Page 90 - ARM_19-1948_04

*
•

«ԱՀԱ*

ՕՐՈՒԱՆ ՇԱՐԺՈՒՄԻՆ ՀԵՏ գիտակաԱ ասոնքիս

ՆՈՐ ե Ր Ե Ւ Ո Յ Թ ն է Ր ԽՄՐ Աշխատակից լքը հետեւեալ տեզեկռւ– ԹՌՉՈՒՆՆԵՐՈՒ ԿԵԱՆՔԷՆ — Փէնկուէնր թա–

(յիՐՈՊԱՅհ ՍՐՏԻՆ ՎՐԱՅ ԲԻ^ՐՏ հաղորդէ « Հ ա ^ ի ք յ ի . – . ղանթոտն թռչուններու տեսակ մրն է որ Հիւսի­
կըո–
սային սառուցեալ երկիրներու մէչ1 կ՛՛ապրի,

Լուր առած ԼՀԱ*"լրվ Եարռեբդէ՚Ա Պէյրութ ՜եաքլի մ ասր թել է, իսկ առչԴւի մասը ճերմակ; իր

Հասած կնձոք մր մասին , գացի գտայ : բոյնր կր դնէ Ժայռե րու մէչ եւ բեղնաւոր ո ւթեան՛

Ի՞ՆՁ Կ՝ԱՆ8ՆԻ ԿԸ ԳԱՌՆԱ6 ԱՐԵՒԵԼԵԱՆ ԵՒՐՈ­ Մայրիկ մր, գաւառացի բոլոր մայրիկներուն շրջանին էգր Հաւկիթ մր միայն կ՚ածէ; "Բալ* լու­

ՊԱՑԻ ՄԷՋ ՀԻՄՆԱԿԱՆ ՓՈՓՈԽՈՒԹԻՒՆՆԵՐ • նմ ան , Հայ բնագաւառի կնոք բո լոր յա տ կան իշն ե— ղորդ մրն է, կր սնանի ձուկերով, ողոր՚կապատ–

- « ՈԶ ՄԷԿԸ Ի ՎԻՃԱԿԻ է ՊԱՏԵՐԱԶՄԵԼՈՒ» րով ։ Գլուխ , երես դէմք ՛ծած՜կած՜, յարգանքով ու եան ել կակղամորթ կենդանիներով :

ԱՐԵՒՄՏԵԱՆ ԳԵՐՄԱՆԻՈՅ ՏՆՏԵՍԱ­ ձեռքերը կուրծքին կ^ընգոլնի ; նքոըթ չեկան՛ իր ՚Բալած ատեն՛ իր ետեւեի մանր ոտքերուն վը–

ԿԱՆ ՎԻՃԱԿԸ : քաղաքավարական շարժուձեւէ ր բ ինծ՜ի , նոյ/ն< լ՛այ կռթնած կր յառաջանայցատքելով ։Երբյոգնիէ

Ամերիկացի ծ՜անօթ պ ա տ մա բան՝ ճան Կիւն֊ վայրկեանին իսկ երեւակայութեան գծ՜ով փոխա­ փորին վրայ պառկած դիրքով կր՝ սկսի սաՀիլ սա­

քէ.ԼՀՐ "Ր վերքերս ճամբորգութիւն մը կատարած– էր դրուէցա յ Խար բերդի դա շար ,ա յգկնոքմ էքէնգիտե– ռոյց ին վրայ ոտքեբրւն օդնոլթեամբ ;

արեւելեան Եւրոպայի արբանեակ պետութեանց ցի բոլոր մեր բաբի ու ան ուշիկ մ ա /րիկնեբր, ա– էգ Փնտռելու շրջանին, արուները մեծ թիւով

մէք , պատասխանելով անգլերէն թերթի մր թըղ– մ օթ խա՛ծ * ՐայՅ երբեք երկչոտ, խոնարՀ , բայց իրար՛ու Հետ կռիւի կր բռԼուին, խում բեր կր կազ­

թակցին Հարցումներուն, կր յայտարարէ թէ Հայդ երբեք ստրուկ *կբ խօսի քաղցրաՀնչիլն , Հ արա - մեն՛ ել նախանձոտ Հակառակս րգնե ր ր դէմ առ դէմ

արբանեակ պետութիւններէն ոչ մէկը ի վիճակի դատ բարբառով մր քքքաբբեբդի լեզուն՛ ։ իրմով Հս­ կեցած իրարու վրայ կր յարձակին , երբեմն իրա­

է պատերազմ ե լու՛ֆ : կա յ ա շխարՀ մ բ կր բացոլէր աչքիս առքեւ , Եվ*— ր՛ու կտուցի Հ արտ լածն՛եր կուտան ել երբեմն՛ աք

րատ ի ու գեղեցիկն Ար ած ան իի եդեմ ական Հ ո վի տ– իրենց թեւերուն՝ ծայրերով ումդնօրէն զիրար կր
սաս–
Ան կր կարծէ թէ պատերազմը կրնայ ծ՜ագիլ ներբ , երկինք աշտարակոլած մեր լեռներ բ Մաս–
չէս
դիպուած ով % ք\բովՀետե ւ Ո*Դ լսե րր միտք չո լնին տառ, Հազար Պապա, Մնձուր, Լիճ լեռ։ Իրմ ով Հարուածեն ; Այգ Հանդիպումէ ե րր որ՛քան ալ

սկսելու թշէ ամ ութ ի ւնն երր : Եւ. ինչո^լ սկսին, քա­ կր դիտէի մեր դաշտերը հարբերդի , Աալաթիոյ , տիկ րլլան՛, իրար մեռցնելու աստիճանին

նի որ գիտեն թէ միմիայն՛ գաղափարի ումով աք Աբաբկիրի ։ իրմով աչքիս առ քեւէն սկսան Հասնիր Հ

կր, ստանան իրենց ո լզածը է տողան՛֊

Ա՛հ ոնց մեկուսացում ր մաս կր կազմէ իրենց մե ր մս ՝յբեբբ. Հա ւուն այՐեՐՌ » որոնց կոբո– .^«՚^»՛^*՝^
-
պաշտ պան ո ղա կան մ իքոցներուն : Անոնք չեն ուզեր Վին , ճիգին , աշխատանքին՛ ու պատուախնգբու

որ ոեւէ մէկր քհուսիա երթայ ,որովՀետեւ չեն ու­ թե անւ շնորՀիլ գարերու բն՛ութիւնն ու բռնութիւն– կատարելու։ Տօնական օրեբր կը պաՀենք, Հայե­

ղեր որ մարդ տեսնէ թէ ինչ վիճակի մէք կր գտ­ ներր եկան ոլ անցան Հայոց աշխարՀԷ՚ն առաքեց րէնի Համար ոեւէ արգելք չկայ, տունէն մինչեւ

նուին յ կարենալ փճացնելու Հայն՛ ու Հայ րկտանիքբ ։ Բո­ շուկայ կրնանք խօսիլ մեր լեզուն։ Փոխյարաբե -

Բայց եթէ պատերազմ չեն ուզեր, ինչո^ւ լոր ին ալ Հ ար ո ւածն ե ր ր անզօր եղան՛ զգետն ե լո լ Բ"*֊թիւնք,ր ինչպէս առաք Հիմակ ալ նոյնն է

այդքան գրգուի չ դիբք մր բոն ած՜ են։ Հայ տան օճախին պաՀապանր, Հայ կինը , գա­ դուռ դրացի կ՚ապրինք՛. Մեր միակ Հոդր եկեղե -

^ Որոշ չափով կեղծ սպառնալիք է ։ Հա - ւառացի ա ւա՚Լգա պա շտ կին բ Հ ցին ու գաՐոսն է։

մոզուած են թէ տակաւին պատերազմ պիտի Լբս~~ Անոռլնբ այս կնոք* էեմ ուզեր տալ, վերա– Արաբկիր , Մ ա լա թ իա բաւական թ ո ւո վ Հա–

կսինք » : պաՀուա՚ծ պատճառներով, եւ ինչ Հարկ, միայն յոր կան ։ Մեր յ ա ր ա բեր ո լ թ ի լն բ Մա–լաթ ի ո յ Հետ

Պատմագիրը կր շարունակէ մ տիկ բրէք • կբ պատասխանէ իմ Հարցումներուս ։ աւե լի դի լրի՛ն է շ ո գե կ առքին շն ՛որ Հ ի լ ։ Հայ եր՛բ ա֊

Թիթօն տեսա յ եւ Հետը խօսեցայ : ին՛ծի ֆյ ա ր բե րդ քաղաքը իր Համր շատոնց կո ր– զատ ե՝Լ՝ , կոլգան , կ՛՚երթան։ Հայերէն թերթ կ ամ

Համար ան Եւրոպայի ամէնէն յուսատոլ նշանն է ։ սնցուցեր է ։ Գարձեր է գիւղ մր, մէկ Հատիկ Հայ գ իբք Պ ո լ ս էն չենք ստանա ր : Մ եր ին ն ե րբ բոլո րն

՝Բբէս°լէնի Համար ղարՀոլրելի Հարուած՜ մբն՛ էր կամ Ասորի չկաք Հոն։ Ամերիկացի միսիոնարնե - ալ իրեն։ ց լուրերը թրքական՝ թերթերէն կխառնեն է

.յյպս^. 1բեց բուն թաղր քար քարի վրայ մնացած չէ ։ իսկ Այգ Հայաստանի խնգիրր մեր կողմն ալ

Ռուսերը ինչպէռս կրնան սկսիլ պատերազմէ վերածո Կւ՞՛ե՜Հք՞է ֆրանսական չէնքերր զօրանոցի են տուն ք, սնդեց : Հոն մարդ չեկաւ : Պոլիս ազդական

Հիմա, երբ $՝իթոյի անքատումր կր խախտէ իրենց ունեցողներ գրեցին , մեբիննեբն ալ քոլբր չտեսած՝

ձախ կողբ , Ղ*ան. ուբի եւ Ադրիականի միքեւ եւ Բաւական) մեծ՜ թուով Ասորիներ կան * Բո­ բոպիկցան ։ Տուն, խանոլթ , արտ աժան աժան

երբ կորսնցուցին արբանեակ պե տ ո ւթե ան ց ամ է– լորն ալ Ա է գէր է Հաւաքուած ։ ք\ւնին եկեղեցի ։ •ծախեցին։ Ես ալ տունս ոչինչ գնավ մր ՚ծախեցի ։

նէն զօր աւո ր բանա կր ։ Ե ո ւկո ս լա ւն երր թերեւս ր– Ունին քաՀանայ։ Առաք որ աւելի Հայախօս էին . Արգի ւն ք չտո լաւ ։ Տեղե րնի ս նստեց անք ։ Ատ ի կա

սեն թէ , եթէ պատերազմ ծ^ագի , պիտի կռուին Հիմ, ւկ արդէն՝ մեծ Հակում ոոյց կա ա ան թրքա– *Լ սսեց նս ՛՛ել մեր փոխյարաբերութեւ էնը քՒոլրքե–

քիուսիոյ կողքին՛* * . Բ՝իթօն Հանդարտ կ^եբեւայ խօս թեան րուն Հետ , պաղութիւն՝ մր եկաւ

եւ որեւէ քղա յն ստութիւն ց"յց չտար իր Հրանաս, Մ՛ենք թուով Հինգ Հա բիւրէն աւելի ենք ։ . &ր քուն քա Հանայք թարբերդ, Արաբկիր ,

դրոլթեան՝^ պատճառով ։ Գիւղերուն մէք մէկ Հ ատիկ Հայ որ րոես չկռւյ , Մալաթիա։ Անշուշտ որ կ՚ապրի եւ լալ կ ըլլայ ք

Իր շուրք տագնապի նշս/Լ՛ չկայ։ քիուսերր\ ոչինչ բոլորն ալ Հաւաքուեր են Մէղիբէ ՚ Եկեղեցին քան՛՛­ ոՓվ պիտի մտածէ։ Ջեմ խորՀէր ոՐ ոեւէ արգելքի

կինան բնել։ Գի լրին չէ զայն սպաննել։ Անոր դէմ դեր են , իսկ ուրիշ վայր մը տուն կամ սրաՀ եկ՚ե^– Հ ս/ն դիպի նմ ան կ ար գադրո ւթի *–ն մը։

չեն՛ կրնար կռուիլ եւ որեւէ տնտեսական պա տ իմ ղե ցի ի կամ դպբո ց ի վե ր ած ե լո ւ Հնարաւորութիւն՝ Ապրուստնիս լաւ է ։ Ար՚Հեստաւոբ , բան -

պիտի նետէ ղինք Արեւմտեան բազուկներուն մէք։ չունի1ք, որովՀետել քաՀանա յ պաՀ՚ելոլ կարո - ա.ո ր , խանութպան , ամէն տեսակէն՝ ալ կան քիչէն

Հակառակ այս կացութեան քհիթօն կարծես ղութենէ զուրկ ենք։ Մեր պսակներ՚ր քաղաքապե­ շատէն ։ ք#առն ամուսնութիւն չկայ , սակայն ՛եթէ

թէ չէբ ուզեր ինքզինք վճռապէս յսձնձնել Ամերի­ տարան ր կո կատարէ , իսկ ան՛ կէ ետք , ունելսբնե­ Աք ատ ա Հ ի ո բ մէկ կամ մ իւս կողմ էն՝ նմ ան բան մր

կայի ել Բրիտանիոյ բարեկամութեան : րը եթէ փափաքին կրնար գիմել Ասորիներուն կր~ պատաՀ ի , ա յ դ ան շուշտ չենք կրնար որպէս րնգ–

Եուկոսլաւն երր միշտ ալ իրենք զիրենք կր բօնական՝ պսակի Համար։ Ոչ Ա՛՛էկ արգելք Հին օրե– Հա՝ն1՛ ու ր երեւ յ թ րնգո լն իլ ։

նկատեն օրինապահ եւ •յպւ տա կակնա ռուսա կան Բ"ւ մեր սովորութիւններով մեր Հարսանիքները Ս. ԲԱԽՏԻԿԵԱՆ

դաշնակիցներ : իրենց վէճը քիուսիո յ Հետ գաղա՛­

փարաբանական է : Աւելի պիտի նախրնտրէին րլ–

լալ անոնց բարեկամ քան, թէ Արեւմտեան պե­
եւ
տութեանց ; Աակայն ինչ ալ մտա՛ծեն, Թիթոյի զումը ԱՐԵՒՄՏԵԱՆ ԳԵՐՄԱՆԻՈՅ ՎԵՐԵԼ֊ԲԸ ուեցաւ մէկ Հաւկիթը կ՚արմէր 40 ֆէնիկ , իսկ Հի­

Ա թալին ի մի քել Հաշտութեան– յո յս չկայ : իյ Անգլեւսա՛քսոն^ թերթերը մեծ՜ յաքողութիւն մը մա 70, թէ երկաթուղիի դիներ՛ը սուղ ՛ե՛ն՛, եւ թէ

իրական է : կը ն կատեն Գերմ ան ի ո յ գրամ ական փոփոխութիւ– իրենց բոլոր խնայողութիւն ը Հալեցալ գրամի փո­

« Երկաթէ վարագոյր՛ին^ ետեւի երկիրներուն նլՀ ւ ՛՛Բ տեղի ունեցաւ Տ ո ւն ի ս ի վերքերը։ փոխութեան Հետեւանքով։ Եւ երբ իրենց ըսես թէ

ամէնէն քիչ փոխուածը Հունգարիան է ։ Հոն՛ տա­ Հբատարակո ւա,ծ տեղեկութեան ց Հ ամաձայն , գացէք Պ եր լին եւ տեսէք ապրուստի տարբեր

կաւին ազքիկներր գեղեցիկ Հագուստներ կր Հագ– անգամ մը ՝եւս կը գառն ն գերմ *է ն ճ ա ր տար ար - րութիւնը, իսկոյն կր Համոզուին : Արեւմտեան
ուեստի
ն ին ։ Գործի մարդիկ սրճարաններուն առքեւ կ՛ր անիւձները : Ապրանքները առատ են՛, թէեւ Գերմաններր կ՚ուղեն՛ աշխատիլ ել արտադրել :

խմեն տակաւին իրենց սուրճը։ Գնչու նուագ կայ, աժան չեն ։ էԻողռվոլրդր այլեւս անօթի չէ ու լա­ Գերման– իոյ Արեւմտեան մասը խիստ բազմա­

ինչպէս եւ քաղաքական յայտար ար ո ւթիւննե ր ։ ւագոյն ապագայի մր յոյսը կր, ծ՜ագի իր սրտին– մարդ է ։ Հետեւաբար պէտք է որ արտագրութիւնը

ԼեՀաստան ամէնէն աշխոյժն է, թէեւ Վաբշա– մէք։ Միայն Արեւելքի եւ Արեւմուտքի միքեւ բա­ բազմապատկէ , վերշինէ իր քա՛նդուած քաղաքնե­

լա աւերակներու կոյտ մը կբ ներկայացնէ ։ խումի մբ վախն է որ կը խախտէ այս յոյ՝սԲ* րը ել տեղաւորէ արեւելեան գաղթականները :

Ուտելիքր առատ է եւ –աժան ։ ԼեՀերր կը վե­ Այ+մ աՕէն 2000 է նուաղ գոյն գոլր (քա– րէմէնի մէչ բանուորական՛ չորս Հոգինոց բե­
Համ ս
րաշինվեն քաղաքր իրենց իսկ ձեռքերով : լորին ) սով որ ական սպառողն եր ուն տան իքի մը Հայրը որ 218 մարք կր շաՀի ամսակա՛ն՛

Փրական ամէնէն տխուր տեզն է : էքբազ - (Անցեալ ձմեռ 1300—1500 ^ ) ։ կը ծախսէ 110 մարք ուտելիքի : Առատ Հաց եւ
վարչութիւն մր, եւ
մէն առաք ունէր ռամկավար Հակառակ անձբեւներուձն , ամէն տեսակ Հունձք գետնախանձոր ոմնին, բայց 3 լիարա միս ամիսը,

ճաշակած էր ազատութիւնը : Հիմա խորապէս կր առատ է այս տարի։ ՝Բաղաքի բնակի չներ՛ր այլեւս քանի մը լիպբա ճարպ , կաթ՝ փոքրեր ուն ել Հէր~

զգան թէ ինչ է ներկա ք վարչաձեւը բաղգատմամբ պէտք չունին գետնախնձոր ի դաշտե բուն մէք ՚ըս– ղաց՝^ սուրճ : Բան^արեղէնը բաւական առատ է ,

Հինին : Հ պա ս ե լո լ ո րպէ սզիագարա կատ իրոք քաղելէն վերք , սա կայն կ՚ըսեն թէ գիները 30 ///// Հարիւր բար—

Այս տարուան, Հունձքը չյազողէ ցաւ : Խա– իրենք փորեն իրենց ձեռքերով, գան՛ելու Համար ձրացած ե՛հ յունիսէն ի վեր։ Տա՛ն վարձքը 40 մարք

նութներր պարպո լեցան : &ա ա ուտելիք էՂայ» քանի մը մոռցուած՜ գետնախնձոր : Հինգ—վեց մար - է ել կազ եւ ելե կտ ր ականաո ւթ իւնը 20 մարք։ Սա­
տ իր՚ա^
յայտնապէս կր զգացուի ո ս ա ի կան ո ւթե ան քով Հարիւր լիպբա (453 կրամ) գեսձնախնձոր կր­ միս ը 13 մարք կը գործածուի օճառի, ճամբոլ
առատ
պետոլթիւձնլէ : նան ապսպրել ՛ծախսի , դեղի եւ մաքրութեան ; Տղոց կրթութեան
վտուզն ե րն ալ
են , ինչպէս խնձորը , Համար միշտին Հաշուով 10 մարք ամսական : Ընդ–
սալորը , խաղողը ;
Սովորաբար , Զ եիո ս լովաքիան կ՝ արտածէր Հանուր գումար՛ 203 մարք, Հետեւաբար եթէ 4

պերճանքի նիւթեր ինչպէս կաշի, յախճապակի , *Բաղաքն՝եբոլ խանութները կր ցուցադրեն ա- մարք ալ ծախսէ ընկերային ապաՀովոլթեան

խաղալիկներ , գարեջուր , ձեռնոց , Հրացան; Հիմա ռատ կօշիկ, Հ իւս ո լած՜ եղէն , կերպաս , գործիք - Համար , այս բանուոր ընտանիքին կը մնայ

չքացաւ այս շուկան : ներ, ելեկտրական կազմած, յախճպակի ել նոյն - մարք Հագուստի , կօշիկի եւայյն; Զոյգ մը կօշիկը

Եուկոսլաւիոյ մէ^ ուտելիքի պակաս կայ, իսկ ծխիկներւ. Գլխաւորաբար կր գանգատին թէ կ՚արժ-է 30 մարք, իսկ կնո^ ձեռք մը Հագուստը 40

սակայն տարբեր է ոգին Հոն։ Գիւղացին նեցուկ է դիները բարձր են։ Անոնք կր բացատրեն թէ իրենց մ արք :

վարչաձեւին , որովՀետել յոյս կուտան անորւՀի^ աղքատութիւնր երկու բանէ յառաք կուգայ , ԵԼ սակայն , աւելի լալ սնունդ կ՚առնէ մ֊ողո–

մա է " յ " մը Հը ՚նշմարեն Հորիզոնին վրայ։ կր քա­ նախ որ դրամական փոփոխութեան ատեն բաւա­ վոլրգը քա՛ն անցեալ ձմեռ; Գործատէրը կր խոս­

լեն, կ՛երգեն եւ կր փորեն, երկաթուղի կր դնեն եւ կան դրամ կորսնցուցին, երկրորդ, ապրանքներու տովանի թէ 30 % աւելցած է արտադրութիւնը ,

նոր քաղաքներ կր շինեն : ն ա խ կին– պակաս ր սնօւ դար ձու V– ՀԻ– բայց ան ալ կը գա՛ւ դա ա ի թէ դրամագլուխ չունի։
մա որ խա՛նութները առատ ապրանք ու՛նին, Գեր­
Այս երկիրները վերջապէս փսխուած են։ Գործատէրը ղժ֊գոՀ է նաեւ գրաւման ձ ախքերոլն

Մինչեւ իսկ եթէ հյ– Միութենէն րամնոլին, պի­ մանները կուզեն իրենց կրցածին չափ շատ գնել, Համար։ իսկ զօրավար ՛Բլէ յ ըսած է թէ ամէն 20

տի մնան Ընկերվարական; Պայմանադրական դրա^ եւ կը գանգատին եթէ գրամը պակաս կուգայ : մարքի դէմ զոր Գերմանը կր վճարէ գրաւման Հա­

մապետոլթիւնը այլեւս մեռած է կեդրոնական եւ Անոնք կը գանգատիւ որ վարձքերը բարձր են, մար, Ամերիկացիներր 80 մարք կուտան կերակ­

Արեւելեան Եւրոպայի մէչ : թէ չեն կրնար պնակներ յլնել ,թէերբդբամը փսխ­ րելու Գերմաններըլ Հ փ,

Fonds A.R.A.M