։ Եւ որովՀետեւ սեւատառ մեծ Հաւ ւս ա ա 1\ ա ււ ով Հաբիւրներով կբ մեկնին եր կրէն՛ ։ երգր մնաց, ինչպէս ուրիշ շատ գործեր բերնէ բե–
Յետոյ ժողովուրդներու եւ կրթու ֊•֊
քաղաքական թերթերր անմերձենալի են իրենց րաֆ նոր սերունդին յիշատակ կբ մնան իր բեդուն
մտային մակարդակին, անոնք կք նետոլին օտա թեան մ ասին արրաաւգք. քսորՀխորՀբգածու թեն է մբ ետքբճ կեանքէն X
րին թերթին , օտարին գբին վրայ * Հթոլք կամ մե կբ շարունակէ * «Յառաք նաՀատակ ցեդի անմաՀներ * * *» :
կուսի անկիւն մր , մամե՜՛րով գլխաՀակ՝ կբ թրգ– « Մենք չենք բսեբ ոբ Հա յե րր Հայաստան չեր– ՛է, աՀ ա տ ա կ մ ըն ալ , չա ր չա րո ւած , գուն մ եզի
թատե ն պատ կերա դարդ Հանդէսներ բ , ուր երանգ իժան , վերք չտան իրենց աստանդական կեանքին , Համար , սիրերի կառվարենց , որ կը Հանգչիս Հի
ներ բ կբ շողշողան ու գոյներր կբ խայտան ։ ՝/՝րր~ եւ իր ենց առան ձ ին կառավա ր ր ւթիւնբ չո ւն են ան ։ մակ խ՛աղաղ բայց օտար ափերու վրայ, Հեռու ե–
քիքնեբ կ՝՛արձակեն , կբ վիճին, կբ յուղոլին , կ՚ա Մեր րսածն այն է , ար այժմ երբ կբ մտածեն լքել ր աւլած Հայրենի լեռներ ու կատարէն , ան դրօշ ո լ
լեկոծին եւ այսպէս օտարին գաղափարն ու լե - իրենց երկրորդ Հայրենիքը, պէտք է այնպիսի ^կաբօտալից ...
՛լուն տուն կբ դնէ անոնց Հոգւո յն մ էք ։ քայլեր առնեն , ոբ Իրանէն Հեռանալէ ետքբ մոռ «Գերեզմ անի \ք ագիկներ»էգ փոլնք մ բ վրադ ,
մնա յ ին չպէս քոլ
1Ա ո սա ո վանի՛ն ք , ուրեմն, որ մենք մեր դրա - նան ւլ ւ՛ե յիշատակներբ եւ քաղցր յիշատակնեբ ո ր պէ ս գի թարմ եւ անմ ոռա՚ց
կան կեանքին մէք խոշոր պակաս մբ ունինք։ Ատ ի– միայն պաՀ են X Պէաք չէ որ մէկ գծի վրայ գնեն ստեզծադործութիւնդ :
կան մանկական պատկերազարդ Հանդէսի մբ, պա բռնապետական արիւնարբու թուրք կառավարու ՄԷ՜ն-ՍԷ
տանեկան ճոխ գրականութեան մր պակասն է ։ Ո՝ր~ թիւնը եւ իրանի կառավարութիւնն \ու ժոդովոլբ–
սլէսգի կարենանք ապրիլ յե ղա շր քո ւն քաղաքակր դբ X Եւ այգ՝ այն պատճառով , որ իրանցիներր
թութեան մբ մէք,պէտք է որ մենք ալ մեր կիբար– Հայոց Հետ վարուած են միշտ իբրեւ Հիւր ու բա ՀԱՑՐԵՆԱԿՑԱԿԱՆ
կած միքոցնեբր աբդիականացնենք , Հետեւե լով յե– րեկամ X Եւ եթէ Հակառակ այս րնդՀանուր քաղա ՍԷՕԼԷՕԶՑԻ՚ՆԵՐԸ
ղաշրքման օրէնքներուն եւ ունենանք ազգապաշտ քականութեան , տեգի են ունեցեր որոշ քա յլեր ,
պան գործարաններ ։ ատոնք չեն ներկայացներ երկրին Հան բա յին կա բ–
Փարիզի կամ Ա իացեալ \,աՀ անգն ե րո ւն մ էք ծիքը ։
կամ դրական Ա իու–
ունինք բազմաթիւ կրթական Հա յ ժողովուրդին ի րաւունքնեբ ը յւ յբգելր* Ակօլկօզի «Արեւելք» Հայբենակ. Վեբաչրնաց
թիւննեբ , բայց կր խոբՀին արդեօ^ք այս ուղղոլ– տեսակէտով պարզ փաստեր են Աաֆավի կառավա Ա էութեան բյոբՀբղակ^ոա1չան մոդովբ տեգի ուեե~
թեամբ • րութեան կողմէ Նոր Զուզայի Հիմնարկութիւնր , ցաւ | 3 Աեատեմբերէն իոի չէ Մուլինօ, «Ազատ»
Է1շ\կւ&\աշի տպարանի մբ ծախքեր ր ազգին պանդոլիստ Հայերուն, ապրելու դիւրութիւն տա - սբաՀբ; \յերվայ էին նաիկին Վերաչինացի եւ
Համար կո ր ս ո ւած դրամ ագլուիւ մբ կարելի չէ Հա֊ լու եւ զանոնք խրախուսելու նպատակաւ Հայազ Հա յրենակցաղան Մ էո ւթեան ան գամն ե բ բ : Մ ա ր -
մար իլ։ իլնգբեցէք ու պիտի տ բո լի ձեզի։ գի Եփրեմին նշանակումբ երկրին ամէնէն կարեւոր ոէյլի Վեբաշինացին լիագօբբ 0* Եագուաեան քա
Հայազգի Միրզա Աելքոն
Մ խիթաբեան գո յդ Մ ի ա բան ո ւթ ի ւնն ե ր ր գէթ գէրքէս *ԼՐ"՚յ 1 նոյնպէս նի մբ էսօոքով բացատբեց Աիոլթիւսբ վեբակ^ագ՜
իսորՀելոլ են այս անՀ րաժե շտո ւթեան մասին խանի նշանակումբ իբրեւ դեսպան իտալիոյ մէք ։ մեչոլ անՀրամեշաուրիւնբ եւ իբ օգտա ղաբ ութ իւ
Ափիւռքի Հայութեան Համար , որքան ալ իրենց ու իրանցիները քաքալերած են նաեւ Հայ ե բաժի շտ - նբ նեբգագթի նախօբեակին , բնգաո֊ա^ եր թոյ՛լով
սերն արդէն ծանրաբեռն՛ուած բլէան պատերազմի ներն • ու ար ո ւեստագէտնե բ բ ; 1Բարսէյլի , Վալանսի եւ Լիոնի կոչերուն : Հրա -
տուած վնասներով ։ Հաւաքական ձեռնարկի ար - Եթէ պատմութիւն բ եւ Իրանցիներս լ յիշոգոլ~ ւիրեց կազմակերպելու նաեւ Փաբիգբ։ Ղյերկանեբբ
դիւնք պէտք է րլլայ մեր մէք մանկական գրակա թիւնր պրպտելու բլլանք , կբ տեսն ենք ո ր Իրան - թեր ու գէմ կարհ՜իքի փոիյանակութիւննեբէ եաքր
նութեան վերածնութեան գործբ ։ Յեց ած գիտա ցիները միշտ ս ի ր ււ վ վարուած են Հայ ուշիմ ար - անՀրամեշտ գտան Ա իութեան վե բակագմ ութիւն բ\
կան մանկավարժական սկզբունքներու վրայ, ի՛՛ն Հեստաւորնեբուն Հետ , եւ Հայերն ալ իրենց ար - Ընաբուեռալ առմամեայ վաբչոլթիւե մբ Հետել -
չեր ( ի՚սԼեր չենք կարող սորվեցնել մեր մանչե ժէքաւոր գործակցութիւնր բերած են ու կը բերեն եալ Հայրենակիցներէ • Փիլիաոս Եսայեան, Յա
րուն եւ աղքի կն եր ո ւն , գունազարդ ու պատկերա Իրանի մարզական , երկբադոբծական , ճարտար - կ՛՛ թ Ստեվւանեան եւ Անգրանիկ Աչբքեան : (իոգո–
զարդ թերթիկներով ու Հանդէսներով, յարմար - արուեստական եւ այլ մարզերուն մէք։ վբ պարտականութիւն տուաւ յիչեալ Հայրենակից
ցոլած անոնց Հասակին ու սեռին* առաքնորդել զի Ո ւս յց մենք ալ գանգատ ունինք Հայոց Հան - ներուն նախկին Վերաշինաց եւ Հայրենակցական
րենք փո քրիկ Հ ատ ո ւկո տ ո բնախ ա դա ս ո ւթ ի ւնն երէն դէպ, որովՀետեւ անոնք ալ, օտար կառավաբոլ - վարչութենէն առկախ մնացահ՜ Հաչիւներբ եւ զ ոյ–
գէպի ընթերցողութիւն , բնթե բ ցաս ի բ ո ւթ իւն , ել թիւններու կողմէ իրանբ գրաւելու փորձ կատար քերբ պաՀանշել։ կոչ կ՝՝ րնեն փարիգաբնակ Ա ԷՎ>–
տակաւ առ տակաւ նորավէպերով առաքնորդել զի ուած ժամանակ, ցոյցեր բրած են ի նպաստ օ - լէօզցիներուն , մանաւանղ Սէօչէօզցի \,որ Աերուն–
Մի
րենք ազգային ու քաղաքական կեանքի մէք։ տարներուն ։ Եւ սոյնէս^1 Հայերէն մէկ քանի Հոգի գի ներկայացուցիչներուն գալ Համախմբուիլ
Արդի մ ան կա վա ր ժ ա կան Հ ի մնա կան սկզբունքն ՛օտար Համազգեստ Հագած են ։ Այս ամէնր մոռցած ութեան չուրշՀ) քաջալերելու Համար իր բարի ձեռ
է գոյնեբբ, է Իրանի ազնիւ ժոզովուրդբ։ նարկը . զ
գիծ՜եբբ ու արուեստ բ զուղբնթաց կի–
րարկել մ տա յին դա ս տ իա բ ա կո ւթ ե ան դո բծին մ էք ; Ք՝ող վստաՀ րլլան ա յն Հայերր, որոնք չեն
Ուսուցանել զուարճացնելով ; փափաքիր լքել իրենց երկրորդ Հայրենիքբ, թէ ոք
Եթէ այսպիսի ձեռնարկ մբ , որ բացառիկ մի– մ էկ Հակառակութիւն գո յութիւն կրնա յ ունենա՛ք
մեր եւ իրենց միքեւ, որովՀետեւ
քոց մբ կրնայ րԱալ Սփիւռքի մէք ազգապաՀպան– թէ իրենք եւ թէ ԿԸ Խ Ն Դ Ր Ո Ի Ի
ման գործին Համար, տակաւին քանի մբ տարիներ մենք իրանցիներ ենք Հաւասարապէս ։ԱյսոլՀետեւ
ելս ուշացնենք , պատանիներու Հոծ ու ստուար սե դուք եւս պիտի աշխատիք աւելի մօտիկ յարաբե Կարո գրել տեղական հանդէսներու նկա -
րագրութ-ւիւննհրր եւ ժողովի հրաւէրները : Յստակ
րունդ մբ պիտի Հեռանա յ ,թե րե.ս ընդմիշտ, Աես– րութիւն եւ գործակցութիւն ունենալ իս լամ՝՛Իրան– գրել , թ ո ւ ղ թ ի ն ւքէկ էջին վրայ եւ մելաւնով :
րոպեան դրերուն եւ Հայ մտքին Հիասքանչ գեղէնՀ ցիներու Հետ, \ոբպէսդի ամէնքս ալ ապրինք ան -
8ՈՎՍԷՓ ԱԶԱՏԽԱՆԵԱ՚Ն գո ր բ ո ւթե ա ն մէք եղբայրաբար եւ Հաւասար» ՚* Օրը օրին հաղորդել կարեւոր դէպքերը :
Fonds A.R.A.M
Հայոց Աեքգաղթր րենց Հայրենիքին մէք եւ իրենց ազգականներուն «8աոաջ ճաճատակ>*։
Հետ։
Այգ անդորրութիւնն է, կր դրէ «ՋիբՀԷ» »
եւ ԻէաԱի ԱաՎոզը որ դոլրսբ սալ բո զներ ր կր կապէ իրենց մայր երկ
րին Հետ եւ անոնց կր ներշնչէ Հայրենասիրու - Ո րքա*ն տխուր է նոր ՛եւ ծանօթ մեռելի մ բ
թիւն, անձնուիրութիւն Հայրենիքին Հանդէպ։ մասին իոօսիլ, նոյնքան եւ աւելի տխուր եւ գըժ–
իրանի մամուլը մասնաւոր Հետաքրքրութիւն Անցնելով բուն նիւթին , «Հայոց ներգաղթին», ուար է քանի մր տող դրել անոր յիշատակին ։
մր ցոյց կուտայ Հայոց ներգաղթին մասին : «իրան նոյն թեբթր կր գրէ Երբ օրուան փուճ Հոգերով պա շա րո ւած տուն
Մ ա» թերթին յօդուածր , ղո ր տուինք ա յստեղ , « Այ" տեսակէտէն բացառութիւն չեն կազմեր կլլ վերադառնաս գռրծէգ եւ յանկարծ իսքգինքգ/լլչ
ազդանշան մ ր գար ձաւ որ իր ան ի մի ւս թ եր թե րն Իրանի Հայերր ք ոբրնց մէկ մ ասր երկիր ապաքւաա– գտնես մաՀազգի մր առքեւ, այն, ալ յանկաբծա -
ալ արտայայտուին Հա քոց Հայրենադարձին մա՛ նեցալ թուրքերու կողմէ դո բ ծագբո ւա ծ Հ ա յկւձ Հաս, կէս բծես կ՚արթննայ նորէն մ էքդ ապրած
սին % Տուինք արգէն «ՄիՀր Իրանցի յօդուածր ՚. կան բնդՀանոլր կոտորածներէն ետքբ ։ կեանքին ունայնութեան ղդաց՚ումբ, կը սթափիս
Այգ երկու թերթէն ետքր , յօդուածներ նուի րեց ին ԱնսաՀման իսնդոլթիւն կբ ւո ի ր է Հայոց մէք անգամ մբ եւս դուն քեղի, եւ ա՛ լ բան ի .տեգ չես
«ՄիՀան» Լանկաիւ) եւ «ԶիբՀէֆ (պաշտօնաթերթ այն օրէն ի վեր * երբ ԽորՀ* Միութիւնր արտօնու գներ ոչ մէկ իրականութիւն շոլրքդ, յորձանքին
«Իրան» կուսակցութեան) թերթերր։ թիւն տուաւ վերադառնալու Հայաստան ։ ԱՀա թէ ո լ երագին տալով ամէն ինչ, ե՛ւ դիրք*, ե՛ւ Հարս
Առա քին ր , իր «Նոր ութ ի ւնն եր» բաժնին մէք ինչու ամէն Հայ մեծ Հ ետաքրքբ ո ւթեամ բ իբ ա– տութիւն– , ե՛լ փառք ու վայելք , աչքի առքեւ ու
կր գրէ Հ ետեւեալր *
նունր կբ փնտռէ Հայերէն թերթերու Հ ր աւո ար ա - նենալով մանաւանդ պատերազմին գործած յեղա–
«Ա սւ ա ց էւ ւահ տեղեկութեանց Համ աձա յն , Ա - կած ցանկերուն մէք, ուր կբ ն շանակուին Հա յաս - շրքումներբ եւ արադ վե բիվա յբումնե ր ր , տան՛
րնակ -
րաքի շր քանի գրեթէ ր ո լ ո ր Հայ գիւղերու տան մ եկն ե լո լ ա ր տօն ո ւթ ի ւն ս տ ա ցո զն ե բ ո ւ ա- տէր ր եզալ տնանկդ դործատէբը գործաւոր , իչ~
Հողագործ
չութիլնբ, որոնք իրանի լաւագոյն րեոնատար նուններր ։ Այո փոքրամասնութիւնբ որքան տխուր ի՚ոզբ ծառայ եւ փոխադարձաբար ։
ները կր Համարուին, քանի մր օտար եւ դառն յիշատակնեբ ունենա յ թ՛ուրք կառավա - իսկ գրոգի մը կեանքր մարտիրոսութիւն մբ
ինքնաշարժն եր ող1 իրենց Հա յ ր են իքէն տեղա Հան - բոլթենէն , այնքան քերմ Համակրանքով կա սլ ո ւած ամէն Ժամ անա կն եր ո լ Համ ար , իր ծնունդէն մ ին–
Խ ո րՀ . Հայաստան» ։
ուած են եւ փոխադրուած կր մնա յ իրանի կա ռա վա բ ո ւթ եան * ՈրովՀ ետեւ Ի՜ չեւ գերեզման , դատակնիք մը իր ճակտին ւր ր11 շ՜
Ո՛– թերթին խմ բա գր ո ւթ ի ւնն իր կողմ է 1լ ա - րան ի. մէք ապրած ժամանակ՝՛ որ ել է ^ ճնշում մ ո ւած որմէ խոլսափիլ գժո ւար է եղած ։
ւելցնէ գի տ ո գո ւթ ի ւնն ե ր բ * էկրեցին ։ Մեր օրէնքներ բ պաշտպանած ենիրենց ի–
«5"–"– միայն կրնանք յայտնել, ոբ մեր Հաւա— րաւունքներր եւ բնդունած իրենց Հաւասաբհւթիւ– «Յառաք ՛էյ ա Հ ու ա ա կ» ռազմաշունչ երգին Հե–
տար իմ Հայ ր են ա կիցն եր էն մաս մր կը Հ ե սան ա / նր իրանի բոլոր քաղաքացիներուն Հետ ։ Ղ1տա՚*՚^ԼԼ\ * Կառվաբենց ,բացառութիլ\ն մը պիտի .
ա յս պէ ս իրանէն ։ ք*այց մեգի աւելի ցաւ կբ պատ իրանի Հանդէպ իրենց զգացած Համակրանքր լ ( ՚ Լ Լ ա Ր անոնցմէ ;
ճառէ այն որ իրանի թերթերր, սիւնակներ նուի - արգելք չեղաւ սակայն , որ բարեկամ մնան ԽորՀ* Պոլսէն ծանօթ իրեն , թէեւ Հեռոլէն, գիտէինք
րելուէ այդ դէպքին , քարոզչութիւն կ ընեն , որ - Միութեան , որ այժմ արտօնութիւն է աո/ ահ վե - թէ ապագա յ խոստացող ուժ մըն էր X Վառվռուն
պէսղի իրանի Հայերր ձգեն իրենց երկիբբ եւ դաո– բադաոնալու Հայաստան , որմէ Հեռու կ՛՚ապրէին եւ աշխոյժ երիտասարդբ մեր դրական ա՛կումբին
թեն դէպի վերին դրախտ» : երկար տարիներէ ի վեր ել վերք տալու իրենց ուր կը յաճախէ ինք գր ասէ բներս իր ոգեւորիչ լե–
«Հայրենիք» ( Մ ^ հ ա Ը ) ան ո ւն բ կրող թերիք է աստանդական կեանքին ։ զուով քերմ ութիւն կբ սփռէ բ իր Լուրք ։
մբ անսպասելի էր նման արտայայտութիւն ^ի՚Բ Այո վե ր ա բե բ մ ունքբ Հայերր ց>ո յց կո լա ան Եւ անկէ ի վեր , երբ մնաք բարեաք՛ւ կարդա–
Հ ա ւա ա ա բ իմ Հա յ բեն ակից» մո ղո վո ւր գի Հա յրենի– անկեղծօրէն թէ իրենց բնթացքով ել թէ իրենց ցին,Ա Վոսփոբի կապոյտ քոլրերուն , ամէնքս մէկ
քին մասին, կր գրէ «Ալիք» ի ը կարգին։ Եւ յետոյ խօսքերով % մէկ անկիւն ինկա՛ծ՝ նման գա՛ղթական թռչուննե
տեղաՀանոլթիլն չէ ո ր կբ կատարուի , այլ Հ-այրե– Պէտք է խ ո ս տ ո վան ի լ թէ ի բանի կառավա բու– րու, ի՛ ո է Հանգրուաններէ անցեր է մեր կառվտ–
նաբագձ մ ո ղո վո ւր դի մ բ կամ ո վին դաբձբ դէպի թենկն բնգՀան րապէս գոՀ մնաց ած Հայերր գժգոՀ րենցր, չէինք գիտեր * թափառեր երկրէ երկիր ,
մայր Հայրենիք : են իրանի ժողովուրդէն, անոր յետամնացոլթեան քաղաքէ քաղաք, միշտ յօգուտ եւ ի սէր իր սիրած
«ՋիբՀ է» թե ր թ բ եւս կբ գբոյ ղի Հայոց ներ - եւ կրօնական ւլգացո ուն պատճառով, որոնք եւ. նաՀատակ ազգին՝, ցեղին արժէքներէն մէկն ալ
գաղթով։ ՛Լ, սւ իւ կբ խօսի երկիրներբ իրարմէ բամ - կբ տիրեն անոր միտքին՛ ել տրամաբանութեան ինք վրէժր սրտին, թելադրելով, խանգավառելով
նող սաՀմ աններ ու մասին, յետոյ կբ նկարագրէ վբայ »: իր գա զա փա բակիցնեբ բ երթալ կո թողել դրօշն ե–
տա բաղի րնե բու տա ռապան քր օտար ե ր կի րնե բու ռագոյն՛՛գագաթբ Հայրենի լեռներհւն ...
Տ օ գո ւած ա գի բ բ , էլաւելցնէ «Ալիք» , այստեղ Մեծ կամաւոր մբ եղաւ ինք,ինչպէս իրեն պէս
մէք եւ ի վեր քոյ կբ բացատրէ Հոգեկան անդորրու իբրեւ օրինակ կր յիշէ դէպք մբ , որ երբեք չի Հաս
թիւնք , գո ր կբ զգան՛ ամէն անոնք որ կ՚ապրին ի - տատեր իր գիտողութիւն բ : Եւ մեկնելով այգ ան բոլոր ուխտեալները մտքի եւ գրչի , որ բանակի
տեղի մ եղա դրան քէն , կր Հակասէ "կիգբբ բո ածն ե– մը գլուխ բ անցած յառա՛ք մղեց իր տոՀմին. ղա -
կերն է ան պատանեկան Հոգեբանութեան , ուր Լ - բր եւ այն սխալ եզրակացութեան կբ յանգի , որ ւա/լներր , ինք ալ միասին , ձեռք բերելու Համար
ր ե ւա կա յութիւնն ու զգացում բ գերակշիռ են ։ իբր թէ Հայերր անտես կ՚առնեն՛ ամ բոգք աշխար - վեբքնական յաղթանակը մեծ կռիւին ...
՛իմ բա խտարար Հ այ մ ամոլլր նիւթ չի տար Հ ին ծանօթ Ի ր ան ց ին ե ր ո լ Հ ի ւր ա ս ի ր ո ւթ ի ւն ր , յո - Ափսո ս , որ չտեսաւ այգ օրբ , ինչպէս իրեն
գրական այս սեռէն : Փ ո քր ի կնե ր բ լքուած են ի– ռետես են Իրանի մթնոլորտին Հանդէպ , եւա յ գ պէս շս յ ՛՜՜Հո շատեր , տեսաւ ՛ու չտեսաւ, բայց իր
րենք իրենց։ Եւ որովՀետեւ սեւատառ մեծ Հաւ ւս ա ա 1\ ա ււ ով Հաբիւրներով կբ մեկնին եր կրէն՛ ։ երգր մնաց, ինչպէս ուրիշ շատ գործեր բերնէ բե–
Յետոյ ժողովուրդներու եւ կրթու ֊•֊
քաղաքական թերթերր անմերձենալի են իրենց րաֆ նոր սերունդին յիշատակ կբ մնան իր բեդուն
մտային մակարդակին, անոնք կք նետոլին օտա թեան մ ասին արրաաւգք. քսորՀխորՀբգածու թեն է մբ ետքբճ կեանքէն X
րին թերթին , օտարին գբին վրայ * Հթոլք կամ մե կբ շարունակէ * «Յառաք նաՀատակ ցեդի անմաՀներ * * *» :
կուսի անկիւն մր , մամե՜՛րով գլխաՀակ՝ կբ թրգ– « Մենք չենք բսեբ ոբ Հա յե րր Հայաստան չեր– ՛է, աՀ ա տ ա կ մ ըն ալ , չա ր չա րո ւած , գուն մ եզի
թատե ն պատ կերա դարդ Հանդէսներ բ , ուր երանգ իժան , վերք չտան իրենց աստանդական կեանքին , Համար , սիրերի կառվարենց , որ կը Հանգչիս Հի
ներ բ կբ շողշողան ու գոյներր կբ խայտան ։ ՝/՝րր~ եւ իր ենց առան ձ ին կառավա ր ր ւթիւնբ չո ւն են ան ։ մակ խ՛աղաղ բայց օտար ափերու վրայ, Հեռու ե–
քիքնեբ կ՝՛արձակեն , կբ վիճին, կբ յուղոլին , կ՚ա Մեր րսածն այն է , ար այժմ երբ կբ մտածեն լքել ր աւլած Հայրենի լեռներ ու կատարէն , ան դրօշ ո լ
լեկոծին եւ այսպէս օտարին գաղափարն ու լե - իրենց երկրորդ Հայրենիքը, պէտք է այնպիսի ^կաբօտալից ...
՛լուն տուն կբ դնէ անոնց Հոգւո յն մ էք ։ քայլեր առնեն , ոբ Իրանէն Հեռանալէ ետքբ մոռ «Գերեզմ անի \ք ագիկներ»էգ փոլնք մ բ վրադ ,
մնա յ ին չպէս քոլ
1Ա ո սա ո վանի՛ն ք , ուրեմն, որ մենք մեր դրա - նան ւլ ւ՛ե յիշատակներբ եւ քաղցր յիշատակնեբ ո ր պէ ս գի թարմ եւ անմ ոռա՚ց
կան կեանքին մէք խոշոր պակաս մբ ունինք։ Ատ ի– միայն պաՀ են X Պէաք չէ որ մէկ գծի վրայ գնեն ստեզծադործութիւնդ :
կան մանկական պատկերազարդ Հանդէսի մբ, պա բռնապետական արիւնարբու թուրք կառավարու ՄԷ՜ն-ՍԷ
տանեկան ճոխ գրականութեան մր պակասն է ։ Ո՝ր~ թիւնը եւ իրանի կառավարութիւնն \ու ժոդովոլբ–
սլէսգի կարենանք ապրիլ յե ղա շր քո ւն քաղաքակր դբ X Եւ այգ՝ այն պատճառով , որ իրանցիներր
թութեան մբ մէք,պէտք է որ մենք ալ մեր կիբար– Հայոց Հետ վարուած են միշտ իբրեւ Հիւր ու բա ՀԱՑՐԵՆԱԿՑԱԿԱՆ
կած միքոցնեբր աբդիականացնենք , Հետեւե լով յե– րեկամ X Եւ եթէ Հակառակ այս րնդՀանուր քաղա ՍԷՕԼԷՕԶՑԻ՚ՆԵՐԸ
ղաշրքման օրէնքներուն եւ ունենանք ազգապաշտ քականութեան , տեգի են ունեցեր որոշ քա յլեր ,
պան գործարաններ ։ ատոնք չեն ներկայացներ երկրին Հան բա յին կա բ–
Փարիզի կամ Ա իացեալ \,աՀ անգն ե րո ւն մ էք ծիքը ։
կամ դրական Ա իու–
ունինք բազմաթիւ կրթական Հա յ ժողովուրդին ի րաւունքնեբ ը յւ յբգելր* Ակօլկօզի «Արեւելք» Հայբենակ. Վեբաչրնաց
թիւննեբ , բայց կր խոբՀին արդեօ^ք այս ուղղոլ– տեսակէտով պարզ փաստեր են Աաֆավի կառավա Ա էութեան բյոբՀբղակ^ոա1չան մոդովբ տեգի ուեե~
թեամբ • րութեան կողմէ Նոր Զուզայի Հիմնարկութիւնր , ցաւ | 3 Աեատեմբերէն իոի չէ Մուլինօ, «Ազատ»
Է1շ\կւ&\աշի տպարանի մբ ծախքեր ր ազգին պանդոլիստ Հայերուն, ապրելու դիւրութիւն տա - սբաՀբ; \յերվայ էին նաիկին Վերաչինացի եւ
Համար կո ր ս ո ւած դրամ ագլուիւ մբ կարելի չէ Հա֊ լու եւ զանոնք խրախուսելու նպատակաւ Հայազ Հա յրենակցաղան Մ էո ւթեան ան գամն ե բ բ : Մ ա ր -
մար իլ։ իլնգբեցէք ու պիտի տ բո լի ձեզի։ գի Եփրեմին նշանակումբ երկրին ամէնէն կարեւոր ոէյլի Վեբաշինացին լիագօբբ 0* Եագուաեան քա
Հայազգի Միրզա Աելքոն
Մ խիթաբեան գո յդ Մ ի ա բան ո ւթ ի ւնն ե ր ր գէթ գէրքէս *ԼՐ"՚յ 1 նոյնպէս նի մբ էսօոքով բացատբեց Աիոլթիւսբ վեբակ^ագ՜
իսորՀելոլ են այս անՀ րաժե շտո ւթեան մասին խանի նշանակումբ իբրեւ դեսպան իտալիոյ մէք ։ մեչոլ անՀրամեշաուրիւնբ եւ իբ օգտա ղաբ ութ իւ
Ափիւռքի Հայութեան Համար , որքան ալ իրենց ու իրանցիները քաքալերած են նաեւ Հայ ե բաժի շտ - նբ նեբգագթի նախօբեակին , բնգաո֊ա^ եր թոյ՛լով
սերն արդէն ծանրաբեռն՛ուած բլէան պատերազմի ներն • ու ար ո ւեստագէտնե բ բ ; 1Բարսէյլի , Վալանսի եւ Լիոնի կոչերուն : Հրա -
տուած վնասներով ։ Հաւաքական ձեռնարկի ար - Եթէ պատմութիւն բ եւ Իրանցիներս լ յիշոգոլ~ ւիրեց կազմակերպելու նաեւ Փաբիգբ։ Ղյերկանեբբ
դիւնք պէտք է րլլայ մեր մէք մանկական գրակա թիւնր պրպտելու բլլանք , կբ տեսն ենք ո ր Իրան - թեր ու գէմ կարհ՜իքի փոիյանակութիւննեբէ եաքր
նութեան վերածնութեան գործբ ։ Յեց ած գիտա ցիները միշտ ս ի ր ււ վ վարուած են Հայ ուշիմ ար - անՀրամեշտ գտան Ա իութեան վե բակագմ ութիւն բ\
կան մանկավարժական սկզբունքներու վրայ, ի՛՛ն Հեստաւորնեբուն Հետ , եւ Հայերն ալ իրենց ար - Ընաբուեռալ առմամեայ վաբչոլթիւե մբ Հետել -
չեր ( ի՚սԼեր չենք կարող սորվեցնել մեր մանչե ժէքաւոր գործակցութիւնր բերած են ու կը բերեն եալ Հայրենակիցներէ • Փիլիաոս Եսայեան, Յա
րուն եւ աղքի կն եր ո ւն , գունազարդ ու պատկերա Իրանի մարզական , երկբադոբծական , ճարտար - կ՛՛ թ Ստեվւանեան եւ Անգրանիկ Աչբքեան : (իոգո–
զարդ թերթիկներով ու Հանդէսներով, յարմար - արուեստական եւ այլ մարզերուն մէք։ վբ պարտականութիւն տուաւ յիչեալ Հայրենակից
ցոլած անոնց Հասակին ու սեռին* առաքնորդել զի Ո ւս յց մենք ալ գանգատ ունինք Հայոց Հան - ներուն նախկին Վերաշինաց եւ Հայրենակցական
րենք փո քրիկ Հ ատ ո ւկո տ ո բնախ ա դա ս ո ւթ ի ւնն երէն դէպ, որովՀետեւ անոնք ալ, օտար կառավաբոլ - վարչութենէն առկախ մնացահ՜ Հաչիւներբ եւ զ ոյ–
գէպի ընթերցողութիւն , բնթե բ ցաս ի բ ո ւթ իւն , ել թիւններու կողմէ իրանբ գրաւելու փորձ կատար քերբ պաՀանշել։ կոչ կ՝՝ րնեն փարիգաբնակ Ա ԷՎ>–
տակաւ առ տակաւ նորավէպերով առաքնորդել զի ուած ժամանակ, ցոյցեր բրած են ի նպաստ օ - լէօզցիներուն , մանաւանղ Սէօչէօզցի \,որ Աերուն–
Մի
րենք ազգային ու քաղաքական կեանքի մէք։ տարներուն ։ Եւ սոյնէս^1 Հայերէն մէկ քանի Հոգի գի ներկայացուցիչներուն գալ Համախմբուիլ
Արդի մ ան կա վա ր ժ ա կան Հ ի մնա կան սկզբունքն ՛օտար Համազգեստ Հագած են ։ Այս ամէնր մոռցած ութեան չուրշՀ) քաջալերելու Համար իր բարի ձեռ
է գոյնեբբ, է Իրանի ազնիւ ժոզովուրդբ։ նարկը . զ
գիծ՜եբբ ու արուեստ բ զուղբնթաց կի–
րարկել մ տա յին դա ս տ իա բ ա կո ւթ ե ան դո բծին մ էք ; Ք՝ող վստաՀ րլլան ա յն Հայերր, որոնք չեն
Ուսուցանել զուարճացնելով ; փափաքիր լքել իրենց երկրորդ Հայրենիքբ, թէ ոք
Եթէ այսպիսի ձեռնարկ մբ , որ բացառիկ մի– մ էկ Հակառակութիւն գո յութիւն կրնա յ ունենա՛ք
մեր եւ իրենց միքեւ, որովՀետեւ
քոց մբ կրնայ րԱալ Սփիւռքի մէք ազգապաՀպան– թէ իրենք եւ թէ ԿԸ Խ Ն Դ Ր Ո Ի Ի
ման գործին Համար, տակաւին քանի մբ տարիներ մենք իրանցիներ ենք Հաւասարապէս ։ԱյսոլՀետեւ
ելս ուշացնենք , պատանիներու Հոծ ու ստուար սե դուք եւս պիտի աշխատիք աւելի մօտիկ յարաբե Կարո գրել տեղական հանդէսներու նկա -
րագրութ-ւիւննհրր եւ ժողովի հրաւէրները : Յստակ
րունդ մբ պիտի Հեռանա յ ,թե րե.ս ընդմիշտ, Աես– րութիւն եւ գործակցութիւն ունենալ իս լամ՝՛Իրան– գրել , թ ո ւ ղ թ ի ն ւքէկ էջին վրայ եւ մելաւնով :
րոպեան դրերուն եւ Հայ մտքին Հիասքանչ գեղէնՀ ցիներու Հետ, \ոբպէսդի ամէնքս ալ ապրինք ան -
8ՈՎՍԷՓ ԱԶԱՏԽԱՆԵԱ՚Ն գո ր բ ո ւթե ա ն մէք եղբայրաբար եւ Հաւասար» ՚* Օրը օրին հաղորդել կարեւոր դէպքերը :
Fonds A.R.A.M
