Page 115 - ARM_19-1946_01
P. 115
ՏԱաձա.։ Ա08. 15-70 - Օ. Շ.Բ. Է«ատ 1678-63
ստ ր ո է ւ ա ա ց ս օ ւ ա ա ո ա ս ա ֊ Ի ւ ատ ո ա յ ֊ տ ՀԱՑԱՆՊԱՕՏ ԺՈ%ՈՎ
- ք՝ՕՈս6 1925 • ՍՈՍ ԿՈՒԱՑ Ի ՄԷՋ
քէ. Շ. .Տ 376.286
ՕեէտշԱտ-Րոբոձձո : ՏՕՀ. աՏՏաձՈ
17 էէս. Լ>–ա.տա« - Բձճ1Տ Ա Յ 6 ) Մոսկուայէն կը հեււադրեն ամերիկեան գռր–
1Ա;.ւ)–ՆԵԳ|>Ն– ճ՚-ր. 15–, 6ամս. 400, Յասս. 200 ֆ|ւա–+ ծակալռւթեան, Փետր • 23 թուականով— Այսօր
Ժողով մ ը տեղի ունեցաւ ք*աղմ արուեսաեան թ ան–
&1»ճւ 26 քք\ու6ք 1946 Երեքշաբթի 26 Փետրուար գաբանին մէ^ւ Ներկայ էին 500 Հոգիդ մեհ մասով
Հայեր։ Այս առթիւ ճառ մը խօսեցաւ Պրոֆ– Ա՛
Կ՛ ճիվէլէկով (ճիվէլէկեան) դ թղթակից - անգամ
* Ը – ՏԱՐԻ - ա Խաէ* 8Ւ 4545–է,որ շրջան թիւ 274 հմրագբբ՝ Շ– ՄԻՍԱ+ԵԱ1» ԳԻ՜ն՝ 3 հք • Հայաստանի Գիտութեանց Ակագեմիային եւ
յա յաարարեց թէ ա չխա րՀ ի բոլոր Հայերը կը պա–
-» անֆեն որ պատմ ակ ան օր էն Հ ա յա բնակ թրքական
ՄԵՐ ԽՕՍՔԸ հողերը վե րաղա րձո լին Հայ ժ ո զո վո ւր ղին :
ՎԱՐ՚ՒԱՆԱնՑ ՊԱՏԵՐԱԶՄԸ
Եգիպտոսի խբտումևեդ
Եհ ԴոԽՌ* ԷՋՄԻԱԾԻՆԸա,. (ի. եւ. վերջին մաս)
ինչո^ւ տուինք այս մ ան րամ ասնութ իւննեբը ; Անգլ* կառավարութիւնը հանուցագիր մը ուղ»
Հայոց պատմութիւնը կ՛ողբա յ Արշակունեաց գա– ղելով Եգիպաոս ի կառավարութեան դ զա յն պա
Կ իրակի օրուան խմբագրականը ապուահ էր Հ ի կո ր հան ո ւմը : Ժողովոլրգ ել Եկեղեցի գաբեր տասխանատու կր նկատէ վերջին խռովութեանց
աբգէն , երբ ստացանք <Հէ^միահին»ի 1945 Օգոս. շարունակ արտ ասունք թափահ են նման Հ բեայ եւ ՚զաՀանշէ • 1. Քննութիւն բանալ եւ ճշղել
Սեաա * Հոկաեմբերի թիւր դ որ կր պարունակէ մոզովոլբգին դ որ մինչեւ այսօր կ՚ողբայ Եր"՚՚՚յա^ կարգ մը անձերու պատասխանատուութիւնը այս
պաշտօնական ւլեկ ո ւց ո ւմն եր եւ ա տ են ա գրութիւն՜ ղէմի կորձանումը ՝. գորհին մէՀԷ՛ 2. Հատուցում վճարել վնասուահ՜
ներ դ 1945 Յունիսի Եկեղեցական ժողովի մասին՛. խորենացին իր ողբը գրահ է ա յս շրիսնր նկա անձերուն*–– 3. ԱպաՀովութիւն տալ թէ այս աե–
Ղ*էի*աւո բ ղեկուցումբ դ որ կր պատ կան ի Ամ ե~ տի ունենալով : սսլէքլ զ է ՚ զ ք ե ր պիտի չպատաՀին այսուՀետեւ։
նա յն Հայոց կաթողիկոսին ւեն Տեղէ* ՚Լագար Փարպեցի կը գա ա ա սլա բ ա է Հա յ ի շ– ՛Ծանուցագիրը կ՚աւելցնէ թէ Անգլիա որ ել է
սլա** շաՀեկան տեղեկոլթիւսնե ր կր պարունակէ խաններըդ որոնք նման 3–ակորի ոբգիներուն ( ԷԻ՛ բանակցութիւն պիտի չկատարէ Եգիպաոս հ Հեա.
1941 1945 շր^սնի գործունեութեան մասին։ Ե՚– բենց եղբայրը դ Յովսէփ՝ ձախեցին եգիպտացի մինչեւ որ գոՀացում չարուի այս պա Հ անցներ ո ւն :
մանաւանգ գէուիէ մր, որ քչաւս ունի մեր շօշա– վաճառականներու՝) մ տանեցին իրենց արքան ան» կ՚ըսուի թէ ե գի պա ա կան կառավարութիւնն ալ իր
ւիահ՝ Հարցին Հեա։ ՚^աւատ Արեաց արքային ձեռքը ՚. կարգին պաՀան^ահ է որ Անգլիա բացորոշապէս
Պարղելով^ <ձհ,$միահ–նի անտեսական ասլաՀո– « Եւ առեալ գինս ի շի» անացն Հայոց ի թագա* ճշգէ իր քազաքականութիւնը Եգիպաոս ի Հանգէպ :
•վ ութեան իւնգիրր» , ԳԷորգ Զ ՝ կէՀ րասատրէ • լորէն Պարսից ընդ մատնութեանն Արտաշէսի, Հյարա թ օր Հազարաւոր Համալսարանական ո ւ-
— « Մայր Աթաւը տնտեսապէս ապահով էր՛, պատիւ եւ մեհ ութիւնս նման արհաթոյն զոր առին սանոզներ ներկայանալով վարչապետ Աըաքի փա–
ունէր հարիւր հազար դեսիատւին հողեր, անտաոյ– րնղ Յովսելիա յ եղբարքն ընդ մ ա տն ո ւթե անն է՚սր չ այ ի պ ա Հ անցեցի ն եր եք օր փակել դպրոցնե բ ր եւ
նեբ, մեծ քաղաքներում անշարժ կալուածներ, վեց մայելացի վաճառականացն >> : Համալսարանները դ ի յիշատակ սպանեալ ց ու–
միլիոնի չափ դրամագլխի տոկոսներ եւ տարեկան Եթէ Նեբսէսի անէհքն էր որ կատաբ ո ւ մի ն էր ւյարտրներու ; 25.000 ուսանողներ ո բոշե*
ոչ պակաս 100 հազար աււբլոլ եկամուտ ոսկով , Հասահ դ ուրեմն նա խաբարներ ը յանցաւոր լ\է Իս * ցին եր եք օր ղաս ագ ո ւլ Հ ռչտ կ ել , «ւէր է ՛ժ ,
այլեւ եօթը Լյո՜թր) գիւղի (գյս՚֊ղի՜) Ի ՚ ֊ ղ ի ՚(յ"ք քանի որ աստուահային տնօրինութեան ւլո րձ իք՜ վրէ^ժ^> աղա զա կն եր ով ։ 3 ետ ո յ պատուի–՛
ղի՛՛) , պանրի եւ հացահատիկի եկամուտ» : ներն էին միայն։ բակս ւթ իւն մ ը զրկեց ին վար չա պետին դ ո րպէս զի
իՐ՝՝նչ մնալլահ՜ Է այս Հարստութենէն։ Ա111 կ այ ն Հալոց պատմութիւնը իր դատաստա՛ բաց ո րոշ յա յ ա ա ր ա բ ո ւթ ի ւն մ ը ընէ խռո վութեանց
— «Այսօր նա ապաւինած է միայն I) • էջմիած– նը կատաբ ահ է դ անոնց ԱՐԱՐՔԸ մատնութիւն մ աս ին ուր անգլ * ղօրքր կրակ բացաւ ամ բոխին
•նի , Երեւանի երեք եկեղեցիների եւ ԼէնինակաՑի
մի ՛եկեղեցու մոմավասաււոլթհան արդիւնքին, այլ Հ ամ ա բահ Հ վրայ ։ Ա յս առթիւ փորձեցին նոր ցո յց մը կատա՛
եւ մկրտութեան, լուսագնի եւ գանձանակադրամ–
ներից գոյացած եկամուտին» : Ո^վ էր որ պիտի սրբէը արատը նախարարու րել ԳաՀ իրէ ի փողոցներուն մ է^ , բայց ո ս ա ի կա՜
թեան ճակատէն : նեւթիւնը արզի լեց ։
Ե՛– աՀ աւասիկ վարդանանց պատերազմ բ դ Ար Ուս ան ո զա կան Մ իոլթեանց վարիչները թե լա՛–
կռրհանումէն ճիշգ 2,2, տաբի
Աւելցուցէք՝ Ւիֆլիսի Ա . Գէորգ եկեղեցիին շակունեաց ղաՀի դբե ցին Եգիպաոսի ե ր ի տա սա րգնեբուն ան գլե բ էն ի
ե կամ ուտ բ : Ա յս բո լոր եկամ ուտնե րով կա ր ե լի է դ ա ս չ ա ոն ել դ իսկ ԼՐաԳՐ Վա 111 ^ "՚ " ՚1՛ ^Րո *~ս պատ ո ւի–
պ ա Տ ել \ 0 1 5 վարդապետ եւ <ձմի կերպ կառավա Վ^արգանանցը ունի բազմակողմանի նշանա–* րեցին անգլ* թերթ չգնել երկուշաբթի օր Լեբէկ^ դ
րել վանքով : /*այց կառավարել ^շմիահինբ առ իբրեւ սուգի նշան։
նուաղն 20 30 միաբաններովդ թեմերով դ վանքե կութ իւն ւ Պարզ ճակատամարտ մը չէ ան ՝.
րով , գանաղան Հ ա ս տ ա տ ո ւթ ի ւնն ե ր ո վ , ճեմ ս։ ր*ւ– Տ՚ոզովռւրգբ եւ եկեղեցին ոտքի է դ Արեաց Նա դհպքհր Հնդկաստանի մ կ
. ն*»վ , տպարանով եւտյլէւ է կը պւսՀլոն^Է– ֊<Հ***ն •• »-» արքային ել անոր քար ո զահ՜ մ՝ աղգէ ական ութ եան
յուն Հ իմք բաղա» :
սա կան ապահովութեան կա *՚>(<>՜ = Հնգկական տորմիղին ըմբոստութիւնը վերՓա–
— «Մեր երկրռւմ մենք կալուածական ապա Ե ւ նա խարար նե ր բ կ՚ո լղ են քաւ ել իրենց մեղ՛ ցաւ անձնս/տ ր ո ւթ ե ամ բ , սակա յն դո րհագոլլ ը եւ
հովութիւն ստեղծել չենք կարող, քանի որ պետա քը դ վերաՀաստատել էանալով Հայոց գաՀը : խռով ութ իւննեբ ր կը շարունակուին Պ ոմ սլէ յի մ է^ ։
Եւ Վ արգա նան վին ւ ա ւսս ա աս սու թիւնն
կան կաււուցոլածքին չի համապատասխաներ: Ա– Մեհ յա լան ութ ի ւնն եր կը սպաս ուին այս ապստամ
պա ուրեմն, կարեւոր է տնտեսական րադա ստեղ է այս ճամբուն մէ^ , որուն վրայ Հայ եկեդեցին\
բութեան առթիւ բացուահ քննութենէն Հ Օ ատ մր
ծել արտասահմանում՝ շնորհիւ դրամական ե ւ ձգահ է իր վ՚իլոնր •
Քաղաքական անկախութեան կոբուսակ ն ՚/երք^ , բարձրաստիճան անգլիացի սպաներ ամ բա սասա
կալուածական նուէրների, կտակների եւայլն» : ՝,
ան առածին Հ ա կա զգեցութիւնն է օտար լ ուհին նութեան տակ են :
Հարցբ պարղ էդ քշ^միահնի պաՀպանու– գէմ Հ \^ախարաբները կհուզեն քաւել իրենց մեգ– Վերջին լո ւ ր ե ր ո լ Համաձա յն , 250 Հ ոգի սսլան–
թեան դ բա ր եղս։ ր գութ եան դ բա բգաւաճմ ան Հոգն ներբ կուտան վւաստեր դ Հաստատելով թէ անոնք նուահ եւ \ 500 ** ոգի վի բալո րուահ են Պոմպէ յի
ալ կ՚իյնայ ԱրտասաՀմանի վրայ%\)ւ կաթոզ ի կո սՐ ալ մեղի պէս կ՚/*1^բռնեն գէպքը : կռիւներուն մէ^դ երեք օրուան րնթացքին : ք՝նիկ–
կր յուսա յ թէ ա ր տ ա ս ա Հ մ ան ի Հ ա ր ո ւս ան ե ր ո լն ա– Թովմ աս դ (<Ւ . գարու պատմիչդ կուտայ անունը ներբ կրակի տուահ են ելեկտրական կառաիւումբի
այն Վա֊
ռատա ձեռն ութ եան եւ Հ ոգեւոր գասի հանքերուն ՎաՀան Աբհբունի իշխանի մըդ <ձ Այո մը չորս վակոննեբբ եւ մանարան մբ։ ՏԼինուորնե–
Հայոց
շնո րՀ իւ դ «կարճ մ ամանակում կր ստ եղձ՜ուի պատ Հան է զոր թագաւոբեցոլցին նախարարք ր ր կրակ բաց ահ են դ ա ւաբա ռութի ւնն ե ր ը խտվ§ա~
կառելի տնտեսական բազաֆ : յաւուրս ս ր բո յն Վ^արգանայ՚ֆ : նելոլ Համար։ ^աա մր առեւտրական տուներու
՚էշմ ի ահ՜ին գա ցող պատգամաւորներ ր ժամ ա– ապակիները խորտակուտհ են։ կարդ մբ թաղերու
նակին տեղեկութիւննեբ Հ ա գորգեց ին այս մ աս ին դ ^; ք*սկ թագաւորաբնակ տեղին մեհին Տրզա՛ մէ^ ելեկտրական Հոսանքը եւ Հեռաձայնի դիհերն
բայց բուն պատկերը նոր կը պարզուի ։ ^ոն է մեղի տայ տան ի ձեռս 1ԼաՀանայ Աբհբունւոյ շինել նմա ալ կւորուտհ են ւ Ամբոխը կէ սկի տուահ է մեհ՛
Համար ։ տուն թագաւորաց • • • Քանզի իլոբՀեցան թագաւո դրամատան մր մասնաճիւզը : Հեռագիր մր 300.000
Այո տեղեկոլթ իւննեբը կ՛լելով Կ իէիկիո յ կա րաց ո լցանել զնա ի վերայ Հ յա ո օ * * * Բա 19 քետո / կը Հաշուէ բանթողներուն թիլը :
թողիկոսարանի պաՀանջներուն 1 կրնաք Հաշուել անմիարան դտեալք նախարարքն Հայոց թողին զոր
թէ որքան հանր բեռ մ ը 1լ ի յնա յ Հա յ կա կան Ար խորՀեցանն վասն թագաւորելոյ Վ^աՀանայ» :
տասաՀմանի ՚/բո՚յ I Ինձ յայտնի չէ թէ ք^՝ովմա ո^ւբկէ է քաղահ կոնեաննեբու կռիւները դ Քագրեւանգի մեհ ապըս–
Տակաւին չենք խօսիր էք բուս աղէ մ ի վ տնքին այս տեղեկութիւննեբ ր : Գիտենք ոբ՝ Վարդան տամ բութ իւն ը (775) եւ տակաւին ուրիշներ դ մին
Վրա յ , ո բուն ա^՛ չիջե լի պա ր տ քե ր ո ւ եւ գա յթ՚՚՚կ՜ Մամիկոնեանի կուսակիցներ ր ղինքր թագաւորու չեւ որ Աշոտ Ա՚ի կր վիճակոլի վերաՀաստատել
զո ւթ եան ց պատմ ո ւթ ի լն ը Հատորնեբ կրնա լ կազ թեան տեղապահ կարգեցին ^ ինչպէս կը Հաղորգէ <ՀԹՈրդոմեան ազգի» արքայական ղաՀր (886) :
մել : է*֊ այս Հակ առա կ անբաւ Հա րս տ ո ւթ ե ան ց , ՀԼտբգան Պատմ ի չ : Ո՛– Հալ պատմի՝ չները կ՝ըն գունին Աշոտ ի թա–
կալուահական եկամ ուտնե ր ո լ եւ մ եձագում ար Հաւանական է որ Վար զ ան ի թե կն ա հ ո ւթ ե ան դաւորութիլնը իբբբեւ ազգա յին մեհ դէպք մ ը դք
նուէբներու ; Համ ա<\այն չէր երբոբգ մ ը , Վասակ Ա իլնին դ որ իբրեւ վ եբանո բոգում ր ազգա յին Հարստութեան :
Զենք ուզեր վիճաբանութեան գուռ բանալ դ կ^ոլզէր ԻՂ/Ք(է թագաւորել Հայոց վ ր ՚ ս յ ել Հաս «/՚ նորոգատուր թագաւոր ութեան բարձրացա ցա
այս խնգիբնեբը քննելով ր ս ա էութեան ւ կանալի է դ եթէ ա յս իսկ պատճառով ան կր բաժ նէր զազգն թորգոմեանցդ կը բնորոշէ ՅովՀաննէս^
Մեր նպատակը՝ պարզապէս ներկա լացնել նուէ ր Վար դան ի եւ Հ ամ ախոՀներու ուխտ էն : կաթողիկոսդ Աշոտի մասին խօսահ ատեն ։
պատկեր մըՏ որ սերտ կապ ունի Հայկական Ար Ա յս .ամէնը են թ ա գ բ ո ւթ ի ւնն ե ր են միա յն դ զոՐ Աս ո զի կ եւս Աշոտի թագաղրութ եան կուտա ք
ատս աՀ մ ան ի մ տաՀ ո գո ւթ ե ան ց Հետ եւ կը պաՀ ան– կ՛արժէ հիմնաւորելդ տարբեր լ ո ք ւ՛ ի տակ դննելու Համ ազգա յին Հ անգամ անք 1 ^Լո էեէով գէաՔՐ ձեր*
1Է լուր1 քննութիւն : Համա ր Վա ր գան ան ց պատերազմ ր : րորգ նորոգումն Հայոց թագաւորութեան» դ առ ա՜
Յոռետես շենք; Այս ժոոովուրգը ամէնուն ալ Իմ տեսակէտովդ ասիկա առածին ապստամ Փինը Համարելով Հայկազեանց ռարմըդ երկրորգը
էր ձեռք
կը Հասնի քիէ - շատ : Ան գպրոց , եկեղեցի եւ, Հ ի– բութիւնն է Հայոց դ որու բուն նպատակն իւն ր : Մ ի" Արշակունեաց ը– ել եբրորգ՝ ր ագրատ ո ւնեա ց ը :
«անմիաբան
լան ղան ո ց , վանք եւ վանական պաՀ աձ է ել կր ^ զ ե լ կորսուահ քաղաքական անկա խութ Հա յ իշխանները դ Հայոց աշխարՀ ի թագաւ ո–
իրագոր–
ււ լ ւս Հ կ անՀաշուելի տարիներէ // վեր : Տասնոցնե այն թէ դ ինչպէս թ՝ովմա ^Ր"է՝ րութիւնբ մ իակամ եւ մ իա խո րՀուրղ Հաստատելէ
րովդ կտակներովդ կալա ա ձնե րոմ : դտեալք նախարարքն Հայոց՝^ չկրցան վեր^ դ դարերէ ի վեր անոնց ճա կա ին խարանահ
Իյնգիբր Հետեւեալն է , ք՚^նչպէս կազմակեր հուահ տեսնել նպատակը՝. Պարսկական բանակր մատնութ՛եան մեղքր քաւ ահ կլ բ լ լ ա յ ի ս ՚ Ըսինք՝ որ
պել <ձղրա մաշարքք-^ը 1 ո րպէ սղի կարելի Րէէայ ե՛ւ իսկապէս աՀեղ էր եւ փիղերով զօրացահ : Այո ու– խորենացին ողբով մ բ կը վերջացնէր իբ գիրքը ,
Հաւասարակշռութիւն պահել , ե՛ւ տեսակ մր մու ժե ր ո ւն զ֊ էս՝ ճա կ ատել ո՛վ Վ^ա րգաֆ եւ իբ ու խ տ ա՛ Աշոտի թագագրութիւնը խնգութեամբ կը բանա ք
րացկանութեան չվերաձևել Հ իմն ակ ան պաՀանֆնե– նՒ9՚"հր(Լ ՛սուին զմայյելի օրինակ մր քա^ութեանդ Հայոց պատմութեան երրոբգ Հատ ո է ահ ը ։
բու ղոՀացումը : եւ անձնազոՀութեան որու վրայ կը Հիանան թ մին– Արշակունեաց գաՀ ի կռրհանումէն մինչեւ Ա՛
ԱնվերՓ կոչեր ուղղել , զ ուռնէ ղուռ ի յնա լ , չեւ մեր օրերը։ շոա Ա* դ ինչ կռիւներ , ինչ սրբազան պայքարներ
իրար Հրմշտկել^ ա,քս րո /11 ր ք՛ թերեւս ապացոյց Այս ապստամբութիւնբ առաջինը եւ ՚/երՓինր կատարուեցան այգ ճամ բուն վրայ :
են եռան գուն գո րձ՜ոլնէ ութեան , Բայռ Ի ՚ Է ^ Ր ^ Յ էէր 1 սակայն։ Ասոր Հետեւեցան ուրիշներդ միշտ, Վարղանանցբ առաջինն է անոնցմէ դ ան է որ
ա աղ ա կա լ ի կը դառնան : Մ անաւ անդ եթէ տնտեսա նոյն նպատակի Համար։ կուտայ ազդանշանը «Անօրէն Պարսից լուհին ղէմ՝^
կան տագնապ մր հ՜ագի ^ եւ կամ գաղութները բո– 482 թ ո ւ ակ անին Վ^աՀան Մամիկոնեանն կռուելու :
լոՐովիս ^ ՚ ո ր կացութեան մր մատնուին դ ներգաղ 572ին միւս Վարգան Մամի կոն Լ՜ան ը , աւելի ւ/եր^ր Այս կերպ ըմբռնելով գէպքը դ ան չ ի կորսըն՜
թի եւ. ուրիշ պատճառներով։ Արարներ ու օրով , կր չարունակոլին անկախու ցնեբ իը Հմայքն ու փառքը :
թեան պայրարնհրր : Գր՛ի՛ւքո՛ր եւ Գօււիթ Մ ա՛մի– ՎԱԳԱՈ ՄԵԼԻ՚ԲԵԱՆ
Fonds A.R.A.M
ստ ր ո է ւ ա ա ց ս օ ւ ա ա ո ա ս ա ֊ Ի ւ ատ ո ա յ ֊ տ ՀԱՑԱՆՊԱՕՏ ԺՈ%ՈՎ
- ք՝ՕՈս6 1925 • ՍՈՍ ԿՈՒԱՑ Ի ՄԷՋ
քէ. Շ. .Տ 376.286
ՕեէտշԱտ-Րոբոձձո : ՏՕՀ. աՏՏաձՈ
17 էէս. Լ>–ա.տա« - Բձճ1Տ Ա Յ 6 ) Մոսկուայէն կը հեււադրեն ամերիկեան գռր–
1Ա;.ւ)–ՆԵԳ|>Ն– ճ՚-ր. 15–, 6ամս. 400, Յասս. 200 ֆ|ւա–+ ծակալռւթեան, Փետր • 23 թուականով— Այսօր
Ժողով մ ը տեղի ունեցաւ ք*աղմ արուեսաեան թ ան–
&1»ճւ 26 քք\ու6ք 1946 Երեքշաբթի 26 Փետրուար գաբանին մէ^ւ Ներկայ էին 500 Հոգիդ մեհ մասով
Հայեր։ Այս առթիւ ճառ մը խօսեցաւ Պրոֆ– Ա՛
Կ՛ ճիվէլէկով (ճիվէլէկեան) դ թղթակից - անգամ
* Ը – ՏԱՐԻ - ա Խաէ* 8Ւ 4545–է,որ շրջան թիւ 274 հմրագբբ՝ Շ– ՄԻՍԱ+ԵԱ1» ԳԻ՜ն՝ 3 հք • Հայաստանի Գիտութեանց Ակագեմիային եւ
յա յաարարեց թէ ա չխա րՀ ի բոլոր Հայերը կը պա–
-» անֆեն որ պատմ ակ ան օր էն Հ ա յա բնակ թրքական
ՄԵՐ ԽՕՍՔԸ հողերը վե րաղա րձո լին Հայ ժ ո զո վո ւր ղին :
ՎԱՐ՚ՒԱՆԱնՑ ՊԱՏԵՐԱԶՄԸ
Եգիպտոսի խբտումևեդ
Եհ ԴոԽՌ* ԷՋՄԻԱԾԻՆԸա,. (ի. եւ. վերջին մաս)
ինչո^ւ տուինք այս մ ան րամ ասնութ իւննեբը ; Անգլ* կառավարութիւնը հանուցագիր մը ուղ»
Հայոց պատմութիւնը կ՛ողբա յ Արշակունեաց գա– ղելով Եգիպաոս ի կառավարութեան դ զա յն պա
Կ իրակի օրուան խմբագրականը ապուահ էր Հ ի կո ր հան ո ւմը : Ժողովոլրգ ել Եկեղեցի գաբեր տասխանատու կր նկատէ վերջին խռովութեանց
աբգէն , երբ ստացանք <Հէ^միահին»ի 1945 Օգոս. շարունակ արտ ասունք թափահ են նման Հ բեայ եւ ՚զաՀանշէ • 1. Քննութիւն բանալ եւ ճշղել
Սեաա * Հոկաեմբերի թիւր դ որ կր պարունակէ մոզովոլբգին դ որ մինչեւ այսօր կ՚ողբայ Եր"՚՚՚յա^ կարգ մը անձերու պատասխանատուութիւնը այս
պաշտօնական ւլեկ ո ւց ո ւմն եր եւ ա տ են ա գրութիւն՜ ղէմի կորձանումը ՝. գորհին մէՀԷ՛ 2. Հատուցում վճարել վնասուահ՜
ներ դ 1945 Յունիսի Եկեղեցական ժողովի մասին՛. խորենացին իր ողբը գրահ է ա յս շրիսնր նկա անձերուն*–– 3. ԱպաՀովութիւն տալ թէ այս աե–
Ղ*էի*աւո բ ղեկուցումբ դ որ կր պատ կան ի Ամ ե~ տի ունենալով : սսլէքլ զ է ՚ զ ք ե ր պիտի չպատաՀին այսուՀետեւ։
նա յն Հայոց կաթողիկոսին ւեն Տեղէ* ՚Լագար Փարպեցի կը գա ա ա սլա բ ա է Հա յ ի շ– ՛Ծանուցագիրը կ՚աւելցնէ թէ Անգլիա որ ել է
սլա** շաՀեկան տեղեկոլթիւսնե ր կր պարունակէ խաններըդ որոնք նման 3–ակորի ոբգիներուն ( ԷԻ՛ բանակցութիւն պիտի չկատարէ Եգիպաոս հ Հեա.
1941 1945 շր^սնի գործունեութեան մասին։ Ե՚– բենց եղբայրը դ Յովսէփ՝ ձախեցին եգիպտացի մինչեւ որ գոՀացում չարուի այս պա Հ անցներ ո ւն :
մանաւանգ գէուիէ մր, որ քչաւս ունի մեր շօշա– վաճառականներու՝) մ տանեցին իրենց արքան ան» կ՚ըսուի թէ ե գի պա ա կան կառավարութիւնն ալ իր
ւիահ՝ Հարցին Հեա։ ՚^աւատ Արեաց արքային ձեռքը ՚. կարգին պաՀան^ահ է որ Անգլիա բացորոշապէս
Պարղելով^ <ձհ,$միահ–նի անտեսական ասլաՀո– « Եւ առեալ գինս ի շի» անացն Հայոց ի թագա* ճշգէ իր քազաքականութիւնը Եգիպաոս ի Հանգէպ :
•վ ութեան իւնգիրր» , ԳԷորգ Զ ՝ կէՀ րասատրէ • լորէն Պարսից ընդ մատնութեանն Արտաշէսի, Հյարա թ օր Հազարաւոր Համալսարանական ո ւ-
— « Մայր Աթաւը տնտեսապէս ապահով էր՛, պատիւ եւ մեհ ութիւնս նման արհաթոյն զոր առին սանոզներ ներկայանալով վարչապետ Աըաքի փա–
ունէր հարիւր հազար դեսիատւին հողեր, անտաոյ– րնղ Յովսելիա յ եղբարքն ընդ մ ա տն ո ւթե անն է՚սր չ այ ի պ ա Հ անցեցի ն եր եք օր փակել դպրոցնե բ ր եւ
նեբ, մեծ քաղաքներում անշարժ կալուածներ, վեց մայելացի վաճառականացն >> : Համալսարանները դ ի յիշատակ սպանեալ ց ու–
միլիոնի չափ դրամագլխի տոկոսներ եւ տարեկան Եթէ Նեբսէսի անէհքն էր որ կատաբ ո ւ մի ն էր ւյարտրներու ; 25.000 ուսանողներ ո բոշե*
ոչ պակաս 100 հազար աււբլոլ եկամուտ ոսկով , Հասահ դ ուրեմն նա խաբարներ ը յանցաւոր լ\է Իս * ցին եր եք օր ղաս ագ ո ւլ Հ ռչտ կ ել , «ւէր է ՛ժ ,
այլեւ եօթը Լյո՜թր) գիւղի (գյս՚֊ղի՜) Ի ՚ ֊ ղ ի ՚(յ"ք քանի որ աստուահային տնօրինութեան ւլո րձ իք՜ վրէ^ժ^> աղա զա կն եր ով ։ 3 ետ ո յ պատուի–՛
ղի՛՛) , պանրի եւ հացահատիկի եկամուտ» : ներն էին միայն։ բակս ւթ իւն մ ը զրկեց ին վար չա պետին դ ո րպէս զի
իՐ՝՝նչ մնալլահ՜ Է այս Հարստութենէն։ Ա111 կ այ ն Հալոց պատմութիւնը իր դատաստա՛ բաց ո րոշ յա յ ա ա ր ա բ ո ւթ ի ւն մ ը ընէ խռո վութեանց
— «Այսօր նա ապաւինած է միայն I) • էջմիած– նը կատաբ ահ է դ անոնց ԱՐԱՐՔԸ մատնութիւն մ աս ին ուր անգլ * ղօրքր կրակ բացաւ ամ բոխին
•նի , Երեւանի երեք եկեղեցիների եւ ԼէնինակաՑի
մի ՛եկեղեցու մոմավասաււոլթհան արդիւնքին, այլ Հ ամ ա բահ Հ վրայ ։ Ա յս առթիւ փորձեցին նոր ցո յց մը կատա՛
եւ մկրտութեան, լուսագնի եւ գանձանակադրամ–
ներից գոյացած եկամուտին» : Ո^վ էր որ պիտի սրբէը արատը նախարարու րել ԳաՀ իրէ ի փողոցներուն մ է^ , բայց ո ս ա ի կա՜
թեան ճակատէն : նեւթիւնը արզի լեց ։
Ե՛– աՀ աւասիկ վարդանանց պատերազմ բ դ Ար Ուս ան ո զա կան Մ իոլթեանց վարիչները թե լա՛–
կռրհանումէն ճիշգ 2,2, տաբի
Աւելցուցէք՝ Ւիֆլիսի Ա . Գէորգ եկեղեցիին շակունեաց ղաՀի դբե ցին Եգիպաոսի ե ր ի տա սա րգնեբուն ան գլե բ էն ի
ե կամ ուտ բ : Ա յս բո լոր եկամ ուտնե րով կա ր ե լի է դ ա ս չ ա ոն ել դ իսկ ԼՐաԳՐ Վա 111 ^ "՚ " ՚1՛ ^Րո *~ս պատ ո ւի–
պ ա Տ ել \ 0 1 5 վարդապետ եւ <ձմի կերպ կառավա Վ^արգանանցը ունի բազմակողմանի նշանա–* րեցին անգլ* թերթ չգնել երկուշաբթի օր Լեբէկ^ դ
րել վանքով : /*այց կառավարել ^շմիահինբ առ իբրեւ սուգի նշան։
նուաղն 20 30 միաբաններովդ թեմերով դ վանքե կութ իւն ւ Պարզ ճակատամարտ մը չէ ան ՝.
րով , գանաղան Հ ա ս տ ա տ ո ւթ ի ւնն ե ր ո վ , ճեմ ս։ ր*ւ– Տ՚ոզովռւրգբ եւ եկեղեցին ոտքի է դ Արեաց Նա դհպքհր Հնդկաստանի մ կ
. ն*»վ , տպարանով եւտյլէւ է կը պւսՀլոն^Է– ֊<Հ***ն •• »-» արքային ել անոր քար ո զահ՜ մ՝ աղգէ ական ութ եան
յուն Հ իմք բաղա» :
սա կան ապահովութեան կա *՚>(<>՜ = Հնգկական տորմիղին ըմբոստութիւնը վերՓա–
— «Մեր երկրռւմ մենք կալուածական ապա Ե ւ նա խարար նե ր բ կ՚ո լղ են քաւ ել իրենց մեղ՛ ցաւ անձնս/տ ր ո ւթ ե ամ բ , սակա յն դո րհագոլլ ը եւ
հովութիւն ստեղծել չենք կարող, քանի որ պետա քը դ վերաՀաստատել էանալով Հայոց գաՀը : խռով ութ իւննեբ ր կը շարունակուին Պ ոմ սլէ յի մ է^ ։
Եւ Վ արգա նան վին ւ ա ւսս ա աս սու թիւնն
կան կաււուցոլածքին չի համապատասխաներ: Ա– Մեհ յա լան ութ ի ւնն եր կը սպաս ուին այս ապստամ
պա ուրեմն, կարեւոր է տնտեսական րադա ստեղ է այս ճամբուն մէ^ , որուն վրայ Հայ եկեդեցին\
բութեան առթիւ բացուահ քննութենէն Հ Օ ատ մր
ծել արտասահմանում՝ շնորհիւ դրամական ե ւ ձգահ է իր վ՚իլոնր •
Քաղաքական անկախութեան կոբուսակ ն ՚/երք^ , բարձրաստիճան անգլիացի սպաներ ամ բա սասա
կալուածական նուէրների, կտակների եւայլն» : ՝,
ան առածին Հ ա կա զգեցութիւնն է օտար լ ուհին նութեան տակ են :
Հարցբ պարղ էդ քշ^միահնի պաՀպանու– գէմ Հ \^ախարաբները կհուզեն քաւել իրենց մեգ– Վերջին լո ւ ր ե ր ո լ Համաձա յն , 250 Հ ոգի սսլան–
թեան դ բա ր եղս։ ր գութ եան դ բա բգաւաճմ ան Հոգն ներբ կուտան վւաստեր դ Հաստատելով թէ անոնք նուահ եւ \ 500 ** ոգի վի բալո րուահ են Պոմպէ յի
ալ կ՚իյնայ ԱրտասաՀմանի վրայ%\)ւ կաթոզ ի կո սՐ ալ մեղի պէս կ՚/*1^բռնեն գէպքը : կռիւներուն մէ^դ երեք օրուան րնթացքին : ք՝նիկ–
կր յուսա յ թէ ա ր տ ա ս ա Հ մ ան ի Հ ա ր ո ւս ան ե ր ո լն ա– Թովմ աս դ (<Ւ . գարու պատմիչդ կուտայ անունը ներբ կրակի տուահ են ելեկտրական կառաիւումբի
այն Վա֊
ռատա ձեռն ութ եան եւ Հ ոգեւոր գասի հանքերուն ՎաՀան Աբհբունի իշխանի մըդ <ձ Այո մը չորս վակոննեբբ եւ մանարան մբ։ ՏԼինուորնե–
Հայոց
շնո րՀ իւ դ «կարճ մ ամանակում կր ստ եղձ՜ուի պատ Հան է զոր թագաւոբեցոլցին նախարարք ր ր կրակ բաց ահ են դ ա ւաբա ռութի ւնն ե ր ը խտվ§ա~
կառելի տնտեսական բազաֆ : յաւուրս ս ր բո յն Վ^արգանայ՚ֆ : նելոլ Համար։ ^աա մր առեւտրական տուներու
՚էշմ ի ահ՜ին գա ցող պատգամաւորներ ր ժամ ա– ապակիները խորտակուտհ են։ կարդ մբ թաղերու
նակին տեղեկութիւննեբ Հ ա գորգեց ին այս մ աս ին դ ^; ք*սկ թագաւորաբնակ տեղին մեհին Տրզա՛ մէ^ ելեկտրական Հոսանքը եւ Հեռաձայնի դիհերն
բայց բուն պատկերը նոր կը պարզուի ։ ^ոն է մեղի տայ տան ի ձեռս 1ԼաՀանայ Աբհբունւոյ շինել նմա ալ կւորուտհ են ւ Ամբոխը կէ սկի տուահ է մեհ՛
Համար ։ տուն թագաւորաց • • • Քանզի իլոբՀեցան թագաւո դրամատան մր մասնաճիւզը : Հեռագիր մր 300.000
Այո տեղեկոլթ իւննեբը կ՛լելով Կ իէիկիո յ կա րաց ո լցանել զնա ի վերայ Հ յա ո օ * * * Բա 19 քետո / կը Հաշուէ բանթողներուն թիլը :
թողիկոսարանի պաՀանջներուն 1 կրնաք Հաշուել անմիարան դտեալք նախարարքն Հայոց թողին զոր
թէ որքան հանր բեռ մ ը 1լ ի յնա յ Հա յ կա կան Ար խորՀեցանն վասն թագաւորելոյ Վ^աՀանայ» :
տասաՀմանի ՚/բո՚յ I Ինձ յայտնի չէ թէ ք^՝ովմա ո^ւբկէ է քաղահ կոնեաննեբու կռիւները դ Քագրեւանգի մեհ ապըս–
Տակաւին չենք խօսիր էք բուս աղէ մ ի վ տնքին այս տեղեկութիւննեբ ր : Գիտենք ոբ՝ Վարդան տամ բութ իւն ը (775) եւ տակաւին ուրիշներ դ մին
Վրա յ , ո բուն ա^՛ չիջե լի պա ր տ քե ր ո ւ եւ գա յթ՚՚՚կ՜ Մամիկոնեանի կուսակիցներ ր ղինքր թագաւորու չեւ որ Աշոտ Ա՚ի կր վիճակոլի վերաՀաստատել
զո ւթ եան ց պատմ ո ւթ ի լն ը Հատորնեբ կրնա լ կազ թեան տեղապահ կարգեցին ^ ինչպէս կը Հաղորգէ <ՀԹՈրդոմեան ազգի» արքայական ղաՀր (886) :
մել : է*֊ այս Հակ առա կ անբաւ Հա րս տ ո ւթ ե ան ց , ՀԼտբգան Պատմ ի չ : Ո՛– Հալ պատմի՝ չները կ՝ըն գունին Աշոտ ի թա–
կալուահական եկամ ուտնե ր ո լ եւ մ եձագում ար Հաւանական է որ Վար զ ան ի թե կն ա հ ո ւթ ե ան դաւորութիլնը իբբբեւ ազգա յին մեհ դէպք մ ը դք
նուէբներու ; Համ ա<\այն չէր երբոբգ մ ը , Վասակ Ա իլնին դ որ իբրեւ վ եբանո բոգում ր ազգա յին Հարստութեան :
Զենք ուզեր վիճաբանութեան գուռ բանալ դ կ^ոլզէր ԻՂ/Ք(է թագաւորել Հայոց վ ր ՚ ս յ ել Հաս «/՚ նորոգատուր թագաւոր ութեան բարձրացա ցա
այս խնգիբնեբը քննելով ր ս ա էութեան ւ կանալի է դ եթէ ա յս իսկ պատճառով ան կր բաժ նէր զազգն թորգոմեանցդ կը բնորոշէ ՅովՀաննէս^
Մեր նպատակը՝ պարզապէս ներկա լացնել նուէ ր Վար դան ի եւ Հ ամ ախոՀներու ուխտ էն : կաթողիկոսդ Աշոտի մասին խօսահ ատեն ։
պատկեր մըՏ որ սերտ կապ ունի Հայկական Ար Ա յս .ամէնը են թ ա գ բ ո ւթ ի ւնն ե ր են միա յն դ զոՐ Աս ո զի կ եւս Աշոտի թագաղրութ եան կուտա ք
ատս աՀ մ ան ի մ տաՀ ո գո ւթ ե ան ց Հետ եւ կը պաՀ ան– կ՛արժէ հիմնաւորելդ տարբեր լ ո ք ւ՛ ի տակ դննելու Համ ազգա յին Հ անգամ անք 1 ^Լո էեէով գէաՔՐ ձեր*
1Է լուր1 քննութիւն : Համա ր Վա ր գան ան ց պատերազմ ր : րորգ նորոգումն Հայոց թագաւորութեան» դ առ ա՜
Յոռետես շենք; Այս ժոոովուրգը ամէնուն ալ Իմ տեսակէտովդ ասիկա առածին ապստամ Փինը Համարելով Հայկազեանց ռարմըդ երկրորգը
էր ձեռք
կը Հասնի քիէ - շատ : Ան գպրոց , եկեղեցի եւ, Հ ի– բութիւնն է Հայոց դ որու բուն նպատակն իւն ր : Մ ի" Արշակունեաց ը– ել եբրորգ՝ ր ագրատ ո ւնեա ց ը :
«անմիաբան
լան ղան ո ց , վանք եւ վանական պաՀ աձ է ել կր ^ զ ե լ կորսուահ քաղաքական անկա խութ Հա յ իշխանները դ Հայոց աշխարՀ ի թագաւ ո–
իրագոր–
ււ լ ւս Հ կ անՀաշուելի տարիներէ // վեր : Տասնոցնե այն թէ դ ինչպէս թ՝ովմա ^Ր"է՝ րութիւնբ մ իակամ եւ մ իա խո րՀուրղ Հաստատելէ
րովդ կտակներովդ կալա ա ձնե րոմ : դտեալք նախարարքն Հայոց՝^ չկրցան վեր^ դ դարերէ ի վեր անոնց ճա կա ին խարանահ
Իյնգիբր Հետեւեալն է , ք՚^նչպէս կազմակեր հուահ տեսնել նպատակը՝. Պարսկական բանակր մատնութ՛եան մեղքր քաւ ահ կլ բ լ լ ա յ ի ս ՚ Ըսինք՝ որ
պել <ձղրա մաշարքք-^ը 1 ո րպէ սղի կարելի Րէէայ ե՛ւ իսկապէս աՀեղ էր եւ փիղերով զօրացահ : Այո ու– խորենացին ողբով մ բ կը վերջացնէր իբ գիրքը ,
Հաւասարակշռութիւն պահել , ե՛ւ տեսակ մր մու ժե ր ո ւն զ֊ էս՝ ճա կ ատել ո՛վ Վ^ա րգաֆ եւ իբ ու խ տ ա՛ Աշոտի թագագրութիւնը խնգութեամբ կը բանա ք
րացկանութեան չվերաձևել Հ իմն ակ ան պաՀանֆնե– նՒ9՚"հր(Լ ՛սուին զմայյելի օրինակ մր քա^ութեանդ Հայոց պատմութեան երրոբգ Հատ ո է ահ ը ։
բու ղոՀացումը : եւ անձնազոՀութեան որու վրայ կը Հիանան թ մին– Արշակունեաց գաՀ ի կռրհանումէն մինչեւ Ա՛
ԱնվերՓ կոչեր ուղղել , զ ուռնէ ղուռ ի յնա լ , չեւ մեր օրերը։ շոա Ա* դ ինչ կռիւներ , ինչ սրբազան պայքարներ
իրար Հրմշտկել^ ա,քս րո /11 ր ք՛ թերեւս ապացոյց Այս ապստամբութիւնբ առաջինը եւ ՚/երՓինր կատարուեցան այգ ճամ բուն վրայ :
են եռան գուն գո րձ՜ոլնէ ութեան , Բայռ Ի ՚ Է ^ Ր ^ Յ էէր 1 սակայն։ Ասոր Հետեւեցան ուրիշներդ միշտ, Վարղանանցբ առաջինն է անոնցմէ դ ան է որ
ա աղ ա կա լ ի կը դառնան : Մ անաւ անդ եթէ տնտեսա նոյն նպատակի Համար։ կուտայ ազդանշանը «Անօրէն Պարսից լուհին ղէմ՝^
կան տագնապ մր հ՜ագի ^ եւ կամ գաղութները բո– 482 թ ո ւ ակ անին Վ^աՀան Մամիկոնեանն կռուելու :
լոՐովիս ^ ՚ ո ր կացութեան մր մատնուին դ ներգաղ 572ին միւս Վարգան Մամի կոն Լ՜ան ը , աւելի ւ/եր^ր Այս կերպ ըմբռնելով գէպքը դ ան չ ի կորսըն՜
թի եւ. ուրիշ պատճառներով։ Արարներ ու օրով , կր չարունակոլին անկախու ցնեբ իը Հմայքն ու փառքը :
թեան պայրարնհրր : Գր՛ի՛ւքո՛ր եւ Գօււիթ Մ ա՛մի– ՎԱԳԱՈ ՄԵԼԻ՚ԲԵԱՆ
Fonds A.R.A.M
