Page 93 - ARM_19-1945_03
P. 93
ՀԱՏԱԱՏԱնԻ գՐԱԿւաւԻթփԻ-Կ
ԲՕՈ(16 0.13 1923 ԴԱՆԻԱ. Վ Ա Ր Ո Ւ Ժ Ա Ն
8.Օ.Տ. 876.2,8՛՝
՛Նրա գարունր յաւիտեան հանգաւ
օետշէշսք-Բաբոտէ*^ : տա. ատտձճատւ Մի եղեռնական մռայլ իրիկուն,
17. &ս« Օտաշտաշ - Բ ձ ա (136) Երբ արեգակը գահավէժ՜ ինկաւ՝
Ցօղելով շուրջն արիւն շառագոյն։
ա : 008. 15-70 - Շ. Շ. Ր. Րտոտ 1678-63
ք՚-ԱԺ՞սԵԳԻն Տար. ՞50, 6ամ՝ս. 400, ՅաւՐս. 200 ֆրանք։
Շեւառշհշ 19 ձօսէ 1945 Կիրակի 19 0 գաւառս Եւ մահուսւն պահին իր աչքի առաջ
Հայրենի հողն էբ, արտերը ոսկուն,
ԺԷ– ՏԱՐԻ - 17" ձ ո ո ձ Ւք ՚4483–՚ե"ււ շրջան թիւ֊ 112 Խմբագիր՝ Շ • ՄԻՍԱՔԵԱ՚Ս Գին՝ 3 Ֆր Լիսը Սհւանի ու լեռն Արարատ ,
Բիւրեղ Փրփուրով հնաւանդ Զանգոլն:
Անի քաղաքի փառքը մարմարէ
ՄԵՐ Խ 0 Ս * Ը ԱՐԳԱՐՈԻԹԵԱՆ ՋԱ8ՆԸ Տալիս էր նրան աւիւն ոլ կորով,
Հայկ "Նահապետի աղեղը հրէ
Երգում էր կրկին եղէգնհայ գրչով:
ՊԱՏՆԵՇ Ա ՄԱ Ր Տ ԽԱ-ր ԱաՕ, Ֆբանչիսկոյի ժոզովին (Այր ,. Հայոց երկինքներ տեսնում կապուտակ,
Վահագնի թռչող նժոյգը հսկայ ,
կայացուած յուշագրին սւօթիւ, Երեւանի պաշտօ Որը նախրում էր դէպի յաղթանակ,
1՝էպի երջանիկ օրը ապագայ . . .
1944 Օգոստոս 19—25, Փարիզը անգամ մը եւս նաթերթը, «Սովետական Հայաստան» իր Տունիս
աբժեցուց իր Համբաւը, իրրեւ ղաս ական , պատ– 15ի ր-իւով հրատարակած Է կարգ մը գրութիւն -
մական երկիրը «պա անի շամ արտ» ի ; ներ. Արդարութեան ,Տ.այնր (Դ– ԳԷմիրսեան) ,
Կուիւ փողոցէ փողոց , պատնէշներովդ : Տարի Հասել է ժամ ան ա կը ^ իմ Հ ա յ ր են ա կի ցն ե ր ի արդար ՛Նա րանուորների դէմքը քրտնաթոր
ներ առաջ՝ եղրայր եղրօր գէմ , յանուն այս կամ խօսքը, պանդխտութեան մէջ դտնուող Հայերի իղ Երգում էր նորից քնարով ոաբտար,
այն կարգուսարքին ւ Այս անգամ՝ թշնամի ուժի ձը կը կա տ ա բ ո լ ի եւն • : Ստորեւ կ՛արտատպենք Եւ ընգվգւււմնհր մեծ ու կարմիր Թափոր,
մր գէմ որ լման Հորս աարի բազմած մայրաքաղա ծանօթ գրագէտ թատերագիր Դ • Դէմիրնհանի Գալիք օրերի երկունքը վարար • • •
քին մ էջ , տի րա րա ր կր վարէ ր առժամ՚ապէս սլ ալւ գրութիւնը Հողի մշակին նուիրում էր ձօն,
՚Օերբոզոււք սիրով ցելերը գարնան ,
ոյ ուած երկրին ճակատագիրը : « Ամերիկայի Հայ Ազգային քՍորՀուրգբ » դի Եւ մառաններր մրգերով լեցուն
Եւ սուրբ օջախը հայրենական տան:
Անշուշտ կռիւր շատոնց սկսած՝ էր սարերուն մել է Միաւորուած Ազգերի կոնֆէրանսի դելե -
մէչ յ անտառէ անտառ (մաքի) , Հերոսական գըբ~ կատնեբին (պատուիրակներ՝) եւ. մամուլին մի
ուագներով ել անՀամար ղոՀեբով, որոնց յիշատա– յայտարարութեամբ թէ Հասել է մամանակբ, որ
կր երկիւղածութեամբ կր տօնուի , սչարրերարար : թրքական ա ի րա սլետո ւթեան տակ տառապող Հա Ու հեգնանքով է բ նայում իր դահճին,
Բուն մայրաքաղաքին մէջ ալ, ստորերկրեայ յաստանի մասր միացուի Հայկական Աովեաական Չէր ողբում երբեք անյոյս կսկիծով,
աայՔաԲԼ7. ՛ւ գաւագրական դոբծո ւնէո ւթիւնր եր քհեսսլո ւրլի կա յ ին (Հանրապետութիւն՝) ո ր ր Հնա Եւ այսօր էլ նա մեգ հետ է կրկին
թալով կր ծաւալէին ։Գիմադբական ճակատը կո րաւորութիւն կր տար Հայրենիք վերադառնալու Մարգարէական երգի աստզերով. . .
րիզներ , րջիջԳյեր , ցանցեր կազմած էր Հանրային մ է կո լկէս միլիոն Հայեր ի , որոնք արտասաՀմա - ՑԱԿԱՆ ՇՈՂ.ԵՆՑ
եւ պետական կեանքի բոլոր ասպարէղնեբուն մէջ։ նում են գտնւում թրքական տ ի րասլետութ իւնից
Ջ կար գետին մը ուր ր ո յ ն գրած չըլլա յին ափ փախչելու Հետեւանքով՝,
մը յեղափոխականներ ; Այս խում բը Գիմադրու - Արդեօ՛՛ք Հասել է (քամ ան ակր : Ա՝իթէռ մամա– Փաբիգի ազատագոակաԱ
թեան (&6տ1Տէ<աՇշ) ոգին կ՝արնաբծ֊էր , բարձ բա - նակբ չէր երր առածին իմպերիալիստական պատե կոիւԱհդ
րազմին մատնանշլում
ցնելով գլխիկոր, նկուն բազմութեանց բաբո յա - էր, որ ՀԳաշնակիցներր ի
կան կ"Ր"վը գրականութեամբ։ Ի՛՜նչքան Հայրենա նշան շնորՀակալութեան այն աւանդի որ Հայ մո–
շունչ , բոցավառ բան ա ստեղի ութ ի ւնն ե բ որոնք զովուրգր մտցրել է ազատութեան եւ դեմոկրո– Պատմական շաբաթ մ շն է որ կր բոլորենք,
Հատորներ կը կազմ են ա յոօր , որոնք արձագանգե աայի մեհ՜ գործի մէշՀ, նրանց խոստացալ ազա - Օգոստոս \0էն ի վեր : իսկ այսօր տօն է արդէն :
ցին սարէ սար * տ ո ւթեան եւ անկախ պետութեան ստեղծումդ , ՛Բանի մբ թուականներ .
Ընկեր, կը լսե՛ս սեւ. ագռաւներուն — կանչը երր Ագգհրի Լիկան պրեզիդենտ (նաիսադաՀ) Օւիլ– Օգոստոս 10. Գործադուլ շոգեկառքի բան -
մեր րերրի դաշաեյաւն վերեւ,— Ընկե՛ր, կը լսե՛ս
ճիչերը արտում — Ս՛եր Հայրենիքին գռր գերել սրնի յ անձն ա ր ա ր ե ց որոշել ազատ , անկախ Հա - ուո ո նե
կ՚ոլգծԱ ;
յաստանի սաՀմաններր, երր դա րնգոլնեց բոլոր Օգոստոս 14 (կէս գիշեր) . Փարիզի ո սա ի կա
Եհէ՜, հայդուկներ (Րաէւտ&ոտ),— Բանուորնե՛ր
ու գեղջուկներ,— Ահագանգն հնչեց *• • տէրոլթիլննեբի կողմից ներառեալ նաեւ Թուր նո ւթ եան Փրկութեան կոմիտէն (0օԱ1\\ե ճշ Լւե6ւ՚21–
քիայի կողմից։
նագրով : Ա՛ իթէռ Եւ Հաստատուեց Աեվռի պայմա է10ո) ընդՀ * գործադուլի Հրաման կուտայ ամբողջ
մաման ակր չէր ; ժամանակ էր . . . ո –՛տի կանո ւթեան * Ափ մը մ արդիկ պատրաստած
Ալ լ էշ խ՚՝։ւմըեր զինարանները կը բանեցնէ > * ք՚՚յտ պայմանադիբք ձիյւսւկանացլեց... / այս էւոբծաււուլս ււաղտնի աշխատանքով։
կամ զէնք եւ ռազմա՛նիւթ կը փոխագրէին քաղա ՛Իրանից է լ շատ առաչՀ միթէ1* քիչ\ է ԳՐլել Հա Գ՚ործադուլր արդէն որոշուած էբ Օ գ ՛ ՛ « I՛յր&,
քէ քաղաք, գիբքէ գիրք։ (Հայորդիներ ալ փայլե յերի ազատագրութեան , իրաւունքնեբի գոյու - Օգոստոս 14/* Համար , բայց կսպասենք - տեսնենք»
ցան այս ճակատին վրա յ^ ; թեան ի՚նդիբբ : ԱրգեօՌք ժամանակբ չի եղել։ ըսողէւեր ր յաջողեր էին կեցնել շարժումը ։ *ինդ .
Գե ռ ո ւբ ի շն ե ր եւ եր իա աս արգո լՀիներ (իամանակբ միշտ եղել է, Հայերի արեան Հեր Ռօլ միջամտելով երկուշաբթի գիչեր , կբ յաջողի
ղա ր ան ա կա լ կը սպասէ ին Հ աո ո բ գա կց ո ւթեանց թական Հեղեղումր միշտ Հնչեցրել է մ-ամանակր; արձակել վճիռը ։
կէտերուն վրա յ յ գիծ՜եբ քանդելու , կառա խումբե ր Բայց միշտ էկօիստական (եսասիրական՝) շաՀերի ՕգՈստՈԱ 15. Ո ո ա ի կան ո ւթ ե ան բնդՀ • գոբ -
պայթեցնելու, թշնամին շվւոթեցնելու Համար ։ մոլուցքների մթնոլորտում խեղդուել է Հայ^Րէ ծադուլը մեծ ազդեց ո ւթիւն կը դործ՜է Հոգեբանօ -
Ու վերջապէս շրջուն խում բեր զլեռնական» , ձա յն բ : րէն , դիւրացնելով ՛հիմ ա ւլ րա կան լՀակատին աշ -
որոնք ականջն երբ անթելին եւ աչքերը դէպի եր Սակայն ինչոՌլ այսօր արդէն ժամանակն է ել խտտանքը ։ Ապստամբո ւթ իւն ր կը կազմ ակեր -
կինք , սրտատրոփ անձկութեամր կը սպասէին ճշմարիտ ժամանակբ։ ՚\>Լ՛ ա Համար է մամա - պուի ։
նակբ, որովՀետեւ ոէԼլ\ մաբգկութիւնր
փոթոբկաձայն ա զղան շանն ե ր ո ւն , լուր մը քաղե ՀԷնց ՕգՈԱտՈԱ 16. Փարիզի Փրկութեան կոմիտէն
լու , անկարգելներով փոխագրուած զինամթեբքր նորերս յպրեց Հայութեան վիճակբ յի - բնդՀ . գործադուլի Հ բամ ան կ՝արձակէ ։
Փարիզի մէջ շեցնոզ մ ի չարաշուք
որսալու Համ ար • • • թիւն։ Աաբղկութեան մ զձաւանջա յին ի րականու Օգոստոս 17—18.— ք. V. հերու (Ֆրանս. Ներ
մի մասր կրեց իր անձի վը–
Իսկ ինչ որ տեղի ունեցաւ քին Ում եր ) ղօբ ա շարժ ր կը կազմ ակեր պուի Հ ամ ա–
րայ այնպիսի սարսափներ, ապրեց այնպիսի դա ձայն տ ր ո ւած գաղտն ի Հ բաՀանդնե բուն ։
ինչպէս ուրիշ քաղաքներ ո լ մէջ Ղ^՛։ւ եբէկուան ժան բոն ո ւթ ի ւն , եւ զարՀ ուրեց ա յնպիսի մ ռտ յ լ ՕգՈԱաՈԱ 19. Ապստամբոլթիւնբ կը պայթի։
պատմութիւն է ։ Ամ է նուս աչքին առջեւ կատար ստրկութեան վեբաՀաս սպառնա լիքից , որ արեան Ղ՚նդ* Ռօլ կ^ արձակէ րնդՀ . Հրամ ան բ ։ Շրջանին
ուած ։ մ բր ի կների մէջ խո ստացաւ աշխարՀ բ կաբգ/սւոբե ք ք. ք՝. \.ներոլն տրուած Հրամանն է, Հրանալ Փա
Անտեսուած չէր որ եւ է իր ։ \\) ոՀանո ց ի աղբա ճշմ արիա ա ր գա բո ւթեան Հիմ ունքնե բով ։ Արգ՝ րիզի ճամբան դաշնակից յաղթական բանուկներուն
ման էն , երկաթի կտորէ մը, աթոռներէն մինչեւ ի^ն չ՚զէ ս կարող է ա շվսարՀ բ կա բ գա ւո բ ւե լ ճշմա - առջեւ եւ բնդունիլ զանոնք» ։ Եոագոյնբ կր ոլտ ր -
սնտուկնեբր , մինչեւ սալա յատակի քարե րն ու բիտ արդարութեան Հ իմ ո ւնքն ե ր ո վ , եթէ մ իլիոն զուի ոստիկանական վերատեսչութեան շէնքին եւ
արմատախիլ ծառերը, մինչեւ բեռնակառքն ու ու կէս Հայեր աՀա երեսուն տարի է դեգԼբում են քա ղա քա պե տ ա ր ան ին Վրա յ : ք()մբա կան կռիւնեբր
Հեծելանիւը , ձողերը , ցիցերն ու գերաններր , երկրից երկիր , քարշ տալով ոգորմելի դո յ՛՛ ւ - կր ծաւալին ։ Կէս գէչերին Հայրենտսէրներր կր
գամեբն ու պայթո*~ցիկնեբը ։ թիւն ։ Մի ա յնպիսի կուլտուրական , շինարար , (Շայաւնակութ-իւԹը կարդալ Գ՛ Էջ)
Աէկ խօսքով, բոլոր բանուկ փողոցներն ու տաղանդաւոր , աշխատաւոր ժ՜ողովուրդ, որ տւեց
պողոտաները^ Հրապարակներն ու ծառուղիները Հրաշալի կլասիկա (դասական գոբծ՜^, գողտրիկ
ճարտարապետութիւն , բա ր ձ բ ա ր ո ւ ե սա մ ան բա - միացուի իրենից արեամբ պոկած Հայրենի հողը։
վերած ուած էին ամրոցներու , գիրքերու, պատ - նկարչութիւն , ՎեՀ բանաստեղծութիւն ,որա^խաբ– Տ աբագիբՀա յութ իւնըիմ աստա րա ր իր Հայեացքն է
նէշներու։ Եւ դարանակալ Հա յրենասէրներ գէրք Հ ին տւեց ա յն քան կուլտուրական ուժեր , մ ի ա յն ուղղում ւլ է սլէ Ա ո վե տ ա կան Հայաստանը։ Աովե -
բռնած՝՛ ^ԼՐա^Լ եւ ռումբ կը ցանէին գիշեր ցերեկ։ պիսի *եոդ"վրգի մի մեծ Հատուած այս օրս դառել տական Հայաստանում նա տեսնում է իր եղբայր
Զօրաւոր էր թշնամին, օժտուած անսպառ եւ է <ձՏունասծ1անի Հայեր» ,^Ամերիկայի Հայեբ՚ֆ , ների երջանիկ, ազատ կեանքը, նա տեսնում է այն
արդիական ս պա ռազին ութ ի ւնն եր ո վ ։ Իսկ անոր <լՀապեշիստանի Հայեր» * • * \)ա^ է արդարութիւ Հրաշքները որ կատաբուել են 25 տարում մի այն
դիմաց՝ ա յս պատնէշներուն ետին, պատնէշներուն նը։ Ոչ, երբեք։ Եթէ ա յսօրուա յ մ աբդկութ իւնր պիսի երկրռւմ ինչպիսին սովետական Հա յա սա անն
եւ տանիքներուն Վրայ, յեղափոխութեան եւ ա ՝*- մ զձաւանջա յին ֆաշիզմ ից զարՀ ուբած անկեղծ - է : ՛հա մա Հ տեսած եւ մ աՀ ից փրկուած Հայտս -
պըստամրութեան ոգին էր որ կր սաւառնէր ։ Ել օրէն եւ ազ1։ուօբէն է խօսում ճնշուած ու ԴՐՐ տանն է , նրան փրկեց ռուս մեծ ժողովուրդը ^ նր
մէկ նշանախօսք,— Ս՛ահ կամ ազատութիւն : Ինչ կո ւ ած ժողովոլրդնեբի ազատագրութեան մասին բան Փրկեց մ եծ Լեն ինը եւ ներկայիս ամ են ամ եծ
պէս այն օրերուն երբ նոյն կանչը կը լսուէր մեր նա ունի գբաղուելիք մի վեՀ դոբծ գա տարա մ արդը , ժ ո ղո վո ւր գն եր ի Հզօր փրկիչը ) Մ եծ՝ Ա տա–
վայրենի լեռնեբուն վրա յ . . . գիր հա յութեան Հա յրենիք վերադարձնելու եւ լինը ։ Հա յ տարագիր ժ ո զո վ ո ւ ր գ բ յո յս է տածում
Անշուշտ այս յեղավախական թափը իր ուժը նրան ազատ կեանք տալու գործն է ։ Տարագիր որ ա բղա բութ իւննե բ ի եւ աղատագբութ իւննե րի
կ՚առնէր արտաքին օդնութենէն ։ Հայութեան իղձերն ու առաջարկները պէտք է որ մ ասին խօսող բո լո բ ազնիւ մարդիկ պա շ ա սլան կբ
Մինչ մեր լեռնեբուն եւ դաշտեր ան մէջ ա– յարգուին։ Հայերն ունէին իրենց երկիրը։ Այնտեղ կանգնեն նրա արդարացի սլաՀ անջին : Աակայն
ո աս պ ելա կ ան Աստուած՜ն անգամ տաճկցած էր , •հազարամեակներ ապրել , շինարարել , ստեզծա– մ ենք մ ե ծ "՚ յո յս ենք որ այդ կդայ մեծ ռուս ժո -
ա յս յեղափոխականները դիտէին որ ղէնակիցներր ղործել է Հայ ժողովուրդը։ Այգաիսի մի ժողո - գովուբդից որբ փրկեց մարդկութիւնը ։ Տարագիր
ցամաք ելած֊ են արդէն, (Հունիս (>ին՝ Հիւսիսա Վուբղ չէր կարող բռնութեան եւ տեռորի տակ ապ Հ ա յո ւթեան իգձեբր կարող է իր ագո բծել ռուս
յին շրջանին մէջ, Օգոստոս \5ին՝ Հարաւէն ; րել։ Ետ դարերով կռուեց ոչ միայն իր ֆիդէքա~ ժոզովուբդբ եւ մեծ Ատալինը, որոնք նրա մի մա
իմացէք , աՀա կուդանք» ։ Ե՛– օգնութիւնը կան դո յութիւնր պաշապանելու Համար , նա կ ր ո– սին՝ Ա ո Վե տ ա կան Հա յաստանի ժ ո գո վո ւր դին երկու
Հասաւ ճիշդ ժամանակին։ Օգնութիւն բանակով ուեց իր կուլտուրական աբժէքներր պաշտպանելու անգամ փրկեց ին ֆիղիքական բնաջնջումից ։
եւ Հրասայլերով։ Տազթական ուժ մը անդիմադրե Համար ։ \,ա չի բռնացել , նա չ ի զրկել, նա - չի Իսկ մ ենք , Ա ո վետ ական Հա յաստանի Հա յեբս
լի , որ կտրած էր ծ՜ով ու ցամաք, լեռ ու ձոր։ կողոպտել։ \>ա բարիք է տուել մարդկութեանը X գրկաբաց կ՝ընդունենք մեր եղբայրներին եւ նրանց
Այդ միջոցին , պատնիշամարտը իր գագաթնա Այն ո**ր Հայրենասէրն է Համարում իրեն ճշմարիտ Հետ միասին էլանցնենք մեր պատմական, ազնիւ
կէտին Հասած էր արդէն, իսկ թշնամին Համակեր* Հայրենասէր , եթէ չ ի յարգում ուրիշի Հայբենա - եւ վեՀ գործին , կեանքի շինարաբութեան , աշխա-ք
պած անխուսափելի ելքին ,— անձն ա ա ր ութ իւն ։ սիրութիլնը։ Տարագիր Հայութիւնն իրաւունք ու Խանքի եւ ո՚աեղծագՈրծութեան ;
Պա ան ի շամ արար վերահաստատեց ոչ միայն նք պ՛ահ անջելու ո՛ր ք)՝ ո՝վետ*ա՝քլան Հա ՀաԱոքանի
առ՛ատութիւնը , այլեւ Փարիզը՝ իբրեւ քաղաք ։
ծ՛. Fonds A.R.A.M
ԲՕՈ(16 0.13 1923 ԴԱՆԻԱ. Վ Ա Ր Ո Ւ Ժ Ա Ն
8.Օ.Տ. 876.2,8՛՝
՛Նրա գարունր յաւիտեան հանգաւ
օետշէշսք-Բաբոտէ*^ : տա. ատտձճատւ Մի եղեռնական մռայլ իրիկուն,
17. &ս« Օտաշտաշ - Բ ձ ա (136) Երբ արեգակը գահավէժ՜ ինկաւ՝
Ցօղելով շուրջն արիւն շառագոյն։
ա : 008. 15-70 - Շ. Շ. Ր. Րտոտ 1678-63
ք՚-ԱԺ՞սԵԳԻն Տար. ՞50, 6ամ՝ս. 400, ՅաւՐս. 200 ֆրանք։
Շեւառշհշ 19 ձօսէ 1945 Կիրակի 19 0 գաւառս Եւ մահուսւն պահին իր աչքի առաջ
Հայրենի հողն էբ, արտերը ոսկուն,
ԺԷ– ՏԱՐԻ - 17" ձ ո ո ձ Ւք ՚4483–՚ե"ււ շրջան թիւ֊ 112 Խմբագիր՝ Շ • ՄԻՍԱՔԵԱ՚Ս Գին՝ 3 Ֆր Լիսը Սհւանի ու լեռն Արարատ ,
Բիւրեղ Փրփուրով հնաւանդ Զանգոլն:
Անի քաղաքի փառքը մարմարէ
ՄԵՐ Խ 0 Ս * Ը ԱՐԳԱՐՈԻԹԵԱՆ ՋԱ8ՆԸ Տալիս էր նրան աւիւն ոլ կորով,
Հայկ "Նահապետի աղեղը հրէ
Երգում էր կրկին եղէգնհայ գրչով:
ՊԱՏՆԵՇ Ա ՄԱ Ր Տ ԽԱ-ր ԱաՕ, Ֆբանչիսկոյի ժոզովին (Այր ,. Հայոց երկինքներ տեսնում կապուտակ,
Վահագնի թռչող նժոյգը հսկայ ,
կայացուած յուշագրին սւօթիւ, Երեւանի պաշտօ Որը նախրում էր դէպի յաղթանակ,
1՝էպի երջանիկ օրը ապագայ . . .
1944 Օգոստոս 19—25, Փարիզը անգամ մը եւս նաթերթը, «Սովետական Հայաստան» իր Տունիս
աբժեցուց իր Համբաւը, իրրեւ ղաս ական , պատ– 15ի ր-իւով հրատարակած Է կարգ մը գրութիւն -
մական երկիրը «պա անի շամ արտ» ի ; ներ. Արդարութեան ,Տ.այնր (Դ– ԳԷմիրսեան) ,
Կուիւ փողոցէ փողոց , պատնէշներովդ : Տարի Հասել է ժամ ան ա կը ^ իմ Հ ա յ ր են ա կի ցն ե ր ի արդար ՛Նա րանուորների դէմքը քրտնաթոր
ներ առաջ՝ եղրայր եղրօր գէմ , յանուն այս կամ խօսքը, պանդխտութեան մէջ դտնուող Հայերի իղ Երգում էր նորից քնարով ոաբտար,
այն կարգուսարքին ւ Այս անգամ՝ թշնամի ուժի ձը կը կա տ ա բ ո լ ի եւն • : Ստորեւ կ՛արտատպենք Եւ ընգվգւււմնհր մեծ ու կարմիր Թափոր,
մր գէմ որ լման Հորս աարի բազմած մայրաքաղա ծանօթ գրագէտ թատերագիր Դ • Դէմիրնհանի Գալիք օրերի երկունքը վարար • • •
քին մ էջ , տի րա րա ր կր վարէ ր առժամ՚ապէս սլ ալւ գրութիւնը Հողի մշակին նուիրում էր ձօն,
՚Օերբոզոււք սիրով ցելերը գարնան ,
ոյ ուած երկրին ճակատագիրը : « Ամերիկայի Հայ Ազգային քՍորՀուրգբ » դի Եւ մառաններր մրգերով լեցուն
Եւ սուրբ օջախը հայրենական տան:
Անշուշտ կռիւր շատոնց սկսած՝ էր սարերուն մել է Միաւորուած Ազգերի կոնֆէրանսի դելե -
մէչ յ անտառէ անտառ (մաքի) , Հերոսական գըբ~ կատնեբին (պատուիրակներ՝) եւ. մամուլին մի
ուագներով ել անՀամար ղոՀեբով, որոնց յիշատա– յայտարարութեամբ թէ Հասել է մամանակբ, որ
կր երկիւղածութեամբ կր տօնուի , սչարրերարար : թրքական ա ի րա սլետո ւթեան տակ տառապող Հա Ու հեգնանքով է բ նայում իր դահճին,
Բուն մայրաքաղաքին մէջ ալ, ստորերկրեայ յաստանի մասր միացուի Հայկական Աովեաական Չէր ողբում երբեք անյոյս կսկիծով,
աայՔաԲԼ7. ՛ւ գաւագրական դոբծո ւնէո ւթիւնր եր քհեսսլո ւրլի կա յ ին (Հանրապետութիւն՝) ո ր ր Հնա Եւ այսօր էլ նա մեգ հետ է կրկին
թալով կր ծաւալէին ։Գիմադբական ճակատը կո րաւորութիւն կր տար Հայրենիք վերադառնալու Մարգարէական երգի աստզերով. . .
րիզներ , րջիջԳյեր , ցանցեր կազմած էր Հանրային մ է կո լկէս միլիոն Հայեր ի , որոնք արտասաՀմա - ՑԱԿԱՆ ՇՈՂ.ԵՆՑ
եւ պետական կեանքի բոլոր ասպարէղնեբուն մէջ։ նում են գտնւում թրքական տ ի րասլետութ իւնից
Ջ կար գետին մը ուր ր ո յ ն գրած չըլլա յին ափ փախչելու Հետեւանքով՝,
մը յեղափոխականներ ; Այս խում բը Գիմադրու - Արդեօ՛՛ք Հասել է (քամ ան ակր : Ա՝իթէռ մամա– Փաբիգի ազատագոակաԱ
թեան (&6տ1Տէ<աՇշ) ոգին կ՝արնաբծ֊էր , բարձ բա - նակբ չէր երր առածին իմպերիալիստական պատե կոիւԱհդ
րազմին մատնանշլում
ցնելով գլխիկոր, նկուն բազմութեանց բաբո յա - էր, որ ՀԳաշնակիցներր ի
կան կ"Ր"վը գրականութեամբ։ Ի՛՜նչքան Հայրենա նշան շնորՀակալութեան այն աւանդի որ Հայ մո–
շունչ , բոցավառ բան ա ստեղի ութ ի ւնն ե բ որոնք զովուրգր մտցրել է ազատութեան եւ դեմոկրո– Պատմական շաբաթ մ շն է որ կր բոլորենք,
Հատորներ կը կազմ են ա յոօր , որոնք արձագանգե աայի մեհ՜ գործի մէշՀ, նրանց խոստացալ ազա - Օգոստոս \0էն ի վեր : իսկ այսօր տօն է արդէն :
ցին սարէ սար * տ ո ւթեան եւ անկախ պետութեան ստեղծումդ , ՛Բանի մբ թուականներ .
Ընկեր, կը լսե՛ս սեւ. ագռաւներուն — կանչը երր Ագգհրի Լիկան պրեզիդենտ (նաիսադաՀ) Օւիլ– Օգոստոս 10. Գործադուլ շոգեկառքի բան -
մեր րերրի դաշաեյաւն վերեւ,— Ընկե՛ր, կը լսե՛ս
ճիչերը արտում — Ս՛եր Հայրենիքին գռր գերել սրնի յ անձն ա ր ա ր ե ց որոշել ազատ , անկախ Հա - ուո ո նե
կ՚ոլգծԱ ;
յաստանի սաՀմաններր, երր դա րնգոլնեց բոլոր Օգոստոս 14 (կէս գիշեր) . Փարիզի ո սա ի կա
Եհէ՜, հայդուկներ (Րաէւտ&ոտ),— Բանուորնե՛ր
ու գեղջուկներ,— Ահագանգն հնչեց *• • տէրոլթիլննեբի կողմից ներառեալ նաեւ Թուր նո ւթ եան Փրկութեան կոմիտէն (0օԱ1\\ե ճշ Լւե6ւ՚21–
քիայի կողմից։
նագրով : Ա՛ իթէռ Եւ Հաստատուեց Աեվռի պայմա է10ո) ընդՀ * գործադուլի Հրաման կուտայ ամբողջ
մաման ակր չէր ; ժամանակ էր . . . ո –՛տի կանո ւթեան * Ափ մը մ արդիկ պատրաստած
Ալ լ էշ խ՚՝։ւմըեր զինարանները կը բանեցնէ > * ք՚՚յտ պայմանադիբք ձիյւսւկանացլեց... / այս էւոբծաււուլս ււաղտնի աշխատանքով։
կամ զէնք եւ ռազմա՛նիւթ կը փոխագրէին քաղա ՛Իրանից է լ շատ առաչՀ միթէ1* քիչ\ է ԳՐլել Հա Գ՚ործադուլր արդէն որոշուած էբ Օ գ ՛ ՛ « I՛յր&,
քէ քաղաք, գիբքէ գիրք։ (Հայորդիներ ալ փայլե յերի ազատագրութեան , իրաւունքնեբի գոյու - Օգոստոս 14/* Համար , բայց կսպասենք - տեսնենք»
ցան այս ճակատին վրա յ^ ; թեան ի՚նդիբբ : ԱրգեօՌք ժամանակբ չի եղել։ ըսողէւեր ր յաջողեր էին կեցնել շարժումը ։ *ինդ .
Գե ռ ո ւբ ի շն ե ր եւ եր իա աս արգո լՀիներ (իամանակբ միշտ եղել է, Հայերի արեան Հեր Ռօլ միջամտելով երկուշաբթի գիչեր , կբ յաջողի
ղա ր ան ա կա լ կը սպասէ ին Հ աո ո բ գա կց ո ւթեանց թական Հեղեղումր միշտ Հնչեցրել է մ-ամանակր; արձակել վճիռը ։
կէտերուն վրա յ յ գիծ՜եբ քանդելու , կառա խումբե ր Բայց միշտ էկօիստական (եսասիրական՝) շաՀերի ՕգՈստՈԱ 15. Ո ո ա ի կան ո ւթ ե ան բնդՀ • գոբ -
պայթեցնելու, թշնամին շվւոթեցնելու Համար ։ մոլուցքների մթնոլորտում խեղդուել է Հայ^Րէ ծադուլը մեծ ազդեց ո ւթիւն կը դործ՜է Հոգեբանօ -
Ու վերջապէս շրջուն խում բեր զլեռնական» , ձա յն բ : րէն , դիւրացնելով ՛հիմ ա ւլ րա կան լՀակատին աշ -
որոնք ականջն երբ անթելին եւ աչքերը դէպի եր Սակայն ինչոՌլ այսօր արդէն ժամանակն է ել խտտանքը ։ Ապստամբո ւթ իւն ր կը կազմ ակեր -
կինք , սրտատրոփ անձկութեամր կը սպասէին ճշմարիտ ժամանակբ։ ՚\>Լ՛ ա Համար է մամա - պուի ։
նակբ, որովՀետեւ ոէԼլ\ մաբգկութիւնր
փոթոբկաձայն ա զղան շանն ե ր ո ւն , լուր մը քաղե ՀԷնց ՕգՈԱտՈԱ 16. Փարիզի Փրկութեան կոմիտէն
լու , անկարգելներով փոխագրուած զինամթեբքր նորերս յպրեց Հայութեան վիճակբ յի - բնդՀ . գործադուլի Հ բամ ան կ՝արձակէ ։
Փարիզի մէջ շեցնոզ մ ի չարաշուք
որսալու Համ ար • • • թիւն։ Աաբղկութեան մ զձաւանջա յին ի րականու Օգոստոս 17—18.— ք. V. հերու (Ֆրանս. Ներ
մի մասր կրեց իր անձի վը–
Իսկ ինչ որ տեղի ունեցաւ քին Ում եր ) ղօբ ա շարժ ր կը կազմ ակեր պուի Հ ամ ա–
րայ այնպիսի սարսափներ, ապրեց այնպիսի դա ձայն տ ր ո ւած գաղտն ի Հ բաՀանդնե բուն ։
ինչպէս ուրիշ քաղաքներ ո լ մէջ Ղ^՛։ւ եբէկուան ժան բոն ո ւթ ի ւն , եւ զարՀ ուրեց ա յնպիսի մ ռտ յ լ ՕգՈԱաՈԱ 19. Ապստամբոլթիւնբ կը պայթի։
պատմութիւն է ։ Ամ է նուս աչքին առջեւ կատար ստրկութեան վեբաՀաս սպառնա լիքից , որ արեան Ղ՚նդ* Ռօլ կ^ արձակէ րնդՀ . Հրամ ան բ ։ Շրջանին
ուած ։ մ բր ի կների մէջ խո ստացաւ աշխարՀ բ կաբգ/սւոբե ք ք. ք՝. \.ներոլն տրուած Հրամանն է, Հրանալ Փա
Անտեսուած չէր որ եւ է իր ։ \\) ոՀանո ց ի աղբա ճշմ արիա ա ր գա բո ւթեան Հիմ ունքնե բով ։ Արգ՝ րիզի ճամբան դաշնակից յաղթական բանուկներուն
ման էն , երկաթի կտորէ մը, աթոռներէն մինչեւ ի^ն չ՚զէ ս կարող է ա շվսարՀ բ կա բ գա ւո բ ւե լ ճշմա - առջեւ եւ բնդունիլ զանոնք» ։ Եոագոյնբ կր ոլտ ր -
սնտուկնեբր , մինչեւ սալա յատակի քարե րն ու բիտ արդարութեան Հ իմ ո ւնքն ե ր ո վ , եթէ մ իլիոն զուի ոստիկանական վերատեսչութեան շէնքին եւ
արմատախիլ ծառերը, մինչեւ բեռնակառքն ու ու կէս Հայեր աՀա երեսուն տարի է դեգԼբում են քա ղա քա պե տ ա ր ան ին Վրա յ : ք()մբա կան կռիւնեբր
Հեծելանիւը , ձողերը , ցիցերն ու գերաններր , երկրից երկիր , քարշ տալով ոգորմելի դո յ՛՛ ւ - կր ծաւալին ։ Կէս գէչերին Հայրենտսէրներր կր
գամեբն ու պայթո*~ցիկնեբը ։ թիւն ։ Մի ա յնպիսի կուլտուրական , շինարար , (Շայաւնակութ-իւԹը կարդալ Գ՛ Էջ)
Աէկ խօսքով, բոլոր բանուկ փողոցներն ու տաղանդաւոր , աշխատաւոր ժ՜ողովուրդ, որ տւեց
պողոտաները^ Հրապարակներն ու ծառուղիները Հրաշալի կլասիկա (դասական գոբծ՜^, գողտրիկ
ճարտարապետութիւն , բա ր ձ բ ա ր ո ւ ե սա մ ան բա - միացուի իրենից արեամբ պոկած Հայրենի հողը։
վերած ուած էին ամրոցներու , գիրքերու, պատ - նկարչութիւն , ՎեՀ բանաստեղծութիւն ,որա^խաբ– Տ աբագիբՀա յութ իւնըիմ աստա րա ր իր Հայեացքն է
նէշներու։ Եւ դարանակալ Հա յրենասէրներ գէրք Հ ին տւեց ա յն քան կուլտուրական ուժեր , մ ի ա յն ուղղում ւլ է սլէ Ա ո վե տ ա կան Հայաստանը։ Աովե -
բռնած՝՛ ^ԼՐա^Լ եւ ռումբ կը ցանէին գիշեր ցերեկ։ պիսի *եոդ"վրգի մի մեծ Հատուած այս օրս դառել տական Հայաստանում նա տեսնում է իր եղբայր
Զօրաւոր էր թշնամին, օժտուած անսպառ եւ է <ձՏունասծ1անի Հայեր» ,^Ամերիկայի Հայեբ՚ֆ , ների երջանիկ, ազատ կեանքը, նա տեսնում է այն
արդիական ս պա ռազին ութ ի ւնն եր ո վ ։ Իսկ անոր <լՀապեշիստանի Հայեր» * • * \)ա^ է արդարութիւ Հրաշքները որ կատաբուել են 25 տարում մի այն
դիմաց՝ ա յս պատնէշներուն ետին, պատնէշներուն նը։ Ոչ, երբեք։ Եթէ ա յսօրուա յ մ աբդկութ իւնր պիսի երկրռւմ ինչպիսին սովետական Հա յա սա անն
եւ տանիքներուն Վրայ, յեղափոխութեան եւ ա ՝*- մ զձաւանջա յին ֆաշիզմ ից զարՀ ուբած անկեղծ - է : ՛հա մա Հ տեսած եւ մ աՀ ից փրկուած Հայտս -
պըստամրութեան ոգին էր որ կր սաւառնէր ։ Ել օրէն եւ ազ1։ուօբէն է խօսում ճնշուած ու ԴՐՐ տանն է , նրան փրկեց ռուս մեծ ժողովուրդը ^ նր
մէկ նշանախօսք,— Ս՛ահ կամ ազատութիւն : Ինչ կո ւ ած ժողովոլրդնեբի ազատագրութեան մասին բան Փրկեց մ եծ Լեն ինը եւ ներկայիս ամ են ամ եծ
պէս այն օրերուն երբ նոյն կանչը կը լսուէր մեր նա ունի գբաղուելիք մի վեՀ դոբծ գա տարա մ արդը , ժ ո ղո վո ւր գն եր ի Հզօր փրկիչը ) Մ եծ՝ Ա տա–
վայրենի լեռնեբուն վրա յ . . . գիր հա յութեան Հա յրենիք վերադարձնելու եւ լինը ։ Հա յ տարագիր ժ ո զո վ ո ւ ր գ բ յո յս է տածում
Անշուշտ այս յեղավախական թափը իր ուժը նրան ազատ կեանք տալու գործն է ։ Տարագիր որ ա բղա բութ իւննե բ ի եւ աղատագբութ իւննե րի
կ՚առնէր արտաքին օդնութենէն ։ Հայութեան իղձերն ու առաջարկները պէտք է որ մ ասին խօսող բո լո բ ազնիւ մարդիկ պա շ ա սլան կբ
Մինչ մեր լեռնեբուն եւ դաշտեր ան մէջ ա– յարգուին։ Հայերն ունէին իրենց երկիրը։ Այնտեղ կանգնեն նրա արդարացի սլաՀ անջին : Աակայն
ո աս պ ելա կ ան Աստուած՜ն անգամ տաճկցած էր , •հազարամեակներ ապրել , շինարարել , ստեզծա– մ ենք մ ե ծ "՚ յո յս ենք որ այդ կդայ մեծ ռուս ժո -
ա յս յեղափոխականները դիտէին որ ղէնակիցներր ղործել է Հայ ժողովուրդը։ Այգաիսի մի ժողո - գովուբդից որբ փրկեց մարդկութիւնը ։ Տարագիր
ցամաք ելած֊ են արդէն, (Հունիս (>ին՝ Հիւսիսա Վուբղ չէր կարող բռնութեան եւ տեռորի տակ ապ Հ ա յո ւթեան իգձեբր կարող է իր ագո բծել ռուս
յին շրջանին մէջ, Օգոստոս \5ին՝ Հարաւէն ; րել։ Ետ դարերով կռուեց ոչ միայն իր ֆիդէքա~ ժոզովուբդբ եւ մեծ Ատալինը, որոնք նրա մի մա
իմացէք , աՀա կուդանք» ։ Ե՛– օգնութիւնը կան դո յութիւնր պաշապանելու Համար , նա կ ր ո– սին՝ Ա ո Վե տ ա կան Հա յաստանի ժ ո գո վո ւր դին երկու
Հասաւ ճիշդ ժամանակին։ Օգնութիւն բանակով ուեց իր կուլտուրական աբժէքներր պաշտպանելու անգամ փրկեց ին ֆիղիքական բնաջնջումից ։
եւ Հրասայլերով։ Տազթական ուժ մը անդիմադրե Համար ։ \,ա չի բռնացել , նա չ ի զրկել, նա - չի Իսկ մ ենք , Ա ո վետ ական Հա յաստանի Հա յեբս
լի , որ կտրած էր ծ՜ով ու ցամաք, լեռ ու ձոր։ կողոպտել։ \>ա բարիք է տուել մարդկութեանը X գրկաբաց կ՝ընդունենք մեր եղբայրներին եւ նրանց
Այդ միջոցին , պատնիշամարտը իր գագաթնա Այն ո**ր Հայրենասէրն է Համարում իրեն ճշմարիտ Հետ միասին էլանցնենք մեր պատմական, ազնիւ
կէտին Հասած էր արդէն, իսկ թշնամին Համակեր* Հայրենասէր , եթէ չ ի յարգում ուրիշի Հայբենա - եւ վեՀ գործին , կեանքի շինարաբութեան , աշխա-ք
պած անխուսափելի ելքին ,— անձն ա ա ր ութ իւն ։ սիրութիլնը։ Տարագիր Հայութիւնն իրաւունք ու Խանքի եւ ո՚աեղծագՈրծութեան ;
Պա ան ի շամ արար վերահաստատեց ոչ միայն նք պ՛ահ անջելու ո՛ր ք)՝ ո՝վետ*ա՝քլան Հա ՀաԱոքանի
առ՛ատութիւնը , այլեւ Փարիզը՝ իբրեւ քաղաք ։
ծ՛. Fonds A.R.A.M
