Page 123 - ARM_19-1946_01

8ԱՐԱՃՈՒՆ ՊԱՑ՚ԲԱՐ

ՍձՕձ՝յ՝Ր\Հ ՜ •17011(16 1925 ՀԱեԿ ՊԱՀԱՆՋՆԵՐՈՒ Հ Ո Ս ԱՐ

0 / Ա \ / \ 1 է , յ Ո Ո. 0. .Տ 376.286 .

0ե6–է–սւ––Րաբո.էՅԱ–. : ՏՇՒ1. աՏՏ/\1<ե\Ի1

17 ճս. Աաա՚տա. - քճքԱՏ (13՛) Տեղական թերթի մր Մանր լուրերուն մէչ^ կր

161.; 008. 15-70 - €. Շ– Բ. Բ-.Ո& 1678-63 կարդանք , մանրագոյն տառերով՛– Ո՝ույ,ական
400, Յամս. 200 ֆրասփ
պաՀանջները քԻուրքիոյ Հանդէպ վերած ուած են
ԲԱԺՆԵԳԻՆ. - Տաք՛– 15–, 6>~–՛–.
Ուրրաթ 1 Մարտ լրագրական ճշմարիտ պայքարի մր։ վՓրավտա^ ,

^աԼռտօւ 1 Ո1տտ5 1946 Մ ոսկուա յի կուսակցական պա շտօնաթե րթր Հ կը

«սմրագիր՛ Շ– ՄԻՍԱ*ԵԱ՝Ս Հ՛ԻՆ* 3 » * • Գրէ թէ շարք մր դասախօս ո ւթիւննե ր կազմակեր­

ԺԱ. ՏԱՐԻ - 18« ձ–ա66 «I" 4548-Նոր շրջան թփւ 277 պուած՝ են ամբողչ՝ երկրին մէչ1 «Հայկական Ազգա­

յին ՊաՀան^ներոլ մասին»։

ՅԱՌԱՋ Ա ռ այժմ ուրիշ տեղեկութիւննեբ

ՄԵՐ Խ0Ս-8Ը ՆԱՄԱԿՆԵՐ ՀԱՐԱՒ– ԱՄԵՐԻԿԱՅԷՆ կը պակսին , այս կարեւոր ձեռնարկի մասին։

ԻՈՐԹ ՁԱՅՆԵՐ ՍՊԱՆԻԱԿԱՆ ԹՆՃՈՒԿԸ

Ո ւ ա ւ կ ո ւ ե փ ռայ գաղութը

Երէկ առա Ու. միայն սաացանք Ե ր ե ւ ան էն $) ր ան­ ԱՄԵՐԻԿԵԱՆ ԾՐԱԳԻՐ ՄԸ - ԱՆԳԼԻԱ ՎԵՐԱ­

աս Հ այ ԼԼ . Ա*իութեան նա էււադաՀին ուողուահ նա– ՊՈՒԷՆՈՍ ԱՑՐԷՍ Նախորդ թղթակցու֊ ՊԱՀ– ՍԱՀՄԱՆԱԳԼՈՒԽԻՆ ՓԱԿՈՒՄԸ
տե­
մակր՝ ներգաղթի մասին (29 Գեկտեմրեր 1945)։ թեամբ ( Յւաւաջ . \ 5 Տուն ոլա ր ) ընգՀանուբ ԵՒ ՈՒՐԻՇ ԳԷՊ-ՐԵՐ

Նամ ակը գրեթէ ա յն է ինչ որ ուգղուահ էր ղեկութիւննեբ Հ ա գորգած է ի Ուրուկհ լէ յի Հ այ *$իչգ յն111 պաՀ ուն երբ ֆրանսական կառավա­
սաՀմանա–
Սուրիոյ եւ Լիբանանի «Ազգ* Ի) որՀո ւր ղ»ն ե ր ո ւն ել գաղութի մասին ։ Կյուղեմ լրացնել պատկեր ր ։ րութիւնը 1լ որո շէր փակել Ա պանի ո յ
ծ՛ա­
«Հա յասաանի Բարեկամներու Ա՝ իութեան» , եւ , կր Բացի քանի մ բ Հա յրենա կցական Մ իոլթիւն– գլուխը^ Ա* • Ն՚սՀսյնգներու կառավարութիւնը ֆրանսա­

պարունակէ Հեաեւեալ տեղեկութիւննեբ ը եւ թե– ներէ , որոնց գո յութիւնն ու գո ր ծ ո ւն է ո ւթ ի ւն ր նուցագիր մը կը յանձնէ ր , Ո*֊ոշինկթընի

լագրութիլններբ . գրեթէ անուանական է , Տ այ գաղութ ի Համար կան գես պանին ։ Այս վաւերագիրը Փաբիղ Հաս ալ

1. IV* Միութիւնը 1945 Նոյեմբեր 2\ին որոշեր գործ՜օն ազդակներ կբ Հ անգի սան ան 1 Հ * Բ * Ը • չորեքշաբթի օր , այնպէս որ արտաքին նախարարը

է թոյլատրել վերադարձը անոնց որ կյուղեն Հա– Միոլթիւնր , Հ. կ. Խաչ , Հ– Մ– Ը– Մ–, Արմենիս, տեսած չէր զայն , երբ իր կարգին հանուցագիր մր

ւաստա ն վեբաղառնալ : Եր իա . Ա՛ ի ո ւթ ի լն բ , ինչպէս նաեւ կոմ ի տաս երգ– կ՚ուղղէր Անգլիոյ , Ա՝ . ՆաՀանգներուն եւ քց * Մի­
ութեան ։
2. Վե րագա րձողները պիտ ի կրնան բնակա­ չաիսումրբ ։ Հանրային տեսակէտէն աւելի , ա յ ս

րաններ շինելէ վարկ ստանալով պետութենէն , 50 •վե րքինբ կբ կազմ է նաեւ գաղութ ի մշակու թա յին Վաւերական տեղեկութիւնն եր կը պակսին ա–

աո֊ Հարիւր Հ ամ եմ ատ ութ եամբ ( աունե րու արժէ– կեանքի առանցքը։ Տ ա ս ր տարիէ ի վեր, պարտա­ մ երիկեան յուշագր ին բովանդակութեան մ ասին ,

քին վբայ^ ւ Վե րագա րձոզնեբու ՚Լոյքերբ ագատ են ճանաչ ու գիտակից եր իտասա բղնե բու խ մ բա՛կի մր րայ° ՚ւնգլե օսոն մ ամ ւ ւլին Հ բատարակու–
մ աքսատուըքէ : է (Հանձնախումբ
կողմ է կոմիտաս երգչախումբը յարատեւօրէն կբ թե անց Հ ամաձա յն , Մ՛ Նս՚Հ՛ ւդն ՚րը ա ռաքաբ կ ահ
3. Երեւանի մէք կազմուած
շարունակէ ար գ արաց ն Լ լ իր վրա յ գրուած գըմ - են որ երեք շաՀակից կառա՛վար ո ւթի ւններ ը Հրա­

մ բ ,« Ար ա ա ս աՀ մ տնից Ներգաղթ ող Հա յերի Ընգու– ո ւ ա ր ին պա բ տ ա կան ո ւթ ի ւնն ե բ ը : Հանգ էս երե­ պարակաւ իրենց պ ար ս ա ւանքը յա յան են $)ր ան քո -

ման եւ Տեգաւորման կոմիաէ»։ կո յթներէ զատ( ունի նաեւ ձայնասփիւռի Հայ­ յի Հանգէպ եւ թելադրեն առժամեայ իշխանու­

4. Ցանձնախումբբ իբ անգրանիկ նիստին մէք կական մամ մը Հ ուրկէ թուաբանական ճշղասլա– թիւն մբ Հաստատել , եթէ գիկտատո ր բ տապալի ։

եկահ՝ է ա յն եզրակացութեան ք թէ «Ար տ ա ս ա Հ մա– Հ ութ եամբ տտբիներէ ի վեր կը Հնչեն Հա յ խօսքն Այս կառավաբութիւնբ պիտի ըլլայ տեսակ մ ը Հո­

ն ո ւ մ գործող Հա յ կա կան բոլոր յառաքգիմ ական եւ ու երաժշտութիւնը : ^աղութը գնաՀատելով երգ– գաբարձութիւն կէամ խնամակալութիւն գ մինչեւ որ

բարեգործ ական կազմ ա կեր պո ւթ ի ւնն եր ի Հ ամ ար չախումրին ճիգերը , մի շա քա քալեր ած է : Բացի կարելի ըլլայ օրինաւոր իշխանութիւն Հաստատել։

չի կարող լինել այսօր աւելի կարեւոր եւ պատ­ մեր Հայրենակիցնեբէն , օտարներն ալ իրազեկ են է) սլան ի ո յ Հանրապետական կառավարութիլ–

ուաւոր խնգիր քան ԱրտասաՀմանում ապրող Հմա­ մեր ազգային կեանքին յ քանի որ կոմիտաս երգ­ նր գ որ այժմ Փարիզ կբ գտնուի յ առքի օր ժողով

յեր ի Հա յրենիք ւէեբագաոնալո լ կազմ ակերպմ ան չախումբը զուտ մշակութային գործ՝ մր կատարելէ գույք արելով որոշեց Բ"Գյէա յ Ա ե լ իր ^ԼաԴ^՝ը եւ առ

գործը» ։ զատ , նուիրական տուրք մբ տուած է նաեւ Հա լ նուաղն մէկ Համայնավար նախարար աւելցնել։

5. Հետեւաբար , այգ «յառաքգիմական եւ բա­ ՛հատ ին , տ ա բ ած ե լո վ ազգա յին պաՀ անքն Լ ր ո ւ ՛՛Աք** մասին վերքնական որոշում պիտի արուի
։
րեգործական կաղմ ա կե ր պո ւթ ի ւնն ե րբ » ա յսուՀ ե– ընգՀանուր գաղափարը Աաբտ (յինգ երբ Փարիզ Հասնի Հանրապետութեան

տֆլ «պէտք է իրենց ամ բողք գո ր ծ ո լն է ո ւթ ի ւն բ Ցաւալի է որ ,ինչսլէս այլուր Հոս եւս կը գտնուին ն ա իւ ա ւլ ա Հ ր , Տոքթ . Մա րթին էգ Պար իօս ։ Այս ամ–

ենթարկեն ար տա ս աՀ մ ան ի Հա յե ր ի Հա յբենիք վե­ քանի մը պատհՀ ա սլա շտնե ր , որոնք այլանգտկօրէն բոդք անցուգարձին մէք , Անգլիա կր Հա ր ունակէ

րա գառն ա լո լ գործի կաղմ ակե ր պմ ան եւ ներգաղ­ կը խաթարեն մեր ներքին կեանքին խաղաղութիւն ՚վերապաՀ գիրք մը բռնել , մերժելով «արտաքին

թողների նիւթ ական ապաՀ ովմ ան Հ ա ր ց ե ր ին» : Գյ\ը ։ Աւելին ։ Հայկական մամ ի շաՀագո րծումով , մ իքամ ա ութ իւն Ա պան իո յ ղորհերուն մ էք» յ ա տն

6. «Ա • Հա յաստան ի կառավա ր ո ւթ ի ւն ը ի վ ի– Հայանուն թշուառական մը , մամեր շարունակ մ տ ա Հ ո գո ւթ ե ա մբ թէ ա յսպիս ի ձեռնա ր կն ե ր պիտի
րոյոր թրքական
ւէս/կի չէ մէկ տաբուայ բնթացքում բնգունել (ւէյնյււ1՚5>/*7^յ կը Հնչեցնէ , վար կա բեկ ելով ծառայեն զօրացնելու Ֆրանքս յի գիրքբ ՚

Հ տ յրենիք վերադառնալ ցանկացողներին ։ $^յգ հայութեան անունն ու գեզարուեստաեան արժ է– Զ°ր * Ց)րանքօ իր կարգին փակեց սպանիական

ղորհբ յա քո ղո ւթե ամբ կազմակերպուէ լու V ասա ր քբ : կաերքերս ալ, օզտուելով պա յ։1 անսերէն , ՛ին՛՛չ^

պաՀանքւում է խոշոր նախապատրաստական աԼ~ պէս ել Ուրուկուայի պետական անսաՀման սւզա–

խտտանք » ; տու^թենէն , Հրապարակով ու տեղական լեզու ով տես եղայ «՛հա շն ակց ութեան 0ր»ուան տօնակա­

7. Ատեզծել գաղութին մէք օժանղակ կոմիտ է , անորակելի գ ստոր պայքար մբ սկսած է մեր ազ­ տարութեան ։
վերա­
« ոբ իբ վ ր ա յ պէտք է վերցնի Հայրենիք գա յին շաՀեբու Հանգէպ : Ել ասիկա , ճիշգ ա յն Հազիւ քառոբգ գարու պատմ ութիւն մ բ ունի

դառնալ ցանկացող Հա յութեան նախապատրաս­ մ աման ակ , երբ բոլոր այլ գաղութներու նման 1 Հոս ՚)՝ա չն ակց ո ւ թ իւն ը ։ Առտքին տարագիր եկւոր–

տութեան եւ այգ նպատակով նիւթական միքոցներ Հոս ալ ի նպաստ Հայկ* Ղ՛ատի աշվսատանքնեբ կր նե բուն Հետ Հ իմն ո ւահ է նաեւ կուսակցութեան ա–

ստեղհելոլ գործը» ։ թափուին Համազգային գործունէութիւն մը սկսե­ ռաքին կայանը :

8. «Ցանկալի է որ ներգաղթի օժանդակման լու ։ Ա պաներէն լեոուով գրքոյկներ ալ սկսած են Բանի մը տարի առաք մեկուսացած ու փոք­

Տ եղական կոմիտ էն գլխաւոր ե ն տուեալ գաղութի լո յս տեսնել , ամ էն տեսակ ա յ լան գա կո ւ թ ի ւնն ե ր րիկ սենեակ մ բ կը բաւէր թէ կուսակցական ժո­

Հա յ կա կան յառաքգիմ ական .կազմ ա կե ր պո ւթ ե ան Հ րամցնելով ։ ղովն ե ր ո ւ եւ թէ այլ եւ այլ Հ աւաքոյթներու Հ ա–

ղեկավարն երբ , ո րոնք ֆաշիզմէն ղէմ տ ա բ ո ւո զ Վ^երքեբս ի նպաստ Հայկ՛ ՛հատի բոլոր խաւե­ մար։ Այսօր սակայն եղած՝ սրաՀնեբբ նեղ կուգան ,

պայքարում ցոյց տուին իրենց նուի բույսծութ՛իւն բ րէն ու Հոսանքներէն խառն յանձնախումբեր կազ– ու գոՀունակութեամբ կարելի է գիտել թէ ինչպէս

Աովետ * Հա յ բեն իքին եւ կազմ ակե րպչա կան կարո– մ ո լեց ան ^որոնք մ իա կամ քան քով Հաւանօր էն կարե­ Հեռաւոր վայրերէ ու ամէն տեղերէ Հարիւրաւոր

ղո ւթ ի ւնն եր » : ւոր գումար մբ կրնան զոյացնել ։ Ա իաժամանակ Հ տ յ ր են ա կի ցնե ր փութ աց ահ էին , պատմ ական ա յո

9. «Պարզել Հայրենիք վեբաղառնալ ցանկա­ կլա գորհէ՝ Հ. Բ* Ը* Միութիւեբ , որ Հարաւ. Ա– օրերուն , անդամ մը եւս լսելու ՛դաշնակցութեան

ցող Հո՛ղերի քանակութիւնէ/ , յայտնելով մեզ զան– մ երի կա յի մէք ալ ձեռնարկած է րնգՀանո է ր ֊» ան– իսօսքը ։
գան ակութ եան մր։
կացոզների թիւր» : Եթէ Մոնթէվիտէօյի Հ. 8՛ Գաշնտկցութեան

I 0. Մ իաժամ անակ զրկել ցանկբ ա յն Հա յերուն Ա ոնթ ԷվիաԷո յի մ եր Հ ա յրենակիցնե րու «Վոամեան» ակումբի պատերր այլեւս նեղ կու–

«որոնք ձեր կարծ՜իքով առտքին Հերթին անՀրա– ստուար մ եծա մ՝ա սն ո ւթ ի ւն ր նպարավաճառ ու ՜ դ ան խուռներամ բազմ ո ւթ ի ւնն ե ր ո ւն , Հ ի մն տ կ ան

ժեշտ է վախադրել Հայաստան» : թեամբ կը զ ը ա զ ի եւ բոլորն ալ ս ե փա կան ա տ է րեբ պատճառներէն մ է կն ալ ասյն է , որ Ուրուկուա յի

1 1 . Բարեգործական եւ ուրիշ կաղմ ակ երպու– են ։ Նաիսկին գաղթականներ , մեծ՜ մասով թրք* Հայ դազոլ,թի Համար ՛իա շն ակց ութ իւն ը զուտ կու­

թեանց միքոցաւ Հաւաքել գումարներ , վերազար– ետթաղանէն ճողոպրած , կր Հ ետաքրքրուին Հ այ– սակցական աղգակ մը րԱալէ աւելի Հիմնաքարն է

ձոզ չքաւոր ռնտանիքներոլ Համար։ կւսկան կեանքով ։ /• Հարկէ սայթաքոլմներ ալ ազգա յին կեանքի բոլոր շարժումներուն ։ Բացի

12. Ի Հ ար կին օժ անգակո ւթ ի լն ստանալու Հա­ կան։ Նիւթական յաքո զութի ւննեբուն զուզրնթաց Հ ե ր թ ա կան ազգա յին եւ կուսակցական տօնակա­

մար, յարարերիլ /(/. Միութեան «ներկայացուց– շատերր մոլորած են։ Ապազզայնացահ այս խրմ– տարութիւնն ե ր էն , Ղ՛ ա շն ա կ ց ո ւթ ի ւն ր մ ասնակից

չոլթիւնների Հետ ձեր երկրում »: բակէն շատեր բ օտար ամուսնութիւննե րով եւ դա՛ կ՝ Բէէա յ նաեւ զաղու թի ամէն տեսակ ազդօգուտ

Ուրեմն , իմացաք թէ ի՛ն էակս պիտի կազմա­ նազան պատրուակներով կր Հեռանան մեր ազգա­ ձեոնաբկներուն , եկեղեցաշինութեան մէքն ալ շօ–

կերպուի ներդադթր, այստեղ կամ ուրիշ գազութ– յին շրքանակներէն , սակայն Հաւատաւոր ու կա– չուվւելի նախաձեռնութիւն մը ստանձնելով ։

ներու մէչ–. նաչարեւ այլ բազմութիւնն եր կուգան Համախրմ– Մարաշի Հայր . Միութեան շէնքը , որ ներկա­

Ձեռնարկին գլոլխր պէտք է անցնին այսպէս բուիլ ազգա յին կաղմ ակեր պո ւթիւննե րու շուրք ։ յիս իբրեւ Ղ՝ա շնա կց ութ եան վարձու ակումբ կը

կո չու ահ՝ «յառաիէիմական^ կազմակերպութեանց Հ • 3 * 0՝ * «Արմենիա» Երիաասարգաց Միաւ– հա ո ա յէ ք շլւ քան ի Հա յութեան կեգրոնավա յրն ըլ­

զեկավարներր, իբրեւ անձնուէր եւ Հաւատարիմ թիւնը կենս ո ւնա կութ եան անսպառ աղբիւր մ րն է Հ լալէ զատ ^ նաեւ մ ա յրենի դաստիարակութեան

տարբեր ։ Ն ո յ ն ՀրտՀանգր՝ Աոլրիա - Լիբանանի Բանի մը աարի առաք , Հանզուցեալ Արսէն Միքա– յա րմ արո ւթիւննե ր ունի ^ ուր ձրիաբար եւ սիրա­

Համար, ուր արգէն Հարսնիք են սարքեր ափ մր յէլեանի Հիմնած ա յս փոքրաթ իւ խմբակը , Ա ոն - յօժար թէ փոքրերուն եւ թէ աւելի տարէցնեբուն

անպատասխանատու մարզիկ։ թէվիաէոյի մէք ալ ճիւղաւորուած ու ծ ա ւ ա լ ա ծ ԷՀ Հայերէն դասեր կը արուին :

Խնդիր է այյ֊մ ,— Ֆր– Ա– Մ իութեան վարչու­ Հրճուանքով կարելի է գիտել , թէ ինչպէս յա ս Ունի նաեւ ւիոքրիկ գրադարան մր^ որ սա­

թիւնը ի նչպէս պիտի ձեւակերպէ գոբՆր : վայրերու մէք ծնած ու Հասակ նետ ահ նոր սե­ կայն չափազանց ադքատ րԱալով Հազիւ թէ ան­

Անշուշտ կր Հասկնայ «յառաջադիմական» կոչ­ րուն զի ներկայացուցիչներր կը խօսին ^ կ՚արտա­ նշան զոՀացում մր կրնայ տալ րնթեբցասէր Հա­

ուած՝ բոլշեւիկեան ծածկագրութեան իմաստր : Ե ւ֊ սանեն ու կ* երղեն իրենց ծնողներու բա րբա ո ով ։ սարակութեան ւ Կր խորՀուի դիմել Եւրոպա , Հա ք

բաւական բան գիտէ, այգ երկդիմի զ իմակով կա­ Ղ^իաակից իրենց ծննդավայրի պարտականու­ գրական կեդրոններուն եւ գրքի ապսպրանքներ

տարուած «քա^ագործութեանց» մասին։ թեանց , մ իաժամ անակ չեն ուրանար եւ Հայրերու կատարել, որով ժ՜ամանակի րնթացքին այս մտա­

Սին չ այդ, երկու խօսք ա լ Երեւանի վարիչ­ ձդտու մն ու ղադավւա բա կան խո յանքը ։ Ամ էնէն ա– ւոր պաՀան9ն ա/ կարելի պիտի րԱայ գոՀացնել ։

ներուն, որոնք շաա մր բաներ վ ե ր աղնաՀ ատե ց ին *֊ելի այս երիտասարդներն են որ ստ անձն ահ են Գրականութեան սովր զգալի է ոչ միայն Մոնթէ­

պատերազմէն ի վեր, բայց չսորվեցան մէկ բան, ազգա յին կեանքի պարտականութեան բաժինը : վիտէօյի մէչ*, ույ/եւ ամբողՉ Հարաւային Ամերի­

ո եւ է իշխանութիւն իրաւունք չունի խարութիւն Լ ա լա ւլ ո յն զե կա վ ա բո ւթ ե ա մբ ու գասաիա րակու– կայի Հալ գազութնեբու Համար ւ ԽորՀրգ. դես­

Հաստատելու իր զաւակներուն։ մի9ել–. Մանաւանզ. թեամբ, շատերր մեր Հանրային կեանքի մէք պա­ պանութեան ժ՛ամանումէն ետք, երբ ռուսական

Հայկական իշխանութիւն մր, ոբ իր ղ ի մ աղն ունի տասխանատու գերեր կրնան կատարել , եւ արգէն դրականութեան շարքին նաեւ որոշ թիլով Հա,1

մէկ միլիան արմատախիլ բազմութիւն վերջին իսկ ա յ ս ուգզութեամբ ուժեր կբ պաարաստուին : ղրրեր բերուեցան , անմիքապէս սպառեցան Հ

մնացորղր Բ՛ուրքիս յ Հայ մ ողովուրզին : 5• Վերքերս Աոնթէվիտէօ այցելելով , ականա– ՍՄԲԱՏ ԹՈՐԳՈՄԵԱՆ

Fonds A.R.A.M