Page 214 - ARM_19-1946_02
P. 214
ՏԱ*ԱX
Տէրպց հէաժչտագհտ ՖԲ. Կ ա պ ո յ տ Իաչի Միլք թիճ ե ւ խ ա^ածԱեքը
ՕՆՆԻԿ Պ Է Ր Պ Է Ր Ե Ա Ն Ի Հ՚ծ«՛ 4Օդ Պատգմ ժողովը
ՀԱՅ ԵՐԱԺՇՏՈՒԹԵԱՆ ՄԱՍԻՆ Լոնտոնի « Տէյլէ. Մէյլ » թ ե ր թ է ն (Յունիս
12) կը թարգմանենք հետեւեալ յօդուածը, զոր
Յունիս 14 17, էոՐս օրուան ընթացքին 3>ր • գրած է Կի Րէմսէյ՝ հետաքրքրական տեղհկոլ -
9–– Կապո յա Ի)աչի բոլոր մ ասնաճիլղերը , թիլով 20, թիւններ տալով Միւֆթիին մասին , որ օրուան հեո–
Պէտք է աւելցնել թէ նո յն արմէքր չեն ներ ղբկահ էին իրենց պատգամաւորները Ւօ^՚Շք 1& րոսր դարձած է ներկայիս • —
կայացներ մեր 1915/ գրական ներ կայացո լց իչնե– $9ւ1ճի ընդարձակ սրաՀնեբէն մէկուն մէջՀ 42 վըճ– Արար է , րայց մօրուքր կարմիր է ել կլոր "՛Հ՜
րր , բաղդատմամբ կոմիտասին։ կոմիտասի Հայ ճ ա՛կան ձա յն , ինչ որ աննախընթաց էր ; ՛Հ– ա իւ ո ր գ քերր կապոյտ են է ՝ք*սանրՀինգ տարուան անվՀատ
ինր ժողովներո լ ընթացքին առաւելաղո յն ը եղան՛
\Երամշաութեան մէչ րրահ՜էն քիչ մր աւելի ին տի Հակարրիտանական քարոզչութեան եւ խառնակ -
է 30—32 ձաւյն եւ գաւառէն եկող պաագամա -
րացան՜ են անոնք , գոնէ ոմանք , գրականութեան չութ Լ ան աւանգութիլն մր ունի ՚ րայց րրիտա -
ւո բներ ր թիլով եղան՜ են նուազ, քան այս տարի։
մէչՀ* Կարգ մ՛ր բանաստեղծներ , Վարուման , Մ ե– նական կառավարութենէն տարեկան 600 սթերլին
Այս աննախընթաց իրականութիւնր կը պարտինք
հ՜արենց , Թէքէեան Հայ րանաստեզհ՜ո ւթ ի ւն ր Հաս֊ քաշեց , կռոլեզալ ք^րիտանիոյ Համար եւ հ՜ա -
մասնաւորաբար մեր բնկեբոլՀ ինեբուն Հանրային
ցոլցա օ֊ են դրոշ ա սրձրու թի ւններւ. Այ ռայեց զանազան բրիտանական կառավարական
Հակս գա սա ի ա ր ա կո ւթ ե ան ել իրենց եռանդուն կազմա
պէտք է աւելցնել թէ սեբւ, գնեբւ Բացարձակա պա շտօնատ ո ւննե ր ո ւն մէչ^
կերպական աշխատանքին :
գրութիւնը դիւրին գորհ մըն ալ չէ : Իր կեանքր կր սպառէ Հրեաներուն գէմ սչայ -
պէս կարելի չէ պնդեք թէ վերնէն եկողը անպայ Պիաի ոլղէի ամփոփել ժողովի առաջին օրուան քարելով, նոյնիսկ Հրեաներու պա աո լ Հաս Հիթչէ՜
ման պիտի անցնի նախորդը։ Բ՛նութիւնը մ ի շա ու նիստին մէջ կաբդացուան– տեղեկադիրներու թուա րի Հետ րնկերակցեցաւ Բ ա յ ° էր ազատութիւնր
ղիղ գծ՜ով չընթանար % Տարօրինակ խաղեր ունի X նշանները ել ար ձանա գրուան՝ ա շխատ անքն ե ր բ Հ ել իր տիտղոս ր կր պարտի Հրեայի մրՀ
3 .անկարն– ակի ժայթքեր, անսպասելի պոռթկում— Պէաք չէ մոռնալ որ պատերազմի վեց տար ինե - Անունր Ամին է լ Հիւսէյնի է, որու աոքԼւ
ներ , որոնք վերիվայր կը շրքհն բոլոր կանխատե– րու բնթացքին Ֆր * Կապո յա ք$ ա չը սաՀմանա - գրուահ՜ է «Հաճի» քաղաքավարական տիտղոսր^,
սութիլնները , Ր"Լ՝1 Ր °րէսքԱերը : Ա֊նղլիացէներ ր ւիա կահ է իր կազմ ա կե ր պա կան կեանքը , եւ սլա֊ կր նշանակէ թէ ուխտի գա ցահ է Մեքքէ : Իր աս -
450 աարիէ ի վեր չեն կրցահ Հյէյքսփիբէն աւելի Հան՜ է միայն իր գլիսաւոբ նպատակներուն Համար աիճանր՝ Երուսազէմի Միւֆթի է ոչ թէ Մեհ֊
մեն գրող մը աալ, թէեւ 400 աարիէ ի վեր իրենց անՀրաժեշտ գոբնունէութիւնը % Զէ կրցան՛ ունե Միւֆթի։ Միակ մեհ Միւֆթէն Թսւբքիոյ Մի՛ֆ -
^ Լա ^Լո յ ^ Ը. հ1Լ յառաջանա յ շարունակ; Ուրիշ նման նալ ոչ մէկ Պատդմ . ժողով 1939^5ք ի վեր* ոչ ալ թին էր :
օրինակներ բոլոր աղղեբուն մէ^է Ամէն սերունդի ՝ Օդափոխութեան– Կա յան , որ իր դլխաւո բ ձեռ - Մ ի ֊֊փթին գիտնական մ ըն է որու կը դիմեն
Հ ամ ար անպա յմ ան պէաք է դո յութիցն ունենա յ նաբկնեբէն մ է կն էր I Բա յց թէ Ա՝ աս ն աճ ի ւղե րը եւ Ա՛իլսիլմանները կաբհիյՀի Համար։ Բայց Ամին
տարուելիք յաղթանակ մը։ Ոչ ոք կրնայ Լ, ա ր գ ո լ – թէ & I՛ ջ * Վ^ար չո ւթի ւն թ իրենց ճիգերով շա բուսա ել Հ1ւշ՜ս^/^1՛ երբեք գիտնական եղահ՜ չէ , աւարտահ՝
նիին Հակառակ ըլլալ : Պէաք է զաւակները չՀաւ– կան են պաՀել դպրոց , դարմանատուն , աղքատ չ բ ւ լալով ուսման որ եւ է ճիւղ %
նին իրենց Հայրերուն ։ Գեղեցիկ է եբիտասարգու - ներու օգնութեան դորն՜ը * զին՛ ո ւո բներ ո Լ , դեր ինե– Պաղեսաինեան Համբաւաւոր Հիւսէյնի րնտա -
թեան խենթ փառասիրութիւնը ; Ա յդպէս է որ նոր բու ել կեգրոնացման կայաններու մեր գժբախտ նիքին մէկ անգամն է , որոնք Եմէնէն 400 աարի ա–
բան կը սաեղնուի ; Եթէ բոլոր սերունդները իրենց Հայրենակիցնեբոլ նուիրւ, ա ււա նռո ւե տ Փա կ– ռաջ Պաղեստին եկահ են : Հքննդեան ճիշդ թուակա
նախորդին ն՜ոյլ պաշտամունքին մէջ ապրէին , որ ց ո ւթ ի ւն ը , նիւթապէս թէ բաբո յա պ է ս : նը անորոշ է, որովՀետեւ Արաբները Արեւմուտքի
եւ է նոր բան չէր հ՚ներ; Պէաք է Հինը քանդել, Ու֊րեմն վերջին այս մէկ տա բ ին է որ եղահ է ժոգովո լրդնեբո լ պէս իրենց տզոց ն՛ե ո ւն ղ ը եր բեք
չՀաւնիլ, ձ՜ի ն՜ա ղի լ անոր վբսյյ յ ո Ր ա է ս գ ի Աորը ինք ամէնէն արգիւնաւոբբ իրենց վերա կազմ ո ւթեան չեն արձանագրեր : Համաձայն գազբային պաշտօ
նատիպ բլ/այ եւ տա ր բեր : Հ ամար ել Հաւաքահ է կապոյտ ք$ ա չի շուրջ 1 300 նատան , 54 տարեկան է:
- Զգո՜յ չ, զգո՜յչ • • • անդամուՀ իներ , 250 աւելի նախորդ Պատդմ * ՀԻՈ– Հայրը Միւ-ֆթի) եղբայրը Միւֆթի՛, քիչ թէ
զովի շրջանէն : իր րնտանիքին
Իրաւունք ունիք , զգո՛յշ, մանաւանդ չմո– շատ ժառանգական է տիտղոսը
Այս իժի լին մ էջ չեն Ա ան-Ա անուՀ ինեբը որոնք մէջ, որ մինչեւ Ա՚աբգարէն
էոբիլ իմաստակութեան մէջ*. Միայն Հաշիւի .առ կՀեբկարի իր աղջկան
Ես վսաաՀ եմ թէ Հի խի՛տ շարքերով եկան՜ Հաւաքուան՜ են մեր Արիու միջոցաւ
նել կատարուահը, գորհը։ :
լաւագոյնին թեան շոէ֊բջ , նոր աշխոյժ եւ թարմութիւն բերե
մա, արուեստ ի բոլոր ճ իւղերուն մէջ, Երուսաղէմի մէջ աշխարՀական դոլըոց գնաց ,
ուն ինք , բա յց չի բաւեր ա յգ : Գիտեմ լով կազմակերպութենէն ներս; ԱանուՀիներու թի իսկ ԳաՀիրէի մէջ Ալ ԱզՀարկրօնագիտութեան
ըմ բռնումը Հա
տուան՜ է էջեր , որոնք անպա յմ ան ւր բաժնուած է Ա՚արսէյլի, Աէնթ էթիէնի , Կբը– մա լսաբանր։
թէ ՚Լթարգունին Հոն նիւթական նեղ օրեր ապրեցաւ,
գրուահներուն նօպլի , Վիէնի , Պոբտոյի , Ա էն Շամ հնի , Տ էոինի 5 ս թե բ լին ամիսը :
աւելի դեզեց իկ են մինչեւ Հիմա Փարիզի եւ միւս Ա ա սնաճ իւղեր ո ւ մէջ ել կը Հաս–
քովւ Գիտեմ թէ ուրիշ մը Հոգեբանական այնպիսի ն՛. ՅՕՕի։ Զգեց կրօնա դիա ո ւթիւնը եւ ոլսո ք
էջ մը ղրան– է որ իր նախորդներուն մ ի աքէն ան– սպա լքւց գսլրոցբ. եւ առաջին մեն՜ "I պատեր ֊ւզմին
լէր ւնցներ, Բայց գեռ կատաբ ելիք աշխա Բ ոլոր Ա՝ ասն աճ իւղ եր ու Հ աշ ուեկ շի ռնեբ է ն թրքական բանա կին մէջ պաշտօն մր
տանք կայ, քանի մը է^ով չենք կրնար մնալ եւ Լօրէնսի առա ջնորգու
քաղոլան՝ թիւեբբ աւելի քան պերճաիւօս են X Հա– Բայց 1916/՚3> Արաբիոյ -
Հպարտանալ։ թքնելիք դորհեր կան, որպէսզի կար ,աքահ են 1.851.500 ֆրանք , ծախսած հէն 1.175.000 թեամբ ար ա բա կ ան բմ բոս թե սն մի ան ալով
ֆրանք և իրենց Անտուկր պատրաստ ունին ա րհւ1՚ն
բենանք նետել ղանոնք նժարին մէկ աչքը , Վար ու - աւելի քաւն 620.000 ֆրանք : իրենց / ատ ո Լկ ձե ռ — Հանճարեղ Հրոսակին Համար զօրաՀաւաք բրաւ։
ժաններով , Ա՝ենաբենցներով , քՒԷքէեաններով , Աի՚– նաբկները պա Հ եչէ վերջ, Հան գան ակ ահ են 150.000 \9\9ին Պ աղեստինի կառավարութեան զանա —
ամանթօներով, Աբփիարեանով , Զ֊արգաբեանով , պա շտօնատ ո ւննե բուն մ էջ ն առա յելով Հ աս աւ
մինչեւ դա ղան ի ս պա ս ար կո ւթ ե ան պաշտօնին : Երբ
ԶօՀրապով եւ անոնց նման գեռ շատերով հանրա ֆրանք Տ/ունասաանի կարօտ Հայրենակիցներուն
ցան նժարին միւս թեւը ; Համար եւ 300 ք1՚էոյէ 1սյ՛Լ՛ Հանդերձեղէն ել նոր Պալֆըրի յա յտարա բութիւն ը Հ րատաբակուեցաւ ,
Պէաք է Հասնինք, սկսան՜ ենք արդէն, ինչպէս կօշիկներ : Հիւսէ յն ի հովբ նետեց բբի տան ականը , ինչպէս ր–
երաժշտո՛ւթեան մէջ , նո յնպէս գրականութեան ^* է՛ջ * Վ^ա-բ չռլթեան կա տա րահ գորհը ջերմ ա– բան՝ էր թրքականը, Հիմա կը Հնազանդէր միայն
մէջ , աբտայա յա ո ւթեան աւելի բարձր ձեւեր ու : պէս գնաՀ ա տ ո ւե ց ա լ ժոզովին կոզմէ, մասնաւոր Արաբներուն եւ Լօըէնսի նման Պալֆբրի յայտա -
Ե՛՛ կբ Հավատամ որ մենք ուն ինք պէտք ե– բանաձեւով մբ որ քուէարկուեցաւ միաձայն։ Այդ
ղան՜բ մեր ուզա&ին Հասնելու Համար : գոբհ-ո-ւն էութիւնը մ՝ասնաւո բ ո լահ՜ նախ զինուոր նե–
Ես ալ , եւ շատերը ; րու եւ ապա գերիներու Համար իսկապէս եղան՜ է Ել՚ջ* Վարչութեան Հաշուեկշռին մէջ կը տես
Այո՛ , պէտք է աշխատիլ , պէտք է դորներ շատ դո Հաց ուց ի չ Հ Գաղութին նանօթ է արդէն այգ նուէր 1 50.000 ֆր ՛ի գոլմ ար մբ մ իմ իա յն կարօ
տալ , այդ է էականը : Պէաք է կոմիտա՚սը ընդլայ– նպատակին Համար կազմուան խառն *($անձնա - տեալներու բաշխուահ , իսկ 130 Հագար ալ զի՚ն–՝
նել, զարգացնել, խորացնել, Հայ երգը միջազգա խումբին աշխատանքը եւ անոր՝ մէջ կապոյտ հ)ա— ոլորներուն >ե գերիներուն յ ատ կա ց ո ւան՜ : իր ընդՀ.
յին չափի Հասցնել , ել պէտք է մեր տոՀմիկ գրա չի ն մ ասնակցոլթիլնը թէ՛ բար ռյապէ ս , թէ՛ նիւ– մուտքը կէս միլիոն ֆրանք եւ ելքը 400.000, $ոյց
կանութիւնը նո յն ճամ բուն Հետեւի ; թապէս (90.000 ֆրանք) : Գալով Փարիզի մէչ Ցու– կուտար 1 00.000/՛ պաՀեստ մ ը , իսկ անձեոնմխելի
-— Կբ ներէք, կ՚ըսեմ քիչ մը շոլարան՜ , կբ նե– նա ս տան ի ազէտեա լնե բուն Համ ար եղահ Հանգա ռումար մր 125.000 ֆրանք–. Ուրեմն բացա -
բէք այս երկար շեզումին Համար՛. նակութեան, եւ տարուան աշխատանքին , նոյնպէս ռիկ կարիքներու Համար կեդր. Վարչութեան տրա
խեղում մբ չէ ՚. Այգ է՛ ՚՛ 1ո Ր ք՛ ա՛յնքան սեր– պատուաբեր եղահ է մեր Ա՝իութեան Համար , ա– մադրութեան աակ կը պաՀ
տօրէն կա պո ւան են իրարու : մ էն տեսակէտովէ էր 225 Հազար ֆրանք,
Այո՛ , յաճախ խորՀան՜ եմ թէ արդեօք աի– որու Հիմ ան վրայ Հ ա շո ւեքնն ի չ Տ անձնախում բը
տի ունենայի^նք մեր նախորդ սերունդին Հրաշալի Հազուադէպ ուբա իլոլթիւնը , անո ր կեն սա պա շտ կազմեց իր նախաՀա շէւը յառաջի կա յ տարուան
Հ ւոնւձս,ճքը ւանցղ կոմիտւ լին : Տակաւին բաւակա– Տ աւատքը ( Հ ո յ ՆազանիմոՀ) , անոր քնքուշ երա — Համար:
նա չափ չէ ո լսումն աս ի ր-
մե։ ր այգ ժամանակուան դր ազդեցոլթիւնը զանքբ (Լուսնակն Անոյշով), յե աո յ անոր չարաճճի Պատգմ * Ժո՚լո ւիը իր յ՛ո ^ք– րգ երեք օրերու ըն–
դրա կանութեան վրա յ : Հեգնութիւնը (Սկերցոյով մ ը ) , անոր խորունկ իէացքին քննեց օրակարգը եւ քուէարկեց Ֆբ * Կա
Այդ իմաստով իսկ , փավւաքեցայ քիչ մբ տարան– ախրութիւնր (Հով Աբէքով) ել վերքապէս անոր րպոայկատն քյ ա չի ւգձոգաինիքններւ եւ իր շՀարաքմեւրւու՝սնլւ ՛լիՀւաանյրենասի
հումներ
ուիլ այո զրոյցի ընթացքին , վսաաՀ թէ ձեր Հայ–, միսթիք յափչտակութիւնր (գարձեալ ՍիվւԱւնյայ
կական Համանուագը եւ առ Հասարակ ձեր Համա– ք-աջեբով եւ պզտիկ մին ալ ի վերին էրուսազէ– յատգմ * ժողովբ որոշեց Հաշտ ու սէրաւէՐ
ն ուա դա յին սա եզն ագո ր ն՜ո ւթ ի ւնն ե ր ը մ են՛ նշանա - ճով, այս վերչդնր Հայ Հերոսներու յիշատակին յարաբերութիւններ պաՀել րոլոր Հայկ» Ա՝իու -
կութ ի ւն ո ւնին , ել ազդեց ու թ ի ւն կ րնան ունենա լ ձօնուած՜) X թիւններու Հետ, ի Հարկին Գոբհ՝ակցիլ բարեսի՜
դրականութեան վրայ եւս ւ Կբ Հաճիռք ուրեմն բա Այս րոլորր իրարու քով րերահ֊ եմ , թէ՛ ի– րական միւս կազմակերպութեանց , չխաչաձեւել
ցատրել թէ ի^նչպէս յղացաք Հայկական Համ ա– մաստի եւ թէ՛ երաժշտական մտաՀ ո գո ւթիւններ ով, որեւէ ազգօգուտ ձեռնարկ, միշտ պաՀելով Ֆր •
նուագը : այգ Հինգ երգէն , մայր եղանակներէն տասնեակ կապոյտ 1$ ա չին կազմակերպական անկախութիւնը
Սիրով* Հ ՚" յ շինական երդին գանձէն ըն՜՜ ներով ուրիշ յարակից եղանակներ յօրինահ՝ եմ, եւ Հիմնական նպատակները :
ընղելոլզաօ–
տրեցի կարգ մը գո Հաբն եր , զար գա ցուց ի իլրա - դաշնակութիւն զանոնք իրարու, չաւյոլահ , եւ ներ (I ա ո աջի կ ա յ ներգաղթի ձեռնարկբ նո լնպէս
տեզհահ– :
քանչիւբը մէկ երդէն տասր Հատ Հանեցի եւ մր կազմ ահ , ամ բոզութիւն մր րս– զբաղեց ուց ժողովը ել տրամ ագրո լեց ալ կարեւոր
Խորքով
իրարու զօդելով շինեցի Հայ Մեծ Երդը յ Հայկա ղումաբ մը, Շ՛/՛^ * Վարչութեան Հայեցողութեամբ
կան Համանուագը: Այս քանի մր Հայ մայր եզա Հայկական , ինչպէս կրլ տեսնէք, րայց դոբհահ՜ո՚ւելու Համար :
նա կներ ը , որոնք միտ յն Հ ա յ կա կան չափով կտոր Հայկական Համանուագը միշ\ազգային է։ Հիողովր փա կո ւե ց ա Լ ՚Շրչ • Վաբչոլթե ան րն–
ներ էին, իրենց միջազգային չափանիշին բարձրա Եւրոպացի մր եթէ լսէ զայն պիտի Հասկնայ, տրութեամբ , երՏկ՛ո Լ Շտա՛ր Միոսւաքա ենան Համ ւ ՛էր.• Ընլ
անոր Համար որ անիկա ունի մարգկային Հասա Բիւզանգ,
ցան– են ա՛յն ընդելուզումով՝ զոր ես գր ո շման՜ եմ ցան Տիկիններ ,
իրենց յեւլաշրջման ընթացքին : րակաց նկարագիր : Անոր Հոգին պիտի Հրճուի ե– Ա, թ՜ադէոսեան , Հ • Բաբերգեան եւ Ա՛ Գազան -
Այդ մայր եղանակները ի^նչպէս ընտրան՛ րամշտութեան առթահ՝ Հաճոյքէն, ել ան, րլլայ ճեան :
էք * երաժշտականն մտաՀ սղութիւնն երէ մղուտն՜ ք Ֆրանսացի , Գերմանացի թէ Անգլիացի, պիտի ԱՀա ամփոփ պատկեր ր մեր գաղութին մեհ՜
թէ Հոգեբանական , ի^նչպէս բսեմ՝ իմաստի տեսա մտնէ այգ երաժշտութեան մէ9էն ուրիշ աշխարՀէ կազմ ակե ր պո ւթի ւննե րէն մէկուն՝ Ֆր • Կապոյտ
կէտով : մր մէչ մասնաւոր տեղական գռյնով աշխարՀ մր, Խաչի գ եբադոյն ժոզովին : Փափաքելի էր որ մեր
՚ Հիանալի Հարցում մը : Երկուքն ալ նկատի Հայկականր, զոր ճանչնալոլ ել սիրելու պիտի քո յր Ա՛ ի ո ւՀԺի ւննե րը եւ Հասարակութիւնը ինչպէս
առան՝ եմ : Տեսէք թէ ինչպէս ։ Աշխատ ան եմ, մղուի։ Ինչպէս եթէ նոյն այգ Եւրոպացին Զայ– մ ի շա չխնա յեն իրենց աջակցութիւնը այս լաւա––
քանի որ Հայկական Համանուագ կը կոչեմ զայն, քովսքիի մէկ Համանուագր լսէ, պիտի թափանցէ գո յն տրամ ագրո ւթի լեները դա րձնելո Լ Համ ար ար
պաՀ ան ջներ ուն տեսա
աշխաաան՜ եմ տալ անով իմ ցեղի՛ս Հոգեկան աշ— ռուս Հոգիին, Հայ Համանուագով պիտի ճանչնայ դիւնաւէտ , մ եր գաղութին
խարՀը, իր ամբողջ գեգեցկութեամբը ։ Անոր քա հայ Հոգին: կէտով :
ջութիւնը (Սիփանաւյ քաջերով) ,անոր անկեղնբայց (Մսացեաոը յաջորդով) կ. ՓԵԼԱՏԵԱՆ ՊԱՏԳԱՄԱԻՈՐՈԻՀԻ Ա–
Fonds A.R.A.M
ւ
Տէրպց հէաժչտագհտ ՖԲ. Կ ա պ ո յ տ Իաչի Միլք թիճ ե ւ խ ա^ածԱեքը
ՕՆՆԻԿ Պ Է Ր Պ Է Ր Ե Ա Ն Ի Հ՚ծ«՛ 4Օդ Պատգմ ժողովը
ՀԱՅ ԵՐԱԺՇՏՈՒԹԵԱՆ ՄԱՍԻՆ Լոնտոնի « Տէյլէ. Մէյլ » թ ե ր թ է ն (Յունիս
12) կը թարգմանենք հետեւեալ յօդուածը, զոր
Յունիս 14 17, էոՐս օրուան ընթացքին 3>ր • գրած է Կի Րէմսէյ՝ հետաքրքրական տեղհկոլ -
9–– Կապո յա Ի)աչի բոլոր մ ասնաճիլղերը , թիլով 20, թիւններ տալով Միւֆթիին մասին , որ օրուան հեո–
Պէտք է աւելցնել թէ նո յն արմէքր չեն ներ ղբկահ էին իրենց պատգամաւորները Ւօ^՚Շք 1& րոսր դարձած է ներկայիս • —
կայացներ մեր 1915/ գրական ներ կայացո լց իչնե– $9ւ1ճի ընդարձակ սրաՀնեբէն մէկուն մէջՀ 42 վըճ– Արար է , րայց մօրուքր կարմիր է ել կլոր "՛Հ՜
րր , բաղդատմամբ կոմիտասին։ կոմիտասի Հայ ճ ա՛կան ձա յն , ինչ որ աննախընթաց էր ; ՛Հ– ա իւ ո ր գ քերր կապոյտ են է ՝ք*սանրՀինգ տարուան անվՀատ
ինր ժողովներո լ ընթացքին առաւելաղո յն ը եղան՛
\Երամշաութեան մէչ րրահ՜էն քիչ մր աւելի ին տի Հակարրիտանական քարոզչութեան եւ խառնակ -
է 30—32 ձաւյն եւ գաւառէն եկող պաագամա -
րացան՜ են անոնք , գոնէ ոմանք , գրականութեան չութ Լ ան աւանգութիլն մր ունի ՚ րայց րրիտա -
ւո բներ ր թիլով եղան՜ են նուազ, քան այս տարի։
մէչՀ* Կարգ մ՛ր բանաստեղծներ , Վարուման , Մ ե– նական կառավարութենէն տարեկան 600 սթերլին
Այս աննախընթաց իրականութիւնր կը պարտինք
հ՜արենց , Թէքէեան Հայ րանաստեզհ՜ո ւթ ի ւն ր Հաս֊ քաշեց , կռոլեզալ ք^րիտանիոյ Համար եւ հ՜ա -
մասնաւորաբար մեր բնկեբոլՀ ինեբուն Հանրային
ցոլցա օ֊ են դրոշ ա սրձրու թի ւններւ. Այ ռայեց զանազան բրիտանական կառավարական
Հակս գա սա ի ա ր ա կո ւթ ե ան ել իրենց եռանդուն կազմա
պէտք է աւելցնել թէ սեբւ, գնեբւ Բացարձակա պա շտօնատ ո ւննե ր ո ւն մէչ^
կերպական աշխատանքին :
գրութիւնը դիւրին գորհ մըն ալ չէ : Իր կեանքր կր սպառէ Հրեաներուն գէմ սչայ -
պէս կարելի չէ պնդեք թէ վերնէն եկողը անպայ Պիաի ոլղէի ամփոփել ժողովի առաջին օրուան քարելով, նոյնիսկ Հրեաներու պա աո լ Հաս Հիթչէ՜
ման պիտի անցնի նախորդը։ Բ՛նութիւնը մ ի շա ու նիստին մէջ կաբդացուան– տեղեկադիրներու թուա րի Հետ րնկերակցեցաւ Բ ա յ ° էր ազատութիւնր
ղիղ գծ՜ով չընթանար % Տարօրինակ խաղեր ունի X նշանները ել ար ձանա գրուան՝ ա շխատ անքն ե ր բ Հ ել իր տիտղոս ր կր պարտի Հրեայի մրՀ
3 .անկարն– ակի ժայթքեր, անսպասելի պոռթկում— Պէաք չէ մոռնալ որ պատերազմի վեց տար ինե - Անունր Ամին է լ Հիւսէյնի է, որու աոքԼւ
ներ , որոնք վերիվայր կը շրքհն բոլոր կանխատե– րու բնթացքին Ֆր * Կապո յա ք$ ա չը սաՀմանա - գրուահ՜ է «Հաճի» քաղաքավարական տիտղոսր^,
սութիլնները , Ր"Լ՝1 Ր °րէսքԱերը : Ա֊նղլիացէներ ր ւիա կահ է իր կազմ ա կե ր պա կան կեանքը , եւ սլա֊ կր նշանակէ թէ ուխտի գա ցահ է Մեքքէ : Իր աս -
450 աարիէ ի վեր չեն կրցահ Հյէյքսփիբէն աւելի Հան՜ է միայն իր գլիսաւոբ նպատակներուն Համար աիճանր՝ Երուսազէմի Միւֆթի է ոչ թէ Մեհ֊
մեն գրող մը աալ, թէեւ 400 աարիէ ի վեր իրենց անՀրաժեշտ գոբնունէութիւնը % Զէ կրցան՛ ունե Միւֆթի։ Միակ մեհ Միւֆթէն Թսւբքիոյ Մի՛ֆ -
^ Լա ^Լո յ ^ Ը. հ1Լ յառաջանա յ շարունակ; Ուրիշ նման նալ ոչ մէկ Պատդմ . ժողով 1939^5ք ի վեր* ոչ ալ թին էր :
օրինակներ բոլոր աղղեբուն մէ^է Ամէն սերունդի ՝ Օդափոխութեան– Կա յան , որ իր դլխաւո բ ձեռ - Մ ի ֊֊փթին գիտնական մ ըն է որու կը դիմեն
Հ ամ ար անպա յմ ան պէաք է դո յութիցն ունենա յ նաբկնեբէն մ է կն էր I Բա յց թէ Ա՝ աս ն աճ ի ւղե րը եւ Ա՛իլսիլմանները կաբհիյՀի Համար։ Բայց Ամին
տարուելիք յաղթանակ մը։ Ոչ ոք կրնայ Լ, ա ր գ ո լ – թէ & I՛ ջ * Վ^ար չո ւթի ւն թ իրենց ճիգերով շա բուսա ել Հ1ւշ՜ս^/^1՛ երբեք գիտնական եղահ՜ չէ , աւարտահ՝
նիին Հակառակ ըլլալ : Պէաք է զաւակները չՀաւ– կան են պաՀել դպրոց , դարմանատուն , աղքատ չ բ ւ լալով ուսման որ եւ է ճիւղ %
նին իրենց Հայրերուն ։ Գեղեցիկ է եբիտասարգու - ներու օգնութեան դորն՜ը * զին՛ ո ւո բներ ո Լ , դեր ինե– Պաղեսաինեան Համբաւաւոր Հիւսէյնի րնտա -
թեան խենթ փառասիրութիւնը ; Ա յդպէս է որ նոր բու ել կեգրոնացման կայաններու մեր գժբախտ նիքին մէկ անգամն է , որոնք Եմէնէն 400 աարի ա–
բան կը սաեղնուի ; Եթէ բոլոր սերունդները իրենց Հայրենակիցնեբոլ նուիրւ, ա ււա նռո ւե տ Փա կ– ռաջ Պաղեստին եկահ են : Հքննդեան ճիշդ թուակա
նախորդին ն՜ոյլ պաշտամունքին մէջ ապրէին , որ ց ո ւթ ի ւն ը , նիւթապէս թէ բաբո յա պ է ս : նը անորոշ է, որովՀետեւ Արաբները Արեւմուտքի
եւ է նոր բան չէր հ՚ներ; Պէաք է Հինը քանդել, Ու֊րեմն վերջին այս մէկ տա բ ին է որ եղահ է ժոգովո լրդնեբո լ պէս իրենց տզոց ն՛ե ո ւն ղ ը եր բեք
չՀաւնիլ, ձ՜ի ն՜ա ղի լ անոր վբսյյ յ ո Ր ա է ս գ ի Աորը ինք ամէնէն արգիւնաւոբբ իրենց վերա կազմ ո ւթեան չեն արձանագրեր : Համաձայն գազբային պաշտօ
նատիպ բլ/այ եւ տա ր բեր : Հ ամար ել Հաւաքահ է կապոյտ ք$ ա չի շուրջ 1 300 նատան , 54 տարեկան է:
- Զգո՜յ չ, զգո՜յչ • • • անդամուՀ իներ , 250 աւելի նախորդ Պատդմ * ՀԻՈ– Հայրը Միւ-ֆթի) եղբայրը Միւֆթի՛, քիչ թէ
զովի շրջանէն : իր րնտանիքին
Իրաւունք ունիք , զգո՛յշ, մանաւանդ չմո– շատ ժառանգական է տիտղոսը
Այս իժի լին մ էջ չեն Ա ան-Ա անուՀ ինեբը որոնք մէջ, որ մինչեւ Ա՚աբգարէն
էոբիլ իմաստակութեան մէջ*. Միայն Հաշիւի .առ կՀեբկարի իր աղջկան
Ես վսաաՀ եմ թէ Հի խի՛տ շարքերով եկան՜ Հաւաքուան՜ են մեր Արիու միջոցաւ
նել կատարուահը, գորհը։ :
լաւագոյնին թեան շոէ֊բջ , նոր աշխոյժ եւ թարմութիւն բերե
մա, արուեստ ի բոլոր ճ իւղերուն մէջ, Երուսաղէմի մէջ աշխարՀական դոլըոց գնաց ,
ուն ինք , բա յց չի բաւեր ա յգ : Գիտեմ լով կազմակերպութենէն ներս; ԱանուՀիներու թի իսկ ԳաՀիրէի մէջ Ալ ԱզՀարկրօնագիտութեան
ըմ բռնումը Հա
տուան՜ է էջեր , որոնք անպա յմ ան ւր բաժնուած է Ա՚արսէյլի, Աէնթ էթիէնի , Կբը– մա լսաբանր։
թէ ՚Լթարգունին Հոն նիւթական նեղ օրեր ապրեցաւ,
գրուահներուն նօպլի , Վիէնի , Պոբտոյի , Ա էն Շամ հնի , Տ էոինի 5 ս թե բ լին ամիսը :
աւելի դեզեց իկ են մինչեւ Հիմա Փարիզի եւ միւս Ա ա սնաճ իւղեր ո ւ մէջ ել կը Հաս–
քովւ Գիտեմ թէ ուրիշ մը Հոգեբանական այնպիսի ն՛. ՅՕՕի։ Զգեց կրօնա դիա ո ւթիւնը եւ ոլսո ք
էջ մը ղրան– է որ իր նախորդներուն մ ի աքէն ան– սպա լքւց գսլրոցբ. եւ առաջին մեն՜ "I պատեր ֊ւզմին
լէր ւնցներ, Բայց գեռ կատաբ ելիք աշխա Բ ոլոր Ա՝ ասն աճ իւղ եր ու Հ աշ ուեկ շի ռնեբ է ն թրքական բանա կին մէջ պաշտօն մր
տանք կայ, քանի մը է^ով չենք կրնար մնալ եւ Լօրէնսի առա ջնորգու
քաղոլան՝ թիւեբբ աւելի քան պերճաիւօս են X Հա– Բայց 1916/՚3> Արաբիոյ -
Հպարտանալ։ թքնելիք դորհեր կան, որպէսզի կար ,աքահ են 1.851.500 ֆրանք , ծախսած հէն 1.175.000 թեամբ ար ա բա կ ան բմ բոս թե սն մի ան ալով
ֆրանք և իրենց Անտուկր պատրաստ ունին ա րհւ1՚ն
բենանք նետել ղանոնք նժարին մէկ աչքը , Վար ու - աւելի քաւն 620.000 ֆրանք : իրենց / ատ ո Լկ ձե ռ — Հանճարեղ Հրոսակին Համար զօրաՀաւաք բրաւ։
ժաններով , Ա՝ենաբենցներով , քՒԷքէեաններով , Աի՚– նաբկները պա Հ եչէ վերջ, Հան գան ակ ահ են 150.000 \9\9ին Պ աղեստինի կառավարութեան զանա —
ամանթօներով, Աբփիարեանով , Զ֊արգաբեանով , պա շտօնատ ո ւննե բուն մ էջ ն առա յելով Հ աս աւ
մինչեւ դա ղան ի ս պա ս ար կո ւթ ե ան պաշտօնին : Երբ
ԶօՀրապով եւ անոնց նման գեռ շատերով հանրա ֆրանք Տ/ունասաանի կարօտ Հայրենակիցներուն
ցան նժարին միւս թեւը ; Համար եւ 300 ք1՚էոյէ 1սյ՛Լ՛ Հանդերձեղէն ել նոր Պալֆըրի յա յտարա բութիւն ը Հ րատաբակուեցաւ ,
Պէաք է Հասնինք, սկսան՜ ենք արդէն, ինչպէս կօշիկներ : Հիւսէ յն ի հովբ նետեց բբի տան ականը , ինչպէս ր–
երաժշտո՛ւթեան մէջ , նո յնպէս գրականութեան ^* է՛ջ * Վ^ա-բ չռլթեան կա տա րահ գորհը ջերմ ա– բան՝ էր թրքականը, Հիմա կը Հնազանդէր միայն
մէջ , աբտայա յա ո ւթեան աւելի բարձր ձեւեր ու : պէս գնաՀ ա տ ո ւե ց ա լ ժոզովին կոզմէ, մասնաւոր Արաբներուն եւ Լօըէնսի նման Պալֆբրի յայտա -
Ե՛՛ կբ Հավատամ որ մենք ուն ինք պէտք ե– բանաձեւով մբ որ քուէարկուեցաւ միաձայն։ Այդ
ղան՜բ մեր ուզա&ին Հասնելու Համար : գոբհ-ո-ւն էութիւնը մ՝ասնաւո բ ո լահ՜ նախ զինուոր նե–
Ես ալ , եւ շատերը ; րու եւ ապա գերիներու Համար իսկապէս եղան՜ է Ել՚ջ* Վարչութեան Հաշուեկշռին մէջ կը տես
Այո՛ , պէտք է աշխատիլ , պէտք է դորներ շատ դո Հաց ուց ի չ Հ Գաղութին նանօթ է արդէն այգ նուէր 1 50.000 ֆր ՛ի գոլմ ար մբ մ իմ իա յն կարօ
տալ , այդ է էականը : Պէաք է կոմիտա՚սը ընդլայ– նպատակին Համար կազմուան խառն *($անձնա - տեալներու բաշխուահ , իսկ 130 Հագար ալ զի՚ն–՝
նել, զարգացնել, խորացնել, Հայ երգը միջազգա խումբին աշխատանքը եւ անոր՝ մէջ կապոյտ հ)ա— ոլորներուն >ե գերիներուն յ ատ կա ց ո ւան՜ : իր ընդՀ.
յին չափի Հասցնել , ել պէտք է մեր տոՀմիկ գրա չի ն մ ասնակցոլթիլնը թէ՛ բար ռյապէ ս , թէ՛ նիւ– մուտքը կէս միլիոն ֆրանք եւ ելքը 400.000, $ոյց
կանութիւնը նո յն ճամ բուն Հետեւի ; թապէս (90.000 ֆրանք) : Գալով Փարիզի մէչ Ցու– կուտար 1 00.000/՛ պաՀեստ մ ը , իսկ անձեոնմխելի
-— Կբ ներէք, կ՚ըսեմ քիչ մը շոլարան՜ , կբ նե– նա ս տան ի ազէտեա լնե բուն Համ ար եղահ Հանգա ռումար մր 125.000 ֆրանք–. Ուրեմն բացա -
բէք այս երկար շեզումին Համար՛. նակութեան, եւ տարուան աշխատանքին , նոյնպէս ռիկ կարիքներու Համար կեդր. Վարչութեան տրա
խեղում մբ չէ ՚. Այգ է՛ ՚՛ 1ո Ր ք՛ ա՛յնքան սեր– պատուաբեր եղահ է մեր Ա՝իութեան Համար , ա– մադրութեան աակ կը պաՀ
տօրէն կա պո ւան են իրարու : մ էն տեսակէտովէ էր 225 Հազար ֆրանք,
Այո՛ , յաճախ խորՀան՜ եմ թէ արդեօք աի– որու Հիմ ան վրայ Հ ա շո ւեքնն ի չ Տ անձնախում բը
տի ունենայի^նք մեր նախորդ սերունդին Հրաշալի Հազուադէպ ուբա իլոլթիւնը , անո ր կեն սա պա շտ կազմեց իր նախաՀա շէւը յառաջի կա յ տարուան
Հ ւոնւձս,ճքը ւանցղ կոմիտւ լին : Տակաւին բաւակա– Տ աւատքը ( Հ ո յ ՆազանիմոՀ) , անոր քնքուշ երա — Համար:
նա չափ չէ ո լսումն աս ի ր-
մե։ ր այգ ժամանակուան դր ազդեցոլթիւնը զանքբ (Լուսնակն Անոյշով), յե աո յ անոր չարաճճի Պատգմ * Ժո՚լո ւիը իր յ՛ո ^ք– րգ երեք օրերու ըն–
դրա կանութեան վրա յ : Հեգնութիւնը (Սկերցոյով մ ը ) , անոր խորունկ իէացքին քննեց օրակարգը եւ քուէարկեց Ֆբ * Կա
Այդ իմաստով իսկ , փավւաքեցայ քիչ մբ տարան– ախրութիւնր (Հով Աբէքով) ել վերքապէս անոր րպոայկատն քյ ա չի ւգձոգաինիքններւ եւ իր շՀարաքմեւրւու՝սնլւ ՛լիՀւաանյրենասի
հումներ
ուիլ այո զրոյցի ընթացքին , վսաաՀ թէ ձեր Հայ–, միսթիք յափչտակութիւնր (գարձեալ ՍիվւԱւնյայ
կական Համանուագը եւ առ Հասարակ ձեր Համա– ք-աջեբով եւ պզտիկ մին ալ ի վերին էրուսազէ– յատգմ * ժողովբ որոշեց Հաշտ ու սէրաւէՐ
ն ուա դա յին սա եզն ագո ր ն՜ո ւթ ի ւնն ե ր ը մ են՛ նշանա - ճով, այս վերչդնր Հայ Հերոսներու յիշատակին յարաբերութիւններ պաՀել րոլոր Հայկ» Ա՝իու -
կութ ի ւն ո ւնին , ել ազդեց ու թ ի ւն կ րնան ունենա լ ձօնուած՜) X թիւններու Հետ, ի Հարկին Գոբհ՝ակցիլ բարեսի՜
դրականութեան վրայ եւս ւ Կբ Հաճիռք ուրեմն բա Այս րոլորր իրարու քով րերահ֊ եմ , թէ՛ ի– րական միւս կազմակերպութեանց , չխաչաձեւել
ցատրել թէ ի^նչպէս յղացաք Հայկական Համ ա– մաստի եւ թէ՛ երաժշտական մտաՀ ո գո ւթիւններ ով, որեւէ ազգօգուտ ձեռնարկ, միշտ պաՀելով Ֆր •
նուագը : այգ Հինգ երգէն , մայր եղանակներէն տասնեակ կապոյտ 1$ ա չին կազմակերպական անկախութիւնը
Սիրով* Հ ՚" յ շինական երդին գանձէն ըն՜՜ ներով ուրիշ յարակից եղանակներ յօրինահ՝ եմ, եւ Հիմնական նպատակները :
ընղելոլզաօ–
տրեցի կարգ մը գո Հաբն եր , զար գա ցուց ի իլրա - դաշնակութիւն զանոնք իրարու, չաւյոլահ , եւ ներ (I ա ո աջի կ ա յ ներգաղթի ձեռնարկբ նո լնպէս
տեզհահ– :
քանչիւբը մէկ երդէն տասր Հատ Հանեցի եւ մր կազմ ահ , ամ բոզութիւն մր րս– զբաղեց ուց ժողովը ել տրամ ագրո լեց ալ կարեւոր
Խորքով
իրարու զօդելով շինեցի Հայ Մեծ Երդը յ Հայկա ղումաբ մը, Շ՛/՛^ * Վարչութեան Հայեցողութեամբ
կան Համանուագը: Այս քանի մր Հայ մայր եզա Հայկական , ինչպէս կրլ տեսնէք, րայց դոբհահ՜ո՚ւելու Համար :
նա կներ ը , որոնք միտ յն Հ ա յ կա կան չափով կտոր Հայկական Համանուագը միշ\ազգային է։ Հիողովր փա կո ւե ց ա Լ ՚Շրչ • Վաբչոլթե ան րն–
ներ էին, իրենց միջազգային չափանիշին բարձրա Եւրոպացի մր եթէ լսէ զայն պիտի Հասկնայ, տրութեամբ , երՏկ՛ո Լ Շտա՛ր Միոսւաքա ենան Համ ւ ՛էր.• Ընլ
անոր Համար որ անիկա ունի մարգկային Հասա Բիւզանգ,
ցան– են ա՛յն ընդելուզումով՝ զոր ես գր ո շման՜ եմ ցան Տիկիններ ,
իրենց յեւլաշրջման ընթացքին : րակաց նկարագիր : Անոր Հոգին պիտի Հրճուի ե– Ա, թ՜ադէոսեան , Հ • Բաբերգեան եւ Ա՛ Գազան -
Այդ մայր եղանակները ի^նչպէս ընտրան՛ րամշտութեան առթահ՝ Հաճոյքէն, ել ան, րլլայ ճեան :
էք * երաժշտականն մտաՀ սղութիւնն երէ մղուտն՜ ք Ֆրանսացի , Գերմանացի թէ Անգլիացի, պիտի ԱՀա ամփոփ պատկեր ր մեր գաղութին մեհ՜
թէ Հոգեբանական , ի^նչպէս բսեմ՝ իմաստի տեսա մտնէ այգ երաժշտութեան մէ9էն ուրիշ աշխարՀէ կազմ ակե ր պո ւթի ւննե րէն մէկուն՝ Ֆր • Կապոյտ
կէտով : մր մէչ մասնաւոր տեղական գռյնով աշխարՀ մր, Խաչի գ եբադոյն ժոզովին : Փափաքելի էր որ մեր
՚ Հիանալի Հարցում մը : Երկուքն ալ նկատի Հայկականր, զոր ճանչնալոլ ել սիրելու պիտի քո յր Ա՛ ի ո ւՀԺի ւննե րը եւ Հասարակութիւնը ինչպէս
առան՝ եմ : Տեսէք թէ ինչպէս ։ Աշխատ ան եմ, մղուի։ Ինչպէս եթէ նոյն այգ Եւրոպացին Զայ– մ ի շա չխնա յեն իրենց աջակցութիւնը այս լաւա––
քանի որ Հայկական Համանուագ կը կոչեմ զայն, քովսքիի մէկ Համանուագր լսէ, պիտի թափանցէ գո յն տրամ ագրո ւթի լեները դա րձնելո Լ Համ ար ար
պաՀ ան ջներ ուն տեսա
աշխաաան՜ եմ տալ անով իմ ցեղի՛ս Հոգեկան աշ— ռուս Հոգիին, Հայ Համանուագով պիտի ճանչնայ դիւնաւէտ , մ եր գաղութին
խարՀը, իր ամբողջ գեգեցկութեամբը ։ Անոր քա հայ Հոգին: կէտով :
ջութիւնը (Սիփանաւյ քաջերով) ,անոր անկեղնբայց (Մսացեաոը յաջորդով) կ. ՓԵԼԱՏԵԱՆ ՊԱՏԳԱՄԱԻՈՐՈԻՀԻ Ա–
Fonds A.R.A.M
ւ
