Page 270 - \ARM_19-1946_03
P. 270
եԱՕ֊ԱԶ
ՊՈԼՍՈՑ ԿՈՏՈՐԱԾԸ կը դադբի ջ^սբգբ^ԼՈւկ յշտււտ ա 0օոտէ&ոէաՕթ16 1909, Լ ի բ ա Ա ա Ա ի 1ա; վաքժաէաԱԱհդ
(ՅԻՍ՚ՆԱՄԵԱԿԻ Մ Ը ԱՌԻԹՈՎ) ^ 246—47)։
Անգլիա ԿԸ կասկածի /իուսիայէն , որ իր կար ԳաղթաչիարՀի Հայութեան Համար առաջնա -
գին կ^ամրասաանէ Անգլիան : Հ/աբժ՜ումլլ Հականգ– կարգ նշանակութիւն ունի Հայ կրթական գործը :
Կէո գար ափ֊աք% 26 Օգր,սաոս 1896$^, Ջ՝բ - լիական էր : Համիտ աարիներէ ի մեր կլլ կասկա– ՚իմրաիսաարար , Ափիւռքի Հայհլթիւնը չունի մէկ
բեքշաբթի կէսօրէ ետքբ ժամ ԷՀ մէկոլկէոին , Պոլ ծէր Անգլիայէն , Կգիաարսի գրաւումէն ետք՝ գէմ ընղՀանուր կեդրոն՝ ուղղութիւն տուող եւ ուղե
սո յ զինարանին մէք ՛սլա– սա ը ասա ո/սահ՝ նոյնաձեւ մա– էր անգլիական արեւելեան քագաքականութեան եւ գծեր մշակող՝ այս մարղին մէչ–. Զուն ինք նոյն իսկ
Հակներով թուրք խուժանր եւ ղօրքր էլբ կոսէ՝որէիս կր յենուր ռուս օմ ան գա կութ եան : 94ին գերման տեղական լբւրէ Հիմերոք. Հրյսյ գրք/֊ած կեգրրն -
տասնեակ Հասար Հա յեր Պո ԼՈՈ յ փոորոնեբոֆյԱ կայսրը զը մերմէը Սալըզրլրիի աո4սէ\աըկը՝ &թ*– ներ % Մեր Առաքիրրգարաններն են միայն , որոնո
լքէք, դեսպանատուներու առքեւ : Մ եհ՜ է սարսափբ մաձայնութեան մը գալ քՒ՚ոլրքիոյ բարենորոչման կատարած գործերն ալ կիսատ - պռատ են , առանց
քրիստոնեաներու մ էք , անձկութիւն կր տէրէ ա– չոլրԸ : 9ճին «.գերման կայսրը աւելի յառածէ կ՚եր ոեւէ Համակարգութեան :
քքենոլբեք , մտաՀոգ են գես պանն ե ր ը , գէ ւանն՛երր թար, մասնաւոր ղ ես պան մը կը ղրկէր Պոլիս՝ վ ա ր ժ ա ր ա ն ն ե ր ը * — Այս մ ասին ինչ տուեալներ
կ՚աշխատին անգոլլ ; Ա ուլթանին ներկայացնելու Համար իր ընտանիքին որ կան՝ Առա քև որ գար ան ի կազմածներն եֆ , ե լ
1 896^ Պ ոլս ո յ կոտ՝ո րածր շարունակութիւնն է նկարը՝ իրը նշան իր յարգանքին» (Ուոչպըրն , ԷՀ
նա խո րգ տարուան Արեւելեան ՆաՀանգներու կո 249)։ մենք կ՛ուզենք Հանրութեան սեփականութիւնը
տորա՛ծին , պատասխան մր եւրոպական մամուլի Այսպէս կաբելի չըլլար եւրոպական Համերաշ– դարէնել զանոնք :
բողոքին , արՀամարՀանք մր նետ ո ւած Բ^Գգէ*^ խ՚ութիւնր պաՀել բարենորոգումներու իրագործ - Լիբանանի թեմի մէչ ունինք 32 Հայ ազգային
մ իքաղգա յէն մ ազգասիրական կո շեր ո ւն , պատաս ման ծրագրին շուրք : վարդարաններ՝ զանազան վայրերու մէ^։ Այգ
խան մ ք կարմի ր Ա ուլթանին գէմ արձակուած • Գերմանիա կր մերժէ ֆ՝ոլրքիոյ բաժանումբ% վարդարաններէն կէսէն աւելին, այսինքն \7ը, կը
սպառնալիքներս ւն ; Ան դիա կ՚աշխատի բա ր են որ ո գո ւմն ե բ Հաստատեք գտնուի Պէյրութի եւ արուարձաններու մէէ՝. մնա
Տարիներ առաք, 1889ին , Հայասէր ճէյմս $՝ուրքիոյ մէք , կբ քաքալերէ Հայկական ինքնա - ցած \5ը Լիբանանի այլ վայրերուն մէչ են։ Պէյ -
Պրայս ճառի մր մէք կ*րսէր* «Թուրք կառավարու վար նաՀանդի մբ կաղմոլթիլնր, մասամբ այս բութի 17 վարժարաններուն մէչ կ՛ուսանին 5523
թեան ամ րողք քաղաքականութիւն բ Հաւատա լ կու քրիստոնեայ զեղին Հանդէպ ունեցած Համակրոլ– աշակերտ աշակերտուհիներ , իսկ շրշիւններու մէք
աւո յ թէ իրօ՛ք կր դո րծագբէ այն սկղրունքր , գոր թենէն մղուած, մեծ մասամբ ալ իր սեփական շա– 1359 աշակերտ աշակերտուՀիներ : Այնճար նորա -
քանի մր տարի առաք արտայայտած է ()"մ * նա Հերէն առաքնռրդուած, \որովՀետեւ <ձկբ Հաւատար Հաստատ Հայ գիւղաիւմրի ՛ազգային վարժարանին
խարարապետ մր Սայիտ փաշա. «Հայկական, խն թէ ինքնավար Հայաստան մր պիտի ՐԱար թումբ մէչ, շրչաննեըոլ 1359 աշակերտներէն կ՛ուսանին
դ ի ր ը ջւնջելսւ, հ ա մ ա ր , ջնջելու, է Հայերը.» : մբ քիուսիոյ ապագայ յառաքացման դէմ : Ախգլիա 419 Հոգի :
Պ ո 11* ո յ կո տ ո ր ածին պատրուակն էր ք)սմ *Պաե– ասիական ՛ոեւէ Հ ո ղամաս ստանալու փափաք չու Լիբանանի Հայութիւնը, որուն թիւը 60.000/»
քայի միքագէպր։ Խ ո ւմ՛ ր մր Հայեր կր գրաւէին նէր , կբ Հաւատար որ թուրք կառավա բ ո ւթ ի ւե ր կը մօտենայ, Համախմբուած է գլխաւորապէս
պանքան , սա իպելո լ Հ ամար եւրոպակ ան գ ի ւան. - պիտի զօրանա բ նման փոփո խո ւթեամ բ մը» Լք)ւոշ– Պէյրութ քաղաքի եւ արուարձաններու մէչ՛. Լի -
***երր զբաղելու Հայ խնդրով եւ իրականացնելու պըըն, էշ 2 0 1 ) ։ բանանի 6885 աշակերտութեան 80 առ Հարիլրը
Պերլինի դաշնագրով խոստացուած բաբ ենո րո - Տարիներ առաք երբ Համիտ կը կասկածէ ր Պէյրութ֊ քաղաքի մէչ է, այնտեղ կրթութիւն կր
գռւմներրւ Գբամատունբ գրաւողնեբբ կբ Հաւատա Անգլիայէն , որ կբ Հ ետաքրքր՚ուէր Հայաստանով , ստանայ , իսկ 20 " ՚ " Հարիւրը՝ Լիբանանի այլ շըր–
չաննեըու մէչ :
յին թէ մ ի քոց բ կբ Համապատասխանէր նպատակին բրիտանական դեսպան Տիւֆրրէն կը Հաւաստէր
եւ թէ էթւրոպտ , որ անտարբեր մնացած էր *)5ի Ա ուլթանին թէ Անգլիա ոչ մ էկ Հ ո ղամաս կՀուղէ Պէյրութ եւ շրչակայքը կ՚ապրի 48.000 Հոգի ,
աղէտ ին , պի տ ի շարժ է բ եւ բար են որ ո զումն եր ու ասիական կալուածներէն ԼԱ՝ արտ 1 8 8 3 ) ։ Համիտ իսկ շրջաններու մէչ 12.000 միայն։
գո րծ ագրո ւթի ւնր պիտի պաՀանքէբ Աուլթանէն ; վստաՀ չէր յ թէեւ կկւնգունէբ որ Հայ ինքնավար Զորս Հարիւրէ աւելի աշակերտ ունեցոզ վար
ի բա կանո ւթիւնր ցոյց պիտի տար թէ սխալա՛ծ է ին I պետութեան մր կազմութիւնը անկարելի ԷՀ «Անգ ժարաններն են . ՛Նոր Մարաշ՝ 649 աշակերտներ :
Ֆրանսական գեսպան Տամպոնի Համոզումով լիա կր պաշտպանէ Հայերր , բա յց ա յս ժոգովոլբ– Աբգաբեան՝ 562, Լուսինեան՝ 5 1 9 ։ Ա • Նշան՝ 5 1 1 ։
առատօրէն
ՀՀգբգռիչնեբբ բացարձակապէս կհուզեն դր իր պատմութեան րնթացքին եռ բ բ պետութիւն Ա՚եսրոպեան 4 5 9 ։ ԱաՀակեան 4 4 2 ։ Այնճար ի վար -
լու պար
արիւն թափել տալ \յ ւրո պան մ ի քամ տե մբ կրցած է կազմել» (\\&ւռ\ձ, Րշոտշշտ շէ Տօա^6ուրտ, ժարան 4 1 9 ։ Նուպարեան 4 0 4 ։ էչրէֆիէ 4 0 3 ։ Մնա–
տաւորելու Համար» ; 1916, Ա6սշհ*էշ1, էք 8 9 ) ։ ցած վարժարաններու աշակերտութեան թիւր
Ղ՝եսպաններբ Հաւաքական Հեռագրով կբ գի - քիուսիա չբնդոլնիբ որ անգլիական ագգեցոլ - ՅՕՕՕէն կ՛իրէ մինչեւ 14—13/ :
մ են Ա ոլլթան ին գի լան ա գի տ ա կան յա րա բե բու - թեան տակ Հայկական թումբ մբ կազմուի Միքեր– ԸնգՀանուբ աշակերտութիւնը կը բաժն,ո լի եր
թեան պատշաճութենէն անգին, տ րպէ սղի դագ - կրա կան ի ճամ բուն վբայ Հ ՎստաՀ չէ Հայերու Հա կու գլխաւոր մասի* Ա՝ ան կա սլա ր ա է ղի եւ նախա–
բեցնէ կոտ՚որածբ : Գեսպաններբ պատասխանատու մակրութեան* ո ւ ս ւո ի Համամիտ է թուրք քաղա - կբ թար անն եր ո լ ; Ա՝ ան կապա բ տ է զ յաճախող երա -
կր նկատեն Ա ո լլթան բ ւկոտորածբ կր շա ր ո ւնա կո ւի քականութեան : խաներու թ ի ւ ն է 1690 մանչ եւ 1532 աղԸկ։ թէեւ
եւ միայն Ուրբաթ օր քարղաբարներր զինա բան կր Տարիներ ետքր էքմիածնի պաշտօնաթերթր՝ ա՛ննշան թիլով, բայց գերակշռողը, ման կա պար -
յանձնէն մաՀակնեբրՀ ԶոՀերու թիւր կբ Հաշո լեն Արարատ, կը գրէր* «Անգլիա \%9եին աշխատեցաւ տէզներուն մէչ, մանչերն են։ ՚Օախակրթարաննե -
10.000 եւ. թերեւս աւելի։ լուծել Հայկական ՀարզԲ » ՎՒբք ԳԱռ՜լով Ս ուլթա բու մէչ կ՛ու՛սանին 1834 մանչ ե լ 1826 աղքիկ : Այս
նին մոլեգնութեան*
բայց Ո*ուսաստանի ընդ գի մ ու– տեղ 8 Հոգի միայն, իսկ մանկապարտէզի մէչ 158
Ի բազե կ անձ եր կը Հաստ ատ են թ ո ւր ք կա ռա– Հոգի, ոլրմանչերն աւելիեն ։()882աշակերտութեան
վարութեան մեղսակցոլթիւնբ Հ քաղանի ոստիկա թեան Հանգիպեոաւ» (Արարատ, 1905, 4 ք 1 0 9 2 ) ։ ՚1բայ աղջիկներու թիւ,ը 3362 է , իսկ մանչերու
նս ւթիւնր կբ Հսկէր անոնց վրա յ , •որոնք պանքան Ազատական Աղուրի , կողմնակից Օսմ * կա յո– իժիւը՝ 3 5 2 0 ։ Ինչպէս թիլերը կը ցուցնեն, երեւոյ
պիտի գրաւէին Հ Գրաւումէն ժամ մր առաք Պոլսո յ ր ո ւթեան ապակե գրոնացմ ան , Հ Հայաստանը Հա յե– թը բնական է, եւ մեր ժողովուրդը Հետամուտ ,
զանազան կողմեր բ քարղաբարներր գք՚ՐՔ բռնած րուն , Անատոլուն թուրքերուն , Արաբիան Արաբնե ոբպէսղի աղջիկներն ալ մանչերուն Հաւասար գէթ
աղգանշանի կբ սպասէին ք ա Ր՚գֆ սկսելու Համար ւ րուն» , կր մտածէ որ «Ո՚ուսիոյ մէկ բառը կրնար նախնական ազգային կրթութիւն ստանան :
<Հ՚Օսմ * Պանքային միքագէպր ծանօթ էր արգէն՛ արգիլել Հայկական աղէտը \ $*)5ին , այսպէս կը
թուրք կառավարութեան ; Ատենին պատրաստուած՜ շաՀէբ Հա յերու երախա ագի աո ւթիւնր , կբ բարւո Լիբանանի Հայութեան թիւը 60 Հազարի սաՀ–
էին մաՀակնեբրՀ Օսմ * կառավարութիւնք անտար քէր Հայերու վիճակր եւ բաց կը գտնէր իր առքեւ մաններուն մէջ Հաշուելով, կը գտնենք որ աշակեր
բեր էր որ գրաւոզնե րր կբ վնասեն պան քա յ ին» (Լ. Փոքր Ասիոյ դուռր» Հ քԱրիմի ղինակիցներբ, ԱՀսդ– տութեան 11 12 առ Հարիւրը ազգային վարժա -
Ոօւոեշւէ, Ի1օէշտ 6է հոթւ՚շտտւօոտ ՚1\Մզաշ, ԲՅԼՈՏ 1 9 2 6 , լիա՝ եւ $)բանսա , ասիկա կր մ ե բժէ ին՛ ։իիո ւս իա նոր Ր անները կը յաճախէ։ Հայ ճեմարանին , կաթողի
Է1 1 9 ) ։
Պուլկար իա մբ չէր ՛ուղեր տեսնել Հարաւային սաՀ– կոսարանի Դպրեվանքին , այլ յարանուանութեանց
մաններուն վբայ Հ ֊Հայասէր Ֆրանսացին , Փբե վարժարաններուն եւ օտար այլ կրթական Հաստա–
Հանգա ր ա էր նաեւ ռուս ղ Լ ս սլ ան աւո ո ւն ր : սանսէ , կր գրէր* «Ռ՚ուսիա փորձն բրաւ, ինչպէս տութիւնները յաճախող Հայ աշակերտութեան թի
ՄտաՀոգ էր անգլիական ր էՎոսփոբի մօտ էին ռուս բրած են Հին եւ արդի պատմութիւններոլ րնթաց լ ե ր ն այստեղ նկատի չեն առնուած :
նաւերը, Տարտանէլի մօտ՝ անգլիական նաւեր ր քին ուրիշներ , երբ ազգի մը անկաիսութիւն կբ Դրամական միջոցներ Հետաքրքրական է
( ն ո յ ն , էշ 22)։ արուի , ամէնէն աւելի սրտի անկախութիւնն է նաեւ ., թ1ժէ ե /Լի//բոանա՛ահնաի՛հ I, .ազ.գ.այ.ի.ն..... .ԿՊ. վարժարանն.ե1.ր..ը.,յ֊արալ
Գես պան Տամպոն կբ Հեռա գրէ իր կառավա տրուածբ» (Լ՚Հ\աւշա6 շէ Լծ ^ծՇշշՏօտշ, 1903, էք 27) : նիւթական ի՛՛նչ միջոցներով կ՚ապրին ել որքա՛՛ն
րութեան * ՀՀ՚Աոլլթանր Հանգա բա է, գիտէ թէ ա– Հայասէբ Ֆրանսացին կը վախնար , որ արե է վարժարաններու ծախքը • լձ
մէն բան կրնա յ ընել Հ Վ ե ր ջ ի ն ջ ա ր դ ր (իր հ ա ւ ա ն ո ւ ւելեան քաղաքականութիւնը կրնա յ դուռ բանայ 1945—1946 ւմնւ կան տար եշր քան ի աիւ -
լդ ե ա մ բ կ ա ա ա ր ո ւ ա ծ Է ։ Ամիսներ առաք ՝Բիլրտեր պատերազմի մբ՛, ոբ փոքր պա ա ե բազ մ բ պիտի ճէն էր 288.380 քիբանանեան ոսկի : Երեսուներկու
եւ Լազեր Պոլիս բե ր ո լած եւ ռին^ուած են : Զէին ազգային վարժարաններն այս գումարով կ՚ապրին է
գիտեր թէ ի՛նչ էր յեղափոխական ցոյցին բնոյթբ , ւաայ» ( ^ ° ՚ Յ Ճ > Է1 2 4 ) ։ քՒ ո ւ ա կան ա յս , տ ո ւեա լներր պա կա ս ա ւո բ են քանի
բա յց գիտէին թուականը , եւ քա րդարարն՚եբ ամ էն էյ լ սակայն տարբեր Հարց մբ կա ր Հ քիուս դես– մը կողմով Հ
անկիւն գիրք գրաւած է ին Հ քՕասքոյի գերեզմանա պ ան Ն ելի ա՛ո վ առա քար կա ծ էր ռո ւս վար չապ ետ Ա * Մատնանշուած չէ , թէ . աշակերտու -
տան մ էք թաքն ո ւած զինոլո բներ նշանի մբ վրա յ ք)լիգի անակնկալ Հարուածով մբ կարգադրել Նե թեան ծնոզներր որքանն կբ վճարեն , իբրեւ կր թ ա՛
կան թոշակ Հ
գուբս եկան ե լ քարղեցին Հայերը» Հ Գեսպանր կը ղուցներու Հարցը Հ Վարչապետր կը վաբանէր , ո–
Հեռաղբէ քիուսիոյ անտար բեր ութիւնը * ^Աոլլթանբ բովՀետեւ գիտէ ր թէ ան գլի ա կան Հ ա կաղդե ց ո լ - /» . Հա յ խնամ ա տ ա բ ա կան զանազան մ ար -
որքանն է՝ դրա
գաղտնի բան ակց ո ւթիւններ ընելու վրայ է (ֆարին թիւնր պիտի չուշանար : քէուս արտաքին նախաբար մ իններու ՛մասնակցութեան չափբ
Հետ եւ բանագնաց մբ ղրկած է Լոնտոն՝ այն պա– \ ււ սլան ուի Համաձայն էր \,ելիտովի : « 1 8 9 6 ^ Պանք մով եւ այլ ն ի ւթե րով ;
Հուն՝ երբ Տարր Փարիզ կոլգար» ( 2 8 Աեպտ. 1896) I Օթօմ անի գրաւում էն ետք ; երկու գօ բ ա բաժինն եր
քիոպեբթ ՚Բոլէճի Տնօրէն Տք * Ո*֊ոշպըրն , ա– Ա եւաստափո լէն պիտի մ եկնէին Պ ո լիս ՝. ՛Լ, ու ւա աո ր– Պատմութեան մէկ Հատորին մէք (եհտէՕՄՇ 0ւթ1.
կտնատես մ ր Պոլսո յ կոտո րածին , կը վկա յէ թէ մը շարժման մէք էրէ Արեւելեան Հաբցբ պիտի ք՝™ոշ6, էք 5 8 4 ) :
զթոկրք կա ռա ւիա րո ւ թ ի ւնր ո ր ո շա պէ ս ծանօթ էր լուծուէր մէկ Հ ար ո ւած ո վ՝ երբ Լոպանով յանկար– Վե Հանձն Հ ոգիներ ուժգնօրէն կը բողոք են
ամ էն բանի , շատ օրեր առաք , նո յն իս կ ճիշտ ժա փամաՀ եղաւ ֊Բիէվի մէչ (30 Օգոստ. 1 8 9 6 ) ։ Լո– Պոլսո յ կոտորածին գէմ եւ կբ պաՀանքեն իրենց
մանակին՝ երբ Հայերր գրամատուն պիտի մտնէին Հ պանով Հա կան գլի ական էր * իր յա քո Րգբ կա յո եր կառա վար ո ւթի ւնն եր էն ուժգին մ ի^ամ տ ո ւթ իւն մ ր
Ո ո տ ի կան ո ւթեան նախարարբ կարգագրութիւն բ– նման խաղաղասէր եղաւ» (Լ.6 ^Օ^^^ՏթՕՈ^1^^Ոէ, 25 Պոլսո յ կառավարութեան մօտ : Պրայս՝ Ասգլ1՚ո,ք
բած էր , ոչ թէ ձերբակալելու Համար այս մաբ– Տտթէ. 1 9 0 8 ) ։ մէք, Թուրաթի՝ իաալիոյ մէք, Ալպէր տը Ա՚էօն և
դիկՐտ կամ կանխելու միքագէպր, այլ դիւրացնե Անդլեւռուս բախում ը անխուսափելի պիտի րլ– Տընի ՛Բո շէն՝ Ֆրան սա յի Եբեսփ * կողովին մէք
լու եւ քաղաքին մէք Հայկ* քարդ մր կազմակեր լար , եթէ անգլիական ն աւատո րմր \ աո տ անէ, կ* ա ր տ ա ս ան են Հա յաս ի րական Հ ո յա կապ ճառեր ( 3
պելու Համ ար : Աս ի կա պսակումն ե ղու լ տարուան անցնէր , կամ ռուս նաւատորմբ փ՛որձէ ր Վո ս ւի ո րի Լք ո ւ *
բոլոր քարդերուն , Աուլթանին աթոռին մօտ վեր մերձենալ Հ Անգլիա չուզեր առանձին գործել , կր 1896), որոնց ընթերցումն իսկ յուղում կը
ք ի ն արՀամարՀանք մր քրիստոնեայ աշխարՀինւ Հ բաւի րէ /Ֆբանսան , բա յց արտաքին նախարար պատճառէ ընթերցողին (<Յս6Տէ1օՈՏ Յ.ԸէԱ611շՏ, X.
Մ ի քա դէպ էն անմիքապէս ետքր թուրք Հրոսակներ, Հանոթօ , Լոպանովի ազդեց ո ւթեան տակ , չուզեր X X X V I էչեր 106, 107, 115, 1 1 6 ) ։ Կը Հ
կազմակերպուած ո սա ի կանո ւթեան նա խարտ - վրԳովել զի՚սակ1՚ռ /հ" ւս ի ան Հ «Լորտ Աալբզպրի 20 231, 232, 239) րա տա րակո ւի
րութեան կոզմ է , Պոլսո յ ե լ կալաթա յի մէք կը Հոկտ * 1 896/՛ ճառով ք&ուբքիո յ մ աՀ ո լան աՀազան– ՀայեԱրյուսնքան կոչըաղ» մուկ(է՛նՆոյն եգտքո,ր ծ ը ն7ա.Հ XXXVIII, Էջեր
սկնեբոէ
սկսէին Հայերու կոտորտծբ՝ մասնակցութեամբ
դր կբ Հնչեցնէր : Աւելի զօրաւ՚որ պատճառ մր ու րի ւնը Պոլսո յ մայթերուն վրայ գեռ ՜չչորցած՝
բանակին;։ Չորեքշաբթի ցերեկ ե լ գիշեր, Հինգ
նենալու էր այդքան ագմկելոլ, . բաժն ե լ. քի ո ւս ի ան կապարային լռութիւն մը կը տ ի ր է գիլաններու
շաբթի ցերեկ ու գիշեր անբնդՀատ կր շարունակ
^Ֆրանսայէն % Անգլիոյ քտնքն էր խզել տալ ֆրանք– մէչ–. Համիտ գեՀենական ժպիտով կը գիտէ Եվրո
ես լի կո տ՚ո բ ածը : Հ իոդշա բ թ ի գի շե ր դեսպ անն եր ր
եւռուս զին ակցո ւթիւնր» ։ Այսպէս կբ գբէ Հ ա յա պայի անտարբերոլթիլնը, իսկ միամիտներուն կը
բաց Հեռագիր մբ կբ քաշեն Աուլթանին, յուսալով
սէբ Ռբնէ Փինոն , Հանոթոյի տնօրէնութեան տակ
որ կոտորածբ կը գագրեցնէ ։ Արդարեւ Ուրբաթ մնար պատրանք, Հիասթափում :
Հ ր ա տ ա ր ա կո լած բազմ աՀ ատ ո բ Ֆրանսական Ազգի ԽՈ ՐԷ՛Ն ԳԱՐ-ԻԿԵԱՆ
Fonds A.R.A.M
ՊՈԼՍՈՑ ԿՈՏՈՐԱԾԸ կը դադբի ջ^սբգբ^ԼՈւկ յշտււտ ա 0օոտէ&ոէաՕթ16 1909, Լ ի բ ա Ա ա Ա ի 1ա; վաքժաէաԱԱհդ
(ՅԻՍ՚ՆԱՄԵԱԿԻ Մ Ը ԱՌԻԹՈՎ) ^ 246—47)։
Անգլիա ԿԸ կասկածի /իուսիայէն , որ իր կար ԳաղթաչիարՀի Հայութեան Համար առաջնա -
գին կ^ամրասաանէ Անգլիան : Հ/աբժ՜ումլլ Հականգ– կարգ նշանակութիւն ունի Հայ կրթական գործը :
Կէո գար ափ֊աք% 26 Օգր,սաոս 1896$^, Ջ՝բ - լիական էր : Համիտ աարիներէ ի մեր կլլ կասկա– ՚իմրաիսաարար , Ափիւռքի Հայհլթիւնը չունի մէկ
բեքշաբթի կէսօրէ ետքբ ժամ ԷՀ մէկոլկէոին , Պոլ ծէր Անգլիայէն , Կգիաարսի գրաւումէն ետք՝ գէմ ընղՀանուր կեդրոն՝ ուղղութիւն տուող եւ ուղե
սո յ զինարանին մէք ՛սլա– սա ը ասա ո/սահ՝ նոյնաձեւ մա– էր անգլիական արեւելեան քագաքականութեան եւ գծեր մշակող՝ այս մարղին մէչ–. Զուն ինք նոյն իսկ
Հակներով թուրք խուժանր եւ ղօրքր էլբ կոսէ՝որէիս կր յենուր ռուս օմ ան գա կութ եան : 94ին գերման տեղական լբւրէ Հիմերոք. Հրյսյ գրք/֊ած կեգրրն -
տասնեակ Հասար Հա յեր Պո ԼՈՈ յ փոորոնեբոֆյԱ կայսրը զը մերմէը Սալըզրլրիի աո4սէ\աըկը՝ &թ*– ներ % Մեր Առաքիրրգարաններն են միայն , որոնո
լքէք, դեսպանատուներու առքեւ : Մ եհ՜ է սարսափբ մաձայնութեան մը գալ քՒ՚ոլրքիոյ բարենորոչման կատարած գործերն ալ կիսատ - պռատ են , առանց
քրիստոնեաներու մ էք , անձկութիւն կր տէրէ ա– չոլրԸ : 9ճին «.գերման կայսրը աւելի յառածէ կ՚եր ոեւէ Համակարգութեան :
քքենոլբեք , մտաՀոգ են գես պանն ե ր ը , գէ ւանն՛երր թար, մասնաւոր ղ ես պան մը կը ղրկէր Պոլիս՝ վ ա ր ժ ա ր ա ն ն ե ր ը * — Այս մ ասին ինչ տուեալներ
կ՚աշխատին անգոլլ ; Ա ուլթանին ներկայացնելու Համար իր ընտանիքին որ կան՝ Առա քև որ գար ան ի կազմածներն եֆ , ե լ
1 896^ Պ ոլս ո յ կոտ՝ո րածր շարունակութիւնն է նկարը՝ իրը նշան իր յարգանքին» (Ուոչպըրն , ԷՀ
նա խո րգ տարուան Արեւելեան ՆաՀանգներու կո 249)։ մենք կ՛ուզենք Հանրութեան սեփականութիւնը
տորա՛ծին , պատասխան մր եւրոպական մամուլի Այսպէս կաբելի չըլլար եւրոպական Համերաշ– դարէնել զանոնք :
բողոքին , արՀամարՀանք մր նետ ո ւած Բ^Գգէ*^ խ՚ութիւնր պաՀել բարենորոգումներու իրագործ - Լիբանանի թեմի մէչ ունինք 32 Հայ ազգային
մ իքաղգա յէն մ ազգասիրական կո շեր ո ւն , պատաս ման ծրագրին շուրք : վարդարաններ՝ զանազան վայրերու մէ^։ Այգ
խան մ ք կարմի ր Ա ուլթանին գէմ արձակուած • Գերմանիա կր մերժէ ֆ՝ոլրքիոյ բաժանումբ% վարդարաններէն կէսէն աւելին, այսինքն \7ը, կը
սպառնալիքներս ւն ; Ան դիա կ՚աշխատի բա ր են որ ո գո ւմն ե բ Հաստատեք գտնուի Պէյրութի եւ արուարձաններու մէէ՝. մնա
Տարիներ առաք, 1889ին , Հայասէր ճէյմս $՝ուրքիոյ մէք , կբ քաքալերէ Հայկական ինքնա - ցած \5ը Լիբանանի այլ վայրերուն մէչ են։ Պէյ -
Պրայս ճառի մր մէք կ*րսէր* «Թուրք կառավարու վար նաՀանդի մբ կաղմոլթիլնր, մասամբ այս բութի 17 վարժարաններուն մէչ կ՛ուսանին 5523
թեան ամ րողք քաղաքականութիւն բ Հաւատա լ կու քրիստոնեայ զեղին Հանդէպ ունեցած Համակրոլ– աշակերտ աշակերտուհիներ , իսկ շրշիւններու մէք
աւո յ թէ իրօ՛ք կր դո րծագբէ այն սկղրունքր , գոր թենէն մղուած, մեծ մասամբ ալ իր սեփական շա– 1359 աշակերտ աշակերտուՀիներ : Այնճար նորա -
քանի մր տարի առաք արտայայտած է ()"մ * նա Հերէն առաքնռրդուած, \որովՀետեւ <ձկբ Հաւատար Հաստատ Հայ գիւղաիւմրի ՛ազգային վարժարանին
խարարապետ մր Սայիտ փաշա. «Հայկական, խն թէ ինքնավար Հայաստան մր պիտի ՐԱար թումբ մէչ, շրչաննեըոլ 1359 աշակերտներէն կ՛ուսանին
դ ի ր ը ջւնջելսւ, հ ա մ ա ր , ջնջելու, է Հայերը.» : մբ քիուսիոյ ապագայ յառաքացման դէմ : Ախգլիա 419 Հոգի :
Պ ո 11* ո յ կո տ ո ր ածին պատրուակն էր ք)սմ *Պաե– ասիական ՛ոեւէ Հ ո ղամաս ստանալու փափաք չու Լիբանանի Հայութիւնը, որուն թիւը 60.000/»
քայի միքագէպր։ Խ ո ւմ՛ ր մր Հայեր կր գրաւէին նէր , կբ Հաւատար որ թուրք կառավա բ ո ւթ ի ւե ր կը մօտենայ, Համախմբուած է գլխաւորապէս
պանքան , սա իպելո լ Հ ամար եւրոպակ ան գ ի ւան. - պիտի զօրանա բ նման փոփո խո ւթեամ բ մը» Լք)ւոշ– Պէյրութ քաղաքի եւ արուարձաններու մէչ՛. Լի -
***երր զբաղելու Հայ խնդրով եւ իրականացնելու պըըն, էշ 2 0 1 ) ։ բանանի 6885 աշակերտութեան 80 առ Հարիլրը
Պերլինի դաշնագրով խոստացուած բաբ ենո րո - Տարիներ առաք երբ Համիտ կը կասկածէ ր Պէյրութ֊ քաղաքի մէչ է, այնտեղ կրթութիւն կր
գռւմներրւ Գբամատունբ գրաւողնեբբ կբ Հաւատա Անգլիայէն , որ կբ Հ ետաքրքր՚ուէր Հայաստանով , ստանայ , իսկ 20 " ՚ " Հարիւրը՝ Լիբանանի այլ շըր–
չաննեըու մէչ :
յին թէ մ ի քոց բ կբ Համապատասխանէր նպատակին բրիտանական դեսպան Տիւֆրրէն կը Հաւաստէր
եւ թէ էթւրոպտ , որ անտարբեր մնացած էր *)5ի Ա ուլթանին թէ Անգլիա ոչ մ էկ Հ ո ղամաս կՀուղէ Պէյրութ եւ շրչակայքը կ՚ապրի 48.000 Հոգի ,
աղէտ ին , պի տ ի շարժ է բ եւ բար են որ ո զումն եր ու ասիական կալուածներէն ԼԱ՝ արտ 1 8 8 3 ) ։ Համիտ իսկ շրջաններու մէչ 12.000 միայն։
գո րծ ագրո ւթի ւնր պիտի պաՀանքէբ Աուլթանէն ; վստաՀ չէր յ թէեւ կկւնգունէբ որ Հայ ինքնավար Զորս Հարիւրէ աւելի աշակերտ ունեցոզ վար
ի բա կանո ւթիւնր ցոյց պիտի տար թէ սխալա՛ծ է ին I պետութեան մր կազմութիւնը անկարելի ԷՀ «Անգ ժարաններն են . ՛Նոր Մարաշ՝ 649 աշակերտներ :
Ֆրանսական գեսպան Տամպոնի Համոզումով լիա կր պաշտպանէ Հայերր , բա յց ա յս ժոգովոլբ– Աբգաբեան՝ 562, Լուսինեան՝ 5 1 9 ։ Ա • Նշան՝ 5 1 1 ։
առատօրէն
ՀՀգբգռիչնեբբ բացարձակապէս կհուզեն դր իր պատմութեան րնթացքին եռ բ բ պետութիւն Ա՚եսրոպեան 4 5 9 ։ ԱաՀակեան 4 4 2 ։ Այնճար ի վար -
լու պար
արիւն թափել տալ \յ ւրո պան մ ի քամ տե մբ կրցած է կազմել» (\\&ւռ\ձ, Րշոտշշտ շէ Տօա^6ուրտ, ժարան 4 1 9 ։ Նուպարեան 4 0 4 ։ էչրէֆիէ 4 0 3 ։ Մնա–
տաւորելու Համար» ; 1916, Ա6սշհ*էշ1, էք 8 9 ) ։ ցած վարժարաններու աշակերտութեան թիւր
Ղ՝եսպաններբ Հաւաքական Հեռագրով կբ գի - քիուսիա չբնդոլնիբ որ անգլիական ագգեցոլ - ՅՕՕՕէն կ՛իրէ մինչեւ 14—13/ :
մ են Ա ոլլթան ին գի լան ա գի տ ա կան յա րա բե բու - թեան տակ Հայկական թումբ մբ կազմուի Միքեր– ԸնգՀանուբ աշակերտութիւնը կը բաժն,ո լի եր
թեան պատշաճութենէն անգին, տ րպէ սղի դագ - կրա կան ի ճամ բուն վբայ Հ ՎստաՀ չէ Հայերու Հա կու գլխաւոր մասի* Ա՝ ան կա սլա ր ա է ղի եւ նախա–
բեցնէ կոտ՚որածբ : Գեսպաններբ պատասխանատու մակրութեան* ո ւ ս ւո ի Համամիտ է թուրք քաղա - կբ թար անն եր ո լ ; Ա՝ ան կապա բ տ է զ յաճախող երա -
կր նկատեն Ա ո լլթան բ ւկոտորածբ կր շա ր ո ւնա կո ւի քականութեան : խաներու թ ի ւ ն է 1690 մանչ եւ 1532 աղԸկ։ թէեւ
եւ միայն Ուրբաթ օր քարղաբարներր զինա բան կր Տարիներ ետքր էքմիածնի պաշտօնաթերթր՝ ա՛ննշան թիլով, բայց գերակշռողը, ման կա պար -
յանձնէն մաՀակնեբրՀ ԶոՀերու թիւր կբ Հաշո լեն Արարատ, կը գրէր* «Անգլիա \%9եին աշխատեցաւ տէզներուն մէչ, մանչերն են։ ՚Օախակրթարաննե -
10.000 եւ. թերեւս աւելի։ լուծել Հայկական ՀարզԲ » ՎՒբք ԳԱռ՜լով Ս ուլթա բու մէչ կ՛ու՛սանին 1834 մանչ ե լ 1826 աղքիկ : Այս
նին մոլեգնութեան*
բայց Ո*ուսաստանի ընդ գի մ ու– տեղ 8 Հոգի միայն, իսկ մանկապարտէզի մէչ 158
Ի բազե կ անձ եր կը Հաստ ատ են թ ո ւր ք կա ռա– Հոգի, ոլրմանչերն աւելիեն ։()882աշակերտութեան
վարութեան մեղսակցոլթիւնբ Հ քաղանի ոստիկա թեան Հանգիպեոաւ» (Արարատ, 1905, 4 ք 1 0 9 2 ) ։ ՚1բայ աղջիկներու թիւ,ը 3362 է , իսկ մանչերու
նս ւթիւնր կբ Հսկէր անոնց վրա յ , •որոնք պանքան Ազատական Աղուրի , կողմնակից Օսմ * կա յո– իժիւը՝ 3 5 2 0 ։ Ինչպէս թիլերը կը ցուցնեն, երեւոյ
պիտի գրաւէին Հ Գրաւումէն ժամ մր առաք Պոլսո յ ր ո ւթեան ապակե գրոնացմ ան , Հ Հայաստանը Հա յե– թը բնական է, եւ մեր ժողովուրդը Հետամուտ ,
զանազան կողմեր բ քարղաբարներր գք՚ՐՔ բռնած րուն , Անատոլուն թուրքերուն , Արաբիան Արաբնե ոբպէսղի աղջիկներն ալ մանչերուն Հաւասար գէթ
աղգանշանի կբ սպասէին ք ա Ր՚գֆ սկսելու Համար ւ րուն» , կր մտածէ որ «Ո՚ուսիոյ մէկ բառը կրնար նախնական ազգային կրթութիւն ստանան :
<Հ՚Օսմ * Պանքային միքագէպր ծանօթ էր արգէն՛ արգիլել Հայկական աղէտը \ $*)5ին , այսպէս կը
թուրք կառավարութեան ; Ատենին պատրաստուած՜ շաՀէբ Հա յերու երախա ագի աո ւթիւնր , կբ բարւո Լիբանանի Հայութեան թիւը 60 Հազարի սաՀ–
էին մաՀակնեբրՀ Օսմ * կառավարութիւնք անտար քէր Հայերու վիճակր եւ բաց կը գտնէր իր առքեւ մաններուն մէջ Հաշուելով, կը գտնենք որ աշակեր
բեր էր որ գրաւոզնե րր կբ վնասեն պան քա յ ին» (Լ. Փոքր Ասիոյ դուռր» Հ քԱրիմի ղինակիցներբ, ԱՀսդ– տութեան 11 12 առ Հարիւրը ազգային վարժա -
Ոօւոեշւէ, Ի1օէշտ 6է հոթւ՚շտտւօոտ ՚1\Մզաշ, ԲՅԼՈՏ 1 9 2 6 , լիա՝ եւ $)բանսա , ասիկա կր մ ե բժէ ին՛ ։իիո ւս իա նոր Ր անները կը յաճախէ։ Հայ ճեմարանին , կաթողի
Է1 1 9 ) ։
Պուլկար իա մբ չէր ՛ուղեր տեսնել Հարաւային սաՀ– կոսարանի Դպրեվանքին , այլ յարանուանութեանց
մաններուն վբայ Հ ֊Հայասէր Ֆրանսացին , Փբե վարժարաններուն եւ օտար այլ կրթական Հաստա–
Հանգա ր ա էր նաեւ ռուս ղ Լ ս սլ ան աւո ո ւն ր : սանսէ , կր գրէր* «Ռ՚ուսիա փորձն բրաւ, ինչպէս տութիւնները յաճախող Հայ աշակերտութեան թի
ՄտաՀոգ էր անգլիական ր էՎոսփոբի մօտ էին ռուս բրած են Հին եւ արդի պատմութիւններոլ րնթաց լ ե ր ն այստեղ նկատի չեն առնուած :
նաւերը, Տարտանէլի մօտ՝ անգլիական նաւեր ր քին ուրիշներ , երբ ազգի մը անկաիսութիւն կբ Դրամական միջոցներ Հետաքրքրական է
( ն ո յ ն , էշ 22)։ արուի , ամէնէն աւելի սրտի անկախութիւնն է նաեւ ., թ1ժէ ե /Լի//բոանա՛ահնաի՛հ I, .ազ.գ.այ.ի.ն..... .ԿՊ. վարժարանն.ե1.ր..ը.,յ֊արալ
Գես պան Տամպոն կբ Հեռա գրէ իր կառավա տրուածբ» (Լ՚Հ\աւշա6 շէ Լծ ^ծՇշշՏօտշ, 1903, էք 27) : նիւթական ի՛՛նչ միջոցներով կ՚ապրին ել որքա՛՛ն
րութեան * ՀՀ՚Աոլլթանր Հանգա բա է, գիտէ թէ ա– Հայասէբ Ֆրանսացին կը վախնար , որ արե է վարժարաններու ծախքը • լձ
մէն բան կրնա յ ընել Հ Վ ե ր ջ ի ն ջ ա ր դ ր (իր հ ա ւ ա ն ո ւ ւելեան քաղաքականութիւնը կրնա յ դուռ բանայ 1945—1946 ւմնւ կան տար եշր քան ի աիւ -
լդ ե ա մ բ կ ա ա ա ր ո ւ ա ծ Է ։ Ամիսներ առաք ՝Բիլրտեր պատերազմի մբ՛, ոբ փոքր պա ա ե բազ մ բ պիտի ճէն էր 288.380 քիբանանեան ոսկի : Երեսուներկու
եւ Լազեր Պոլիս բե ր ո լած եւ ռին^ուած են : Զէին ազգային վարժարաններն այս գումարով կ՚ապրին է
գիտեր թէ ի՛նչ էր յեղափոխական ցոյցին բնոյթբ , ւաայ» ( ^ ° ՚ Յ Ճ > Է1 2 4 ) ։ քՒ ո ւ ա կան ա յս , տ ո ւեա լներր պա կա ս ա ւո բ են քանի
բա յց գիտէին թուականը , եւ քա րդարարն՚եբ ամ էն էյ լ սակայն տարբեր Հարց մբ կա ր Հ քիուս դես– մը կողմով Հ
անկիւն գիրք գրաւած է ին Հ քՕասքոյի գերեզմանա պ ան Ն ելի ա՛ո վ առա քար կա ծ էր ռո ւս վար չապ ետ Ա * Մատնանշուած չէ , թէ . աշակերտու -
տան մ էք թաքն ո ւած զինոլո բներ նշանի մբ վրա յ ք)լիգի անակնկալ Հարուածով մբ կարգադրել Նե թեան ծնոզներր որքանն կբ վճարեն , իբրեւ կր թ ա՛
կան թոշակ Հ
գուբս եկան ե լ քարղեցին Հայերը» Հ Գեսպանր կը ղուցներու Հարցը Հ Վարչապետր կը վաբանէր , ո–
Հեռաղբէ քիուսիոյ անտար բեր ութիւնը * ^Աոլլթանբ բովՀետեւ գիտէ ր թէ ան գլի ա կան Հ ա կաղդե ց ո լ - /» . Հա յ խնամ ա տ ա բ ա կան զանազան մ ար -
որքանն է՝ դրա
գաղտնի բան ակց ո ւթիւններ ընելու վրայ է (ֆարին թիւնր պիտի չուշանար : քէուս արտաքին նախաբար մ իններու ՛մասնակցութեան չափբ
Հետ եւ բանագնաց մբ ղրկած է Լոնտոն՝ այն պա– \ ււ սլան ուի Համաձայն էր \,ելիտովի : « 1 8 9 6 ^ Պանք մով եւ այլ ն ի ւթե րով ;
Հուն՝ երբ Տարր Փարիզ կոլգար» ( 2 8 Աեպտ. 1896) I Օթօմ անի գրաւում էն ետք ; երկու գօ բ ա բաժինն եր
քիոպեբթ ՚Բոլէճի Տնօրէն Տք * Ո*֊ոշպըրն , ա– Ա եւաստափո լէն պիտի մ եկնէին Պ ո լիս ՝. ՛Լ, ու ւա աո ր– Պատմութեան մէկ Հատորին մէք (եհտէՕՄՇ 0ւթ1.
կտնատես մ ր Պոլսո յ կոտո րածին , կը վկա յէ թէ մը շարժման մէք էրէ Արեւելեան Հաբցբ պիտի ք՝™ոշ6, էք 5 8 4 ) :
զթոկրք կա ռա ւիա րո ւ թ ի ւնր ո ր ո շա պէ ս ծանօթ էր լուծուէր մէկ Հ ար ո ւած ո վ՝ երբ Լոպանով յանկար– Վե Հանձն Հ ոգիներ ուժգնօրէն կը բողոք են
ամ էն բանի , շատ օրեր առաք , նո յն իս կ ճիշտ ժա փամաՀ եղաւ ֊Բիէվի մէչ (30 Օգոստ. 1 8 9 6 ) ։ Լո– Պոլսո յ կոտորածին գէմ եւ կբ պաՀանքեն իրենց
մանակին՝ երբ Հայերր գրամատուն պիտի մտնէին Հ պանով Հա կան գլի ական էր * իր յա քո Րգբ կա յո եր կառա վար ո ւթի ւնն եր էն ուժգին մ ի^ամ տ ո ւթ իւն մ ր
Ո ո տ ի կան ո ւթեան նախարարբ կարգագրութիւն բ– նման խաղաղասէր եղաւ» (Լ.6 ^Օ^^^ՏթՕՈ^1^^Ոէ, 25 Պոլսո յ կառավարութեան մօտ : Պրայս՝ Ասգլ1՚ո,ք
բած էր , ոչ թէ ձերբակալելու Համար այս մաբ– Տտթէ. 1 9 0 8 ) ։ մէք, Թուրաթի՝ իաալիոյ մէք, Ալպէր տը Ա՚էօն և
դիկՐտ կամ կանխելու միքագէպր, այլ դիւրացնե Անդլեւռուս բախում ը անխուսափելի պիտի րլ– Տընի ՛Բո շէն՝ Ֆրան սա յի Եբեսփ * կողովին մէք
լու եւ քաղաքին մէք Հայկ* քարդ մր կազմակեր լար , եթէ անգլիական ն աւատո րմր \ աո տ անէ, կ* ա ր տ ա ս ան են Հա յաս ի րական Հ ո յա կապ ճառեր ( 3
պելու Համ ար : Աս ի կա պսակումն ե ղու լ տարուան անցնէր , կամ ռուս նաւատորմբ փ՛որձէ ր Վո ս ւի ո րի Լք ո ւ *
բոլոր քարդերուն , Աուլթանին աթոռին մօտ վեր մերձենալ Հ Անգլիա չուզեր առանձին գործել , կր 1896), որոնց ընթերցումն իսկ յուղում կը
ք ի ն արՀամարՀանք մր քրիստոնեայ աշխարՀինւ Հ բաւի րէ /Ֆբանսան , բա յց արտաքին նախարար պատճառէ ընթերցողին (<Յս6Տէ1օՈՏ Յ.ԸէԱ611շՏ, X.
Մ ի քա դէպ էն անմիքապէս ետքր թուրք Հրոսակներ, Հանոթօ , Լոպանովի ազդեց ո ւթեան տակ , չուզեր X X X V I էչեր 106, 107, 115, 1 1 6 ) ։ Կը Հ
կազմակերպուած ո սա ի կանո ւթեան նա խարտ - վրԳովել զի՚սակ1՚ռ /հ" ւս ի ան Հ «Լորտ Աալբզպրի 20 231, 232, 239) րա տա րակո ւի
րութեան կոզմ է , Պոլսո յ ե լ կալաթա յի մէք կը Հոկտ * 1 896/՛ ճառով ք&ուբքիո յ մ աՀ ո լան աՀազան– ՀայեԱրյուսնքան կոչըաղ» մուկ(է՛նՆոյն եգտքո,ր ծ ը ն7ա.Հ XXXVIII, Էջեր
սկնեբոէ
սկսէին Հայերու կոտորտծբ՝ մասնակցութեամբ
դր կբ Հնչեցնէր : Աւելի զօրաւ՚որ պատճառ մր ու րի ւնը Պոլսո յ մայթերուն վրայ գեռ ՜չչորցած՝
բանակին;։ Չորեքշաբթի ցերեկ ե լ գիշեր, Հինգ
նենալու էր այդքան ագմկելոլ, . բաժն ե լ. քի ո ւս ի ան կապարային լռութիւն մը կը տ ի ր է գիլաններու
շաբթի ցերեկ ու գիշեր անբնդՀատ կր շարունակ
^Ֆրանսայէն % Անգլիոյ քտնքն էր խզել տալ ֆրանք– մէչ–. Համիտ գեՀենական ժպիտով կը գիտէ Եվրո
ես լի կո տ՚ո բ ածը : Հ իոդշա բ թ ի գի շե ր դեսպ անն եր ր
եւռուս զին ակցո ւթիւնր» ։ Այսպէս կբ գբէ Հ ա յա պայի անտարբերոլթիլնը, իսկ միամիտներուն կը
բաց Հեռագիր մբ կբ քաշեն Աուլթանին, յուսալով
սէբ Ռբնէ Փինոն , Հանոթոյի տնօրէնութեան տակ
որ կոտորածբ կը գագրեցնէ ։ Արդարեւ Ուրբաթ մնար պատրանք, Հիասթափում :
Հ ր ա տ ա ր ա կո լած բազմ աՀ ատ ո բ Ֆրանսական Ազգի ԽՈ ՐԷ՛Ն ԳԱՐ-ԻԿԵԱՆ
Fonds A.R.A.M