Page 94 - ARM_19-1948_04

ՄՇԱԿՈՅԹԻ ՕՐ-Ը Մի ա զ գ ա ս հ ք ի յիշատակին. տռէր, ՚ոբպէսզի ծանօթանար նրանց Հհա % Հայի

Հետ խօսիլն էր, որ նրան Հաճոյք էր՛ պատճառում։

ինքն էլ կր խօսէր Հայերէնը ոչ թէ փսփսու­

ՎԻԷՆՆԱ, 10 Հո (լա, (8 առա շ) - Մեր գա– քով, այլ բացորոշ ինքնավստաՀ ո լթեամ բ , ինչ -
ղՈլթը Հաճելէ շաբաթ մլէ անցաց :
0գԲաՑ^աԼ Եր* Պփբկիբճեան մէկն էր րլնեք֊որ պէս քքի անգլիթցի կամ աքիբիքլացի կը խ*»էբ ի(*
դասակարգի
Հետ > Րբոնք այն սակաւաթիռ ֆ եր կա Հաց ո լցի $հ–՝ մերինի լեզուն ՝ Հ,՛անբայի% վայբիբրւք ։

Ոչ թէ •քչ^քլքյթէ °բ, » ս հ՚՚ֆ-տթձ ւ>«բբ<թ ժբոքէվրլրգր սիրելու ի՜՛ւ նրան ծառա–* թուել,այն ամէնը ինչ նա արել է Փ^ըէքլհ

կարելի է շս ել։ 2Է" րր մեծ տօներ շ իրենց « է ա – յելու իրենց տենչով չեն տարբերլումաչխատալոր կեղեցու, Աղքատախնամի, Հայ գերիների, ներ­

իատօնակ»ր կ՝ունենան : Հոկտեմբեր \0ի մշակոյ. ու մտաւորական Հայրենասէբն երից ։ գաղթի Հ անդանակս ւթե ան , ազդ* տան գնման,

թի տօնն ալ իր %նաիատօնակ»ը կատարեց : Մեր ողբերգութիւնն երի պատճառներից մէկն բարեգործական ու կրթական այ/ Հաստատու–

Աւստրիոյ Հայկ. Աիոլթիւնը, իր ամառնային՛ էէ այն է , որ Հայգրամատէրերբ բացառութիւն– թիլննեբի Համար՝ մեզ շատ Հեռու կբ տանէր Հ

արձակուրդէն. վերէ\, իր սովորական՛ Հանգէս - էէ երբ յաբգելի են աշխա րՀա քաղաքա ց ո ւ Հ ա–

Հանդիպումները սկսաւ ճոխ եւ գեղեցիկ Հանդէ­ ՄաՀբ նրան /սլեց ձեզնից, եբբձ-ոբ ու րնդար­
լայնօրէն սատարեմ
սով մը ւ կումնեբ են ունեցել։ Հայաստանի ազատագրման ձակ աղդային ձեռնարկներին

\ք ի^անկեալ ըսեմ որ՝, քաղաքիս ռատիոյի պայքարից ոչ միայն ա1ձ1ապԷս Հիռոչ. են փախիլ, յու եռանդը խ .ա ն դա վառել էր %րա\ե։ :

վարչութիւնը սիրայօմար ընդունելով Տոքթ ՚ Ա՛ այլեւ զանազան գումարներն է լ երբիմն՛ միայ^> Անթիլիասի դպրեվանքը նա ուզում էր դնել

Բարաման լեանի դիմումը, 8 ու/ես 24ի յայտա– սպառնալիքից ազգ ո լած են տ՝ուել \ իսկ այսօր յ փայլուն վիճակի մէք։ ինքը պատրաստ էր տալու

գրէն՛ մէկոլկէս մամը կը յատկացնէր Հայկ. Ա՝ շա– ե րբ մ եծ ճակ ատ ամ աբտն՚երբ պատ մ ո ւթե ան են խոշոր գումար ։ Կբ Համոզէր զոՀաբեբոլթեան եւ

կոյթի ել գրականութեան՝ ունկնդրութեան : 8այ~ յանձ1ուա>ծ ել Հրապարակի վրայ կայ մի Համեստ ուրիշ Հայ Հ արուս տն.ե բու : Ն բան ց ից ո՞ բ մէկը կա­

տագիրը ել նիւթեր՚ը պատրաստած գերմաներէնի Համազգային պարտականութիւն՝ փրկել մատաղ րող էր մերժե լ Ե ր ո լան դին , որ ոչ միայ% խնդրել

թարգմանած եւ դասաւորած էր ենքը: սերունդն օտարացումից գործնական գէ"ՔՈՃ1. 1 գիտէր, այլեւ զայրագին ամաչեցքհել :

Ամբողջ մէկուկէս մամ Վիէննայի ռատ հօ այն է գրամով, նրանք կրկին ստուերն երի մէք են՝, Նա սիրում էր յաճախ այցելել աշխատաւո -

կայանը իր \% չան՛ա՚կած՝ քանի մբ վարժ՜ խօսնակնե­ մ տնում չն կատուելու եւ դրամբ չտալու Հ ամ ար : րական Ալֆորվիլս ո Լ Ար&Ոէ֊վիլբ1 Խեղճ կանանց

րու բե րն՚ո Վ տուաւ. Հա յ գրագէտներէ , բանաս­ ԱՀա այստեղ էր Պ* Երուանդի արժէքր։ ՚1յա Հետ զրուցելիս իմացել Էր , որ նրանց ամուսին՝ -
ոչ մ իա յն պատ բաստ էր նիւթական կա բոզութիւն ր
տեղծն երէ րնտ իր Հ ատ ո ւածն՚ե ր ԼԻ ս աՀ ակե ան , ի սպաս գնել Հ այապաՀ պան մ ան աշխատան՛քին , ներն՝ օր են մթ%եցնում սրճարանում, թուղթ կամ

Նալբանտեան՝ , Պատ կան՛ե ան՝ , Պա րոն ե ան՝ , Գոլբ– «թալլում չխկացնելով ։ Ա՛^ միքապէս խոլ<Իել էբ

եան , Աայաթ Նո*/ա , Ջաբենց՝) եւ֊ն * , նաեւ, երա­ այնտեղ, վռնտել ամէ՚Լքին իրենց տունեբբ ։

ժշտական Բ^ս՚իր կաոբնե բ Կ ոմիտասէ եւ ք# ա չա- ա յլեւ ան գագբո ւմ յուշաբա ր էր, յամառ ու Հր ա– Ես ազգասէր եմ, սիրում եմ, օգնում ու
մ այա կա1 շեշտով , իրեն յայան ի Հա ք ունեւորն եր ի
տուրեանէ % մօտ նոյնն անելու յ պաշտպանում Հային, ուր՝ է լ նա լի1 ի՛ ք*այց աղօտ

Երբ կբ պատմուէ բ Ա* իսաՀակեանի Ար տա­ է իմ մէք Հայրե^՚ասիրութեաւ՝ զդացմունքը, այս­

լաղ գ , կամ & իա ար ի դիւցազներգութ իլն ՛ր կամ Աակա յն Ղա ոլԼէր իր սկզբունքներն ո լ տեսա­ ինքն՝ սէրը գէպի նախւիքներիս նուիրական Հողը,

պա է/ւմ ո ւ ածքր Հատուա՛ծ աո Հատուած՝, կամ մԷ1 կէտները, որոնց պաշտպանութեան մէք անզիքող որովՀետել չեմ տեսել Հա լաստանը : իմ երազս է

րնգ մէք , կ1ար տ աս ան ո լէ ր միւսներէն գրական էր , որովՀետել. նրանքշիտակ եւ անկեղծ Համոզ­ աո աքին Հնարաւո բ օրը գնալ Հայաստան, տես­

կտոր մր, անոնս կբ յաքոոգէբ նուագբ կամ երա­ մունքի արդիւնք էին ւ /Բացարձակապէս ան կախ էր նել ժողովուրդն ու երկիրը եւ մանաւանդ կքէ»

ժշտական կտոր մր անմաՀն կոմիտասի գոբծեբէն։ կուսակցական Հոսանքներից ՚ Եբբ տեսնէր այս

Լալ մ տած ուած՜ , դասաւորուա՛ծ գրական - ե– կամ ա յն ձեռնարկի Հան րա յին օգա ակա ր ո ւթ ի ւե բ , միածինը Հ
կերպով պատ­
րաժշտական Հիւսուած՜ք մր, ամէն ՛յառաք կր նետուէբ ապաՀովելոլ նրա յա քո զո լ - Սպասում էր երկաթ ետ յ վարագոյրի վար

ուաբեր ձեռն ա ր կ մր է թիւնբ։ & ււ/1ո անդամներ վկայ եմ եղել իր Հահբօ– բնկնելոլն, բայց մաՀբ չսպասեց Հ

փանի մբ օր վերք վիէննայի ոատիօ—կայանի գուտ զո Հ ա բե ր ո ւթե ան է ՀԱՅԿ ՍԱՐԳՍԵԱՆ

տնօբէնր կբ տեղեկացնէր Տօքթ * Բարաման լեան ի Նա ասում էր *•—- Մ եր պայմ անն երում միակ

թէ՝ Վիէ^-այէն եւ գաւառներէն շատ մբ յայտնի ու ւաւա. ո ւն Հ աստ ատ ո ւթի լեն ազդապաՀպան —
մ ան եկեղե ց ին՝ է , որի շուրքր
գիտական եւ գրական՝ գէմքերէ շն ո րՀալորական Համ ա իւ մբո լելովք

եւ շն ո ր Հ ա կա լո ւթ ե ան նամ ակներ ստացած է , ո– անկախ մեր քաղաքական Հակումներից , կարող ԳԱԴ.ՈՒԹԷ ԳԱ10ՒԹ

բոնք իրենց Հիացում ր կր յա յանէ ին Հայկ* մշա­ ենք աշխատանքի լծ՜ուիլ, տեւականացն, ե լու Հա -

կո յթի մասին՝* մար մեր դոյոլթիւնբ Հայ բեն իքից գուբս :

ԱՀ ա այս ռատիօ—յա յտագի բ ր , քի է մր կրճատ­ ԿԵՍԱՐԻՈ8 Հոգեւոր Հովիւ Հայկազուն Ա. քՀ .

ուած ել Հայերէն , Տօքթ * կարաման՛լեան ինքն ԳնաՀատելի էր նրա մէք նաեւ Հպարտութիւնը յայտարարած՜ է թէ Կ ես արի ո յ Ա* Լուսաւորիչ ե–

ս տան ձնե լով ար տա սան ո ւթեան մեծ գերբ * իր օգ­ Հանդէպ իր սեզի* Անողոք դաստիարակ էր 5 բանց կեղեցին ուն ի բազմաթիլ պէտքեբ զորս կարելի չէ

նականն եբու Հ ետ գործադրեց Աւստրիոյ Հաձ^Լ * Հ ամ ար , ո բո՝1 ք դր պանն ե րր քիչ շատ ուռեցնելուց Հոգալ անձուկ եւ սաՀմանափակ միքոցներովՀ

Միութեան երեկոյթին առթիւ , ի ներկա յ ո ւ - քետո հ , յաճախ չն՚ռր՚Հիւ պ ատ աՀա կան՛ո ւթե ան՛, ^Թէեւ վե,Ր քին տարիներուն յա քո ղե ցանք ելեկ­

թեան ստուար բազմո ւթեան Հ սկսում են կասկա՛ծել իրենց Հայ լին՛ելու պար­ տրականս լթեամ բ օժտել տաճարբ ել Ս * Լուսաւո­

տաւորութեան՝ վրայ եւ քի չ է մնում ասեն մ ենք րի չին կանթեղը խաւարէն գէպի Լ"քսբերել, սա–

Տօքթ* կարաման լէ ան ԻսաՀակեանի, Սիտարի,՜ յկւ1&յն՝ պսհՀանքէւ ե ր բ ան թ ի լ են , եւ տեղաց ի ժոզո–

Մասիսի ՚վիՀերէն դուրս դալբ ել կամաց կամաց Հայ չենք : Երուանդն աղ1 իւ կոպտոլթեամբ խա­ վոլրգր ի վիճակի չէ դոՀացում տա լու : Հայկա­

յառաքանալբ այնւքան բնական կ՝արտասանէր որ , րազանողն էր դրանց է ԱշխարՀի ամենաՀեռաւոբ զուն՛ քաՀանան դիմա՜ծ՜ է Պ" լս ո յ նախկին կեսա –՛

ներկաները կարծ՜ես իրեն Հետ, Սիտարի ետեւէն անկիւններտլմ , ինչպէս թ քն էր պատմում Ա— րացիներուն , ո րպէսզի օժանդակեն իրենց \ծնն՝դա^*

կր յառաքանային Արար ատեան դաշտէն՝ դէպի ՛էյի– լստբալիա , Ա ի՝ կապոլբ , ա բեւելեան Հնդկաստան , վայրի եկեղեցիին գ ուր կբ պատսպարուին եւ րն–

բակայ գա շա ր , անցնելով բազմամարդ գիւղերէ , նա Հարց ու փորձով փԼտռոլմ էր, ցեղակիցներին՛ տանեկան խնամք կր ստանան՝ տասնէ աւելի ան­
է բացումը
աւաններէ եւ քազաքներէ , եւ Հեռոլէն Հսկայ քա– ու ներշէ չում նրանց Հա ք լինելու ա՛զնլո ւթ ի ւն բ : օգնական ծերեր : ԱՀնՀրաժեշտ դարձած կը կարօտ ի

ղաք մբ տեսնելով՝ այս բոլորին Համար ղարմա - Նաւ նստէր , թէ Հ ի ւ^ր ան ո ց ի ք1 էր , ճ ան՛ ապա ր Հ որ դ– նախակ կթարանի մր : Իսկ ձեռԼ արկը

ցած եւ զմայլած կբ խօսի Հյիտար : նւ երի անո լան ա ցուցակում Հա յերի անուն բ կր փն­ նիւթական օժան գա կո ւթե ան Հ

- Ի՞նչ է այս ւ

Գարեր առաք, երբ այս տեղերէն՝ անցայ,

Հոս անմարդաբնակ , ամայի անապատ մ լ& էր , այս գամներ այս բեմէն այ ս մասին խօսա՛ծ էէ

ի՞նչպէս կատարուեց այս Հբաշքր, ՝ո՞ վ շինեց եւ ա աս իւ ան է ՀՀ ես գոՀ կ՚ըլլամ եթէ կարենամ

շէնցուց այս բոլորը։ շէնքբ լեցնել իմ բարեկամներով։ Մեր մ ասա, որ Մտքովս գէմ դիմաց դրի Հայերէնի նախան––

Եւ ձայն՝ մր Հեռուէն իրեն կր Հասնէր • Հայ եւ այս սրաՀը շատ փոքր են, բայց մեղք որ միշտ ձախնդիր քաՀանան՝, Ամերիկայի ա ռ աքնւ ո րդ Տ ի–

ժողովուրդի շ ինարար եւ ստեղծ՜ագործ ձեռնե րբ մեծ՝ կոլգալ ներկայ բազմութեանս Համարէ բան եպիսկոպոսին Հետ , որ լեզուն աւելորդ գտ­

քթթեցին այս ԲոլոԲ(Լ * ՚ * ՚ Լ Համառօտ իմաստ բ Սի­ Մշակոյթի գեղեցիկ Հանդէս մրն ալ սարքած՜ նելով , կր գոՀանար միայն <Տ.Հայ \ծէս»ովէ Եւ խոր–

տարի պատմո ւթեան) : էր Ե ղի շ է քա Հ ան ան , Հո կա եմ բ եր \ 0 մշակ ո յթի Հբգած՚ութիւսներո ղիս շատ Հեռունեբր տարին,–֊

Եւ Հեռուէն մեղմիկ կր լսուէր մեղեդին , կո– օրուան առթիւ, որ տեղի ունեցաւ պատարագին գէպի Վ ա ն , Վասպուրական, ուր չքաւոր գիւղա­

մ ի տաս ի վՏէբ ողորմեա^ն ; ել շաբաթական թերթերու , լուրերու սովորական ցինյ՛, երբեմն 1 2 գբացի դիւղեր միացած , վար՝–

Յետոյ բեմ եկաւ սկսնակ՝ բայց լաւ ապագայ բնթե ր ցում էն՛– ան՝միքապէս վերք Հ ժապետ մր կբ վարձէ ին , Ա* Բ* գ, գիտցող մը,

խոստացող պարուՀի մր՝ Օր* Բայիշեան Հայկա­ քաՀանան բացատ րեց մեր մշակո յթի Գ^ՐԼՀ իրենց զաւակներուն Հայերէն սորվեցնելու Հա­
Աբովեանի
կան՛ տա բազով, եւ պարեց գեղեցիկ պարեր : ազգին գոյութեան տեսակէտով։ Խ* մար։ Եւ նորէն Հին խօսքեբ ը յիշեցի*— ձՀէ՚յ կ ի ­
կարգաց
Սովորաբար Հանդէսներու եւ երեկոյթներու անՀետացման դարադարձին առթիւ Հատ­ տի Ժամանակներ, ինչ էինք, ինչ եղանք, ինչ պի­

մէք՛ «Ամերիկեան աճուրդէււէէ կամ վիճակախաղե­ « Վ է (՛Ք Հայաստանդի Հռչակաւոր վէպէն Հայերէնի տի լին ինք՝» * • * :

րով Հասոյթներ 1լ ապաՀովեն : Իբրեւ օբինակե լի ուածն՛եր, մասնաւո րապէս շեշտելով Մանաւանգ օտարնեբու Հետ ամուսնացած՝ Հա­

նորութիւն մր , Աւստրիոյ Հայկ * Միութեան այս կար ե լո բութ ի ւնը ; յեր , պարտական չմնալու Համար Հանդէպ ձեր

երեկոյթին առթիւ Հաստատուած էր ՀՀտուրք մբ Տօքթ* քարամանլեան խնամուած՜ ճառով մբ խղճին եւ ազգին, Հայերէն սորվեցոլցէք ձեր զա­

փոխան բանախօսութեանդ : պատմականն բրաւ Հայկ* մշակոյթի նա Հ սալ ետ ^– ւակներուն , լսեցէք մեր նախնեաց սրբազան եւ ոս­

Մաերիմ շբքանակի մէք առաքարկուեցաւ Պ* ներու ԱաՀակ Ա՝ ես րոպի օրերէն մինչեւ մեր՝ օրե– կի խօսքեբ բ, Արովեանի խրտար* «Մէկ ազդի

Բ *ին որ ելլէ բանախօսութիւն մբ ընէ : Նոյն առա– պաՀոզն ալ լեզուն է ու Հաւատքը, եթէ սրանց է լ

քար կը ոլ֊րէԼԱեր : Մեբժողներր պարտաւոր էին Եղան գեղեցիկ մեներգներ եւ ար տաս անո լ - կորցնենք, վայ է եկել մեր օրին»։ կամ Աայաթ
թիլններ ։ ղալամ սիրէ * դավթար
վճարել այսքան գումար Ա* Հ* Միութեան՛, ճա­ Նովայի « Գիր սիրէ *

ռախօսութեան թեկնածուներր խոՀեմութիւն Հա­ սիրէ»ն ։

մարեցին վճարել : Այո Հնարամտութեամբ կոկիկ Երբ քաղց ր աձա յն 1լերգէին Հայերէն , 6 ել 10 Նոր սերս ւնդի Հ ամ ար Ֆրան ս ա յի մէք , Ամե­
տարեկան
դում՜ա ր Ա բ գո յա ցաւ , փարատե լով Մ իութեան րակցութե (ո յն՝ ՝ք՝ո լնտօփո ւլո ս եղբայրներ, ընկե– րիկայի մէք տեղական՝ լեզուս վ Հայկական թհր -
ըլլալով
ամբ իրենց դաշէակաՀաբ քրոք \ սորված թեր կր Հրատարակուին գէթ այս ձեւով ազգային՝՝

ժրաքան գանձապաՀին1 Պ * Կ * Բարամանեանի Հո­ իրե։՝ց Հայ մօրը լողուն ,ա1 գին չեմ գիտեր կեանքէ բաւ՛եր մը Հասկցնելու Համար։ Ըսել էվԱ–

գեր բ : թէ Ի՞ս1 ԳԳաօէն ,քսյ ե ՀայՐեՐԼՀ> *"եԲԿ.այ թէ բացա*֊ լաքան ինկած է» նոր սերունդի մէք։ իսկ նոր սե­

Ուրախ ել տաք մ թնոլո բտի մ էք վերքացաւ կա յ , ո բոն ց զաւակներ բ ծ^էած աւստրիացի կամ օ— րունդին նոր սերունդը , որ արդէն շատոնց սկսած

Հանդէսբ բանախօսութեամբ գաղութի վար չոլ - տար մօրմէ, բա ռ մր Հայերէն չեն՝ դիտեր՛, է աշխարՀ գալ, ողկոյզր լման սեւցած՜ պիտի տես–

թեան նախագաՀ՝ Պ* Վ* իսպէչէրեանի , որ իբրեւ Ջե մ գիտեր ա յս երեւո յ թ է ^ ն ազդուած թէ <րով ի նե՞1ք* այն ատեն իսկապէս ղվայն է եկել մեղ

պատասխան մասնակի դիտողութեան՝, թէ մատոլ– սենեակը լեցուած՜ 8 10 Հայ տգոց խառնիճազանճ տաբեր * * * ։ Տարագիր Հայրենակիցներ , մնա֊–

որ փոքր է, տեղբ անյարմար է, եւայլն՛, րսաւ* վլվլուկէն , զանազան լեզուներով , տէր Հայրր ցորգներս թրքական կարմիր քարդէն, պիտի կր­

Գպրոցական տա ր իրէ ս իմացած կւ միտքս Հարցուց գառնութեամբ * նա՞նք ազատիլ ճերմակ - սեւ քարդերէն :

պաՀած եմ, մեծ՜ իմաստասէր Աո կրատի կեանքէն Գպրոցի ն՛որ Լբքանր սկսաւ : Ի՞՛նչ պիտի Ինքնապաշտ պան ութ իւն կամքի եւ աղդասի -

խօսքեբ : Աոկրատ տուն կր շինէր ել ինք անձամբ ըլլան մեր տղաքը։ Ո՞ւրկէ եւ ի՞նչպէս պիտի սոր­ րո ւթեան զէձքե րոց :

շինութեան կբ Հսկէր; ՝Ծա\օթներ կամ անցնող վին Հայերէնը յ Մ ինչել որ ՀՀբացուին դռն՛եր բ լոլս Ո յ » * . :

դարձողներ դիտել կուտան թէ շէնքբ շատ փոքր Բայց ինքն ըսաւ, ինք լսեց։ ՛Բանի քանի ան՛­ ԱՐԱՄ ՏԱՊԱ՚ԼԵԱՆ

է , ՀաոռաաեԼով իբ ղէբՀ>թն Հետ : Աոկրատ կք պա–

Fonds A.R.A.M