Page 171 - \ARM_19-1946_03
P. 171
Հիււհռումթը եւ ԱգկթայԱ աղա տա կան դիմակ մբ քլ֊որդեգրէ : չեն դիտեր, ինչպէս ամէն աեղ ։ Կաբելի
Ջեմ Հասկնար թէ ինչու ամ եր ի կետն կառա չէթ ֆրանսերէն րամին մը բանալ Հ0առաք».ի մէք։
վարութիւնը կբ սիրէ սարսափի մ ատն ել ա շխ ա ր– Հայկ* Գատի Ֆրանսացի Բարեկամներու ֆրան -
Հը , երբ իր նպատակնեբբ թշնամական չեն : Ամե սերէն կո չբ յ ա ւի շտ տ կո ւթ ե ա մ բ կբ կարդար ֆրան**
ԽՄՌ Բ-նագէտ Ա ն տ ո է Լապարթ֊, ո ր ն ե ր - րիկայի մէք սպառազինութիւնը սարսափելի արա սախօս Անդրանիկը ։
կայ եղած էր հիւլէ–ոո,ւմրի վերջին վարձերուն, գութեամբ կբ զարգանայ : Պատերազմէն առաք , Տա քորդ օրը կիրակի է * ա զա ք ր կը Հաւաք -
Պիքինիի մէջ (Խաղաղական ովկիանոս) , գրոյց մր ոչ մ էկ վարկ կար տրամ ագր ե լի ումովցնելոլ նո յն ուին շուրքս ե կբ պատմ են թէ րո լո բն ալ զինուո
ունեցած է հռչակաւոր գիտնական Այնշթսւյնի իսկ պաշտպանութեան կարեւո ր գիծերր , ա յսօր րագրուած էին 1 9 3 8 ^ ի վեր եւ պատերազմի ա–
հ ե տ ։ Կ՚ամփոփենք հիմնական մասերը. - դհսքի մոլեգն՛ութիւնը կը լափէ ամ էն բան ; աեն՝ առաքին գիծի վրայ։ Մէկ ԼՀ^կեր կորսնցու. «
–Կբ Կւ^Ք^Ք. թէ ՎԼԲ1Ի՚» գիք-քիրր պիք"ի ~ ծ^Բ^՚է՞՚Ք Թէ ^°Բ Հէ*~լէաքլա*ւ* րէ* ցած ին Տ՚էբնքէրքի ճակատամարտին, ։Աարգիս
փոխեն մեր էլիա%քէ քնթացքշւ ես աշիարՀի ՀքԱ ո ՅովՀա՚ենէսեան ւ Հյաաերբ գերի ինկած եւ այմմ
աւելի ֊մեծ վնաս կրնան պատճառել քան թէ Հի* վերադարձած են : ք)ւնեցտծ են նաեւ Հ.Մաքիզարշ*–
Կ՛* տագիր ր; րոշիմայինը։ Անոնց տա րո ղութի ւնբ ալելցա^ծ է։ ներ : Ա ՛՛՛սքին անգամ Օշ մտնողր Հայ որբ մ բն էր,
Այնշր֊այն Ասկկ վերջ մէկ բան չի կր– Այնշթայն սրտանց խնդուք մբ վյրցնելով ը– () Հան Գասպա բեան, Ե՚ոզկատի շր քան էն ,ս տ կա յն Հ ե–
նար չաղղոլիլՀ Բայց որքան հ ֊ ա ն ֊ ֊ թ Է ինձ֊ի նիւ– սաւ • Այգ ^ է ՚ ֊ թ է մասին չխօսինք։ Պիտի չ ուղ է ի տագային չուզեցին ճանչնալ անոր իրաւունքները ։
թր, աա կալին չաա Հեռու ենք կ արենալ օգտագոր– մեր երկուքին կեանքին մնացեալ մասը բանտին Գալ ով Հ պ ատ ա կո լթեան՝, ո մա նց տ ո ւած են, ուր ի շ–
հելու փոքր քանակութեամբ առօրեայ պէտքերուն մ էք անց բնե լ ; նեբուն կբ ձգձգեն;
Համար այն արա ագրութ իւններ ր որոնցմով գի - Տետոյ դէմքը լրքացաւ երբ տւելցոլց։ Աւա՛ղ, Հիմա տղաքն են որ Հարցումներ կ ուղղեն
տենք թէ ինչպէս կրնանք պայթեցնել Հիւլէն։ Հիբոշիմ ա յի մ էք դո ր ծած ո ւա ծ ռումրին մամ անակբ Հայկ* Գատի եւ ներգաղթի մասին։ կր վստաՀեց**
Բարիլղլյ ել առուի՛ր տակաւին չեն կրնար մոռա անցած է , ինչպէս նաեւ քանդում ի կարելիութիւն" նեմ թէ ա յս անգամ մ ենք ալ րամին կ՛ունենանք
ցութեան դատապարտուիլ։ Միւս կողմէ, աւելցնե ներբ ։ Հարիսայէնէ քանի որ ունեցանք Հայբիկին քարո
լով մեքենաներում որ ՀետղՀետէ աւելի ուժեղ, Գիտուններս ւն մ եծ մ աս բ Հ ա կա ռակ էր այգ– զած երկաթէ շերեփբ ։250.000 զինուոր միայն ո ու՛"
աւելի արագ եւ աւելի բազմաթիւ կր դառնան , ել պիսի զէնքի մբ անակնկալ գոբծածութեանր ։ Ա– սա կան բանակին, մէջ 65
որ արդի կեանքին կ՚բնկերացնէք, որո չ է թէ իւ– նոնք ա ռա քա ր կե ց ին ցո յց մը ընել աշխարՀ ի առ– զօր ավարներ ով, նո յնպէս
րանիոմի եւ փլիլթոնիոմի Հ իւլէական ււ ւմ ր չաա քեւ , ա պ ա ց ո յց ը տալու թշնամիին անոր գո յո ւ -
մեհ– կեդրոններու մէչ՝ պիտի գորհ-աՀիոլին՝ ում֊ի դուք ՀԷ)րանսայ ի եւ ուրիշներ ամերիկեան բանակ
բաշխում ի ել աւերիչ պատ՛երազմի թեանր եւ անոր զանգուածային քանդիչ ումին ։ ներ ուն մէք։ Գալով ներգաղթին, անպայման պէտք
պ ա տ ր ա էէ տ ո լ -
Կբ կասկած իմ թէ գոբծբ փո ւթ ա ց ո ւց ին ո1ւէ միքո– է երթանք Հայրենիք, կըսեմ ։
թեան մէք մեծ չափով մը։ ՛Նոր աշխար Հի մը ար*– ՝ ցով Իյ աղաղականի պատերազմ բ վեր քացն ելու նախ Տիկին Աննան ճոխ սեղան մը սարքեր է, որո՛ւն
չալոյսն ենք ։ Գիտնականները կարեւոր ում մր քան (հ ո ւս ի ո յ մ ասնակցութիւնր ։ 1Լ ս ՛ո ա Հ եմ որ ե– շուբքբ շարուած ենք Ապքիլեան սաներս ն– կենաց
առլին
մ աըգոլն ։ Բազա քադէտնե րր գրաւես ին թէ նախագաՀ Հ 1 ՝ ո դ վ է լ թ ողք րյլար , այգպի"ի բան ներ կբ պարպենք պա աս լա կան գինիով ։ Գիչերը
զայն։ մը պիտի արգիլէր։ ուշ ատեն քաղաք վերադարձանք «Լուսին թլարՖ
**ԼՀ ^՚^՚Ր^՜Է^Ք թէ պատերազմը որ նոր վեր** երգելով ։
քացաւ իրեն մէք կր պարունակէ .ուրիշ պատերազ ՛Շնորհք Սռւքիասեան
մի մը սերմերը։ ԶԱՅ՚եԵՐ ԳԱՒԱՌԷՆ
Այնշշյ՜սւյ՚ն" Ը"էք ՒՈԼՈՐ անոնց որ ձեր ԾԻԾԵՌՆԱԿՆԵՐՈՒ ՋԱՅՆԸ
գրածները կը կար գան թէ՝ եթէ Վազը ուրիշ սչա~ ՑԻՐՈՒՑԱՆ ՈՐԲԵՐ
տերազմ մր ծագի , շնո րՀ իւ զին ա ր ո ւե ս տ ի զար– ԿԱՐ ՏԱՆ.— Սի՛րելի 8աո.աջ , այսօր քեզի փոքր
գա ց ո ւմին ել նո ր զէ նքեր ու ա յն սարս ափ ելի ո ւ–֊ աշվսատանք մը կը զրկեմ, Նոր Աեբունգի մասին։
մին որ այս նոր գիւտերուն Հետեւանքին է, աւերը ՕՇ ( ժ է ո - ս ի ն ա հ ա ն գ ) , 16 Օգոստոս. — Պոր– Հա յ եր իտասա բգնեբ ճողոպրած թուրք րռնա–
զոր պիաի պատճառէ , այնպէս մր պիտի ը//այ ,որ տոյէն Մ արսէյլ գիհ՜ով կբ ճամ բո բդեմ գէպի Օշ ս 1 իր ութ են է ՝՝, Հանգիստ գտան ֆրանսական խաղաղ
քա զա քներ , ժողովուրդներ եւ ազգեր յաւիտեանս (ձսշհ). Հինգ ժամ վերջ կը Հասնինք նաՀանգի երկինքի տակ ։ Հայեր , որոնք իրենց ո լ մ ր գործա
պիտի ճզմուին : Եթէ քաղաքականութիւնը չարու - կեդրոն քաղաքը , \ 5 տարիներու բացակա յ՛ո լթենէ ծեցին Հող փորելով Հանքերու մէք եւ պարտիզպա–
նակէ առանց Հսկողութեան, առանց ամէնէն ումեղ մբ վերք; Օշ/ւ քաղաք մ բն է մօտ 30.000 բնակչոլ– ն ո ւթ Լամբ ։ 191 4։էն Լր Ա իլ Հաստատուած Հայե–
Հ ա կա գգեց ո ւթ եան անՀ ա տ ա պէ ս ,մ ո գովո ւր ղին կող– թեամբ, առանց աղմուկի, առանց Հանրակառքի ։ բէն կա յին ամ.ո ւսն աց ա՛ծն ե ր եւ ամուր իներ , ներ -
մէ եւ զանգուածին մէք , առանց Հանդիսաւոր րո– Գի՚֊ղի տպաւորութիւն կ* ունենա յ ճամրորդը • կայիս ամէնքն ալ զաւակներու Հայր ։ Լբ Ա իլի
ղոքի դի տնականներէն գ արուեստագէտներէն, գրա Տ ասնբՀ ինգ տար ի առաք երր Հո ս է ի ^ կարծես ա– Հայ՛ գազոլթբ () ւլ ո ս տ * \ $ին ոլբախոլթեամբ ող–
գէտներէն եւ բո՛չոր անոնցմէ որոնց խօսքբ կշի™– 1-ելի ա շիւ ո ւմ ո ւթ ի ւն կա ր ։ Կբ Հասնինք ա յն վա յ~ քունեց իբ առաքին սերունդին ճիգեբբ ։Այս տգաքն
ունի մ եր օրերուն ։ Եթէ Հակադիր ումերու րի՛–՜ բ ը ուր տարիներ առաք Հայ որբերը վաբձո ւ կու ալ , որ իրենց Հայրերոլն աէս ինքնաշխատու–
տային, ինչպէս տօնավաճառի օբբ կենդանիներբ թեամ բ Լմէ կ քան ին ե բ ո լ Հա յրերբ մ աՀա ցան 1 944^՛
բեզացումբ շարունակէ տեղի ունենալ միեւնոյն կր ՛ծախէն * * . կնռքս Հետ պայուսակներս պանդ՛ոկ
սովհ բամ ո լութեամբ եւ միեւն՛ոյն ատեէո ւթե աս թ . մո տեղաւորելէ վերք, կբ սկսիմ պատիլ քաղաքբ։ օդային յարձակումներուն , եւն *) գա շտ ա Հ անգէս
այն ատեն ամէնէն ղարՀ\ուրելի– պատերազմ ր ան Կբ Հանգիպիմ խանութները, Ն՜ՀԱ\ւներ կբ տես մը կազմակերպած էին։ Չմոռցան րամին տալ նա
խուսափելի պիտի \րլլայ ։ Անիկա շատ շուտ պիտի նեմ , Ա * Պատպատեան , Բ . Գաւի թեան , Գալ - եւ պապենական տավուլ-գոլռնային * * * ։ ^Հա՛մա՛—
գա յ : Եթէ կարելի չէ ա պաՀ ովո ւթ իւն ստեղծել պապեան , ել գեռ ուրիշներ ։ Կբ մտնեմ Ա * Պատ - զասպ^> խումրին ծ ի ծ եռն ա կն ե բ ը երգեց ին , արտա
Հանրային, քաղաքական ել բնկերային ազդեցոլ - պատեանի խանոլթբ : կր նայիմ Աուբէնի երեսը ։ սանեցին , բեմ ադրեց ին եւ պարեց ին ։ ֆ՝ող ներեն
թեամբ, աշխտրՀբ շատ մօտ է մուխի վերածուե– Օշ եկած որբերու ամ էն էն երիտ աս արդն էր* որա* •որ ա մէն մէկուն, աշակերտ թէ մարզիկ, անուն -
լու Համար ։ քա՛ն փո խո ւած է ։ Երկու զաւակներու Հայր , ա– ներբ չեմ յէչեբ թուղթի վրայ ։ Արտանց կըսեմ
Ւնչ կբ վերաբերի Հիւլէական գաղտնիքին, մ ուսնացած Ձ) ր ան ս ո ւ Հ իի մբ Հետ ։ Բա զաքին մէք ձեզի, տզաք եւ աղքիկներ, շատ ապրիք դուք* ձեր
կբ ցաւիմ որ ա յնպիսի մ իքոռԱեր ձեռք առնուած միակն՝ է որ ապակեղէն եւ Հայելի կբ ծախէ * ք1բ կամքբ ամէն բանի կբ յաղթէ ; Գուք մ բա քան մե–
են ոբ 1լ ա ւե լցնեն (հուսեր ուն անվստաՀ ութիւնր քովն է, քիո ւբէնբ , նո յնպէս փոխ ո՛ւած ։ Եղբայրս՝ զուներ էք ։
միքաղգային կա րգագրո ւձթեանց անկողմնակալու - Ատեփանբ ինքնաշարժի տակ մնացած է ։ Կ ուզեմ ՇնորՀակ ալոլթ ի ւն բո չո բ անոնց ո ր քաքալե–
թեան մասին։ Այո սաՀմ՚աններ,ուն մէք, անդամ մբ տեսնել նաեւ հքաչատուրբ։ Բառորգ մամ վել՚ք րեցին ձեռնաբկբ։— Ա– փ է ս տ ո յ ե ա ՚ ն
որ ան ա պաՀ ո փո ւթ իւնր ծնունդ առնէ , անգամ մ բ Ա ուր էն ի անձնական ինքնաշաբմով ճամբայ կ ե լ–
ո բ կշիոբ խանդա ր ո ւի, փոխադարձ ւԼս տ ա Հ ո ւթ ի ւն բ լենք, ոլոր մոլոր ճամբանեբէ բարձձրոանալով կբ
մբ, աՀա
վտանգուի, ՀետղՀետէ կբ ստ եղծուի Հո գերանա - Հասնինք ագարակ Հոս է քսաչօին տու ՖՐԱՆՍԱԿԱՆ ՀՊԱՏԱԿՈՒԹԻՒՆ ստացա* են,
կան վիճակ մբ որ յղի է աղէտով ։ նը, կ ըսէ, 0շէն ութ մղոն Հեռու ։ $Աաչօն ալ ա~> 1946 Օդ
ՀՀատ յաճախ Հ իւլէական ռումրին խոբՀուր - մ ուսնացած է Հայ՚ո՚ւՀ իի մը Հետ, Տիկին ՛Աննան, ոստոս 5 ի Հրամանադլով (Պաշտ՛օնաթերթ
դին ետին .կրնան նշմար ուի լ ձգտումներ գէպի գե •որ նո յնպէս ապրած է որբի տ ամ անե լի կեանքբ ։ 0գոստոս 11^) • Աճէմեան Համբարձում , կօշկա
րակայութիւն ։ Հյ ատ յաճախ տ իրապե տ ութ իւնբ որ Ունի երեք զաւակներ։ Ագաբակբ 2,2, Հեկտար է ։ կար , ծնած կեսար իա, տյմմ Ա արսէյլ* • Բուլան–
տնտեսական ում ի շնոբՀիւ կը վարէ պատերազմը, Կ աշխատի կէս առ կէս Հոզատէրին Հետ Հ 1Ա ա Հօ ն ճեան Աբամ , կօշկակար , Ե ոզկատցի ԼԱ արսէյլ). ք
առաքինութեամբ կը քօզտրկուի եւ տիրելու ոգին տարիներու բնթացքին եղած է փորձառու ել ար Տէրունեան Գէորգ, դեզադոիծ , Ակիւացի (Փ՛"՜
բայց տակէն ուրիշ բան դուրս կուգայ : կեղծելը դիական Հւողագոբծ ։ Տիկին Աննան կ*ԼՀսէ * քէՀ Բիզ)՝ Տիշլեան Տիրան, Զոբլուցի (Փարիզ) .
օգուտ չունի։ Աենք ճշմարտութիւնը ուշ կամ կա աշխատանքով շատ արդիւնք ստանալ սոր՛վեցանք* Պօ յաճեան Բեբովբէ , Ա ե ր ա ս ւո ա ց ի ել կինը , () ա ա–
նուխ երեւան կբ Հ անենք ։ Բ եղի ու ընտանիքիդ ի՛նչ օգուտ որ մեր ե բկի ր բ չէ * Ո՛՜րքան կրնա յինք •պա շե ան Ա իր անոյշ ( ք՛սի լէ Ա ուլին օ ) « • –ճիՀան–
ապագային Հ ամ ար ճ ա կա տ աղբ ական նշանա կո լ — օղ տա կար բլլալ մեր Հայր են իք ին , եթ է Հ ոն եր թ ա~ եան Գարբիէլ, Աարզուանցի եւ կինը , քՕաչիկեան
թ ի ւն ունի ա յս Հարցումը ։ Ուշա դրութիւնդ լարէ յինք ։ Ներգաղթի կազմակեբպիչներբ եթէ գաւառ Զմրուխտ, Պրուսացի (Փարիզ) * Կէչէբեան
ե֊ ճիչտԸ խօսէ ։ Գաշնա կցական եղա ծ ես ասկէ ՛Ա երթան, թնչ պիտանի տարբեր պիտի գտնեն։ Ա– Ա ամ ոլէլ , առեւտրական եւ կինը , Հուպոլյեան 0 լ՜
Հա Հայո ւ ա շխ ա տ ա ս է ր բազուկներ " մ ան ո ւկնե ր էն կա , Անգարաց ի (Պուռմ) . • (Ի ա մ կո շե ան Հայկ ,
ռաք ։ ՛սկսեալ։ Եզիսաբէթբ, սեւ աչքերով սեւ մաղերով, սափրիչ եւ կին ր՝ Փ՝ ափաոեան Աքս որ ո լՀ ի , Ւգմիր–
. Պատուոյ խօսք՝ որ չեմ ե/ - . 1 1 տարեկան ^ԼՈէՍւէթ՚ՀՏ տ ո ւն ին կենդանին՛երո՛ւն սի (Փարիզ) * Գազանճեան Մարկոս , մսավա՝ -
զած ։ Եթէ Ը լ լ ա յ է ճ էլը խոստովանէ ի ։ Ես չեզոք Հսկիչն է ։ « Երթամ ԱնաՀիտին թարմ կաթ կթեմ, ճառ , Աեբաստացի եւ կինը՝ Գոճակիւլեան Ն"յեմ–
ապրած եմ միշտ : կ ըսէ ։ 0՛՛Հ, սա մանտըիկ բազուկները։ –Անիծեալ զար (Աարսէյլ) . Բիւրքճեան ԱիՀբան , առել -
Հ ա յ ասսււս(1ս1սէրը Ջեր գերդաստանիկն մէք (Լէլայ քեզ անՀա յրենիք դա րձնողբ ։ Ա եղանին վրա ք տրական , Աամսոնցի , եւ կինո՝ Պաղտիկետն Ով ~
ալ Գա շնա կցականն ե ր չեն՝ գտնուած* Հայրդ , մեհ֊ ք^աչօն կր պատմէ * Բ ս ան Հոգի էինք » Հինգ Հ ո– սաննա (Փտրիդ) . Ալէքսանեան Հայկ—Գա բեղին ,
Հայրդ, քեռիներդ ու էմմիներգ։ Լաւ խորՀԷ ու դին ամ ուսնացան Հա յուՀ իներոլ Հետ, ոլթբ՝ Պո լսեցի , Հանքագործ (Ա իմ անս , Պաս Ալփ) *
ա յնպէս պատաս խանէ : 3)րանսո ւՀ իներ ո լ Հետ։ Որքանն՛երն ալ Հաշուելով կէնճեան Խնկիկ, Նիկոմիդիացի (Լիսն). - Գա–
^յերգաղթ-ողր Իմ գերդաստանիս բոլոր ան 50 Հոգի ։ *ւ\եց Հ ոգի անձնական խանութ ալն ին, լայճեան իԼաւէն , կօշկակար , Նիկոմիդիացի ( &ա–
դամն եր ր նաՀ ատակ ո լաճ են տարագրութեան ճամ եր կուքբ պատ կեր աՀ ան են, մէ կր սափրիչ, մէկբ վիչ) * Բուզեան $՝ան , սափրիչ, Անգարաց ի (Բ.ո–
բաներ ուն վրայ ։Ջեմ գիտեր, ես որբ մեհ֊ցաօ֊ եմ; կօշկակար, մ է կը շինութեանց ներկարար, մէկբ լոմսլ) • քժ՝ա շլե ան Հբանտ , շր քուն վաճառորդ ,
Հ ա յ ա ս տ ա ն ի թ ա ր ե կ ա մ ր Դպրոցին մէջ դաշ Հայելիի եւ ապակիի գործ։ Միւ֊սներուն մէք կան Ա եբաստաց ի ( Պ ուա Բո լոմ պ) * Գաս պար եան
նակցական ուսուցիչ ունեցա հ– ես երբեք: արՀեստաւոբներ ամէն &էլղի 1էրայ ։ Բոան մա - Պետրոս , բանուոր , Աարաշցի , եւ կինբ՝ Աէնկէ–
"սերգաղթ-ողր Գմբախտաբար գրեթէ դպ - նոլկներ կան միայն Հա յո ւՀ իներ ո լ Հետ ամուսնաւ նէճեան Լ ուս ահին ( Մ ԱՐսէյէ) • 1 Մ աղսՆքեան Աա–
րոց չեմ գացահ֊ : Պզտիկուց կօշկակարի աշկերտ ցողներէն, միւսներբ չեմ Համրած, ֆրանսական՛ կոր, Հանքագործ , Ա եբաստաց ի եւ կի^՚ր՝ Մանուկ–
եան ՎեՀանոյշ Լկարտան՝) . Տ ամ չամեան Ատե -
դբա՝հ~ են ինհ֊ի եւ այդ արՀեստով Հացս ճարահ֊ մկրտութիւն եղած է ։ ԱՀա շրքան մբ ուր ոտք չէ
եմ : Հազիւ ստ՛որագրութիւնս կրնամ գնել ել քիչ կ ո խա՝ծ ոեւէ գո՛րծիչ կամ կզե ր ական, Տիկին Պեբ– վւան , առեւտրական , կեսարացի եւ կինր իՒիւ–
մրն ալ կարդալ : ճուՀի Բարսեղեանի մաՀէն ի վեր։ Վառվռուն թիւնճեան Վերժինի (Բլամառ) ,
Յաո.աջիմականը • Հո՚լ էէ, Հայաստան տա տզաք, Հ այ կա կան շր քանակէ զրկուած բլլ ալով, Տ է ր ե ւ Տ ի կ ի ն Զ – Մ Ր Ի Թ Ա Ֆ Ե Ա ՚ ս Այրի Տիկին
րիքը աո ահ՝ անդրագէտներո՚ւ Համար մասնաւոր կամաց կամաց օտար բարքեր իւրացուցած են։ Մ– V՛ամոլէլեանի մահուան ա ո ր ֊ ի ւ 1000 ֆրանք
Անախորմ դէպքեր ալ սլա տ աՀ ած են, դատավար ու՛* կը նւուիրեւն Ֆր– Կ ա պ ո յ տ Խ ա չ ի ն , փոիւաւն ծաղկե,
վարժարաններ կան : Հոն կբ կատարելագոր^հ՜՚ես թիւն եւն։ Գմբախտաբար մանուկները Հայերէն պ ս ա կ ի : Ստանալ Ցառաջկճ,:
՛ուսում գ :
(Վերջը յաջորդով)
Fonds A.R.A.M
Ջեմ Հասկնար թէ ինչու ամ եր ի կետն կառա չէթ ֆրանսերէն րամին մը բանալ Հ0առաք».ի մէք։
վարութիւնը կբ սիրէ սարսափի մ ատն ել ա շխ ա ր– Հայկ* Գատի Ֆրանսացի Բարեկամներու ֆրան -
Հը , երբ իր նպատակնեբբ թշնամական չեն : Ամե սերէն կո չբ յ ա ւի շտ տ կո ւթ ե ա մ բ կբ կարդար ֆրան**
ԽՄՌ Բ-նագէտ Ա ն տ ո է Լապարթ֊, ո ր ն ե ր - րիկայի մէք սպառազինութիւնը սարսափելի արա սախօս Անդրանիկը ։
կայ եղած էր հիւլէ–ոո,ւմրի վերջին վարձերուն, գութեամբ կբ զարգանայ : Պատերազմէն առաք , Տա քորդ օրը կիրակի է * ա զա ք ր կը Հաւաք -
Պիքինիի մէջ (Խաղաղական ովկիանոս) , գրոյց մր ոչ մ էկ վարկ կար տրամ ագր ե լի ումովցնելոլ նո յն ուին շուրքս ե կբ պատմ են թէ րո լո բն ալ զինուո
ունեցած է հռչակաւոր գիտնական Այնշթսւյնի իսկ պաշտպանութեան կարեւո ր գիծերր , ա յսօր րագրուած էին 1 9 3 8 ^ ի վեր եւ պատերազմի ա–
հ ե տ ։ Կ՚ամփոփենք հիմնական մասերը. - դհսքի մոլեգն՛ութիւնը կը լափէ ամ էն բան ; աեն՝ առաքին գիծի վրայ։ Մէկ ԼՀ^կեր կորսնցու. «
–Կբ Կւ^Ք^Ք. թէ ՎԼԲ1Ի՚» գիք-քիրր պիք"ի ~ ծ^Բ^՚է՞՚Ք Թէ ^°Բ Հէ*~լէաքլա*ւ* րէ* ցած ին Տ՚էբնքէրքի ճակատամարտին, ։Աարգիս
փոխեն մեր էլիա%քէ քնթացքշւ ես աշիարՀի ՀքԱ ո ՅովՀա՚ենէսեան ւ Հյաաերբ գերի ինկած եւ այմմ
աւելի ֊մեծ վնաս կրնան պատճառել քան թէ Հի* վերադարձած են : ք)ւնեցտծ են նաեւ Հ.Մաքիզարշ*–
Կ՛* տագիր ր; րոշիմայինը։ Անոնց տա րո ղութի ւնբ ալելցա^ծ է։ ներ : Ա ՛՛՛սքին անգամ Օշ մտնողր Հայ որբ մ բն էր,
Այնշր֊այն Ասկկ վերջ մէկ բան չի կր– Այնշթայն սրտանց խնդուք մբ վյրցնելով ը– () Հան Գասպա բեան, Ե՚ոզկատի շր քան էն ,ս տ կա յն Հ ե–
նար չաղղոլիլՀ Բայց որքան հ ֊ ա ն ֊ ֊ թ Է ինձ֊ի նիւ– սաւ • Այգ ^ է ՚ ֊ թ է մասին չխօսինք։ Պիտի չ ուղ է ի տագային չուզեցին ճանչնալ անոր իրաւունքները ։
թր, աա կալին չաա Հեռու ենք կ արենալ օգտագոր– մեր երկուքին կեանքին մնացեալ մասը բանտին Գալ ով Հ պ ատ ա կո լթեան՝, ո մա նց տ ո ւած են, ուր ի շ–
հելու փոքր քանակութեամբ առօրեայ պէտքերուն մ էք անց բնե լ ; նեբուն կբ ձգձգեն;
Համար այն արա ագրութ իւններ ր որոնցմով գի - Տետոյ դէմքը լրքացաւ երբ տւելցոլց։ Աւա՛ղ, Հիմա տղաքն են որ Հարցումներ կ ուղղեն
տենք թէ ինչպէս կրնանք պայթեցնել Հիւլէն։ Հիբոշիմ ա յի մ էք դո ր ծած ո ւա ծ ռումրին մամ անակբ Հայկ* Գատի եւ ներգաղթի մասին։ կր վստաՀեց**
Բարիլղլյ ել առուի՛ր տակաւին չեն կրնար մոռա անցած է , ինչպէս նաեւ քանդում ի կարելիութիւն" նեմ թէ ա յս անգամ մ ենք ալ րամին կ՛ունենանք
ցութեան դատապարտուիլ։ Միւս կողմէ, աւելցնե ներբ ։ Հարիսայէնէ քանի որ ունեցանք Հայբիկին քարո
լով մեքենաներում որ ՀետղՀետէ աւելի ուժեղ, Գիտուններս ւն մ եծ մ աս բ Հ ա կա ռակ էր այգ– զած երկաթէ շերեփբ ։250.000 զինուոր միայն ո ու՛"
աւելի արագ եւ աւելի բազմաթիւ կր դառնան , ել պիսի զէնքի մբ անակնկալ գոբծածութեանր ։ Ա– սա կան բանակին, մէջ 65
որ արդի կեանքին կ՚բնկերացնէք, որո չ է թէ իւ– նոնք ա ռա քա ր կե ց ին ցո յց մը ընել աշխարՀ ի առ– զօր ավարներ ով, նո յնպէս
րանիոմի եւ փլիլթոնիոմի Հ իւլէական ււ ւմ ր չաա քեւ , ա պ ա ց ո յց ը տալու թշնամիին անոր գո յո ւ -
մեհ– կեդրոններու մէչ՝ պիտի գորհ-աՀիոլին՝ ում֊ի դուք ՀԷ)րանսայ ի եւ ուրիշներ ամերիկեան բանակ
բաշխում ի ել աւերիչ պատ՛երազմի թեանր եւ անոր զանգուածային քանդիչ ումին ։ ներ ուն մէք։ Գալով ներգաղթին, անպայման պէտք
պ ա տ ր ա էէ տ ո լ -
Կբ կասկած իմ թէ գոբծբ փո ւթ ա ց ո ւց ին ո1ւէ միքո– է երթանք Հայրենիք, կըսեմ ։
թեան մէք մեծ չափով մը։ ՛Նոր աշխար Հի մը ար*– ՝ ցով Իյ աղաղականի պատերազմ բ վեր քացն ելու նախ Տիկին Աննան ճոխ սեղան մը սարքեր է, որո՛ւն
չալոյսն ենք ։ Գիտնականները կարեւոր ում մր քան (հ ո ւս ի ո յ մ ասնակցութիւնր ։ 1Լ ս ՛ո ա Հ եմ որ ե– շուբքբ շարուած ենք Ապքիլեան սաներս ն– կենաց
առլին
մ աըգոլն ։ Բազա քադէտնե րր գրաւես ին թէ նախագաՀ Հ 1 ՝ ո դ վ է լ թ ողք րյլար , այգպի"ի բան ներ կբ պարպենք պա աս լա կան գինիով ։ Գիչերը
զայն։ մը պիտի արգիլէր։ ուշ ատեն քաղաք վերադարձանք «Լուսին թլարՖ
**ԼՀ ^՚^՚Ր^՜Է^Ք թէ պատերազմը որ նոր վեր** երգելով ։
քացաւ իրեն մէք կր պարունակէ .ուրիշ պատերազ ՛Շնորհք Սռւքիասեան
մի մը սերմերը։ ԶԱՅ՚եԵՐ ԳԱՒԱՌԷՆ
Այնշշյ՜սւյ՚ն" Ը"էք ՒՈԼՈՐ անոնց որ ձեր ԾԻԾԵՌՆԱԿՆԵՐՈՒ ՋԱՅՆԸ
գրածները կը կար գան թէ՝ եթէ Վազը ուրիշ սչա~ ՑԻՐՈՒՑԱՆ ՈՐԲԵՐ
տերազմ մր ծագի , շնո րՀ իւ զին ա ր ո ւե ս տ ի զար– ԿԱՐ ՏԱՆ.— Սի՛րելի 8աո.աջ , այսօր քեզի փոքր
գա ց ո ւմին ել նո ր զէ նքեր ու ա յն սարս ափ ելի ո ւ–֊ աշվսատանք մը կը զրկեմ, Նոր Աեբունգի մասին։
մին որ այս նոր գիւտերուն Հետեւանքին է, աւերը ՕՇ ( ժ է ո - ս ի ն ա հ ա ն գ ) , 16 Օգոստոս. — Պոր– Հա յ եր իտասա բգնեբ ճողոպրած թուրք րռնա–
զոր պիաի պատճառէ , այնպէս մր պիտի ը//այ ,որ տոյէն Մ արսէյլ գիհ՜ով կբ ճամ բո բդեմ գէպի Օշ ս 1 իր ութ են է ՝՝, Հանգիստ գտան ֆրանսական խաղաղ
քա զա քներ , ժողովուրդներ եւ ազգեր յաւիտեանս (ձսշհ). Հինգ ժամ վերջ կը Հասնինք նաՀանգի երկինքի տակ ։ Հայեր , որոնք իրենց ո լ մ ր գործա
պիտի ճզմուին : Եթէ քաղաքականութիւնը չարու - կեդրոն քաղաքը , \ 5 տարիներու բացակա յ՛ո լթենէ ծեցին Հող փորելով Հանքերու մէք եւ պարտիզպա–
նակէ առանց Հսկողութեան, առանց ամէնէն ումեղ մբ վերք; Օշ/ւ քաղաք մ բն է մօտ 30.000 բնակչոլ– ն ո ւթ Լամբ ։ 191 4։էն Լր Ա իլ Հաստատուած Հայե–
Հ ա կա գգեց ո ւթ եան անՀ ա տ ա պէ ս ,մ ո գովո ւր ղին կող– թեամբ, առանց աղմուկի, առանց Հանրակառքի ։ բէն կա յին ամ.ո ւսն աց ա՛ծն ե ր եւ ամուր իներ , ներ -
մէ եւ զանգուածին մէք , առանց Հանդիսաւոր րո– Գի՚֊ղի տպաւորութիւն կ* ունենա յ ճամրորդը • կայիս ամէնքն ալ զաւակներու Հայր ։ Լբ Ա իլի
ղոքի դի տնականներէն գ արուեստագէտներէն, գրա Տ ասնբՀ ինգ տար ի առաք երր Հո ս է ի ^ կարծես ա– Հայ՛ գազոլթբ () ւլ ո ս տ * \ $ին ոլբախոլթեամբ ող–
գէտներէն եւ բո՛չոր անոնցմէ որոնց խօսքբ կշի™– 1-ելի ա շիւ ո ւմ ո ւթ ի ւն կա ր ։ Կբ Հասնինք ա յն վա յ~ քունեց իբ առաքին սերունդին ճիգեբբ ։Այս տգաքն
ունի մ եր օրերուն ։ Եթէ Հակադիր ումերու րի՛–՜ բ ը ուր տարիներ առաք Հայ որբերը վաբձո ւ կու ալ , որ իրենց Հայրերոլն աէս ինքնաշխատու–
տային, ինչպէս տօնավաճառի օբբ կենդանիներբ թեամ բ Լմէ կ քան ին ե բ ո լ Հա յրերբ մ աՀա ցան 1 944^՛
բեզացումբ շարունակէ տեղի ունենալ միեւնոյն կր ՛ծախէն * * . կնռքս Հետ պայուսակներս պանդ՛ոկ
սովհ բամ ո լութեամբ եւ միեւն՛ոյն ատեէո ւթե աս թ . մո տեղաւորելէ վերք, կբ սկսիմ պատիլ քաղաքբ։ օդային յարձակումներուն , եւն *) գա շտ ա Հ անգէս
այն ատեն ամէնէն ղարՀ\ուրելի– պատերազմ ր ան Կբ Հանգիպիմ խանութները, Ն՜ՀԱ\ւներ կբ տես մը կազմակերպած էին։ Չմոռցան րամին տալ նա
խուսափելի պիտի \րլլայ ։ Անիկա շատ շուտ պիտի նեմ , Ա * Պատպատեան , Բ . Գաւի թեան , Գալ - եւ պապենական տավուլ-գոլռնային * * * ։ ^Հա՛մա՛—
գա յ : Եթէ կարելի չէ ա պաՀ ովո ւթ իւն ստեղծել պապեան , ել գեռ ուրիշներ ։ Կբ մտնեմ Ա * Պատ - զասպ^> խումրին ծ ի ծ եռն ա կն ե բ ը երգեց ին , արտա
Հանրային, քաղաքական ել բնկերային ազդեցոլ - պատեանի խանոլթբ : կր նայիմ Աուբէնի երեսը ։ սանեցին , բեմ ադրեց ին եւ պարեց ին ։ ֆ՝ող ներեն
թեամբ, աշխտրՀբ շատ մօտ է մուխի վերածուե– Օշ եկած որբերու ամ էն էն երիտ աս արդն էր* որա* •որ ա մէն մէկուն, աշակերտ թէ մարզիկ, անուն -
լու Համար ։ քա՛ն փո խո ւած է ։ Երկու զաւակներու Հայր , ա– ներբ չեմ յէչեբ թուղթի վրայ ։ Արտանց կըսեմ
Ւնչ կբ վերաբերի Հիւլէական գաղտնիքին, մ ուսնացած Ձ) ր ան ս ո ւ Հ իի մբ Հետ ։ Բա զաքին մէք ձեզի, տզաք եւ աղքիկներ, շատ ապրիք դուք* ձեր
կբ ցաւիմ որ ա յնպիսի մ իքոռԱեր ձեռք առնուած միակն՝ է որ ապակեղէն եւ Հայելի կբ ծախէ * ք1բ կամքբ ամէն բանի կբ յաղթէ ; Գուք մ բա քան մե–
են ոբ 1լ ա ւե լցնեն (հուսեր ուն անվստաՀ ութիւնր քովն է, քիո ւբէնբ , նո յնպէս փոխ ո՛ւած ։ Եղբայրս՝ զուներ էք ։
միքաղգային կա րգագրո ւձթեանց անկողմնակալու - Ատեփանբ ինքնաշարժի տակ մնացած է ։ Կ ուզեմ ՇնորՀակ ալոլթ ի ւն բո չո բ անոնց ո ր քաքալե–
թեան մասին։ Այո սաՀմ՚աններ,ուն մէք, անդամ մբ տեսնել նաեւ հքաչատուրբ։ Բառորգ մամ վել՚ք րեցին ձեռնաբկբ։— Ա– փ է ս տ ո յ ե ա ՚ ն
որ ան ա պաՀ ո փո ւթ իւնր ծնունդ առնէ , անգամ մ բ Ա ուր էն ի անձնական ինքնաշաբմով ճամբայ կ ե լ–
ո բ կշիոբ խանդա ր ո ւի, փոխադարձ ւԼս տ ա Հ ո ւթ ի ւն բ լենք, ոլոր մոլոր ճամբանեբէ բարձձրոանալով կբ
մբ, աՀա
վտանգուի, ՀետղՀետէ կբ ստ եղծուի Հո գերանա - Հասնինք ագարակ Հոս է քսաչօին տու ՖՐԱՆՍԱԿԱՆ ՀՊԱՏԱԿՈՒԹԻՒՆ ստացա* են,
կան վիճակ մբ որ յղի է աղէտով ։ նը, կ ըսէ, 0շէն ութ մղոն Հեռու ։ $Աաչօն ալ ա~> 1946 Օդ
ՀՀատ յաճախ Հ իւլէական ռումրին խոբՀուր - մ ուսնացած է Հայ՚ո՚ւՀ իի մը Հետ, Տիկին ՛Աննան, ոստոս 5 ի Հրամանադլով (Պաշտ՛օնաթերթ
դին ետին .կրնան նշմար ուի լ ձգտումներ գէպի գե •որ նո յնպէս ապրած է որբի տ ամ անե լի կեանքբ ։ 0գոստոս 11^) • Աճէմեան Համբարձում , կօշկա
րակայութիւն ։ Հյ ատ յաճախ տ իրապե տ ութ իւնբ որ Ունի երեք զաւակներ։ Ագաբակբ 2,2, Հեկտար է ։ կար , ծնած կեսար իա, տյմմ Ա արսէյլ* • Բուլան–
տնտեսական ում ի շնոբՀիւ կը վարէ պատերազմը, Կ աշխատի կէս առ կէս Հոզատէրին Հետ Հ 1Ա ա Հօ ն ճեան Աբամ , կօշկակար , Ե ոզկատցի ԼԱ արսէյլ). ք
առաքինութեամբ կը քօզտրկուի եւ տիրելու ոգին տարիներու բնթացքին եղած է փորձառու ել ար Տէրունեան Գէորգ, դեզադոիծ , Ակիւացի (Փ՛"՜
բայց տակէն ուրիշ բան դուրս կուգայ : կեղծելը դիական Հւողագոբծ ։ Տիկին Աննան կ*ԼՀսէ * քէՀ Բիզ)՝ Տիշլեան Տիրան, Զոբլուցի (Փարիզ) .
օգուտ չունի։ Աենք ճշմարտութիւնը ուշ կամ կա աշխատանքով շատ արդիւնք ստանալ սոր՛վեցանք* Պօ յաճեան Բեբովբէ , Ա ե ր ա ս ւո ա ց ի ել կինը , () ա ա–
նուխ երեւան կբ Հ անենք ։ Բ եղի ու ընտանիքիդ ի՛նչ օգուտ որ մեր ե բկի ր բ չէ * Ո՛՜րքան կրնա յինք •պա շե ան Ա իր անոյշ ( ք՛սի լէ Ա ուլին օ ) « • –ճիՀան–
ապագային Հ ամ ար ճ ա կա տ աղբ ական նշանա կո լ — օղ տա կար բլլալ մեր Հայր են իք ին , եթ է Հ ոն եր թ ա~ եան Գարբիէլ, Աարզուանցի եւ կինը , քՕաչիկեան
թ ի ւն ունի ա յս Հարցումը ։ Ուշա դրութիւնդ լարէ յինք ։ Ներգաղթի կազմակեբպիչներբ եթէ գաւառ Զմրուխտ, Պրուսացի (Փարիզ) * Կէչէբեան
ե֊ ճիչտԸ խօսէ ։ Գաշնա կցական եղա ծ ես ասկէ ՛Ա երթան, թնչ պիտանի տարբեր պիտի գտնեն։ Ա– Ա ամ ոլէլ , առեւտրական եւ կինը , Հուպոլյեան 0 լ՜
Հա Հայո ւ ա շխ ա տ ա ս է ր բազուկներ " մ ան ո ւկնե ր էն կա , Անգարաց ի (Պուռմ) . • (Ի ա մ կո շե ան Հայկ ,
ռաք ։ ՛սկսեալ։ Եզիսաբէթբ, սեւ աչքերով սեւ մաղերով, սափրիչ եւ կին ր՝ Փ՝ ափաոեան Աքս որ ո լՀ ի , Ւգմիր–
. Պատուոյ խօսք՝ որ չեմ ե/ - . 1 1 տարեկան ^ԼՈէՍւէթ՚ՀՏ տ ո ւն ին կենդանին՛երո՛ւն սի (Փարիզ) * Գազանճեան Մարկոս , մսավա՝ -
զած ։ Եթէ Ը լ լ ա յ է ճ էլը խոստովանէ ի ։ Ես չեզոք Հսկիչն է ։ « Երթամ ԱնաՀիտին թարմ կաթ կթեմ, ճառ , Աեբաստացի եւ կինը՝ Գոճակիւլեան Ն"յեմ–
ապրած եմ միշտ : կ ըսէ ։ 0՛՛Հ, սա մանտըիկ բազուկները։ –Անիծեալ զար (Աարսէյլ) . Բիւրքճեան ԱիՀբան , առել -
Հ ա յ ասսււս(1ս1սէրը Ջեր գերդաստանիկն մէք (Լէլայ քեզ անՀա յրենիք դա րձնողբ ։ Ա եղանին վրա ք տրական , Աամսոնցի , եւ կինո՝ Պաղտիկետն Ով ~
ալ Գա շնա կցականն ե ր չեն՝ գտնուած* Հայրդ , մեհ֊ ք^աչօն կր պատմէ * Բ ս ան Հոգի էինք » Հինգ Հ ո– սաննա (Փտրիդ) . Ալէքսանեան Հայկ—Գա բեղին ,
Հայրդ, քեռիներդ ու էմմիներգ։ Լաւ խորՀԷ ու դին ամ ուսնացան Հա յուՀ իներոլ Հետ, ոլթբ՝ Պո լսեցի , Հանքագործ (Ա իմ անս , Պաս Ալփ) *
ա յնպէս պատաս խանէ : 3)րանսո ւՀ իներ ո լ Հետ։ Որքանն՛երն ալ Հաշուելով կէնճեան Խնկիկ, Նիկոմիդիացի (Լիսն). - Գա–
^յերգաղթ-ողր Իմ գերդաստանիս բոլոր ան 50 Հոգի ։ *ւ\եց Հ ոգի անձնական խանութ ալն ին, լայճեան իԼաւէն , կօշկակար , Նիկոմիդիացի ( &ա–
դամն եր ր նաՀ ատակ ո լաճ են տարագրութեան ճամ եր կուքբ պատ կեր աՀ ան են, մէ կր սափրիչ, մէկբ վիչ) * Բուզեան $՝ան , սափրիչ, Անգարաց ի (Բ.ո–
բաներ ուն վրայ ։Ջեմ գիտեր, ես որբ մեհ֊ցաօ֊ եմ; կօշկակար, մ է կը շինութեանց ներկարար, մէկբ լոմսլ) • քժ՝ա շլե ան Հբանտ , շր քուն վաճառորդ ,
Հ ա յ ա ս տ ա ն ի թ ա ր ե կ ա մ ր Դպրոցին մէջ դաշ Հայելիի եւ ապակիի գործ։ Միւ֊սներուն մէք կան Ա եբաստաց ի ( Պ ուա Բո լոմ պ) * Գաս պար եան
նակցական ուսուցիչ ունեցա հ– ես երբեք: արՀեստաւոբներ ամէն &էլղի 1էրայ ։ Բոան մա - Պետրոս , բանուոր , Աարաշցի , եւ կինբ՝ Աէնկէ–
"սերգաղթ-ողր Գմբախտաբար գրեթէ դպ - նոլկներ կան միայն Հա յո ւՀ իներ ո լ Հետ ամուսնաւ նէճեան Լ ուս ահին ( Մ ԱՐսէյէ) • 1 Մ աղսՆքեան Աա–
րոց չեմ գացահ֊ : Պզտիկուց կօշկակարի աշկերտ ցողներէն, միւսներբ չեմ Համրած, ֆրանսական՛ կոր, Հանքագործ , Ա եբաստաց ի եւ կի^՚ր՝ Մանուկ–
եան ՎեՀանոյշ Լկարտան՝) . Տ ամ չամեան Ատե -
դբա՝հ~ են ինհ֊ի եւ այդ արՀեստով Հացս ճարահ֊ մկրտութիւն եղած է ։ ԱՀա շրքան մբ ուր ոտք չէ
եմ : Հազիւ ստ՛որագրութիւնս կրնամ գնել ել քիչ կ ո խա՝ծ ոեւէ գո՛րծիչ կամ կզե ր ական, Տիկին Պեբ– վւան , առեւտրական , կեսարացի եւ կինր իՒիւ–
մրն ալ կարդալ : ճուՀի Բարսեղեանի մաՀէն ի վեր։ Վառվռուն թիւնճեան Վերժինի (Բլամառ) ,
Յաո.աջիմականը • Հո՚լ էէ, Հայաստան տա տզաք, Հ այ կա կան շր քանակէ զրկուած բլլ ալով, Տ է ր ե ւ Տ ի կ ի ն Զ – Մ Ր Ի Թ Ա Ֆ Ե Ա ՚ ս Այրի Տիկին
րիքը աո ահ՝ անդրագէտներո՚ւ Համար մասնաւոր կամաց կամաց օտար բարքեր իւրացուցած են։ Մ– V՛ամոլէլեանի մահուան ա ո ր ֊ ի ւ 1000 ֆրանք
Անախորմ դէպքեր ալ սլա տ աՀ ած են, դատավար ու՛* կը նւուիրեւն Ֆր– Կ ա պ ո յ տ Խ ա չ ի ն , փոիւաւն ծաղկե,
վարժարաններ կան : Հոն կբ կատարելագոր^հ՜՚ես թիւն եւն։ Գմբախտաբար մանուկները Հայերէն պ ս ա կ ի : Ստանալ Ցառաջկճ,:
՛ուսում գ :
(Վերջը յաջորդով)
Fonds A.R.A.M