Page 145 - ARM_19-1945_04

ԵՐԵ՛Ց ՄԵԾԵՐՈԻ ԺՈՂՔՎՀ

ՈՃԶձքՇհ

ԱյսԲր | շաբաթ \ ԿԸ բացուի խ . Ա ի ո ւ՛թ եան ,

17, »ատ Օտատտատ - Բձ1ԱՏ ( 1 3 ) Ա&գլիոյ եւ Ա՛ • ՆաՀանգնեբու արտաքին նախա­
161.։ 008. 15-70 - 0. 0. ք. Ր Ձ Ո Տ 1678-63
րարներու ժողովը Ա՝ոսկուայի մէջ։ (կողովին ել­
|ժ\ւսէՓ՚Ա– ճա|. . 750, ծամս. 100, ժսււքս. ՀՕ փ,,աՆ+
քէն կախում ունի շատ մը փափուկ խնդիբնեբու

լուծումը։ Թերթերը կը գրեն թէ երեք նա իսա բա ր–

ն–հֆո.բ նո բ ժողով մը պիտի գում արեն յառաջի կա յ

ՏՅաէմւ 15 ՕէէշաԽշ 1945 սաբաթ– 15 Դ ե կ տ ե մ բ ե ր աին։ ՆախագաՀ Ք՝րումըն ընդունելով մամ ու–

ներկայացուցիչները, մերժեց որ եւ է կարծիք

Տ՛է– Տ Ա Ր Ի - 17– ձոո66 » ° 4484-Նպւ շրջան թ ի ւ 213 ե յ ս բ ա գ ի բ ՝ Շ– Մ ԻԱ ԱՔ ԵԱ՛Ն ԴԻՆ՛ 3 Ֆր րռյտնել ։ Անգլիոյ արտաքին նախարարը Աոսկուա
մ օգնելէ առաջ յայտարարեց երեսփ • ժողովվեն

մէջ « ^ կբ յուսամ իքէ մեր խ օ ս ա կց ո ւթ ի ւն ե ե ր բ

ՄԵՐ ԽՕՍՔԸ Կաա քաղաքը պիաի կրնան օգնել կարգադրելու շատ մը ստիպո­

ղական խնդի րնե ր որ առկախ կը մնան% ; Աք ր ան ս ա ՚

20,303 ՏՒՐԱՊեՏՈԻՔեԱՆ Ժ֊ԱՄԱՆՍԼԱ կան կառավարութեան Հաղորդուած է թէ պիտի
կապ
ԱՏ Ր Պ Ա Տ Ա Կ Ա Ն Լգրաոին այնպիսի խնդիրներով որոլգգակի

ունին Ֆբանսայի Հետ։ Աեգլ՛ կառավարութիւնը

(Ե– ե ւ վ ե ր ջ ի ն մաս). կը շարունակէ խորՀրդակցիլ քՕ* Միութեան Հետ.,

Սովորական տագնապ մր չէ որ անելի կը կարս քաղաքը , որ մէկ գաբէ աւելի /Բագրա­ ի բանի դէպքերու մ ասին ։ Արտաքին նախարարը

մատնէ, պատմական Աաըպատականլլ ՚ Յձիշգ այե տունի թագաւորներու աթոռ եղաւ, պէտք էր որ Մ ոսկուա մեկնակ ատեն; ^երլին իջնելով, տեսակ­

պա Հուս երթ Երեք Ս՛երերը կըճգնին վերակազմեք Անիի պէս ծաղկեալ վիճակ ապացուցա՛նող շատ մր ցեցաւ մառէ շալ Աոնկթոմըբիի Հետ։

աշխարհի կարգուսարքը, Համաձայն իրենց ա>֊~ ձեռակերտ յիշատա կարաններ ունենար , րա յց

իւա ր տ ա կա լութ եան շաՀ եր ո ւն : ՜ •՚-՚աա •՝$ գ պատմութեան մէջ քիՀ բան կը յ ի շուի , որոնցմէ Փարիզի քաղաքական շյրջանակնեբուն մէջ վր՛

Այս Հարցը քեզ ալ,կր շա Հ՛ա գրգռէ իսորաֆթէս « առաջինը անշուշտ, այժմ գ ե ռ կանգուն Ա* Առա– ա անգաւոր կը գտնեն Ա * ՆաՀանգնեբոլ արտաքին

քանի որ Ատրպատականը կր գտնուի Արաքս)ի Լա­ քելոց Հոյակապ եկեղեցին է, որուն Հիը գբաւ. Ա– նա իւա բարին այն յայտարարութիւնը թէ ^Հատու­

փերուն՛ վյ*այ , Հայաստանի գուռեե բդւե^ձ։թ֊\եւ բաս Ա՛ թագաւոր ՝ՀձՀ)ին եւ որ աւարաեցաւ 12 տա­ ցումները պէտք չէ վտանգեն Գերմանիո յ արտա­

Ան մաս կը կազմէր պատմական Հ այ ա սյր՚էմն^ , եւ րի էն : Այյա զգին ե ր ո ւ տիրապետութեան ժամա­ ծելու կարողութիւնը% : Ֆբանսայի Հեռագրական

այս&ր ասլլ ունի ՛հայկական Հ ռ .V գաղութ ը*\ ԱԺ֊ յ / նակ, այս եկեղեցին մզկիթի փոիսուեցաւ, որ գործակալութիւնն ալ դիտել կուտա յ , ձԵրբ Պ *

շէ% եւ գործօն $ քան իրանի * մայրաքաղաքին դարձեալ եկեղեց իիվերածուեցաւ (իո ւս ե ր ո լ վեր­ 1լՀՐսս ԿՐ յայաարարէ թէ իրենց նպատա^էր պէաք

խ՝ԷՀրանի Հայութիւնը։ * ջին տիրապետութեան ժամանակ ։ Այս եկեղեցիին է րչչա յ Գերմանիո յ վերաՀաստատում ը եւ զին"

* Ա*յԳ Գա*Լ" ՛՜Ւ Ր առաջնակարգ տ՜՛եղ մը կր զ ր ՚* Համար Ասողիկ կը գրէ* Հ Շ՚քւեեալ թ ա գ ա ւ ո ր ս ուի րական գըաւմ ան դադարում ը , ան շուշտ նկա­

ւէ ո է մի ա յն ա նա ե ս ա ս , այՀէե ւ– Հայկ ա-դ ա ս մջՓ - ղղս|թււզ|ւկէ։Ա. Ի ՚ ± * պ ա . ք ի Ա Կարուց* վբմսւրդ– տի ունի կրճատել զինուորական ծախքերը ։հ ք՝այց ,

կոյթէ տեսակէտով : ՚՚՜\՝ ՚ ք &\^Տք. . Լա11 աոճաԱօք , ոլւճսւքւսր յ պողււվատ.աշ վ|ւմօ± , այս քաղաքականութիւնը գործադրած ատՏեն ,

V խարիներէ ի վեր,^այնաեգ կր ՛գործենք ՛ր••*՝էս ա - ռոլոյւսւպէ;ս գսյէէթսւՆոոեալ7 պ ա յ ծաււ զարւյյւՆք , Պըրնս ճամբայ կը բանայ Գերմանիո յ վերածնու­

կան էմորՀո-ւՏրգսե ր ՝ մ ո զ ո գ ր գ ա սլե տա կռւն ՚ ոկ՚)է զ • եր1լԱասսաԱ իււյւաԱ » : թեան , առանց Հաշուի առնելու ԵւրոպայիՀ ապա–

րունքնե ր ո վ ՝գ ՝՝ն ա խ ա գա Հ ս ւթ ե ա Ա ր իւ) ասա ; Նոյն Աբասր շինեց վերջին խորտակուած պա­ Հ ռ վութ ի ւնբ ։ ԱՀա թէ ինչո՛ւ Ֆրան սա կ՝ոււլէ որ

ռա^տորոմա^մմէ *իպրոգրսկան ցանցը , զանազաԱ լատը* պարիսպներու մ՛էկ Սասն ու բերդը, որոնք Հռենոսի եւ (հուրի մ ասին ներկայացուցած * առա­

Հր^^էոֆՏկեւթիւննխ^Արագիրր ապիլուած Հ> , յետագայիե քանիցս քանդուեցան ու վերաշինուե­ ջարկները նկատի առնուին , Գերմանիո յ Համար որ

սէոո^լ V՛ մտսէւհրակա^հւ֊թ իւե ս ՛լէ ^ Հ,ա յւնստա՜եր ցան ։ \0յ՝^ին, երբ Ա՚ուսիժաֆա փաշան, Աուլթան եւ է որոշում տալէ աււաԳգ :

զսյէն*էր&հ*թի ւն ր , յեղաՎ»ո խական ՚ա1Ր 4 ւսւրր– Ա՛ ո ւր ա տ ի Հ բամ անով պեղումներ կատարեց մարտ­ Ուշագրաւ է որ ք0 • (ք իութիւնը բացարձակ
զրն Հ՚ԻաՀվէՀԺ–) •յոձււած– եհ գի րք *ր ստի նձե
լի կր Հասաըուէր հ կոցներ շինել տալու Համար , երեւան եկաւ մսծ լռութիւն կր պաՀԷ Ա՝ ո ս կո ւա յի խորՀրգաժողոյԼի

քար մը, որուն վբայ դեռ ընթեռնելի, արձանա– մասին։ Ո՛" ւս ե րու կարծիքով, դժուար ո ւթի լենե­

* Իյտիրա թտ ա րա ր , թթու ազգայնա կան ո ւթ ե Գ Ր ո ՚ – 1 ժ ի ւ ե ը Հաստատեց Աբասր ձեռքով բեր՛րդիը ն կէս– առ կէս Հարթուած պիաի ըլլան, եթէ

*^Լ\ ^՜Ր-ք^ԴՒՐ՚11 * որուն գլուխն անցած էին ^^՚^^$$=% շի ն ո ւթ եան թուականը : Անգլիա եւ Ա . ՆաՀանգնե բ բ ընդունելի բանաձեւ

ե՛ա լ 1Իէզա Շ ՛Կր –Հ%եր^ Եվւբ՚եմի յլինակիՀըՀ կաբսի մէջ, ուրիշ երկու Հին եկեղեցիներ մը ներկայացնեն Հիւլէ ռումբի մասին։

պաչԽ-աակԽն նախ՛աբար ր \4&՝"իմ ո ւրթա շ ս՛– "՚լ՚Րշ կան, որոնց մէվը 1լամարա/լաա, էլաթո– եիՏ 1ք$Ա։Ա(1ի էէԱթհ՛ եՈ<<* »

ներ, ծանր Հաէրռւածմը Իքե-^ուց ինշ՚կէհ ^րԻ^էքԼ ղԷղԷԷն արեւելեան ղ՚՚զ՚քը , ^ԳՂԷ^Է վ՛՚՛ի՛ո՚–ած եւ.

իրանի փոքբամ էնուիժձ Հա էս "".ԼԻԿ. ճամի /լո չոսեցաւ. ւ Այս եէլեգեցէն I Ճ/Տբն ,

զո լթի Գէէ*ո *™ն քիո լսէ. րա ա ի րա պեա ւ։ ւ֊թ՜եան ժամ անաղ ղէնարաեի 21 եւ 22 Նոյեմբերի թիլերուն մէչ, «Վաթան»ի

՚Րպբոցն^բ ^Փակեցին , .անո^ննե^»^ ^անգսևէ. վերա&ուեւլաւ. : իսկ միւսն աչ նոյնսլէս ւ* ղղէ1 թ՛Է խմբագրապետ ՝ ԱՀմէա էմին Եալման կր քննադա­

պարսկացնմլով։ Շէնքերը դրաՇհցին^Մայրենի լե­ էքաիաւ֊աձ Է ու. կր պաՀԷ րր՚գմրՀթ-ր։ տէ կառ ավա բ ո լթ ի ւնը քաղաքա կ ան իր Հ ան դա մա–

զուն արտօնուեցաւ մրայն կրօնի դասերու պա–– Բերէք ին մ՛ ՀՀ գանուող Ա • Աարգսի եկեղեցին լուծութեան^ եւ ներքին կեանքի մէջ իր ձախաւեր

Հուն , Հայերէն թատրոնը արգիլուեցաւ եւն * ։ Ե*~ որ փոքր , լւայց ճարաարարուեսաէ Հին ու շքեղ քա յլեբուն Հ ամ ար , ու կր խորՀ բդած է <ձ*Լտանգին

այս րոլռրր* Հակառակ թախանձագին գիմումնե– նմոյչ մ՚րն էր, քանդեցին իուրքերր \Ժ73ի ատեն– Հ անդէպէ խորագրին տակ •

րոււ Հարեւան քժ՛ ո ւ ր ք ի ո յ օրինակը վարակած էր ներրլ : « /Հ^Ք մր պտըտցուցէք ձեր շուրջ, Իրանէն
որոնք ինկան
նաեւ ի՛րանի ազգայնականները, ՚Բ-աղաքէն դուրս, գետին աՀ կողմր նշմար– մ ինչեւ Պալքաններր , Պ ո ւլկա ր ի ա , քիում անիա ,

էպրծուն ճամըու մը վյրայւ ուաձ– են մնացո րղնե ր ր Հին վանքիֆմր եւ ա թան­ Ե ո ւկո ս լա ւ ի ա եւ Տուն աս տան , ուր ժողովրդապե–

Վ^եր^երս որոշ րարեւիոխումներ տեղի ունե­ կիւն եկեղեցիի մր աւերակները։ աութեան նշոյյն իսկ էկայ » ազգային միութիւԱբ

ցան , ինչսչէս կր *դազորգէր խորՀըգարանին ՝՝աձ կարս քաղաքր, Հայերէն վեր^ Վրացիներուն քայքայուած էէ ել եսասիրական ցանկո ւթ իւննե բ

անգամը, Ա - Աղա յ եան , (Հուլիս 20 թուակիր ձեռքը ո՞րքան ժ՜ամանակ մ՛նաց; ԱրոՀ յայտնի չէ, գլուիս ցցած են ամենուրեք։ Աենք զերծ մնացինք,

զեկո յո ուէ մը ( էլա լո ւածները վերադարձնել , Հ այե– րայց ՇնորՀալիի ատեն Կարսր Հոյակապ եւ ամ՛ուր մինչեւ այսօր , այգ աղէտէն ։ Ա*իամտութիւն պի­

րէնի ղասեր ր՝ շաբաթական 12, փոխանակ 10/՛) : էր դարձեալ ել Հայերն էին անոր լաւա­ տի րլ լա ր , սակայն , խորՀիլ թէ միանղամ րնգ

Հիմա որ Ատրպատականը կր գտնուի յեղափո­ գոյն դիրքերը բռնողները։ Խաչատուր եպիսկոպո­ մ ի շտ վւրկուած ենք վտանգէն : Անոնք որ Հ բձիգի

խականներու ձեռքը ( Ղ*եմոկրատ ) , գմուար է սի միջոցաւ ղրկուած– իր շրջաբերականին մէ^ կր գեր կատարեցին մեղի դրացի երկիրներու մէջ, կբ

ստուգել թէ ի՛նչ կացութիւն կը տիըէ։ Ամբողջ գրէ &նորՀալին. « 8 ա ս ս ա տ ւ ւ յ ց դ զ ե ս պ եւ. հոցա­ սլա Հեն իրենց կազմակերպուած վիճակր , ու ի՜

շրջանը խմորման մէջ է ; Հաղո րգա կցո ւթի ւննե րր կապ քաղաքս կարս, եւ որ րնդ նովաւ նահանգ ջոցնե ր ունին նո յն բանը վարձելու ա յստեզ, մեր

գտ բուաֆ– են թէՀրանի Հ, եա , եւ տեսակ մը ինք­ գ ր Ն զ օ բ է ի ց , վ ա ն օ բ է ի ց ե ւ ա գ ա ր ա կ ա ց • • • մեծա. մէչ–. Ջեն քնանար մեր թշնամիները, ու, դարա­

նավար ութ իւն Հաստատուած է, Հովանաւորու­ զարմ իշխանաց, ք ր ի ս տ ո ս ա ս է ր ղբէտւորաց ^ ար­ նակալ , առիթի կբ սպասեն ։ կրնան օգտո ւի լ մեր

թեամբ խորՀրգային իշվսանութեանց : ք՚նքնավա– գասու վասաոականաց , պ ա տ ո լ ո ւ ա ւ ո ր տանԹւտի– ղժգոՀնե բու տ բամ ագրո ւթի ւննե բ էն , կրնան իրենց

րութիւն մը որ կրնայ յան գի լ մինչեւ անջատումի : րաց, աշխատասէր երկրագործաց, ձեոահմատ ի նպաստ Հ ամ ա կ բ ո ւթ ե ան վերածել մ եր Հ ակակի ր՛­

Ի՛՛նչ խօսք որ միջազգային տեսակէտով ալ , աբոլհստագիտաց : նե րու ժխտական մ տածումները ։ Խո՛ ր է մ եզմէ

բացառիկ արժէք ունի Ատրպատականը։ Ապացոյց՝ « 1198^/ աաեն, Բ՚ամար թաղուՀրի տիրապ՛ե­ շատ ե րու տառապանքր , ան Հուն են դժգոՀ ութ իւն­

Մ * ՆաՀանգներուն շաՀ ա գրգռութիւնը եւ մ ա՛հ ու­ տութեան մ-ամանակ , Կարս ր յանձնուեցաւ Ախալ– նե րը : ԱնՀ ր աժ ե շա է վերջ տալ կամ աւո ր կուրու­

լան գ Ա եծն ք՚րիաանիոյ վրգովումը վերջին գէպ– ցիացի ՏովՀան իշխանին : ՚Բիչ ՎՒսէ–՝ այԼաԴԳւ^"ռ՛ թեան , եւ իսոբՀիլ դարմաններու մասին : Կրնանք

քերէն ի վեր ։ ան պատ րասա գտնուի լ ո՛ եւ է վտանգի Հ անդէպ :

րու ձեռքէն ղայն ազատեցին Հայ եւ ՎբատԻ քԻ^" Նոյնքան բազմագոյն եւ այլազան են մեղ շրջապա–

Տակաւին չենք խօսիր Թուբքիոյ մասին, որ ոլորներըՀ աոզ արտաքին վտանգները ; Հարկ է վերջ տալ

մ ատնուած է (՛՛որ մ աաՀ ո գո ւթե ան , եւ օգն ո ւթ ի ւն \239ին, թաթարները, Անին առնելէ վերԼ, ե– մ ե ն ա ւո իրակ ան եւ բռնակալ բո լո ր այն ձգտումնե–

կը սպասէ Անգլեւսաքսոններէն ; Հասկնա լի է ։ Ե՛ կան կարս, ու թէեւ գաչնագրութեամր գրաւեց ին , բուն* որոնք գլուխ կբ ցցեն մեր քաղաքական

թէ Ատ ր պա տ ա կահ ը անջատուի կամ ֆ(ք • Ա՝ ի ութ եան բայց կողոպտեցին զայն– « Յափշտակութեամբ կեանքին մէջ։ Պէաք է սորվինք իրար յարգել,

կցուի , /ժ՝ուբքիան գրեթէ պիտի կտրուի Հարեւան րնչրց եւ ստացուածոց եւ կոտորմամբ բնակչաց եւ յարգել մէկզմէկու տեսակէտ , եւ դարմանել Հայ­

իրանէն , ել ամբոզջ սաՀմանագլուխին եբկայնքը ա ւ ե ր մ ա մ բ քաղաքին ա ն գ ա բ դ ա ց ո լ ց ի ն գվայհլչա.. րենիքի բազմաթիւ վէրքերլԴ :

էր դիմաց ը պիտի գտնէ միւս Հզօր Հարեւանը, ր ի ւ ն նորա ե ւ գերի վարեալ զբնակիչս, ր-ոզհալ

Ռուսաստան ; Այն ատեն , Թուրքիս յ զարեւելեան գնացին ի բաց » :

նաՀանգներնֆ ալ» Լա /ասաան կբնէ, \254ին , թաթարաց ք՚աթոլ խանին գտցող Կի– րօքն եկաւ Ղայւս– յհսւոյ տարին* գերեցին Արեսս–
նալ նշանակէտ նայ յ ե ր կ ի բ ս 60-000 ա յ ր ա. կ ի ն , ե ւ ա յ լ ր փ ւ ս ո>
, ապագայ ցանկութեանց։ լիկիոյ Հ ա յ ո ց Հեթում Ա՛ թագաւորը կարսէն ան­

Անգլիական տեսակէտով ալ Աարպատա­ ցաւ, ուր Հայերը արքայավայել ընգունելութիւն գ ի տ ե մ ք մ ե ծ ի ե ւ փ ո ք ո ւ մ ե ւ ս ո ծ ի ն , ր ո ւ յ ց միայն.

կանի անջատում ր կամ կցումը ծանրակշիռ Հարց մը ըրին։ Հ ա յ ր ն ( Ա ս տ ո ւ ա ծ ) գ ի տ է »:

մըն է, թէ տնտեսական (քարիւղ) եւ թէ քաղաքա­ I 394/՛ 5ք Լենկթիմոլր եկաւ, բայց բռնութեամբ Այս պարապութիւնբ լեցնելու Համար , Թուր­

կան գետնի ւիրայ (Ա՛ իջա գետք եւ վարսից ծոց) : չյաջողելով, պայմանի տակ անձնատուր ըրաւ քերը Երե՜ւանէն Հայ գաղթականներ բերին , րա յց

հանուկ Հանգոյց մը՝ միջաղգային աշխարՀա– կա բսը : ԱյնուՀետեւ, մերթ թիլրքմէննե ր ը , մերթ Կաբսի Հա յ զազութը այլ եւ ս չկրցաւ իր նա խկին

կալութեան չորս ճամբաներ ուն ՚ ի բ ա / ) Աարպա– Վրացիներբ կռուի կեդրոն ղարձուցին : Անոնցմէ դիրքին ու Հեղինակութեան Հասնիլ, մանաւանդ

տականը կրնայ դառնալ նոր կռուախնձոր : ՚Լեր9 Պարսիկներէն ել Օսմանցիներէն բււնարար– որ քաղաքը շա րունակուեցաւ պատերազմներու

Ե՛– արդէն ախտանշանները 1լե ըեւան ։ Աոս– ոլ.եցաւ : թատերաբեմ մր դառնալ Օսմանցիներու , Պարսիկ­

կուա մերժեց իր զօրքը քաշել մինչեւ 1946 յոլն~ Հայոց բացարձակ տիրապետութիւնը Հնջուե– ներու եւ քիուսեբոլ միջեւ , ուր կը յիշուին յաղ­

ռւար , ինչպէս 1լ առաջարկէին Ա • *Լ,աՀանգները ; լէ վերԼ, Հակառակ այս բոլոր բ/ւն ա գրաւումնե­ թական երկու Հայ զօրավարներու անուններ , ա–

Լոնտոն ալ, որ նախապէս տրամ ագի ը կ՝երեւար րս ւն ել թալաններուն , Հայերը միշտ մնացին կար– ռաջինը Լոռիս Ա՝ելիքով, իսկ երկրորդը անոր ազ­

Հետեւելու Ո՚֊ո շինկթընի , վճռապէս մերժեց, ււի բարգաւաճման մեծ՜ագոյն ուժն ու զօրութիւն ր դական Մ ելիքով ԱեպուՀը :

նկատի առնելով Մ ոսկուայի բացասական գիրքը՛ մինչեւժԶ ՛գարու Վերջերը , երբ յիշատակագրի մր 1918^5/, Հայաստանի անկախութեան ատեն,

իրան կը վախնայ որ երկու մրցակիցները ի վեր­ Համաձայն, « Զ ա գ ի բ մ ի յ ա ր ե ւ մ տ ի ց ե ր կ ո ւ հ ա ր ի ւ ր Կարսր Հայերուն ձեռքն անցաւ , բա յց ա յլեւս դի­

ջո յ Համ աձա յնին եւ ազդեց ո ւթեան շյրջանա կն ե ր ո ւ հ ա գ ա ր գ օ ր օ ք , ե կ ա ւ դ է մ յ ա բ ե ւ ե լ ս , ե ւ շ ի ն ե ա ց տենք թէ 1920^& ինչ՚՚լէս Թուբքերբ վերստին գր~

բաժնեն երկի ր ը ։ ղ թ ե բ դ ն կ ա ր ո լ ց ո ր կ ո չ ի Դ ա ր ս , ել ե ւ գ ն ա ց ե լ բաւեցին Հայ ժողովուրդի այս մեծ ոլ պատմական

Շ– էստ. գ ա ո ւ ն ս ս ր վ ա ն ա ց • • • ե ւ յ ե տ ո յ դ ա ր ձ ա ւ ղօ. քաղաքը ։

Fonds A.R.A.M