Page 61 - ARM_19-1945_02
P. 61
ւ ւ բ&աւ–& Չ ա ւ ա ա Ւ յ ձ բ ա ա ա ՚ յ ատ տաօբտ ՎԵՐՋԻՆ ԺԱՄ
Րօոճ6 6Ո 1925
11.0.Տ.
Օևէշէշտ-Բէօբճ&աւշ : ՛ՏՕ». ա Տ Տ ծ ճ ե \ Ի 1 ԶԱԻԵՐՈհ ՑԱ%ԹԱՆԱԿԸ
՝Բաղաի ըԱտաւթեաևց մկ
17, &Ա6 Օ ա ս ա ւ . - Ր ձ & 1 Տ ( 1 3 6 )
161. : 0 0 8 . 15-70 - 0. 0. Բ. Բ&ո» 1 6 7 8 - 6 3
օ
8 1 6 ^ 6 ^ 1 16 Ատ.ւ 1 9 4 5 Չ ո ր ե ք շ ա բ թ ի 16 Մ ա յ ի ս ^է՝Րաէէի °բ տեղի ունեցաւ քաղաքապետական .
ընտրութեանց երկրորդ մասը, եւ արդիւնքը եղաւ
Ժ Զ – Տ Ա Ր Ի - 16* ձ ո ո « Տ 8 ° 4403-Նոր շրջան թ ի ւ 32 Խ մ բ ա գ ի ր ՝ Շ . ՄԻՍԱ4*ԵԱ"ե Գին՝ 3 Ֆր նշանակալից յաղթանակ մը ձախակողմ եան Հո ֊
սանքներուն Հա
Համար : Տակաւին պաշտօնապէս
ղորդուած չեն վերնական թիւերբ , բայց ինչ ոբ
Ս՛ԵՐ Խ Օ Ս Ք Ը ԻՐԱՆ ԷԻ ՓԷՀԼԷՎԻ ճշդուած է մ ինչեւ Հիմա , կը Հ աստատէ ա յս պա
րագան : Տառաջիկայ չորս տարիներու բնթացքին ,
Ֆր՛անս այ ի մեծ քազաքներբ ել շատ մբ փոքր քա
ԸՍ՚ԲՈՍՏ ՈԳԻՆ ՏԻՐԱԿԱՆ « իսլամ ԱշխարՀ»ին վե բ աղա բ թ ո ւմ ին նուի - ղաքներ պիտի կառավարուին բնկեբվարականնե -
7՛ ա դա քա պեւո ա կա ն շնա բ ո ւթ ի ւննեբ ը , ոբ վեր բած իր յօդուածին մէջ ( օ ա ւ ւ ա ջ , թ, 1 1 ) , Պ* Փ* բոլ կամ Համայնավարներու կողմէ։ Մօտաւոր
Աանասար կը գրէ* «Ուշագրաւ եղաւ Պարսկաս Հ ա շուով, ձախակողմ եան Հոսանքները շաՀած են
ջացան եբկոլ ա՛նգամ է՛ն , վճռապէս կբ ֊> ա ս ա ա ա և ն տանի պարագան ։ իր ազգայնական ոգին, արդիա քաղաքապետական խոըՀուրդնեբու 77 8 5 առ Հա–
Փբանսայի ՚հէմադբական .Լ\ ակատին յաղթանակը։ կանութեան յարելով Հանդերձ , վերադարձ մը բիւրը։ կարգ մբ վայրերու մէջ բն կեր վար ականնե
ԱլԲԲշ խօսքաԼ , բմ բոսաացման , յեղաւիո խու - փորձեց գէպի իբ իսլամական անցեալը։ Երկիրը րու տեղը անցած են Համայնավարներ ։ Արմատա
թեան ոգբն է ո բ ղբ ւԼւառաւո բ ո լէ ։ էԼս֊՛բո՛ստաց ում կոչուեցաւ իրան, շաՀը՝ ՓէՀլէվի (ՊաՀլաւունի) , կաններն ալ կարգ մը վայրեր կոբսնցուցած են ի
ե՛– յեղազախութէլԱ՝ օտար լուծի, բռնութեան ել ^ ա^ԼԳէԲ Բ Ղ.ո Ր հ-Բ. հ֊Սէէ" սասանեան վեՀ տպետ– շաՀ բնկերվարականնեբու ել Համայնավարներու ։
"աբզացս ան դէմ ; ԱնմաՀ "զէ առանց ո բո լ ժողո ներ ; ձէյ աՀնամ է» է դիւցազներգակ բանաստեղծին՝ Մասնաւո բաւղէս կորուստ ունեցած են աջակողմ ֊
վուրդները պբտի դառնային ոէէւաբէ Հօտ , եթէ ոչ Ֆէ բտովս ի ի Հազա բամ եակբ ազգային տօնի մը եան պաՀ պանո ղականներ բ :
ս սացոլ ոշէյաբ ; Հանգամանքը առաւ» ։ Այս արդիւնքէն կբ Հետեւի թէ Հանրային կար–
Անշուշտ պատմ ութ է ւնը պէտ է գատ է շատ մբ Թոյլ կուտածք որ քանի մը նկատողո ւթ իւննե բ ծիքբ Համաձայն է ոբ կառավարութիւնը աւելի
գէ՚ՂՔ^Բ 1 որոնց ներքին ծալքերը չեն բացուած եւ ճշգումներ ընեմ այս տողերուն մասին ։ վճռական քաղաքականութիւն մը վարէ, ճարտա
տազաւին ։ Հարկ է սպասել Գռբաւլոյն Ատեանէ I . Պարսկաստանի պարագան մասնաւոբա - րագործական մ եծ Հ ա ս տ ա տ ո ւթ ի ւնն ե ր բ աղգա յ -
գատաւէա րութնանց , ԼէէՈՎէս բմ բռնելու Համար պէս ուշագրաւ Հանդամ անք մբ չունի ։ Ամ էն ժո– նացնելոլ եւ պատերազմի ապօրէն շաՀերբ բռնա–
այն եգերական, քստմսելր աղէտը որուն ենթար -- Գովո*֊ԲԳ ) որուն անցեալբ աւելի մխիթարական գրտւելու Համար։ կարծողներ կան թէ *Լ°Բ * աԼՀ
կուեցտւ այս երկէրբ, |^40 ԷՀունէսէն։ կ՚երեւայ քան ներկան , երբ ազգայնական ղարթում Կօլ յառաջի կա յ շարթոլ վ։ ո փոխ ութ ի ւնն եր պիտի
Բայց պատմ ուէէէանէն առաջ, աՀա ժողովուրդը մբ կ՚ունենայ, որ ուրիշ բան չէ բայց եթէ ճիգկատարէ գաՀլիճին մէջ, գոՀացում տալու Համար
ինքն է որ կը դատէ սեւն ու ճերմակը , էբ ձա յն ը մը օտար քաղաքական տիրապետութիւն մ բ այ*՛ պաՀանջին ։ Հաւանական է որ ն ա էսա րա ր ա կան
ամէնէն առաջ տալով անոնց ոբ դիրք ճշդեց ին , կամ ազդեցութիւն մբ թօթափելու եւ երկրին կամ սչ աշտ օնն եր յանձնէ երկու նախկին վա ր չա պե տնե–
ԳԷՈէ֊խ բարձրացուցին ու մաքառեցան , յանուն ժողովուրդին քազաքական , տնտեսական ել քա - րա , Լէօն Պ/ումի, որ Փարիզ վերադարձաւ առջի
ս րկբին ազատագրութեան ։ ղաքակրթական վիճակը բարելաւելու եւ բարձբա– օր եւ էռիո յի , որ կբ ս պա ս ո ւի ա յսօր վագր : Եթէ
Հ ն տրակ ա ն պա յքաբնեբբ գաղտնիքներ ունին սնե լու, ոչ միայն կբ փորձէ վերադարձ մը գէպի Լէօն Պլում ընդունի , թերեւս Համայնավարներն
որոնք պարզ չեն Հասարակ մաՀ կանաց ո ւներո ւն անցեալը, այլեւ կ՚աշխատի վերակենդանացնել ալ աթոռ մը պաՀանջեն , մասնաւորապէս րնգՀ *
Տամար ։ կարգ մը թերթեր շատ կը զբաղին մ ան րա– անցեալը, ոբ ազգայնական զաբթումին նպատակն քարտուզարին՝ Մ որիս Թորէզի Համար ։
մ ասնութիւննե բով եւ նբ բութ իւննե բով, այս կամ է արդէն։ Այս երեւոյթբ ամէն տեղ դիա ելի է, եւ | *## իհերթեբու Հրատարակած տեղեկութեանց
ա յն Հ ո սահքին իրական կացութեամբ ։ նո յնիսկ մեր մէջ*. Բայց շատ երկար պիտի ըլլար Համաձայն, Հ ամ ա յնավա րնե ր բ շաՀած են Աէնի
էԱն գիրը այն Է որ , այդ մ՛ան բամ՛ասն ո ւթիւննե– ա յս մ աս ին գրել մ ան րամ ասնօրէն ։ նաՀ անգին 8 0 քաղաքապետութիւններէն 60հ/ (1935–
բը բան մ բ չեն փոխեր բուն ի բ ա կան ո ւթ են Էն * 2. Ա յն հրկիբբ որուն մ ենք Պ ա ր ս կա ս տ ան ին իրենց ձեռքն էին միայն 2 7 քաղաքապետութիւն–
՚Ւիմագրական պայքարին անվիճելի Հմայքը, կ՝ ըսենք տակաւին , եւ ոբ արեւմուտքի մէջ ք*€քՏ1Ձ. նելլ) ։ Փ ո ւ ի ի ւ լ է ւ ե կբ դրէ թէ րնկերվարականներբ
քուէաբկոլթեանց պաՀուն ; կբ կոչուէր , Հին Իրանի մէկ նաՀանգին անունով, Աէնի մէջ շաՀած են 16 քաղա քա պետ ո ւթ ի ւննե ր ,
ԱյԴ Հմայքը արագին դեր կատարեց ոչ միայն այգ երկրին բնիկներուն Համար երբեք չէ դագրած մինչ նախապէս ունէին միայն էն բ I Ո*֊րիշ թերթեր
ձեւին ։ ՛հիմա–
ձախակողմ եան , ա յլեւ չափաւոր , նո յնիսկ պաՀ - իր Հին անուն բ կրելէ , ոբ յանգած է Ի բ ^ ն ալ կբ Հաստատեն թէ բնդՀանուր առում ով ւթե ան
(Եղիշէի
պանողական թեկնածուներու ընտրութեան մ էջ ։ Իրան, որուն միվին Պարսիկ ձեւն է Ե ր ա ն գրական ակատն է որ յաղթեց ֆաշականո
Եւ չարաչար պաբտուեցան անոնք ոբ այս կամ այն Ե ր ա ն ե ւ ֊ Ա ն ի ր ա ն դ մէջ պաՀուած Հայերէնի մէջ) եւ Վչի շիի քա զա քա կան ո ւթ ե ան : Փա բիզի արուար
կերպով շւիուած , քսուած էին *Լիշիի քա զա քա սերած է Ա|1յանաւք բառէն , ոբ յոգնակի սեռա - ձաններուն մէջ , Հազիւ ՛Յ 4 քաղաքապետ ութիւն
կան ո լիէ ե ան Հետ ։ կանն է ԱրյէԱ (Արի) մ՜ոզոկ՝ուրդի անունին եւ կը նտէփ կ Ո մնան չափաւոր Հ ոսանքներու ձեռքբ : Վեց
Այո բացառիկ պարագայէն, Հայրենասիրական նշանակէ Ա ր ե ա ց , Ա ր ի ն ե ր ո ւ ։ Ալ շագրաւ է որ սե քաղաքապետութիւնն եր անցած են Աշխատաւո րա–
տենդէն դուրս , ըն տ ր ո ւթ Լ անց արդիւնքը պերճա ռական ձեւ մը ուղղականի արժէք առած է , ինչ - կան Միութեան ձեռքբ, Անիէռ, Պօնտի, Պ ո ւ ա -
խօս է նաեւ ուրիշ տեսակէտով մը։ պէս մ եր մ էջ ալ կ՛ըլլա յ երբեմն (օրինակ՝ Մ ն ա - ՝Բոլոմպ, ՝Բլամառ, վՀուրպվուա եւ Ֆրէն ։ *հաւ առի
՛էյ ո րէն ըմբոստ ոգին էբ ոբ կբ սաւառնէր քուէ ց ո ր դ ա ց , Զ ո ւ ա ր թ ն ո ց ) ։ Յայտնի է որ Հին Հայե մ էջ , մ անաւանգ գիւղական շրջաններ բ ա յնքան ալ
տուփերուն վերել , բուն ներքին քաղաքական ու - րէնի մ էջ Հոլովուած ձեւէ մ բ կը կազմ ոլէ ին , ա֊ զգալի չերեւար ձա էսա կողմ եան Հ ո ս անքն եր ո լ յա -
թեան , ընկեբային յեղաշրջումի գետնին վբայ , ծական մ ասնիկով մ ո , նոր ուղղական անուններ , ջողոլթիւնբ ։
Ուժ տալով ձախակողմեան , աշխատաւոբտկան ինչպէս ա բ ա մ ր – ^ ( ա ր ա լ ք ր րչլալով ս ա ն (այր) բա
Հ ո սանքն եր ո լ , քո ւէաբ կուներբ կ՛ուզեն որ բան մը ռին գործ իա կան բ ) ։ Ա ր ի ո եւ է կապ չունի Հայե Ջըդ1ղի «յաղթանակի ււառր»
փսխուի ներքին կարգուսարքին մ էջ, յանուն ըն րէն ա ր ի (ք՛աջ) բառին Հետ։ օ
կերային արդարութեան ։ Փոփոխութիւնբ , որուն կ՚ակնարկէ Պ * Աանա Անդլիոյ վ ա ր չ ա պ ե տ ը ձայնասփիւռ ճառ մը
Այս պարագան ա պաՀ ո վա բա ր աւելի պիտ ի սար , ո՛չ թէ երկրին մէջ, այլ օտար երկիրներու իսօսեցաւ ՚հաշնակիցնե բու յ ա գթան ա կին առթիւ ,
շեշտ ո ւի , երբ տեղի ունենան բուն երես փոխանա մէջ տեղի ունեցաւ։ Տասնեակ մը տարիներ առաջ, ակնարկ մբ նետելուէ անցեալ Հինգ տարիներու
կան բնտբ ո ւթ ի ւնն եր բ , մ ասնակցո ւթեամբ երկու իրանեան կառավարութիւնը օտար պետռ ւթե անս ծանր տագնապին վրա յ ել պարզելով ապագա յ
միլիոն գերիներու , աքսորականներու , բռնադատ ծանո յց թէ որկիրբ օտար լեզուներով ալ այլեւս մտաՀոդոլթիւննեբբ ։ ԱՀա գլխաւոր կէտեբբ * •
եալ բանուորներու , որոնք ՀետզՀետէ կը վերա - պիտի կոչուէր ի ր ա ն ։ Այսօր Պարսկաստան (^>^^տ^^^) 1940 Յուլիսին, 0 գաւառսին եւ Աեպտեմբեբին,
դառնան ։ բառին տեղ օտար լեզուներ ո լ մ էջ կբ գործածուի Բրիտանիռյ ճակատամարտին մէջ, 4 0 5 0 օդա -
քաղաքապետական բնտ ր ութ իւննե բ բ նախա - իրան ։ տորմղիկներ խորտակեցին ղերման վիթխարի օ–
բանբ կբ կազմեն ա յ դ պա յքաբին ։ Տեսակ մ ը մ ար - Երկրին անունին փո փոթութենէն պէտք չէ ղ ատ որմ իղՐ , 7 8^՛ գէմ մէկ Հ ամ եմ ատ ո ւթե ամ բ ։
տակոչ կամ ազդանշան գալիք օրերու ։ Հետեւցնել թէ լեզուին անունն ալ պէւռք է փոխել։ Աական 1 9 4 1 ^ սկիզբբ նորէն վտանգի մէջ էինք,
Եւ առժամ եա յ կառա վար ութ ի ւնբ նախա պատ Ի րանեան լեզուն, տարբեր է պարսիկ լեզուէն ։ պա շար ո զա կան շարժումբ կրնար խեղդել մեղ որ
րաստուած է այգ օրերուն Համար , իբրեւ նեբշբն– Պէտք է շարունակել պ ա ր ս կ ե ր է ն բսել։ եւ է ատեն ։ Միաքն երկու ելքեր ունէ ինք ,գուբս էն
չողն ու Հեղինակ ր ՛հիմ աղ ր ա կան ւլո րծո ւնէ ո լ - 3. ՚էքաՀին Փ է հ լ է վ ի (պաՀլաւ) մակգիրբ սա , ուտելիք բերելու եւ նեբսէն ռազմ ական ուժ ղրկե
թեան ։ Անոր ամէն մէկ անդամը , ինչ դաւանանքի սանեան չէ , այլ նախասասանեան : ՓէՀլէվի "ե - լու Համ ար ։ իրլանտա յի վա ր չ ա պետ ին՝ տէ *Լ ա յ է ֊
ալ պատկանի , վաստակ ունի ազատագրութեան բած է պ ա ր թ ե ւ (Հին պարսկերէն Րտւէհ^Յ.) ժողո բայի բռնած ոն թաց քին Հ ետեւանքով , մեր առջեւ
պայքարին մէջ՛* Անոր երկու յենարաններբ, ՛հ իմա– վուրդի անունէն եւ նոր պարսկերէնի մէջ կղ նշա ւիակուեցան Հարաւային Իրլանտա յի նաւաՀան -
գբական ճակատին Ազդ * ԽորՀուբգբ եւ ք$ոբՀբ - նակէ հ ե ր ո ս ։ Նոյնն է ւզարսկերէն փ է հ լ է վ ա ն , գիստներբ եւ օդակայաններդ։ Արդարեւ ասիկա
գա կց ա կան Ժ՝ոզովբ , շատոնց մ շա կա ծ են ծրագիր - թրք՛ փ է հ լ ի վ ա ն բառին Հետ, որ փ ա հ լ ա ւ ^ ֊ ք յոգ մաՀացու պաՀ մ բն էր մեղի Համար, եւ եթէ ^ ր ք յա
ներ երկրին քազաքական , ընկեբա յին եւ տնտե նակին է ։ Պարթեւ ազնուականները կը կոչուէին յին Հիւսիսս» յին ի բ լան տա յի Հ աւատարմ ութ ի ւնբ
սական վերա կազմ ո ւթեան Համար։ Փահլաւան : եւ բա ր ե կամ ո ւթ իւն բ , կրնայինք բնգՀարիլ տէ՚Վ^ա–
Անշուշտ կառավար ութ ի ւնբ կը ջանա յ պաՀ ել Չեմ գիտեր թէ Պ * Աանասար ի՛նչ Հիման վրայ լէռայի Հետ կամ ընդմիշտ կորսոլիլ։ Բայց եւ այն
Հ աւա ս ար ա կշռո ւթ ի ւն բ , զգուշանալով ղ ղր դաղին սասանեան ւէեՀ ապետնեբու մակդիր բ կբ կարծէ պէս , Ն * *ԼեՀ ափառո ւթեան կառավար ութ ի ւնբ եր
ցնցումներէ ։ Ա* անաւանգ ոբ , թէեւ պատերազմ բ փէՀէէվ ԲաոՐ ՝• Եթէ աԳբք"֊Ր մբ ունի, կդ խնդրեմ բեք բռնութեան ^գէ^եց էսէ ոՐ Հա,ո Գէ^րէ*" զ՛
վեբջացաւ Եվրոպայի մէջ, բայց անոր Հետեւանք որ յա յանէ ։ բնական պիտի բլլա ր եւ թոյլ տուաւ որ տէ Վ^ա–
ները գեռ ծանր կը կշռեն երկրին եւ ժողովուրդին Ա աս անե աններ բ տ ա պա լե ց ին Ար շա կո ւն ի Պար լէռայի կառավա րութ իւն բ իր ուզածին չափ սիրա
կացութեան վբա յ ; թեւներուն ի շխան ո ւթի ւն բ ել «Պ ա ր թ ե ւա ս տ ան» բանէ *հերմաններու եւ յետոյ թափոնի Հետ։
Ամէն պարագայի մէջ, կան շարք մբ արմատա աշխարՀ ա գրական անունն իսկ վանեցին իրենց Պ* Ջորչիլ յետոյ շեշտեց Մ * ՆաՀանգներուն
կան ա ռաջա դ ր ո ւթ ի ւնն ե բ որոնք ի րա կանաց ած են պաշտօնական լեզուէն ։ Ա ասան եան շարժում բ ագ֊ թանկագին գերբ պատերազմին մէջ, ՀաՀարկու
արդէն , ինչպէս կարգ մբ մեծ գործարաններու, գա յնական էր ուղղուած օտարական եւ Հելլէնա– սխալ մը» կոչեց Հէթէէբէ յա րձա կո զա կան ը իք *
դրամատիրական - բաժնետիրական վիթխարի Հաս՜ սէր նկատ ո ւած պար թե Ար շա կո ւն ին ե ր ո լ դէմ ։ Հա Միութեան գէմ ( 2 2 Յունիս 1 9 4 1 ) , պարզեց դե ր ֊
տ ա տ ո ւ թ ե ա ն ց աւլգա յնաց՜ումը ։ կան ուրիշներ ալ ւանական չի թուիր ո բԱ ասանեաննե ր ը իրենց պատ
որ կարգի կամ Հասուն մշակումի կբ սպաս են : ուանուն բրած րէէան <1|արթեւ 4, Ֆերտուսի Պարսից մէջ մ ի շա շատ սիր ՛՛
Նորընտիր քաղաքապետ ութ ի ւնն երբ անկաս ֊ ինձ՜ի Համար աոաՓին օրէն իսկ մութ մնառաօ՜ ուած բանաստեղծ մբ եղած է , եւ անոնց ազգայ
կած շատ բան պիտ ի փոխեն երկրին բուն ժողո - է թէ ի՛նչու Ռիդա շաՀ փ է հ յ է ւ | ի մակդիրը աոաւ , նական ոգիին վերազարթման ալ շատ Հաւանական
Վրգական - Համայնական կազմակերպութեան մէջ, փոխանակ Աքիմենեանի կամ Աասանեանի , որոնք է ոբ մեծաՀանգէս տօնուէր , իր Հաղարամեակբ։
որ կը կարօտի լուրջ բարեփոխման ։ Մասնաւորա Հ ա ր սւ ւյ ա ա իրանեան Հարսաո լթիւններ էին : Արդ Պէտք չէ մոռնալ որ Ֆերտուսի Հ ամաշխարՀային
պէս Աէնի նահանգին մէջ, ուր Համ ա յնավա րնե ր բ եօք ւ ի է հ լ է վ ի 5 ւ Հերոսի կամ դիւցազնի առում ո վ Հիացման արժանացած դիւցազներգակ մ բն է եւ
շաՀած են 8 0 քազաքասլետութեանց 6 0 / » , ՀետզՀե դորօ՜աօ՜եց : Ջեմ զփաեր նաեւ թէ Փ է հ լ է վ ի ն «#5«ք ֊ իրանի փառքերէն մէկդ։ իրաւ է սակայն որ աղ
տէ պիտի տեսնենք արտակարգ նոբութիւններ ։ նա կա՞ն պատուանուն մր եղաւ թէ արքայական էք ային էիառքեբուն փառաւորումն ալ մաս կբ կազ
Ըմբոստ ոգին , որ վե րաՀ աստ ատեց Ֆբան - բոլոր անդամներն ալ զա յն կր կրէին : Թերեւս ձեր մէ անցեալբ վերակենղանացնելու ճիգերուն :
սայի ազատութիւնն ու ժողովրդապետութիւնը, ընթերցողներէն մէկը կարենայ լուսաբանել այս ՀԱ8Կ ՊԷՐՊԷՐԵԱՆ
այժմ իր արժանիքները պիտի ապացուցանէ ընկե պարագան է
րային եւ տնտեսական վերանհբոդման մէջ՝, էք •
Fonds A.R.A.M
Րօոճ6 6Ո 1925
11.0.Տ.
Օևէշէշտ-Բէօբճ&աւշ : ՛ՏՕ». ա Տ Տ ծ ճ ե \ Ի 1 ԶԱԻԵՐՈհ ՑԱ%ԹԱՆԱԿԸ
՝Բաղաի ըԱտաւթեաևց մկ
17, &Ա6 Օ ա ս ա ւ . - Ր ձ & 1 Տ ( 1 3 6 )
161. : 0 0 8 . 15-70 - 0. 0. Բ. Բ&ո» 1 6 7 8 - 6 3
օ
8 1 6 ^ 6 ^ 1 16 Ատ.ւ 1 9 4 5 Չ ո ր ե ք շ ա բ թ ի 16 Մ ա յ ի ս ^է՝Րաէէի °բ տեղի ունեցաւ քաղաքապետական .
ընտրութեանց երկրորդ մասը, եւ արդիւնքը եղաւ
Ժ Զ – Տ Ա Ր Ի - 16* ձ ո ո « Տ 8 ° 4403-Նոր շրջան թ ի ւ 32 Խ մ բ ա գ ի ր ՝ Շ . ՄԻՍԱ4*ԵԱ"ե Գին՝ 3 Ֆր նշանակալից յաղթանակ մը ձախակողմ եան Հո ֊
սանքներուն Հա
Համար : Տակաւին պաշտօնապէս
ղորդուած չեն վերնական թիւերբ , բայց ինչ ոբ
Ս՛ԵՐ Խ Օ Ս Ք Ը ԻՐԱՆ ԷԻ ՓԷՀԼԷՎԻ ճշդուած է մ ինչեւ Հիմա , կը Հ աստատէ ա յս պա
րագան : Տառաջիկայ չորս տարիներու բնթացքին ,
Ֆր՛անս այ ի մեծ քազաքներբ ել շատ մբ փոքր քա
ԸՍ՚ԲՈՍՏ ՈԳԻՆ ՏԻՐԱԿԱՆ « իսլամ ԱշխարՀ»ին վե բ աղա բ թ ո ւմ ին նուի - ղաքներ պիտի կառավարուին բնկեբվարականնե -
7՛ ա դա քա պեւո ա կա ն շնա բ ո ւթ ի ւննեբ ը , ոբ վեր բած իր յօդուածին մէջ ( օ ա ւ ւ ա ջ , թ, 1 1 ) , Պ* Փ* բոլ կամ Համայնավարներու կողմէ։ Մօտաւոր
Աանասար կը գրէ* «Ուշագրաւ եղաւ Պարսկաս Հ ա շուով, ձախակողմ եան Հոսանքները շաՀած են
ջացան եբկոլ ա՛նգամ է՛ն , վճռապէս կբ ֊> ա ս ա ա ա և ն տանի պարագան ։ իր ազգայնական ոգին, արդիա քաղաքապետական խոըՀուրդնեբու 77 8 5 առ Հա–
Փբանսայի ՚հէմադբական .Լ\ ակատին յաղթանակը։ կանութեան յարելով Հանդերձ , վերադարձ մը բիւրը։ կարգ մբ վայրերու մէջ բն կեր վար ականնե
ԱլԲԲշ խօսքաԼ , բմ բոսաացման , յեղաւիո խու - փորձեց գէպի իբ իսլամական անցեալը։ Երկիրը րու տեղը անցած են Համայնավարներ ։ Արմատա
թեան ոգբն է ո բ ղբ ւԼւառաւո բ ո լէ ։ էԼս֊՛բո՛ստաց ում կոչուեցաւ իրան, շաՀը՝ ՓէՀլէվի (ՊաՀլաւունի) , կաններն ալ կարգ մը վայրեր կոբսնցուցած են ի
ե՛– յեղազախութէլԱ՝ օտար լուծի, բռնութեան ել ^ ա^ԼԳէԲ Բ Ղ.ո Ր հ-Բ. հ֊Սէէ" սասանեան վեՀ տպետ– շաՀ բնկերվարականնեբու ել Համայնավարներու ։
"աբզացս ան դէմ ; ԱնմաՀ "զէ առանց ո բո լ ժողո ներ ; ձէյ աՀնամ է» է դիւցազներգակ բանաստեղծին՝ Մասնաւո բաւղէս կորուստ ունեցած են աջակողմ ֊
վուրդները պբտի դառնային ոէէւաբէ Հօտ , եթէ ոչ Ֆէ բտովս ի ի Հազա բամ եակբ ազգային տօնի մը եան պաՀ պանո ղականներ բ :
ս սացոլ ոշէյաբ ; Հանգամանքը առաւ» ։ Այս արդիւնքէն կբ Հետեւի թէ Հանրային կար–
Անշուշտ պատմ ութ է ւնը պէտ է գատ է շատ մբ Թոյլ կուտածք որ քանի մը նկատողո ւթ իւննե բ ծիքբ Համաձայն է ոբ կառավարութիւնը աւելի
գէ՚ՂՔ^Բ 1 որոնց ներքին ծալքերը չեն բացուած եւ ճշգումներ ընեմ այս տողերուն մասին ։ վճռական քաղաքականութիւն մը վարէ, ճարտա
տազաւին ։ Հարկ է սպասել Գռբաւլոյն Ատեանէ I . Պարսկաստանի պարագան մասնաւոբա - րագործական մ եծ Հ ա ս տ ա տ ո ւթ ի ւնն ե ր բ աղգա յ -
գատաւէա րութնանց , ԼէէՈՎէս բմ բռնելու Համար պէս ուշագրաւ Հանդամ անք մբ չունի ։ Ամ էն ժո– նացնելոլ եւ պատերազմի ապօրէն շաՀերբ բռնա–
այն եգերական, քստմսելր աղէտը որուն ենթար -- Գովո*֊ԲԳ ) որուն անցեալբ աւելի մխիթարական գրտւելու Համար։ կարծողներ կան թէ *Լ°Բ * աԼՀ
կուեցտւ այս երկէրբ, |^40 ԷՀունէսէն։ կ՚երեւայ քան ներկան , երբ ազգայնական ղարթում Կօլ յառաջի կա յ շարթոլ վ։ ո փոխ ութ ի ւնն եր պիտի
Բայց պատմ ուէէէանէն առաջ, աՀա ժողովուրդը մբ կ՚ունենայ, որ ուրիշ բան չէ բայց եթէ ճիգկատարէ գաՀլիճին մէջ, գոՀացում տալու Համար
ինքն է որ կը դատէ սեւն ու ճերմակը , էբ ձա յն ը մը օտար քաղաքական տիրապետութիւն մ բ այ*՛ պաՀանջին ։ Հաւանական է որ ն ա էսա րա ր ա կան
ամէնէն առաջ տալով անոնց ոբ դիրք ճշդեց ին , կամ ազդեցութիւն մբ թօթափելու եւ երկրին կամ սչ աշտ օնն եր յանձնէ երկու նախկին վա ր չա պե տնե–
ԳԷՈէ֊խ բարձրացուցին ու մաքառեցան , յանուն ժողովուրդին քազաքական , տնտեսական ել քա - րա , Լէօն Պ/ումի, որ Փարիզ վերադարձաւ առջի
ս րկբին ազատագրութեան ։ ղաքակրթական վիճակը բարելաւելու եւ բարձբա– օր եւ էռիո յի , որ կբ ս պա ս ո ւի ա յսօր վագր : Եթէ
Հ ն տրակ ա ն պա յքաբնեբբ գաղտնիքներ ունին սնե լու, ոչ միայն կբ փորձէ վերադարձ մը գէպի Լէօն Պլում ընդունի , թերեւս Համայնավարներն
որոնք պարզ չեն Հասարակ մաՀ կանաց ո ւներո ւն անցեալը, այլեւ կ՚աշխատի վերակենդանացնել ալ աթոռ մը պաՀանջեն , մասնաւորապէս րնգՀ *
Տամար ։ կարգ մը թերթեր շատ կը զբաղին մ ան րա– անցեալը, ոբ ազգայնական զաբթումին նպատակն քարտուզարին՝ Մ որիս Թորէզի Համար ։
մ ասնութիւննե բով եւ նբ բութ իւննե բով, այս կամ է արդէն։ Այս երեւոյթբ ամէն տեղ դիա ելի է, եւ | *## իհերթեբու Հրատարակած տեղեկութեանց
ա յն Հ ո սահքին իրական կացութեամբ ։ նո յնիսկ մեր մէջ*. Բայց շատ երկար պիտի ըլլար Համաձայն, Հ ամ ա յնավա րնե ր բ շաՀած են Աէնի
էԱն գիրը այն Է որ , այդ մ՛ան բամ՛ասն ո ւթիւննե– ա յս մ աս ին գրել մ ան րամ ասնօրէն ։ նաՀ անգին 8 0 քաղաքապետութիւններէն 60հ/ (1935–
բը բան մ բ չեն փոխեր բուն ի բ ա կան ո ւթ են Էն * 2. Ա յն հրկիբբ որուն մ ենք Պ ա ր ս կա ս տ ան ին իրենց ձեռքն էին միայն 2 7 քաղաքապետութիւն–
՚Ւիմագրական պայքարին անվիճելի Հմայքը, կ՝ ըսենք տակաւին , եւ ոբ արեւմուտքի մէջ ք*€քՏ1Ձ. նելլ) ։ Փ ո ւ ի ի ւ լ է ւ ե կբ դրէ թէ րնկերվարականներբ
քուէաբկոլթեանց պաՀուն ; կբ կոչուէր , Հին Իրանի մէկ նաՀանգին անունով, Աէնի մէջ շաՀած են 16 քաղա քա պետ ո ւթ ի ւննե ր ,
ԱյԴ Հմայքը արագին դեր կատարեց ոչ միայն այգ երկրին բնիկներուն Համար երբեք չէ դագրած մինչ նախապէս ունէին միայն էն բ I Ո*֊րիշ թերթեր
ձեւին ։ ՛հիմա–
ձախակողմ եան , ա յլեւ չափաւոր , նո յնիսկ պաՀ - իր Հին անուն բ կրելէ , ոբ յանգած է Ի բ ^ ն ալ կբ Հաստատեն թէ բնդՀանուր առում ով ւթե ան
(Եղիշէի
պանողական թեկնածուներու ընտրութեան մ էջ ։ Իրան, որուն միվին Պարսիկ ձեւն է Ե ր ա ն գրական ակատն է որ յաղթեց ֆաշականո
Եւ չարաչար պաբտուեցան անոնք ոբ այս կամ այն Ե ր ա ն ե ւ ֊ Ա ն ի ր ա ն դ մէջ պաՀուած Հայերէնի մէջ) եւ Վչի շիի քա զա քա կան ո ւթ ե ան : Փա բիզի արուար
կերպով շւիուած , քսուած էին *Լիշիի քա զա քա սերած է Ա|1յանաւք բառէն , ոբ յոգնակի սեռա - ձաններուն մէջ , Հազիւ ՛Յ 4 քաղաքապետ ութիւն
կան ո լիէ ե ան Հետ ։ կանն է ԱրյէԱ (Արի) մ՜ոզոկ՝ուրդի անունին եւ կը նտէփ կ Ո մնան չափաւոր Հ ոսանքներու ձեռքբ : Վեց
Այո բացառիկ պարագայէն, Հայրենասիրական նշանակէ Ա ր ե ա ց , Ա ր ի ն ե ր ո ւ ։ Ալ շագրաւ է որ սե քաղաքապետութիւնն եր անցած են Աշխատաւո րա–
տենդէն դուրս , ըն տ ր ո ւթ Լ անց արդիւնքը պերճա ռական ձեւ մը ուղղականի արժէք առած է , ինչ - կան Միութեան ձեռքբ, Անիէռ, Պօնտի, Պ ո ւ ա -
խօս է նաեւ ուրիշ տեսակէտով մը։ պէս մ եր մ էջ ալ կ՛ըլլա յ երբեմն (օրինակ՝ Մ ն ա - ՝Բոլոմպ, ՝Բլամառ, վՀուրպվուա եւ Ֆրէն ։ *հաւ առի
՛էյ ո րէն ըմբոստ ոգին էբ ոբ կբ սաւառնէր քուէ ց ո ր դ ա ց , Զ ո ւ ա ր թ ն ո ց ) ։ Յայտնի է որ Հին Հայե մ էջ , մ անաւանգ գիւղական շրջաններ բ ա յնքան ալ
տուփերուն վերել , բուն ներքին քաղաքական ու - րէնի մ էջ Հոլովուած ձեւէ մ բ կը կազմ ոլէ ին , ա֊ զգալի չերեւար ձա էսա կողմ եան Հ ո ս անքն եր ո լ յա -
թեան , ընկեբային յեղաշրջումի գետնին վբայ , ծական մ ասնիկով մ ո , նոր ուղղական անուններ , ջողոլթիւնբ ։
Ուժ տալով ձախակողմեան , աշխատաւոբտկան ինչպէս ա բ ա մ ր – ^ ( ա ր ա լ ք ր րչլալով ս ա ն (այր) բա
Հ ո սանքն եր ո լ , քո ւէաբ կուներբ կ՛ուզեն որ բան մը ռին գործ իա կան բ ) ։ Ա ր ի ո եւ է կապ չունի Հայե Ջըդ1ղի «յաղթանակի ււառր»
փսխուի ներքին կարգուսարքին մ էջ, յանուն ըն րէն ա ր ի (ք՛աջ) բառին Հետ։ օ
կերային արդարութեան ։ Փոփոխութիւնբ , որուն կ՚ակնարկէ Պ * Աանա Անդլիոյ վ ա ր չ ա պ ե տ ը ձայնասփիւռ ճառ մը
Այս պարագան ա պաՀ ո վա բա ր աւելի պիտ ի սար , ո՛չ թէ երկրին մէջ, այլ օտար երկիրներու իսօսեցաւ ՚հաշնակիցնե բու յ ա գթան ա կին առթիւ ,
շեշտ ո ւի , երբ տեղի ունենան բուն երես փոխանա մէջ տեղի ունեցաւ։ Տասնեակ մը տարիներ առաջ, ակնարկ մբ նետելուէ անցեալ Հինգ տարիներու
կան բնտբ ո ւթ ի ւնն եր բ , մ ասնակցո ւթեամբ երկու իրանեան կառավարութիւնը օտար պետռ ւթե անս ծանր տագնապին վրա յ ել պարզելով ապագա յ
միլիոն գերիներու , աքսորականներու , բռնադատ ծանո յց թէ որկիրբ օտար լեզուներով ալ այլեւս մտաՀոդոլթիւննեբբ ։ ԱՀա գլխաւոր կէտեբբ * •
եալ բանուորներու , որոնք ՀետզՀետէ կը վերա - պիտի կոչուէր ի ր ա ն ։ Այսօր Պարսկաստան (^>^^տ^^^) 1940 Յուլիսին, 0 գաւառսին եւ Աեպտեմբեբին,
դառնան ։ բառին տեղ օտար լեզուներ ո լ մ էջ կբ գործածուի Բրիտանիռյ ճակատամարտին մէջ, 4 0 5 0 օդա -
քաղաքապետական բնտ ր ութ իւննե բ բ նախա - իրան ։ տորմղիկներ խորտակեցին ղերման վիթխարի օ–
բանբ կբ կազմեն ա յ դ պա յքաբին ։ Տեսակ մ ը մ ար - Երկրին անունին փո փոթութենէն պէտք չէ ղ ատ որմ իղՐ , 7 8^՛ գէմ մէկ Հ ամ եմ ատ ո ւթե ամ բ ։
տակոչ կամ ազդանշան գալիք օրերու ։ Հետեւցնել թէ լեզուին անունն ալ պէւռք է փոխել։ Աական 1 9 4 1 ^ սկիզբբ նորէն վտանգի մէջ էինք,
Եւ առժամ եա յ կառա վար ութ ի ւնբ նախա պատ Ի րանեան լեզուն, տարբեր է պարսիկ լեզուէն ։ պա շար ո զա կան շարժումբ կրնար խեղդել մեղ որ
րաստուած է այգ օրերուն Համար , իբրեւ նեբշբն– Պէտք է շարունակել պ ա ր ս կ ե ր է ն բսել։ եւ է ատեն ։ Միաքն երկու ելքեր ունէ ինք ,գուբս էն
չողն ու Հեղինակ ր ՛հիմ աղ ր ա կան ւլո րծո ւնէ ո լ - 3. ՚էքաՀին Փ է հ լ է վ ի (պաՀլաւ) մակգիրբ սա , ուտելիք բերելու եւ նեբսէն ռազմ ական ուժ ղրկե
թեան ։ Անոր ամէն մէկ անդամը , ինչ դաւանանքի սանեան չէ , այլ նախասասանեան : ՓէՀլէվի "ե - լու Համ ար ։ իրլանտա յի վա ր չ ա պետ ին՝ տէ *Լ ա յ է ֊
ալ պատկանի , վաստակ ունի ազատագրութեան բած է պ ա ր թ ե ւ (Հին պարսկերէն Րտւէհ^Յ.) ժողո բայի բռնած ոն թաց քին Հ ետեւանքով , մեր առջեւ
պայքարին մէջ՛* Անոր երկու յենարաններբ, ՛հ իմա– վուրդի անունէն եւ նոր պարսկերէնի մէջ կղ նշա ւիակուեցան Հարաւային Իրլանտա յի նաւաՀան -
գբական ճակատին Ազդ * ԽորՀուբգբ եւ ք$ոբՀբ - նակէ հ ե ր ո ս ։ Նոյնն է ւզարսկերէն փ է հ լ է վ ա ն , գիստներբ եւ օդակայաններդ։ Արդարեւ ասիկա
գա կց ա կան Ժ՝ոզովբ , շատոնց մ շա կա ծ են ծրագիր - թրք՛ փ է հ լ ի վ ա ն բառին Հետ, որ փ ա հ լ ա ւ ^ ֊ ք յոգ մաՀացու պաՀ մ բն էր մեղի Համար, եւ եթէ ^ ր ք յա
ներ երկրին քազաքական , ընկեբա յին եւ տնտե նակին է ։ Պարթեւ ազնուականները կը կոչուէին յին Հիւսիսս» յին ի բ լան տա յի Հ աւատարմ ութ ի ւնբ
սական վերա կազմ ո ւթեան Համար։ Փահլաւան : եւ բա ր ե կամ ո ւթ իւն բ , կրնայինք բնգՀարիլ տէ՚Վ^ա–
Անշուշտ կառավար ութ ի ւնբ կը ջանա յ պաՀ ել Չեմ գիտեր թէ Պ * Աանասար ի՛նչ Հիման վրայ լէռայի Հետ կամ ընդմիշտ կորսոլիլ։ Բայց եւ այն
Հ աւա ս ար ա կշռո ւթ ի ւն բ , զգուշանալով ղ ղր դաղին սասանեան ւէեՀ ապետնեբու մակդիր բ կբ կարծէ պէս , Ն * *ԼեՀ ափառո ւթեան կառավար ութ ի ւնբ եր
ցնցումներէ ։ Ա* անաւանգ ոբ , թէեւ պատերազմ բ փէՀէէվ ԲաոՐ ՝• Եթէ աԳբք"֊Ր մբ ունի, կդ խնդրեմ բեք բռնութեան ^գէ^եց էսէ ոՐ Հա,ո Գէ^րէ*" զ՛
վեբջացաւ Եվրոպայի մէջ, բայց անոր Հետեւանք որ յա յանէ ։ բնական պիտի բլլա ր եւ թոյլ տուաւ որ տէ Վ^ա–
ները գեռ ծանր կը կշռեն երկրին եւ ժողովուրդին Ա աս անե աններ բ տ ա պա լե ց ին Ար շա կո ւն ի Պար լէռայի կառավա րութ իւն բ իր ուզածին չափ սիրա
կացութեան վբա յ ; թեւներուն ի շխան ո ւթի ւն բ ել «Պ ա ր թ ե ւա ս տ ան» բանէ *հերմաններու եւ յետոյ թափոնի Հետ։
Ամէն պարագայի մէջ, կան շարք մբ արմատա աշխարՀ ա գրական անունն իսկ վանեցին իրենց Պ* Ջորչիլ յետոյ շեշտեց Մ * ՆաՀանգներուն
կան ա ռաջա դ ր ո ւթ ի ւնն ե բ որոնք ի րա կանաց ած են պաշտօնական լեզուէն ։ Ա ասան եան շարժում բ ագ֊ թանկագին գերբ պատերազմին մէջ, ՀաՀարկու
արդէն , ինչպէս կարգ մբ մեծ գործարաններու, գա յնական էր ուղղուած օտարական եւ Հելլէնա– սխալ մը» կոչեց Հէթէէբէ յա րձա կո զա կան ը իք *
դրամատիրական - բաժնետիրական վիթխարի Հաս՜ սէր նկատ ո ւած պար թե Ար շա կո ւն ին ե ր ո լ դէմ ։ Հա Միութեան գէմ ( 2 2 Յունիս 1 9 4 1 ) , պարզեց դե ր ֊
տ ա տ ո ւ թ ե ա ն ց աւլգա յնաց՜ումը ։ կան ուրիշներ ալ ւանական չի թուիր ո բԱ ասանեաննե ր ը իրենց պատ
որ կարգի կամ Հասուն մշակումի կբ սպաս են : ուանուն բրած րէէան <1|արթեւ 4, Ֆերտուսի Պարսից մէջ մ ի շա շատ սիր ՛՛
Նորընտիր քաղաքապետ ութ ի ւնն երբ անկաս ֊ ինձ՜ի Համար աոաՓին օրէն իսկ մութ մնառաօ՜ ուած բանաստեղծ մբ եղած է , եւ անոնց ազգայ
կած շատ բան պիտ ի փոխեն երկրին բուն ժողո - է թէ ի՛նչու Ռիդա շաՀ փ է հ յ է ւ | ի մակդիրը աոաւ , նական ոգիին վերազարթման ալ շատ Հաւանական
Վրգական - Համայնական կազմակերպութեան մէջ, փոխանակ Աքիմենեանի կամ Աասանեանի , որոնք է ոբ մեծաՀանգէս տօնուէր , իր Հաղարամեակբ։
որ կը կարօտի լուրջ բարեփոխման ։ Մասնաւորա Հ ա ր սւ ւյ ա ա իրանեան Հարսաո լթիւններ էին : Արդ Պէտք չէ մոռնալ որ Ֆերտուսի Հ ամաշխարՀային
պէս Աէնի նահանգին մէջ, ուր Համ ա յնավա րնե ր բ եօք ւ ի է հ լ է վ ի 5 ւ Հերոսի կամ դիւցազնի առում ո վ Հիացման արժանացած դիւցազներգակ մ բն է եւ
շաՀած են 8 0 քազաքասլետութեանց 6 0 / » , ՀետզՀե դորօ՜աօ՜եց : Ջեմ զփաեր նաեւ թէ Փ է հ լ է վ ի ն «#5«ք ֊ իրանի փառքերէն մէկդ։ իրաւ է սակայն որ աղ
տէ պիտի տեսնենք արտակարգ նոբութիւններ ։ նա կա՞ն պատուանուն մր եղաւ թէ արքայական էք ային էիառքեբուն փառաւորումն ալ մաս կբ կազ
Ըմբոստ ոգին , որ վե րաՀ աստ ատեց Ֆբան - բոլոր անդամներն ալ զա յն կր կրէին : Թերեւս ձեր մէ անցեալբ վերակենղանացնելու ճիգերուն :
սայի ազատութիւնն ու ժողովրդապետութիւնը, ընթերցողներէն մէկը կարենայ լուսաբանել այս ՀԱ8Կ ՊԷՐՊԷՐԵԱՆ
այժմ իր արժանիքները պիտի ապացուցանէ ընկե պարագան է
րային եւ տնտեսական վերանհբոդման մէջ՝, էք •
Fonds A.R.A.M
