Page 63 - ARM_19-1945_02

ւ տ բ տ ւ ա տ տ Օ Վ յ օ ւ ա ա ծ ւ տ Թ տ ւ ւ Ը ւ Տ ատ ը ս բ ՝ օ բ ը ՎԵՐՋԻՆ ԺԱՄ

Տ.Օ.Տ., 376.3Տ6 . ԽՈՐՀՐԴԱԿՑԱԿԱՆ ԺՈ%ՈՎԻՆ
ՕհտշէշսիԲաթոշէտւՄՏ ւ ՏՇ9. ա Տ Տ ծ & ա Վ ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՆԻՍՏԸ

1 7 , ծ ա Օտւտտտաք - Բ ձ & 1 Տ ( 1 3 6 )
7 & : 0 0 8 . 15-70 - 0. 0. Բ. Բ*ա 1 6 7 8 - 6 3

յ շ ս ^ ւ 1 7 51տս 194 Հ ի ն գ շ ա բ թ ի 17 Մ ա յ ի ս ա– ՏԸ Կ0Լ ԿԸ ՓԱՌԱԲԱՆԷ ՄեՄ ՅՍՂԹ1ՌԱԿԸ

որՀրգակցական Ժռգովյլ Լադ֊ժփմեայ խռք ՜
երեք­
Ժ Զ ՛ Տ Ա Ր Ի - 16տ ձոո66 8°4404–1«բ–շՐ$աս թ ի ւ 33 Խմբագիր՛ Շ– ՄԻՍԱՔԵԱս Գին՝ 3 Ֆր Հըրգարան) պատմական նիստ մը գումարեց

շաբթի օր, Լիւքս էն պո ւ բկի պալատին մէջ, փառա­

բանելու Համար մեծ յաղթանակը։ Աննախընթաց

ՄԵՐ ԽՕՍՔԸ ԵՐՈՒԱՆԴ ՏԷՐ-ԱՆԴՐԷԱՍեԱՆԻ եւ խանդավառ ցոյց մըն էր որ կատարուեցաւ, ի
ԿԵԱՆՔՆ ՈԻ ԳՈՐԾԸ ներկայութեան
ՆՈՐ ՕՐԽՐ ՆՈՐ ՈՒԺԵՐ կան եւ ուրիշ անգլիական , ամերիկեան , ռուսա­
րուն ։ Ամբո ղջ
դաշնակից ազդեր ու պատուիրակնե­

ժ ո ղո վա ս ր աՀը եւ պալատը զարդար­

ԿԵԱՆԲԸ Ծնաձ Պարտիզակ \ 865ին : Ուր իր ուած էին Ա իացեալ Ազգերու դրօշներով։ Երբ զօր *

քստմնելի Աշխա֊ըՀսւմաբտը իբաւբ խառնելո՜վ. նախնական կր թութ իւնր։ Ուսուցիչ 1 8 6 2 ^ ^ սկրս– աըկօլ ներս մտաւ , խանդավառ ցոյցեր կատաբ -

Ժողովուրդներն։ ո է. ռազմիկները , մանաւանգ երի֊ եալ, Պարտիզակէն իզմիթ, Արմ ալէն Պ՜լիս, դա­ ուեցան : Հանրապետական պաՀաէլնեբ^ը Բաբեւի կե­

ա անարգութ՜իւնը , սրեց անհամար րազմ ութեանց սաւանդելով Հայերէն եւ իմաստասիրութիւն : ցած էին եւ. առժամեայ կառավարութեան ներկա­

միտքն ու, աշքըՀ ՛Նախ աշխատակից , յետոյ խմբագիր Պոլս ո յ պար­ յացուցի չյը բուռն ծափերով ընգունուեցաւ ժողո–

Մ իլիոննեի ընգՀ արեցան ռա զ մ ա գա շա ին վրայ , բերականներուն եւ իժեր թե րուն ,— Ը ն ա ա ն ի ք (Ա . վասրաՀին մէջ։ Իր ճառը մեծ մասով պատմական

ճակատէ ճակատ կամ զինա րուեստի անիծեալ Գարամաճեան) , Երկրագունդ Տէմիրճիպաշ - Կք ունէր եւ երբ վեբջաառցաւ , ՝ւմ բողջ

գժոիսքներուն մէջ։ Մ ի լի ոննե ր թրծուեցան արեան եան), Փ ո ւ ն ջ (Ալաճաճեան) , Ա ր ե ւ ե լ ք , Մ ա ս ի ս , ո ր աՀ ր «Մարսէյեէզ»ը թնդացուց յոանկայս ։ Զօ­

ճապաղիքներու մէջ եւ եղրա յրաց ան անասելի Բ ի ւ գ ա ն դ ի ո ն , Ծ ա ղ ի կ , Մ ա ն գ ո ւ մ է ի է ֆ ք հ ա բ : 1 9 1 8 ^ րավար ր խօսած ատեն, կիներ կուլային իրենց յու­

տառապանքներ ով ւ Ու՜րիշ միլիոններու Հողին վա­ զինադադարին Հրատարակեց ՚ Ա ո ր կ ե ա ն ք օրաթեր– ղում էն եւ ուրախութենէն ։ իր վերջաբանին մէջ ,

ռեցաւ գաղանա յին ատ ե լո ւթե ամ ր : > թր* Յետոյ արտասաՀման , ուսուցիչ Գպրոցասէա ար Կօլ մասնաւո րապէս շեշտեց *

Ե*֊ անՀ ամար բազմ ութ իւննե ր , մեծ մասով րի Պալրաններէն մինչեւ 0)րանսա , աշխատակից «Պատերազմին վախճանը վերջ մը չէ Չոր­
կարտ–
անկար եւ անտէր կիներու եւ մանուկներու խուճա­ Հայերէն թերթերու՝ Ց ա ո ա ջ , Ա ղ ա տ Խ օ ս ք , Հ ա յ ր ե ­ րորդ Հանրապետութեան Համ ար , այլ մ եկնակէտ

ւաններ , երկինքր վար առին Հալածանքի , անզօր ն ի ք , Ա ր ա ղ ա ծ : Բեղմնաւոր , որքան ի բրեւ ուս ու­ մը։ Ո ֊ ր եմն յառա^ջ , յառա՛ջ աշվսատանքի , միու­

պի եւ րռնագազթի ճամրաներուն վրայ, ՛յ I՛ է (ԷԲ աշակերտներուն մ Էջ կր Հաշուուինք բազ­ թեան , վերանո րոգմ ան աՀ ագին պա ր ա ա կան ո ւ -

կատաղութեամր ։ մաթիւ ծանօթ մ տաւո րականնե ր , Հ* ԱրսԷն ՛Լա­ թեան Համար ։ Թող մեր նոր յաղթանակր ազղա -

իսկ Հիմա որ օդանաւեր ր զբօսական պտոյտ - ՛քի կեան , Ա ուշեղ եպ* Աերոբեան, թ՝ոբդոմ արքեպ* նշանն րլլա յ մեր նոր սլացքին» :

ներ կը կատարեն «եւ յեր կիր խաղաղութիւն» Գուշակեան) , եւ իբրեւ խմբագիր ( Հատ ո բներ կը Զօրավար ր բացատրեց թէ Հհրանսա յի գո յու–

եւ Հրասայլեր բ այլեւս շեն թաւալիր ե ր կաթ եւ կազմեն իր գրած յօդուածներ ր ել գրական վէճե– թիւնն իսկ վտանգուած էր այս պատերազմին մէջ՝.

կրակ տեղալու Համար , մարդիկ ՀետզՀետէ 1լամ– Րը) է նոյնքան իբրեւ թարգմանիչ Լիր թարգմանու­ « Գերմ անիան , մ ինչեւ մ ո լե ռան դո ւթե ան

փոփուին ; Անշուշտ ողբալով մարդկային խելա - թդ ի ւնն ե ր ո ւն շարքը մատենա ց ո յց ով , յաջորդով^ Հ Հ աս ցն ելով իր տ ի ր ա պետ ո ւթեան երազր , ա յնպէս

գարութեան խորութիւնը ; Ի բրեւ ծածկանուն՝ ստորագրած է գլխաւո բա­ կա ր գա գրած էր որ նիւթապէս , քաղաքականապէս

վ աիաի փոՐ^էբ Լ\ափեէ ա յգ խ ո ր ո ւթ ի ւն ը րաբ կտան Լիր անուան սկզբնատառերով՝) , Տա - եւ բաբո յապէս պա յքարը դաոնա ր ամ բող^ական ՝.
Համար,
առանց գլխու պտոյտի, ինչպէս եթէ անդունդին բազ Լյատկապէս քերականական դասերու Ուրեմն անՀ բաժեշտ էր որ յաղթանա կր դաոնար

ափը կեցած ԸԱաՐ ** է Յ ա ռ ա ջ ի մէչ) , եւ ԱՀուր ամ ազգ : ամ բողֆական ։ Ե*– ա յդպէս ալ եղաւ ։ Գերմ անիան

րայց, թ՚նչ օգուտ ողբուկոծ Էն է Ւ ր յոբելեանը տօնուեցաւ \935ին ։ բոլորովին կործանած է իբրեւ պետութիւն , իբրեւ

կեանքս իր անողոք պաՀ ան ջն եբն ունի ինչպէս Այս տարի, իր ութսունամեակին առթիւ, իբ­ ուժ, իբրեւ վարդապետութիւն : Անգամ մր եւս

անՀ ատին, նոյնպէս մարդկութեան Համար Հ Ան­ րեւ մ եծա րանքի արտա յա յա ութ իւն՝ Հ րատարակե– Հաստատուեցաւ թէ ժողովուրդի մ ր Համ ար , որ -

արգէն ձեռն ա ր կո լած է շինարար աշխատանքին , ցի Ա ր ծ ա թ ա գ ի ր ք մը, որուն իրենց մ ասնակցու– քան ալ վճռական ըլէայ եւ Հզօր , ուր ի շներուն ՚Վը–

այստեղ եւ ամէն տեղէ թիւնր բերին Հայ մ տաւո րականնե ր , գրողներ , իբ րա յ տիբապետե լու մ ո լեդին տենչբ կրնայ աւելի

Ն՚ւբԷն լա ր ուած , շոգեպինդ , մեքենական ճիգ, աշակերտները եւ իր ընթերցողները : Ա յ դ գի՛րքին կամ պակաս փայլուն , աւելի կամ պակաս երկա -

Վէրքերը բուժելու , ա ն ս աՀ մ ան աւերներ գար մ ա I յառաջաբանէն •—- րատեւ յ ա ջողո ւթ ի ւնն ե ր կոբզել , բայց վախճանը

նե լու , ամ բող^ երկիրներ եւ պեաութիւննե ր կազ– «Տարիներու այս պատկառելի բեռը ոչէսչ փլուզում է : . • . 3)րանսան իր ղոյութիւնն էր որ

մ ակերպելու , վերակազմ ելու Համ ար ։ պակսեցուցած է խօսելու կամ գրելու իր եռան - վտանգի ենթարկեց ա յս պատերազմ ին մ էջ , իբրեւ

՛հեռ աւելի ծանրակշիռ , Հրատապ Հարցեր , գէն, այնքան որ եռանդ եւ Երուանգ Հոմանիշ ազգ , մինչեւ իր գաւակներէն իւրաքանչիւրին փի–

Դաշնակիցներ ր շաՀեցան յաղթանակը , բայց աՀա դարձած են զինք ճանչցողնեբուն Համար , տա­ ո ի քա կան եւ բարոյական ճակատագիր ր, բայց շա–

Մ • ՆաՀանգնեբու արտաքին գործերու փոխ - նա­ կաւին կր գրէ* ւ տակաւին կը թարգմ անէ* ^ ա յ Հեցաւ խաղր։ 3)բանսայի Հողին վրայ էր որ նախ

խարարն է որ կր կբ խոստովանի թէ առ նուաղն գրական ընտանիքին այս նաՀապետր , միշտ աշ - կնքուեցաւ թշնամ ի ին յաղթանա կր , $) րանսա յի

երեսուն Հ ո զա յին խնդիրներ լուծմ ան կը սպասեն , խոյժ , միշտ երիտասաբգԼ*) ։ Ո^վ է պարդեւեր ի– Հողին վրա յ էբ որ յետո յ վճռուեցաւ անոր պար -

միայն Եվրոպայի մէջ*** րեն այս մշտանորոգ երիտասարդութիւնը , Պար­ տութիւնր ։ քաղաքական տեսակէտով, պէտք էբ

տիզակ ՝ պարիկներ ու գի0 ւզն արդեօք , իբ ծաղիկ­ որ Ֆրանսան գետին փռուէր , ոբպէսզի կաբելի ըլ­

Թողո՛ւնք «բարձր քաղաքականութեան» վե - ներս ւ մ ո դա կան բոյրով եւ աղբիւրն եր ո լ յաւիտե­ լար իրականացնել Գերմանիոյ զարՀուրելի ծրա -

րաբերեալ նիւթեր ր , քննելու Համար խնդիր մր որ նական ջրվէ<եով, թէ Հայ լեզուն՝ իբ յաւերժալոյս գիրը՛, Եվրոպան վերածել կայսրութեան մը,

սերտ կապ ունի մեր ամենօրեայ կեանքին Հետ։ իմաստութեան գաղտնիքով : Ջեմ գիտեր , բայց կազմուած տէրերէ եւ ստրուկներէ ։ իսկապէս ալ,

Ա ւր ո պան Հիմնովին փսխուեցաւ եւ դեռ պիտի գիտեմ որ երկու սէր ունի Եր - Տէր Ան դրէ աս ե ան , անգամ մր որ Փարիզր գրաւուեցաւ, Իտալիան եւ

փո խո լի ։ *Լ/ոբ օրեր , նոր ուժեր , նոր Հեռանկար ։ սէր իր գիւղին՝ ք՝իւթանիոյ ծովուն ա յս յաւեր– Ապանիան վճռապէս կ՚իյնային ապականութեան

Որքան ալ փոքր Րլլա յ մ եր Համրանքր , ա յս ժաՀարսին, եւ մէկ ալ Հայ լեզուին՝ Հայաստան - շրջագծին մ՛էջ։ Պալքաններր խաԳազիկ դարձած

կամ ա յն երկրամ ասին վրա յ , պիտի ազդուինք եայց լեռնաշխարՀի յուշկապարիկներու բա բբա - էին թշնամ ի ին ձեռքր եւ կարելի կր դառնար քհու–

րնդՀանուբ ալեկոծութեան յորձանքներէն ։ Պիտի ռին ։ ԵԼ աւանդութի՛ւն է , ո՛վ որ սիրել գի տ 5՜ ք ն սիան կործանելու փոր֊^ը * * *

քշուինք իբրեւ տաշեղ կամ խարխուլ , Փբասոյզ ր ի ւո ա ս արզ կը մնայ ; ՈԶ ԱՈՒՏԸ , ՈՉ ԲՌՆՈՒԹԻՒՆԸ •• •

նաւակ : Ու քանի որ սիրոյ մասին է խօսքը^ կհուզեմ Ոչ զինուորական դժբախտութիւն ր , ոչ մեր

Ուրեմն , անՀբաժեշտ է որ պաՀենք, սրենք մեր վկայել, այստեղ, թէ սէրր մի է զօրութեամբ , պետական Հաստատութեանց սնան կութ իւնր , ո շ

արթնութիւնր, արժեցնելու Համար մեր ինքնա - բայց երկու՝ բնութեամբ։ Այսինքն թէ սիրելու սուտը , ոչ ալ բռնութիւնր չկրցան լռութեան դա­

պաշտպանութեան պաՀան^նեբր ։ Համար պէտք է եւ սիրոլիլ; տապարտել ազգային բնազգր կամ մեր ժողովուր­

. Մ եղի Հ ամ ար ոչ մ իա յն պերճանք է , ա յլեւ դր շեղեցնել իր յաւիտենական կոչում էն ։ \ 9 3 9

կորուստ՝ ^ձքեղ մեկուսացում ր» % Պարտաւոր ենք Ես ուզեցի, վկայութեանց ներկայ Հատորով, Աեպտ . Յէն իսկ մենք քաշեցինք սուրր , մինակ՝

ուշադբութեամբ Հետեւիլ իւրաքանչիւր միջավայ­ Հրապարակաւ յայտնել Եր* Տէ ր-Անդրէաս եան ի Անգլիո յ Հ ետ , պա շտ պան ե լո լ Հ ամ ար բռնաբար -

րի անցուդարձին , գտնելու Հ ամ ար մեր ճամ բան , թէ կր սիրենք զինք Հայ լեզուին իր պաշտամուն­ ուած իբաւո ւնքր Լե Հ ա ս տ ան ի մ էջ ։ Ա* ենք գիտէ ինք

րնդՀանուբ քաոսին մէջ ։ քին մէջ, Հայկազեան բարբառին բերած իր քրմա­

Այո Հ ի մնա կան մ տ աՀ ոգո ւթիւն ր կր պաՀանջէ կան սպասաւորութեան մէջ, Հայրենիքին մասին կի իրաւունք Համ ար ելով յոբելեարին՝ մնացեալը

ոչ միայն ներելին ամուր , առողջ եւ ծաւալուն կապ֊ բանաձեւած իր փիլիսոփայութեան մէջ։ մտաւորա­ յ ա տ կա ց ո ւց ի իր գո րծե բուն Հ բատ արա կո ւթեան ,
Հեռու :
մ ակերպութիւն , ա յլեւ սերտ կապ ՝ մ իջա վ ա յրի Գրեցի իրեն, Լիոն ուր կր բնակի՝ առաջին Հրատարակութիւնն եղաւ Ա ր ծ ա թ ա գ ի ր ք ր ,

գործօն, կենդանի ուժերուն Հետ՝. Ոչ միայն Հա­ կան իր մ եծ ու փոքր եղրա յ ր ա կի ցն ե ր էն որպէսզի ( որմ է եւ իւրաքանչիւր նոր Հ րատարակութենէ

ւատք եւ աշխատանք մեր Հայրենիքին վերածնոլ - ինչոռվ կրնանք օգտակար ըԱալ,

թեան եւ ընդարձակման Համար , լաւագոյն Հե ֊ մ ենք ալ ո ւր ա խ ան ան ք՝ Հաղորդակից մնա լով իր 2 0 0 օ րին ակ՝ Հ եղին ակի իրաւունք) որուն Հասո յ -

ռան կարն ե ր ո վ , ա յլեւ անմիջա կան գործունէու - սիրոյն: թով ՀետզՀետէ Հատոր առ Հատոր լո յս պիտի

թիւն Հոն ուր կր գտնուինք ։ Պատասխանեց թէ շրջապատուած իր աշխա - տեսնեն վաստակաւոր Հ այեբէնագէտին բոլոր գոր–

Միայն այսօր չէ որ կր յիշեցնենք այս տար­ տասէր զաւակներով պէտք չունի որ եւ է օժան­ ձերը։ V

րական պարտականութիւնը : դակութեան % Գի*֊ղառիի Հ պա բա ո ւթ ի՝ ւնն էր որ կր Ա ր ծ ա ր - ա գ ի ր ք ր աղու՛որ ապացոյց մրն է թէ

ՏասնրՀինգ տարի անրնդՀաա , այս թերթը ա– խօսէր։ ԼԹերեւս դուք ալ ծանօթ էք գիւղացիներու նո ր աՀ ա ս մ տ աւո րականնե ր ը գիտեն պատուել եւ

Հազանգ Հնչեցուցած է ) մասնաւո րապէս ասպարէզ Հպարտութեան , բայց գիտէիք, ուրկէ՞ կը բխի մեծարել երէց մ տաւո ր ականները , պահպանել եւ

Հրաւիրելով երիտասարդութիւնդ : Ոբաէսզի գի - այդ Հպարտութիւնր * քաղքցին իր ունեցածը կը տարածել հ իներուն մ ա ա ւո ր ա կան ժառանգս ւթ ի ւ–

տ ա կց օ ր էն , գո րծքով գրաւէ նօս բացած , ամ ա յա­ ստանայ մարդոց ձ եռքէն , իսկ գիւղացին՝ Աստու­ նր։ Միեւնոյն ատեն՝ կարգախօս մըն է թէ պէտք

զած դիբքերր , ապաՀ ովելու Համ ար Հ ա յբենի ժա– ծոյ ձ եռքէն) : Ե՛– Եր՛ Տէբ-Անդբէասեան կր մեր֊ չէ թողուլ որ ձեռագիր մնան Լու կորսուին) մեր

ռանդութիւնր ։ ժէր ինչ որ կուաայ մարդկային ձեռքը։ մ տաւո բտկան ժ ա ո անգո ւթիւններըԼ**)։

Ե՛– ծան բացած ենք անմ իջա կան պաՀանջի մ բ Գիւղացի՝ ես ալ, գիլոացիճ ծնունդով, գիւ ֊ ԼՏտջորդով Եր ՚ Տ է ր-Անդրէաս եան ի (Հրատա­

վրա յ , սերտ յարաբերութիւն տեղական ա յն գացի՝ աշխաբՀաՀայեացքով, խորՀեցայ որ կըբ՜ րակուած կամ Հ րատարակելի գո րծե բուն ցանկը

Հոսանքներուն եւ տարրերուն Հետ որ կրնան դեր նանք մեր սէրր ա Բ տ ա յ ա յ ա ե լ տարբեր ձեւով, եւ րնդՀանուբ վերլուծում մը) ։

կատարել, ուղղակի կամ անուղղակի , մեր ճակա­ ձեռնարկելով իր դոբծերուն Հրատարակութեան» : Շ. ՆԱՐԳՈՒՆԻ

տագրի բարւոքման Հ ամ ար : Գէզերով ձեռագիր ունի Հրատարակելի : ք&օ - ( * * ) Ա յ ս ա ւ ւ թ ի ս , հ ր ա ւ է ր կ ՚ ո ւ ղ ղ ե մ ր Ա լ ո բ ա–

Նոր ուժեր , նոր թափ ։ Առանց քրոէո գետնէն սեցայ ընկերներուս Հետ , որոնք տրամադբութեա– նոնց՝ ո ր կը յ ա ր գ ե ն Եր– Տ է ր - Ա ն դ բ է ա ս հ ա ն ի յ ի շ ա –

կտրելու եւ ամուլ մարզանքներ փորձելու՛. ՝Ւ* ի չ մբ նրս տակ գրին 65.000 ֆրանք։ 3 0 Հազարը Հեղինա–

լրջութիւն , շատ մրն ալ սրատեսութիւն ՚. տակը , որպէսգի գնեն եւ սպաոեն Արձաթագիբքը,

Անշուշտ որոշ Քայէեր առնուած են. ( * ) Եթ՛է սաւ&տն չ տ ա ն է ր գ ի ն ք , թ ֊ ե ր ե ս ւ ււեռ որուն հասոյթով պիտի տպագրուին յոբելեարին
երկար ապրէր, աււանց դադբելու նոյնիսկ աշ -
խաաելէ, ստեղծագործելէ ե ւ թարգմանելէ, - միւս գործերը։ Ստանալու համար դիմել ինձ՝
ա յ ն ք ա ն ա շ խ ո յ ժ է ր եւ. պ ա յ ծ ա ռ ա մ ի տ ։
Այդ մասին է որ պիտի խօսինք ՀետզՀետէ , ա– Յառածէ հ ա ս ց է ո վ ։ Արձաթագիրքը (207 է ջ ) ե ր

՚-ելի լայնօրէն ։ վասաոուի 60ֆրանք։

Շ՛

Fonds A.R.A.M