Page 169 - ARM_19-1946_01

* 8# *4 3

ՏԱ* ՈՒ ՊԱԴ. յատկութիւն ունիք Հայ կինը գրաւելու, . Թերեւս ա ք ե ա ւ վիճակը Գավա\ափմկ

կրնաք օտարին առ չեւ կեղծ՛ել, բայց մեր աո չեւ

Գևլլ չևԱ Համոզուած պաղ էք ել սիրոյ տարրական դիտելիքներէն ան -

գիտակից , խօսելու, սիրտ գրաւելու, ՕՕտբ1տ16Ոէ ր՛

0 նելոլ ոչ մէկ յարմարութիւն ; Ջեր կիները ստրուկ Արեւելեան Ա՝ակեգոնիոյ եւ Թրակիոյ մէչ ապ~

Հանգուցեալ 8՛ Ալփիարի 1905^5» գրած եր - դարձնելու ամենամեծ՜ կարողութիւնը ունիք՛* Օ– Րո1 Հայութիւնը այս անգամ կը գտնուի նոր Հա­
տի
զիծանքր , որ վերջերս արտատպուեցաւ «Յառածի տու ր ին Համար կինը թէ կոԴակիոԱ է •% թէ տան նելուկի մը տռչեւ ։ Եթէ Ս էրէզբ * Տրամ ան ու Տկ­
ան­
"՛էէ՝ """կալին կը զբաղեցնէ Հայուհիները։ րուՀին՛, թէ սիրուՀին, իսկ ձեր մէչ Հայ կինը ՞՛է Աղաճը զանաղտն արգելքներու պ աա Լ\ աո ///,

Հա յ կնոԼ մասին եղած ակնարկները վրդոված գամ մը ոբ ամուսնանա յ , կնիկդ է բառին բովան՛­ գո ց սլաՀ եց ին ի ր են ց դպրոցները, եւ ակամայ են–
են առաքինի ել համեստ կիները : կարելի՞՛ է ըն­
դունի լ որ Հայ կնո^ Հարազատ տիպարն ըլլայ՛՛՝ դակ առումով՛, Վայե՚^լք*** Բայց ի^նչ վայելք ու­ թաբկուեցան ինքնասպանութեան մը պար տա -

նի Հայ կինը : Գիտցէք սիրաշաՀիլ զինքը եւ կը դրանքին , Հիմա կարգը եկած՝ է մեզի , Գավալա–

զոքանչը : տեսնէք թէ ի^սչ դուրս կուգա յ՛. Գուբս ելլել բա­ յին, փսանթիին եւ Գոմոթինիին Իսձ ոդեւոըոլ–

Հայ աիկնոշ մը Հետ երբ կը խօսէի, Հիմնա - ցար ձա կապէ ս արգիլուած՝ է , տունը նստիլ եւ կե­ թեամբ, ինչ դեղեցիկ ել սրտառուչ դիտակցու -

կան առարկութիւն մը ըրաւ թէ Ալփիարի գրածը րակուր պատրաստել։ Վա՛՛՛յ եկեր է Հայ կնկան , ե՛­ թեամբ, եւ յան ձին Վ՛ Բ* ԳՐ1 ՚յնդեւ •յնի՝

մէկ ճշմ՝՛արտ ութիւն միայն կրնայ պարունակել, թէ երեխայ մըն ալ ունի։ Ծաո֊ա^յ թէ կին։ Միսէ– իսչ մերձաւոր ու Հեռաւոր Հաւատքներով բաց -

ա յն որ որոշ չափով Հակապատկերն է օտար կըն– դեռ ձեր առ՚չեւ լայնօբէն բա*ք են սբճարանբ , ռւեցան այս երեք շյրչաննեբու վարժարանները ,

կան։ Օտար կինը երջանիկ կը զգայ զինքը թէ ա– խմիչքը* թղթախաղը եւ բոլոր Հաճոյքները։ կազմակերպուեցան ան միչապէս ու սկսան դասա­

մուսնութենէն առաք թէ վեր^յլ, անչուչտ ատենի ՛ճիշդ է , խօսիլ չէք դիտեր մեղի Հետ , բայց մա - խօսութիւները ։ Ուշ մնացած՜ էին , եւ ուս ուտԻւ -
կարողանային լրա­
մը Համար , մինչ Հայ աղջիկը, անդամ մը ամ ուս­ մերով մողովի նստած՝ , ապաբդիւն խնդրի մր Հա– ները կ՚աճապարէին , որպէսզի

՛ն ա ցած կը զզչ^այ իր առած քայլին Համար : մ ար կրնաք ծ՜եծ՜ել ու ծ՛եծ՛ել, նո յն իսկ յետաձգել ^ ցնել պակասը , բա յց , ամիսներ յեաո յ , Գ եկա եմ -

Խելացի կարծուած ա յ ր մարդիկդ, չարունա - ուրիշ օր մը շարունակելու Համար :, Հայ կինը ի– րհր 2,2.ին , կրթական ընդՀ * տեսչութիւնը իր մէկ

կեց խօսսքկցոլՀիս , կր մոռնաք տարրական ճշմար­ ր ա ւո ւն ք չունի ձեր իտէալին անդամ դպչելու , շր չա բե րա կան ո վը , եկաւ տակնուվրայ ընել

տութիւն մը.— «Օաար գ ո գ ե ր ը իրար ճաւնչնալէ նոյն իսկ եթէ յիմաբագոյնը ըլլայ։ Այր մարդոց սկսուած գործ՛ը ։

վերջն է որ միայն կ՚ամուսնանան, մինչ հայ զոյ– միայն վե ր ա պ աՀ ո ւած է աա ի կա : Ջէ^ք նկատեր Մեր չրչանին մէչ , տառապէս , ու դեռ քիչ մբ

գերը , ամուսնանալէ վերջն է միայն որ իրար կը արդեօք որ օաարնեբուն մէչ կինն է առաչնորդը * • աւելի խստութեամբ կը դո բծ՜ադբուի Ա ե թ աքս ա ս ի

նանչնան»։ ԱՀ աւասիկ Հ ի մնա կան տարբերութիւ­ եյե՚ղճ Հայ կին , ճաշի մամ տնակ եթէ չար բախ­ շրչանէն մնացած՝ անՀ ատ ական վարժարաններու

նը մեր եւ միւս իգական սեռին մի քել՛. տէն սեղան բ պատրաստ չէ , վւոթոբի^կ ։ Տուն մրա– յատուկ օրէնքը, որ մէկ Հ ա ր ո ւած ո վ կր փլցնէ վա–

Ո~–րիչ Հ ա յ կիս մբ, որ աւելի եւրոսլականա նե լո ւ մամր նոյնպէս կախում ունի պարոնին քմա– քրր ժ՜ողովուրդի մը իբրեւ աղդ տեւելու եւ յ ա ՜
- Հաճոյքէն
ցած՛ երեւոյթ մը ունէր, մեր խօսակցութիւնբ լսե­ * • •» : * ռաչդիմելու կամքը, ու զայն կը դնէ անՀ ետանա լո ւ
լով մօտեցաւ եւ թուխ նայուած՜քը , աչքերուս մէՓ
սեւեռ ահ՜՝ շեշտեց * ՀետղՀ ետ է ձա յնը բարձրացած՜ էր գեղատես ի լ ճամ բուն վրայ։ Աենք կը սպասէ ինք ոբ մեր պատ­
օ րի ո բ դ ին եւ ես ալ նկատեց ի ո ր պա շար ո ւած՜ էի
իգական բանակով մը։ ՚քյաՀանչելու մական ու ցեղագրական րեկերբ* ան որ մեզ այն­
ժամանակ էր*
-- « Եթէ մենք ալ նմանէինք օտար կիներուն * քան վեՀ անձնօրէն փրկեց թրքական ե ա թ ա ղան էն ,

մ ինչեւ Հիմ ա վաղուց ձեր խ մ բա գ ր ա տ ան ապակիդ րայՑ Ի՞նէպէս * ՚ * մ եղի Հաց ու չուր տուաւ , ցո յց տար նաեւ Վ^՜

ներբ վար առած՜ ^ՐԷԷայիսՔ% Գալով այգ գրողին , Զայները աւելի կր սաստկանային , փախուստի Հ անձն ո ւթ ի ւն մը, յարգելով մեր մ շակո յ թ բ •

եթէ իոքբ միայն այգսլիսի Հայ կին մր տեսած է * ճամ ՛բայ մը, թիւրիմ աց ութիւն՝ է եղած՜ը, խնա­ Հիմա՝ նորէն Հրապարակ եկած՝ է ա յ դ °րէսՔՐ »

կամ այն է որ շատ կարճատես եղած՛ է եւ քթին յեցէք Հէք այրերուն։ Ես Աէփիարը չ^մ եւ չեմ ալ իր գրաւոր եւ անգիր յօդուած՜ներովը ։ Ըստ կրթա­

\ծայրէն անգին չէ կրցած՜ տեսնել եւ կամ առանց կրնար ըլլալ ։ կան Քսսիչի ՀրաՀանգին, 80 աշակերտ ունեցող

խելքը Հասնելու քիթբ խօթածո է այնպիսի բանի Հթուրչ բոլորս են աՀա Հայ կիները*** վա րժ ար ան մը պիտի վարձէ երկու յո յն ուսուցի չ ,

մբ մէչ որու մասին դազափար իսկ չուսի * ՝ * վ չի կրնար զմ ա յլում չունենա լ Հա յուՀի - աւելին ունեցողր 80^–> մինչեւ 105 պարտաւոր

Հա յ կա կան թ ա գա մ ասի մ բ մ է չ գտնուիլս չէի նե բուն Հանդէպ , նոյնիսկ օտար բարեկամներ է ունենալ երեք ուսուցիչներ ։ Հարցը քիչ մը աւելի
Հ իա— բացա յա յա ընելու Համ ար՝ Գավալա յի ազգ * վար­
նկատած՜ , երբ յանկարծ՜ ուրիշ Հ եղա ճկուն գեղե - ց ո ւմ ո վ կը խօսին Հայ կիներու կախարդական, ժարանը օրինակ բերեմ :

ցիկ °րիոՐԳ մը , որ աւելի օտարի տպաւորութիւն մ ո գա կան ուժի մ ասին ։ Հա յ կինը առաքինի է, Մեր դպրոց բ ունի 110 աշակերտ - ա շա կե ր -

կբ ձգէ բ , մօտեցաւ ել*** Համեստ , պարկեշտ եւ աշխատաս էր ։ Թէեւ բամ­ տուՀինեբ, վ ե ր ած ո ւած երեք Համբնթացի , որ կր

« ՛թանի քանի անգամներ Հեռաձայնեց ի բասանքը քիչ մը շատ կը սիրէ*. Բայ*լ Ի^ս է՛ էՀ^սսՔ% նշանակէ թէ իւրաքանչիւր երկու կարգեր միել -

խմբագրատուն * կ^ոլ–ռէի անգամ մբ տեսնուիլ այգ այգ ալ իգական առաքինութիւն մըն է որ կբ նո յն դասեր բ 1լ առնեն , Հետեւաբար երեք ուսուցչի

ԳՐողիս Հետ , Լըեգմիչեցի ըսելով որ այգ դրոԴՐ ՝ ՚ պա տ կան ի աշխարՀի բոլոր կիներուն * * * * պէտք ունինք ըստ Րսթա(/իկ տրամաբանութեան ,

բայց կարելի չէր բառ մը իսկ արտասանել* օ ր ի ո ր– Հաղիլ տուն Հասած՜ , Հեռաձայնը կը Հնչէ, որոնցմէ մէկը գոնէ Հայ պէտք է րլլաՀ, ար գա -

գը կիսախառն Հայերէնով մը կը շարունակէ բ ա - Ալլօ * = Ալփիաբը գուն ես եղեր, Հա ։ Առնելի– րացնելու Համար Հայկական վարժարանի Հանգ

ռանց շունչ իսկ առնելու) * • « եւ վերջապէս ւիողո– ՔԱԳ ռսայ մանքը % ԱյժմընդՀ * քննչութիւնը մեղ կը պար -
Հաճոյքը Զոքանչ տադրէ երըոբդ յոյն
ցի մր մէչ է որ Հանդիպելու պատիւն ու մ ա յբս էբ ; "լէ*"Ք է աեղաւորել ուսուցիչ մը վարձել * * * Ո^ւր

կ՚ունենամ : Լաւ իմացէք, Հայ այրերդ ոչ մէկ ՄԵղոԻ այո-նոբեկը + . . քանի որ աւե–

Լ"ՐԳ հ.աՐԳ ^ ա։"Հ էհ"4**՝՝** ԱնՀրաժեշտ Է մէկ

ՄՇՈՒՇԻՆ ՄԷ4 լեզու մը չէ որ թողած են մեղի, միայն արուեստի Հատիկ Հայ ուսուցիչը դուրս նետել* * * Ո***֊ր մնաց

ու մտքի սա եզծագո րծոլթի ւննե րով չէ որ լիացու­ ուրեմն «Արմէնիքի սխօլի» ^ " / ^ " / ^ " ՚ ^ ք * • •

ցած են մեր կեանքը։ Ասոնք դեր ունեցած են մեր Այս պատկերը տարած՜եցէք, բնդՀւ սրասց ո ւ -

Վեց տարի պատերազմ ունեցանք : ԱչիաբՀ գոյութեան մէչ եւ մեր ճակատագրի կերտումին ցէք փսանթիի եւ Գոմոթինիի Հայ վարժարաննե -

չրչ\սպատուեցաւ արիւնոտ , կարմիր մչուչով։ Համար եւ ունին : Բայց ասոնց Հետ մենք ունեցանք բուն Համ ար ալ : Գեռ կա յ պարագա յ մ րն ալ Հ

Միլիոնաւոր զինեալ բազմութ իւննե ր Հսկաներու ուրիշ մառանդութիւն մը, որ անշօշափելի է ու \,ա խարար ութեան Հ րաՀ անգին Համ աձա յն , ո ւս ո ս–

բախումը ունեցան, եղաւ նախճիր, եղան աՀաւոբ անանուն գրեթէ , ել որ տարտամ բառով մը կ՚ը­ յլի,չ^երբ նոյեմբերէն սկսեալ պիտի վճաբուին կբր–՜

փլուզումներ : Այս ՀամաչխարՀային խառնակու - սենք՝ ոգի, ցեղի մը առաքինութիւննեբուն ու կին ամսականով, բոե\ է թէ եթէ մեր վարժարան­

թեան մէչ է որ ապրեցաւ մեր մողովոլբդը , մեր ստեղծագործ բոլոր ումերուն գումարը, ապրելու , ները 100 Հազարական տրախմի ելք ունէին, բարձ­

Հայրենիքէն մինչեւ գաղութները , աչխարՀի բոլոր տեւելու եւ ստեղծելու տենչին արտայայտութիւ­ րացաւ 200 Հ ազաբ ական ի : Պիւտճէ մը՝ որուն չեն

կողմերը։ Ապրեցաւ ոչ թէ իբրեւ պարզ Հանդիսա­ նը։ Այն ոյմը որ սերունդէ սերունդ գործած է կրնար դիմանալ մեր Հիւանդ քսակները։

տես , այլ իբրեւ գործօն միաւոր , իբրեւ պայքա - մեր պատմութեան մէչ, պահած է մեր ցեգային Հյ/ուկան մ եռած՜ է Գավալա յի մ է չ , գոնէ մ եղի
բող կողմ : Հաւատքը՝ մեր ա՛­
ինքնատպութիւնը , արծարծած գարձոլցած Համար։ Հայերը անգործ՛ են ու սրճարաններու մէչ
մեր
ԶոՀեր տուաւ, ղոՀաբերութիւններ ըրաւ, իր պագային Հանդէպ , բարգաւաճ նստած՝ Հրաչքի կբ սպասեն : Ւսկ սդ**էթի*3՚ք

թիլէն, իբ կարողութ՜ենէն շատ աւելի մեծ Համե - կեանքն ու գոյութիլնը : քառասմբակ կը վաղէ։ (ԱզաԱՂ Օր)

մատութեամ՛բ, այս անգամ ալ։ Այսսլէս եղած է Ղ՚աըէ դար, ամենամռայլ մամ տնակներու մէչ,

միշտ, նախորդ պատերազմին ալ, աւելի աոսՎ ալ, Հայ բազմ ո լթիւննե ր ը այս ոգիով , ա յս շունչով ԹՈՒՐ՝Բ ԽՄԲԱԳԻՐ ՄԸ ԱԱՐՈ8ԵԱՆԻ ՄԱԱԻՆ

մեծ ակնկալոլթիւններով, իւոշոր ղոՀարերու - ապ րա ն֊ են, երբ լեզուն օտարացած է * °րբ

թիւններով։ Բայց միշտ ալ զրկուած մ՛նացած է եւ եկեղե–

միշտ խրած ու բնկղմած մշուշի մէշ^։ ցին այ լա՛ս եր ած՝ , ռՐՐ ազգային շատ մ ր արժէքներ « Թանին »ի քրոնիկագիր ՖիքրԷր֊ Աաիլ, հե­
տեւեալ սաղերը նուիբած է երիտասարդ գրագէտ
Խաղաղութիւն է արդէն, աւելի քան վեց ամ՛ի– չքացած՜ են : Այսօր , նոր պայմաններու մէչ ենք , Ուփլերմ Սաբոյեանի

սէ ի վեր, բայց խաղաղ չէ դեռ աշխարՀ , եւ աշ­ ի բ ա կան ո ւթ ի ւնն ե ր ո ւ առչեւ , արդիւնք դարերու

խարհի Հետ մեր մողովուրդը, որուն ճակատագի­ բմուենր պաեւյմքեարր ի նոդիի• նմ եր ուցեզՀաաւյաիտն քիանռաքինութ իւննե - կարգ մբ Հա յեր կարսը , ԱրտաՀանր սլաՀ ան–
Հա յ բեն իք ունինք, դատ ունինք եւ Հաւատք
րը կը մնայ անստոյգ։ Կը Հաւատանք սակայն որ չած՝ ատեն , անոնց մէկն ալ Ամերիկան նուաճած՝

երկար չ ի տեւեր այս անստուգութիւնը, ել կը մեր դատին ու Հայրենիքին Հանդէպ ։ կր Հալա - է * Աարոյեան անուն երիտասարդ գրագէտ մբն է

փարատի մչուշը ւ տանք , որ տէր պիտի բ լ լանք մեր Հայրենիքին , ան։ իսթանպուլցիներբ անոր «Մարդկային կատա­

Ամէն բան մեզմէ կախում չունի անշուշտ : ամ բո զգացած՜ ու եր աւլուած՜ , դարերու զոՀոզու - կերգութիւնդ շարժանկարը տեսած՝ եւ շատ Հաւ -

Մենք անզօր ենք մեզմէ դուրս դէպքերը, մեզմէ թ ի ւննե ր ո վ ս ր բա գո բծ՜ուած՝ Հ այ ր են ի քին ։ Կը Հա­ նած են ;

դուրս աշխարհը Հարկադրանքի տակ բերելու, մեր ւատանք որ վեր չա պէս լուծում մը պիտի գտնուի Հտէյքսփիրին պէս, Աաբոյեանին անունն ալ

ճակատագիրը փոխելու Համար, բայց մենք տէրն մեր դատին , որ արիւնով թաթաւուն է, բայց լո յ– Ուիլեըմ է ։ Երբ անոր մէկ պատ մ ո ւածքր տեսայ

ենք մեր կեանքին ու մեր ո լմեր ուն, մեր ապագան սով ոգոզուն ։ ֆրանսական Հանդէսի մը մէչ, իսկոյն շաՀագըր -

կերտելու ել լաւագոյն օրեր պատրաստելու Հա­ ^"է Կ՝ԲԼԼամ> Ղոէ աիտի րլլայ վաղը, աւելի գռուեցայ ։ Արտակարգ բան մը չէր ա յ դ պատ -

մար։ Գմուարին , նոյնիսկ ղմնղակ պայքար մըն է ի բտկան ու ի բալ բառերով , Հա յ ր են ի ք վերադառ­ մուած՜քը, բայց անոր մէչ մարդկային այնպիսի

ասիկա, զոր մղած է Հայր դարերէ ի վեր եւ զոր նալու ։ Ըլլանք պատրաստ , առանց խուճապի , զղացում մը կար, ո ր անկարելի էբ չազդուիլ ։

կոչուած է շարունակելու նոյն կորովով եւ նոյն բայց այն խորին Հաւատքով՝ թէ սփիւռքբ սրտանց Բնականաբար , Աարոյեանի Հաշուին կբ խօսիմ ,

Հաւատքով : պիտի պատասխանէ , մանաւանդ երիտասարդու - քանի որ մտադրութիւն չունիմ ուրիշին ճաշակին

Փոքր է մեր մոզովուրդր իր քանակով, սահ - թիւնր , որ պիտի լսէ Հայրենի Հրտւէրբ, այն վըճ– վրա յ բռն ան ա լո ւ ։

մանափակ իր ումով ել միջոցներով, բայց շքեղ իր ռա կան ո Լ թ ե ա մ բ , թէ պիտի երթա յ Հայրենիքը Վերոյի չես, լ պա ամ ո ւած՜քր ցոյց տուի բաբէ

պատմութեամբ։ Յաճախ տրորուած է ան իր ֆի­ կերտելու, է Հարկին ղոՀաբերութիւններով։ Ա- կամիս՝ ^էվատ Թէվֆիդ էնսօնի : Ան ալ Հաւանե–

զի քակ ա՛հ զօրութեամբ , Հա խրախուած նոյնիսկ , ռանց ցնորքներու եւ առանց անձնական ՛ծ այր ա —. ցալ եւ Աարո յեան ի մէկ քանի պատմ ուածքներ ուն

Բայց մնացած է տէր իր Հողիին, եղած է անկախ յեղ բարօրութեան Հեռանկարներու , բայց Հա - թարգմանութիւնը &Թէսնին՝ֆի սիւնակներուն մէչ

իր ստեղծագործութեան մէ^ ել ստեղծած պատ - ւատքով ։ Հրատարակուեցաւ :

մ ութեան շքեղ էշեր, մութ ու արիւնոտ էջերուն (Խմբագրական (3ՈԻՍԱԲԵՐի) Անցած օր , թղթատարական ց բուի չին բերած

կարգին։ Հաշուեկշիռը մեր վերելքներուն ու անհ– դիրքը Հաճելի անակնկալ մը ընծայեց։ Այդ գէր՜

կումներուն , յաճախ եղած է , եւ չուն ինք որ ել է ԱՏԱՑԱՆ-Բ քը կր բովանդակէր Աարո յեան ի պատմ՚ուածքնեբու.

պատճառ նկուն մնալու։ Ընդհակառակն , կրնանք մէկ Հաւաքածոն , Թէվֆիք էնսօնի կոզմէ թարգ­

հպարտ ըլլալ, մեր անցեալի մառանղոլթեամ՝բր , ՀԱՑ ՕԳՆՈՒԹԵԱՆ ՄԻՈՒԹԻՒՆ , եռամսես մանուած։ Այգ Հատորին անունն է ձԱիրոյ կէցր՜ձ ՚

որ մեզ կը ներկայանայ Ստոյգ ու վաւերական պարբերաթերթ նախկին Կ . հաչի , Թիւ 2 Ցուն Հաճոյքով կարդացի այղ դիրքը եւ խորՀեցայ թէ
աեղեկոլ
Հարստութեամբ : ուար 1946։ Կը պարուն՛ակէ շաՀեկան մս/սքն։ սիրոյ կից՝ մը չէ ատ՛իկա , այլ զզուանք մը։ Փո՛րձ

Մեք Հ"՚/ր՚եր՚ըդ գարերու, վաս՛տ՛ակո՛վ, միայն թիւննհր Մ՚վԽլթեան աշֆւս/տ-ա՚մքնեբ-ո՚լ մը ըրէք) եթէ չէք Հաւասէայէ :

Fonds A.R.A.M