Page 16 - ARM_19-1945_03

*****

.ՆՈՐ ՍԵՐՈԻՆԳ» ԵՐ. ՏԷՐ-ԱՆԳՐԷԱՍԵԱՆԻ օրէնքներուն բ ա ր գ մեքենականութիւնը ։
էտան, էր երկարաձիգ
սկիզբներբ , բարեկամ

ԿԵԱՆ՚ԲՆ ՈԻ ԳՈՐԾԸ եւ ոլորուն պարբերութեանց , սլո լսական ճա -

Անոնք որ անցեալ կիբակի ներկայ եղան «Նոթ չակ մ ո անչուչտ , խնամութեամբ սուլթանական

Սերունդ։» երիտասարդական կազմ ա կեբ սլո ւթեան թուրքերէնին։ Այս քանսփլլի ոճը, որ առաստա -
ան -
բաց մ ան Հանգէսին , անտարակո յս Հոգեկան գէն կա խո ւահ֊ ի.Հ ի մը նման կ՝իԸԷ՜ , կԴՐԷ՜ ,

իադն Հրճուանք մբ զգացին։ Լեզուն Հայրենիք մ ը ն է Տէր - Անգրէ աս եան ի կ՝ի$նէ՛ եւ սակայն չի Հասնիր գետին , պէտք չէ

Համար , աՀա թէ ինչո՛ւ զայն կը կոչէ մայրե­ չփոթել գասական Հին լեզունե րու վարմ ո ւթեան

Իսկապէս կազդուրիչ էբ տեսնել բազմ ութիւնբ Հետ, Աթէնքի եւ Աղեքսանգրիոյ փիլիսոփայական

պա ա ան ի եւ երիտասարդ Հա յեբու եւ Հա յուՀինե– նիք։ Բոլոր այն ժոզովոլբգներուն Համար, որոնք գպրոցներու աւանղութիւն , որ խօսքին կուտայ

բու , որոնցմէ շաաեբ առածին անգամ է ոբ անգամ դա տ ա պա րտ ո ւա& են Ա փիւռքի եւ կ՚ապրին ա րա ա - երկարութիւն , Նաւալականութիւն եւ Հորիզոն ՚

կ՚արձանագրուէին Հայկական միութեան մրէ սաՀմանի մէջ, վարդապետութիւն մ րն է այս, որ առանց պղտորելու անոր իմաստը, ճ իչգ ինչպէս

Հյն ո րՀաւո րութեան արժանի Էին նախաձեռ - ճիշգ է : ալիք մը կը ստանայ օրօր ուն գիօ՜երու ընդարձա­

նոզները , Հ՛ 3 * Գ * <ձՐաֆֆի»ի մեր խանդավառ Լեզուն գործիք մ ը ն է նոյնպէս, ի սպաս ար - կութիւն , լա յնութիւն եւ շառաւիղ առանց խա­

տզաքր , որոնք տարիներու ընթացքին մ ա բ դո ւահ՜ ուեստ ին , գիտութեան եւ քա ո ա քա կր թ ո ւթ ե ան , թարելու իր երկրաչափական ձեւը։ Բայց էտան,

ու թրծուած գաղափարական Ո*֊ կաբգապաՀական բա յց գա յն դո րծ ած ե լո լ ձեւն է որ տարակա րծու - 7 ււ լ ս ո յ քանսփլլի ոճին թշնամութեամբ՝ երբ վեր­

թերմիկ մթնոլորտի մբ մէջ, յաջողած էին իրենց թիլններ կը Ատեղծէ ։ Ե*– Տէր - Աֆգբէասեան , այդ ջերը սկսաւ քտչՀալերել կարճ պարբերութիւնը ,

այս նոր ձեռնարկին Լ ո ֊ ֊ ր ջ Համախմբել երկսեռ գոբծիքբ բռնելու իր ին քնա՛տ պո ւթե ամ բ վէճ ի մ էջ կարհ-ես անտես կ՝առնէր գասական պճղնաւոր ո-

պատանեկութիւն մը, ^՚^՚ՂէԿքԼ Րս ո սերունդին ։ է ուրիշներու Հետ : Գրաբարի եւ աշխարՀաբաբի ճին գեղեցկութիւնը, սակայն թագոլՀիի մբ սր–

Ու՜րեմն «Ոաֆֆի»ն , երէկուան մեր տնկաբա– պա յքաբ ին մ էջ՝ կան գնեց ալ ա շխա րՀ ա բա րեաննե - լացիկ Հասակին վրայ՝ մինչեւ ծ՜ունկերը կարճ

նբ , Հասակ նետած է աբգէն , գաբձած է <ա փա - բու կոզքին , աշխարՀաբաբի յազթանակէն վերջ /լտբուաձ– պատմուճակն մը վայել է թէ պճեղներն

Հաս , ու այսօր Համարձակութիւնը կ՚ունենայ ա- կբ Հակի գր ա բա ր ե անն ե բ ո ւ ն կողմը , բա յց Հետեւ­ ի վար իջնող նախոբդաձեւ բեՀեռեայ զառքաշ մը,

ռա^նո բդողի գ ե ր կատարելու՝ ստանձնելովդ էրմ է եալ վեր ապաՀ ոլթեամ բ է Մեր արգի ա շխա րՀ ա բա­ որ կարմիր բոցի ալիքի֊ մր նման տակաւին կը Հե–

անմիջապէս վերջ եկող, նոյնիսկ իրեն Հ ա ս ա կա - րը , գրական լեզու դառնալէ վերջ , " կ" ե ր է աբ­ տեւի թադուՀիին քայլերուն , դետնին վրայէն :

կից սերունգին գաղափարական գա ս տ ի աը ա կո ւ - գէն կրել ա յն յարձակում ը , զո ը ինք ժ ամ ան ա կին ին չ որ ալ ըսուի , կարճ ն ա խ ադա ս ո ւթ ի ւնն ե ր բ կբ

թեան պատասխանատու ղ ոը ծ ր: փորձեց գրաբարին գէմ , ա յ ս անդամ ռամ կօրէն մատնեն աղքատութիւն , զգացման եւ մտածման

Իրենց գոբծուն է ութեան ծրագիր բ պարզող լեզուն է որ կբ ծեծէ մեբ արդի գրական լեզուին կարճութիւն։ Հ^ունչբ կարճ, լանջքը նեղ մարդու

մեր ե ր ի տ ա ս ա բ գ ընկերը շատ պարզ ու բոլոըին գուռնեբը ։ Պէ^աք է բանալ դուռնե ր բ ռամ կօրէն տպա*,ո բութիւն կը թողուն ան պա յմ ան ; .

Հասկնա լ ի ոճով մբ բացատրեց ա յն բ ա ր գ աշխա­ լեզուին առջեւ , ո՛ է 1 ^ԷՐ. պատասխանէ Ե տան , ԱյսոլՀ անղեբձ դժուար է սորվիլ երկարաձիգ

տանքը , զոր ինք եւ իր ընկերները կոչուած են ոբ , ընդՀակառակն , աւելի եւս կը բարձրացնէր պարբերութեանց դո բծած ո ւթեան ձեւե բը : Ե՛– չատ

տանելու՝ Հա յեց ի գաս տիարա կութ իւն տալու Հա­ ամբաբտակնեբբ ել կ՛ամբացնէբ պատնէշնեբբ ։ Ա– են այդ ձեւեր ը ։ Աեր մէջ, Արմէն Ամուր իւրա յա­

մար նոր սերունգին ; ւելի եւս գրականացնել լեզուն , բայց երբեք չռամ– տուկ ձեւ մը ունէր երկարաձիգ պարբերութիւն -

Միակ բառի մբ մէջ կաբելի է ամփոփել նպա­ կացնել, այս է իր քաղաքա կանո ւթիւնբ ։ Այս

մ տ ա Հ ո գ ո ւթ ի ւն բ կը ծագի լե զո ւա կան Հա յ բեն աս ի ֊ ներ շինելու , ոըոՎենանՆնեըը սովորութիւն է

տակը , որուն կը ձգտին մեբ եր իտասաբգ ընկեը - րութեան իր վախէն , որ կբ թելադրէ սլա շա պ ա - ,րնդՀ անբաապէս նետել պարբերութեան Վ^Ր^Է՛^1

նեըը* ԱզգապաՀ պանում ։ նել մայրենիքը խորթ տարրերու ասպատակու - նախադասութեան սկիզբը, շատ քիչ անդամ ա–

Հա յ ը Հայ պաՀել այս Համայնակուլ ովկիանո– թեան դէմ , ինչպէս զինուոբը կբ պաշտպանէ Հայ– ռաջին նախադասութեան սկիզբը ։ Արգ , Արմէն

սին մէջ% Թոյլ չտալ որ սերունգը այլասերի , ձուլ­ բենիքին սաՀմ անները օտար ոտնձգութեանց գէմ ։ Ամ ուր քանի մը նախադասութիւն իրար Հ ի լսած

ուի , լուծուի եւ անՀետ կոբսուի ; Անցեալի պատ - Լեզուն գրականացնելու իր ճիգը կը կայանայ ժամ անա կ , կիսաւարտ նախադասութեան մ ո մ էջ
բառագիտական
մ ութիւն ը մ էկէ աւելի ցաւալի գէպքեբ արձանա­ եւ քերականական աշխատանք - կբ նետէ բ նոր նախադասութիւն մը՝ բնգՀ ան բա -

գ ր ա ծ է այս ուղ ղո ւթե ամբ , ամէնէն սոսկալին ու նեբու մէջ, արդի լեզուին մէջ նետել Հին բառեր պէս Որովհետեւ ով , այսպէս ստեղծելով ընդելոյզ

զանգուածա յինը՝ Եվրոպայի սրտին վրա յ իոկ (Լե– որ մ ոռցուած են Լդրաբաբ ին բառամ թերքի ժա­ ոճի ձեւ մ բ ։ Աեր լեզուն ընդունակ է տալու ինք­
ինքնաբաւ
Հ ա ս ա ան ) : ռ ա ն գ ո վ Հարստացնել Հ ա յեր էն բ՝ զա յն օրէնքներբ նա տ պո ւթ ե ան ց եւ նր բո ւթե անց նմ ան նորօրինակ
Համ ար
Ինքնապաշտպանութեան բնազգն է ոբ ի յայտ դարձնելու աստիճանդ , քերականական ձեւեր, կբ բալէ որ ԳՐոզը արուեստագէտի չնորՀք

եկած է միշտ ցեղին մէջ, ամէն անգամ երբ վբ - պարզացնել՝ լեզուն մ ատչելի դարձնելու ունենա յ և ծանօթութիւն Հայերէն լեզուին գազտ–

տանգ մբ ս պ առնացա ծ է անոր գոյութեան ։ Այգ ժոզովուբդին։ նիքնեբուն ։ Ու՜րեմն , Տէր - Անդր է ա ս եանի տեսա -

բնազդին , մ անաւանգ ազգապաՀպանմ ան Համ ար կէտին Հակառակ , ցանկալի կբ Հ ամ ա ր իմ ոչ թէ

Հասկնալի է , ոբ Եաան , երբ կ՚աշխատի ռամ­ պարզացնել քե բ ա կան ա կան օրէնքները , այլ ընդ­

յա յտնաըեը ա ած գ ե ր ա գ ո յն ճիգին շնորՀ իւ է որ կօրէն ին դէմ պաշտպանել արգի գրական լեզուն , Հակառակն մեր լե ղ ււ ւին տալ ար տա յա յտ ութեանց

՚ յ " 9 /ատս ու.թեան էջեըր ա բձանագբած են կը վախնայ ոբ լեզուն շատ կը Հեռացնէ ժողո - այնպիսի բարդութիւն մը ոբ յորձանք ստեզծէ ,

կեզէն դրուագներ , Հ ին Հ ին գա ր ե բ էն մ ինչեւ մեր վուըղէն ։ Ա*- պարզութեան կամ պայծառս ւթե ան Հանգոյցներ շինէ, Հիւսքեր եւ Հէնքեր , մտածման

օրերբ ։ Հայկ նաՀապետի դիւցաղնավէպէն սկսեալ իր քաղաքականութեամբ, կ՚ընդգրկէ երկու ուղ­ խճանկարներ եւ զգացման խազեր։

մինչեւ Վ աբգան Ա ամ իկոնեան , մին չեւ Անգբա - ղութիւն առանց մտաՀոգութիւն ցոյց տալու ա-

նիկգ Գէ ո ՐԳ Զավուշ ու Աոլբատ մեբ պատմութիլ– նոնց Հ ա կաս ո ւթեան մասին ։ Բառագիտական տե­ Տէր - Անգբէասեան , իբրեւ ախոյեան Հայ-լե–

նբ բռնակալութեան գէմ ազատ ամ ա բ ան ե բ ո ւ ել սակէտով գրաբարին բա ր եկա մ , քերականական զուի՝ գրաբարի յորձանքին մէ^ լողալու իր վար -

Հեբոսամ արաներու շ զ թաա յ/աւորում մ ր եղւ ծ է ։ տեսակէտով՝ գրաբարին թշնամի։ Բայց պէտք է ժութեամ բ , եթէ չզբաղեցաւ ոճագիտու թեամ բ ,
ութիւն ը պէտք
Ա յ դ պատմ է սորվեցնել ու իւ ո ււ ա ո վ ա ն ի յ , որ լեզունե բու վ։ ա ո ք ր չի կա յանաբ պատճառն այն էր որ էնքզինք նետած էր Հեւա-Ա–

ոէրցնել նոր սերունդին : պառ ա շխատանքնե ր ո ւ մէջ, շուտ գրել, շուտ

Այսօր, երբ աշիսաբՀ պւ ւե բազմէ մը բառամ թե բքի ճո խո ւթեան մ էջ , լ ^ ա յ ւք*Ղոլ՝ ^Ա ՚ թաբդմ անել ( Հ ր ա սլա ր ա կա ղ բ ա կան պաՀան^ :
վիՀեբով լեցուն,
վերջ^ կանգնած ենք անդնդախոր որ բառ ^գողնայ գրաց ի լեզուներէն , վախ չառնէ Գրելու իր այս ս ովոըո ւթիւննեբէն եւ գիտու­

անծանօթ եւ վտանգաւոր ճամբանեբու առջեւ , ափով ու գոգով՝ առանց կորսնցնելու իր ինքնա - թենէն վերջ յաջորդով թարգմանելու իր եղա -

ինքնապա շտ պան ո ւթե ան բնազգն է դարձեալ որ տպութիւնբ ։ Լեզունե բու մեծութիւնը կը կա յանա յ նակնեբուն ու գիտութեան մասին։

կ՛արթննա յ մեբ եր ի տաս ա ր գ ո ւթեան Հ ոգիին մ էջ : քերականական օրէնքներու ինքնատպո ւթե ան , Շ• ՆԱՐԳՈՒՆՒ

«Ոաֆֆի»ն է որ այսօր կը Հնչեցնէ աՀազանդը եւ բազմ տձեւութեան , նրբութեան ել գեղեցիկ Հէն -

ցոյց կուտայ շիտակ ճամբան է քին մէջ, ^ ^ է ա յ Լ^՚Գոլ– ^Ը Ո Ր մեռած Հր//այ՝ կոր­ ՓԱՓԱՔ
յատուկ
Աորվեցնել ու սիրցնել Հայկական մշակոյթը սնցնելէ վերջ իր քե բա կան ական առանձնա

նհբ սերու նգին : ցբաՀնչուն՝ ԱաՀակի ու Աեսրոպի շունչին ա ա կ իր

Ըսել անոր՝ •յբ երբ (յ ւ ր աւրս մ շուշի ու խաւա– լրութեան գագաթնակէտին Հասած , ժամ տնակի Նոյն քաղաքն Է հայրենի ք-արափնեբին

րի մ Էջ կբ տուտ յտէր՝ մ ենք Հա յաս տան ի խորը Հո լովում ով աշիսարՀ իկ ու բանաւոր լեզու գաբ - ծուարած Ն ո յ ն բակը, նոյն բ-թ-հնին Տատըս

Ոսկեդար ունեցած ենք Հինգերորդ գա բուն : ձած , այսօր թ ո յ լ կուտայ մեղի , առանց օտար բա– շոՆսւքում նստած :

Մեր պատմութիւնը այսօր չաւանդուիբ եւրո­ ռերու օժանդակութեան դիմելու, արտայայտել Սիրով իլիկ Է մանում Մատներով նուրբ

պական դպբոցնեբու դ ա ս ա գ ր ք ե ր ուն մ էջ՝ էք դիպ - ամ ենաբաբգ գա զա փա րն ե րն անդամ ։ ինչո^ լ չսոբ– ու բարակ Հոգերի մէջ անհատնում էլի եր­
գում «ճախարակ»։
ա ա ց ին ե բ ո ւ , $ ա բե լա ց ինեբ ո Լ , Ասորիներու , Տո յ– վիլ գա յն , չգուրգուրալ անոր վրայ՝ իբրեւ ամե­

նեբու , Հռոմ ա յեցինեբոլ կամ Պարսիկներու կող­ նաթանկագին աւանդը որ մեր նախաՀայբեբէն ժա­ Մինչեւ մութն է իջնում ցած,— Լւաւմ ազ -
մուկ - աղաղակ,— քփ>֊ր գործերից ձանձրացած,
քին , սա կա յն , ինչպէս ան մ աՀ քերթ ո զ աՀ ա յբ Ա ո վ - ռ ա ն գ մնացած է մեզի* ինչռւ չպարծենալ անով։ — Քնում մ ե բ սուրբ յարկի տակ :

սէս հյորենացին կ^ըսէ ք յիշատակութեան արժանի Հայ լեզուն , Հայոց պատմութիւնբ, Հայ ար­

բազմ աթիւ քաջութիւնն եր կատարած են մեբ նա - ուեստը , Հայկ . ճարտարապետութիւնը , մէկ խօս­

խաՀայրերը : քս վ Հա յկական մ շակո յ թ ը սորվեցնելով մ է կա եղ • • • Երկինքը միշտ աստղազարդ,— Գիշերները
լուսընկայ ,— Բոցկլտում է մշտավաււ ,— Օջախն
նոր սերունդին , ՀձՐաֆֆիֆն անոր Հոգիին մէջ պի­ իմ հայրենական :

Ա եր պատմ ագիրնեըո նախանձը կը շարժեն տի սրսկէ Հայրենիքի սէ բ ը։Ո ը ովՀետեւ ,թն չ 1լ ար­

շատ մը քաղաքակիրթ ժողովուրդներու։ Բազմա­ ժեն ա յ դ րոլոբբ առանց Հայրենասիրութեան ։ Իսկ ես, անապաստան որբ ,— Աշխարհներում
այս ապակ,— Թրատում է սիրտս բորբ,— կարօ -
թի֊– եւրոպացի գիտնականներ իրենց լեզուներով ՚1ւ ո ր սերունդին սիբտբ պէտք է կապել Հայրենի­ տի ծով մի փափաք :

թարգմանած են եւ ուսումնասիրած մեր պատմիչ­ քին , Հա յա ոտանին Հետ , ա յ լա պէս տարուած աշ ֊

ները , որոնք անգնաՀատե լի ծառա յ ո ւթ իւննե ր մ ա– խատանքբ ապարդիւն կը մնայ։ իտէալ մը պէտք է X

տուցած են մ արգկութեան , լո յ ս սփռելով պատ - Հա յ պատանիին , Հա յ օրիորդին ։ Ա յ դ իտէալբ ան­

մ ութեան անծանօթ մնացած զանազան կէտեբուն կախ եւ ազատ Հայրենիքի գազափաբն է։ ԵՐԵԿՈՅ

վրայ։ խորենացի , Եզիչէ , %աղար ֆարպեցի, կո­ Մ եր Հա յրեր քւ , անկախ Հա յբենիքէ ղրկուած ,

րիւն , Եզնիկ , Փաւստոս Բիւղանգ , Ատեփան - գարերով ՀՀէս՛խ Հայաստան , վա՛խ Հայաստան՝^ Դ-ասհրից յետոյ ,— Ամէն երեկոյ ,— Նստում
եմ մենակ ,— ընկուզենու տակ :
նոս 0բբէլեան , Աաեփաննոս Աիւնեցի , Աովսէս ե բդեց ին բռն ակա լութեան տակ։ Մեր պ անգո է խա­

կագ ան կատուաց ի , ք&ովմ աս Ա եծոփեցի , ՏովՀ ան– ներ բ վղուրպէթ^ի մէջ եկող զացող ծիծեռնակին

նէս կաթողիկոս , Ամբաա սպարապետ , Հեթում կամ կռունկին կը գիմ է ին <ձիս ա պբ ի կ% մ ը ոլզելու Դէմըս լ ե ո ն ե ր ի , – Պարն է հ ա յ ր ե ն ի , – Կա -
տարնհբն անհաս,— Միգում ծրարուած :
պատմիչ , Կիրակոս Գանձակեց ի , Ա ատթէոս Ո ւո - Համար « Հ /// յ ր են ի կտուրի էն կամ Հա յա սա ան աշ -

Հա յեց ի ու մ ին չեւ Առաքել Գաւբ իժեց ի մեր բո լո ր խար Հէն ։ Այնտեղ, ներքե ւ ւ ւ ւ մ , - Գետակն է հ հ ւ ո ւ մ , –
Գոո, որոտներով ,— Լցնում սար ու ձոր :
անուանի ու անանուն պատմագիրներ բ Հայոց */> ր–

բականութեան եւ Ա շակո յ թ ի ռաՀվիբաներն են ե– Մ ենք ալ ա յ ս օտար աստղե բուն տակ , մ ի շտ

դ ա ծ անցեալին մէջ*. պէտք է մեբ ա չքեր բ յառենք Հեռաւոր Հ ա յրենի - Գիմացի սարից ,— Դէպ գիւղ են գալիս ,—1
Հօտաղ , գառնարած ,— իրարով անցած :
քին, յաւիտենական Արարատին՝ ոբպէսղի չկոբ -
Լսւում է մեղմիկ,— կանչբ զանգերի,— Խպ1–
Երբ օտաբնե բբ ուսումնասիրած են ղանոն ք եւ սբնցնենք մեր Հաւատքբ Հայաստանի Համար եւ ձորերի մէջ ,— Ղօղանջում անվերջ :
դնաՀատած պիտի
չճանչնայ , ք՚նչո ւ մեբ նոր սեըունղը մեր իս ան գա վառ յ ո յ ս ը մայր Հողին վերադառնա­
նոնցմով ա–
մեր այս փառքերս եւ էՀպարտանայ լու երջանիկ օր մը; • • • Մինչ թեւատարած,— Մութն իջնում է

։ Յաջողութիւն եւ յարատեւութիւն «(յոր Աե - ցած ,— Լոլո, ու աննշմա՜ր ,—Պարուրում աշխարհ :
, իր Հայրենասիրական
Ա եր լեզուն , մ եծասքան չ ու ոս կեղին իկ , ի՜նչ բունդ - Րաֆֆի^ին Համար։ շնոր - Գիլզում ամէն տեղ,— Նոյն աղմուկն անմեղ,
գոՀաբներ
ու մինչեւ արտադրած է Ոսկեդարէն Միջին գար Հաւոբելի ձեռնարկին — Պարզ, հովուերգական,- Ջերմ կանչեր այն -

մե,ր օրերը։ Հարուս՛տ , ճկուն ու քաղ– ՀՐԱՆՏ - ԱԱՄՈ1ՎԼ քան : ԳՈՐԵՍ.1»

Fonds A.R.A.M