Page 98 - ARM_19-1948_04

ՕԱէհԱՋ

ՕՐՈՒԱՆ ԳԻՐ՚ԲԵՐԸ ՕՐՈՒԱՆ ՇԱՐԺՈՒՄԻՆ ՀԵՏ պաշտպանութեան տակ , համայնավարները քախ–

շախ իչ պարտութիւն մը կրեցին։ Անոնք կորսնցու­

Ասւտբիո) վհոսշհԱութիլԱր ցին ներքին գործ ե բու նախարարութիւնը ինչպէս

ԱՅՐՈհԱԵ՝ ՔԱՂԱՔԻ ՍԸ եւ շատ մը պետական պաշտօններ , միայն մէկ
ՊԱՏՄՈհԹԻհՆԸ–
նախարար պաՀ ելով դաՀ լիճին մ ԷՀ, (ելեկտրական

Աւստրիակա% ^աըթարարոփսս,աքւա% վիճա - Ատկէ ի ղԳր աք-թյորէ^ֆա^; կա/ւայ/արրւթիլնը

ինչ Հաճելի Է զար գալ իր ծննդավայրէն շուրջ /լագրոլթիւնը ցոյց կուտայ ածուխի, երկաթի , զ՛օրացած է ել դարձած Եւըոպայի ամէնէն կայուն

ոելէ. գրուածք, մանաւա՛նդ պատմ ո ւթ իլն ր փա– պողպատի ել ամէն տեսակ արգիւնաբերական մռղովդ գապետական իշխանութիւներէն մէկը։

ռաՀեղ ֊անցեալով , դիւցավ1ական պայքարի ի՛՛՛ր— ապրանքներու յարաճոլն արտագրութիւն մը։ Ան պաշտպանութիւնը կը վայելէ արեւմտեան

Հրդան՚շան –գալ՛ ձած , ՝> այ ազատագրական սրրա — Առողիս պաՀ ական վիճակագրութիւնէն՛ ալ կը գաշնամլիցն եբոլ , օմանդակութիւնը «Ա՛իացեալ

ղան կրկէսներէն քաղաքի Ա՞ր՝ որպիսին է Ուրֆան։ Հաստատէ որ վերջին ամիսւ եըոլ ընթացքին սը– Ազգերու Օգնութեան եւ վերաբնակոլթեան վար -

Հեղինակը՝ Արմէն Անոյչ (Մարաշլեան) գե­ նունգի գոլը օրական 800էն , )200էն ել 1 8 0 0 ^ չութեան» ել Մարշըլի ծրագրին ւ Այդ օգնութեանց

ղեցկօրէն վէպի մր վերածելով, կուտայ մեղի իս­ բարձրացած է այսօր 2100^ : շնորՀիլ փարատեցաւ սոՎի վտաձ գը եւ <քե1է /«<-

կապէս «Այրուած քաղաքի մըլ պատմութիւնը յ> : Փրակայի , Պելկրաաի ել Պուտափէչտի խա­ ռաշ\իիմոլթիւն տեղի ունեցաւ Աւստրիոյ անտե­

Ընթերցողը Հազիւ գ ի յ ՚ ք ը բացտծ , ա՚ւմի9ապէս նութները որոնք լեցուն էին ապրանքէ երր վ երբ սութեան /էշ–.

կ՚իյնայ Հայ գրականութեան մեծ կախարդին՝ Ա– Վիէ1նայի խանութները պարապ էին Հիմա Այս պատճառով է ռր կոմի՚ւֆորմի կառավա*֊

ԱՀարոնեան ի Հուր ու բոց մայթքող շունչին տակ : Վիէնւնայի խանութներն են որ լեցուն են - ամա՛ն՛ բոլթեանց ատելութիւնը Հրաւիրեց իը վրայ :

« Ու կ՚ուղէի տիեզերքին շեփորել Ուրֆայի ապրանքներով ել գոՀացում կուտան մողովուր– Ըստ ընկերվարական եւ մոզովուրգի կո՚լսակ -

գին պաՀանշ1 երռլն՛ յ ցռւթեան՝ վարիչներու , Համայնավարները ձեռն՛­

Հ եր ո սաս րարտըտ . . ՈՀ ք է*"է. տարերային փոթոր– ԻՀչպէս ամէն տեղ, Աւստրիոյ մէ^ ալ Համայ­ թափ եղած չեն ել նոբէն պիտի փորձ՛են խանդա–
կաշուն չ ընդվզումներ , եղեռնը Հեգնող ինչ գե­
նավար կուսակցութիւնը զօրաւոր պայքար մը
ղեցկութիւնն ե ր ու մաՀոլ քրքիջէ աոռէ"աԲԼ ~ոլ Հե­ /՛ել այս մերաշին ութիւն ը , անկարգութիւն ստեղ­
տարաւ Մարշրլի ծրագրին դէմ, խափանելու Հա­
րոսական , աՀարկու , ողբերգական , մեն տառա– ՛ծ ե/ու Համար Աւստրիոյ տն՛տեսական կեանքին
մար տնտեսական վերազարթնումը :
ւղանրի եւ մեն արիութեան այս ռ^–՝^ոգ աեսարան­
Այս պայքարը իր գագաթնակէտին Հասաւ ,
ների առքել Հոգիդ է մրրկում եւ ցեղային Հպար­
երբ կառավարութեան եւ արհեստակցական միու­
տութեան մի Հգօր յ անպարփակ ղգացմունք Հեզե–
թեանց ներկայացուցիչնեբուն՛ մի^ել բանակցռլ -
ղի պէս ղարկւում ու սրբում է մեր բեկումի դառ–
թիւններ կո կատարուէին աշխատավարձի եւ դի–
ն ութ ի ւնր , ապրտտն մեր նո լաս տաց ո ւմների կրս— Մ Ա IV Ո Ւ I
նեբու յաւելման Համար Հ
կ ին ր եւ տարագիր մեր տրտում գո յոլթեան վրայ

մեն Հաւատ ի եւ մեն՜ 4ոձսէ ճաճանչները սըփ– Երբ վոբին Աւստրիոյ մէք Պ* Հօննէր, Աւրս– € ԱՐՄԵՆԻԱ » ԵՐԻՏ . ՄԻՈՒԹԻՒՆ
ռում» : տրիոք չոլս Համայնավար երեսփոխաններէն մէ­

Ու այս անղուսպ Հեղեղին յորձանքէն տար­ կը , ճառ կը խօսէր , իր րն կե րն եր ը կարմիր դբ°չ~՜

ուան՜ , ընթե րցՈէԼՐ Կա մ տնէ Արմ էն Անո յշի Հետ , ւ.եր գք ին պատշգամին վրա յ X Պ՛ Հօննէր ըսաւ թէ՝ Հալքայ2էայնտ ՄիոքւթԵա1Թ 8յւդ պսաւգւք • ժռղո^–
վին աււթփւ, Պա֊Էնոս Այ^էսի մեր պաշտօնակի­
այն Հնադար ե ան Հ ե ր ո ս ա պա տ ո ւմնե բու եւ ան լեզու մամա՚< ակն է Հարուանելու կառավարութիւնը՝ ցը, «Ա^մեն իա» հետեւեալ խոյր.հրդսւծութխ.0–
՚ները կ՚ը13է խմբագրականի մը մէջ (9 Աեպա–).
յէ շատ ա կ արանն եր ու քաղաքը : Հ եղին ակր ի ր գը– աշխատավարձի եւ գինեբու քաղաքականութեան

րաւիչ ոճով ընթերցողին– ձեռքէն բռնածն 1լ առաք– Համար : ՀԱ պասելու մաման՚ակր անցա՛ն է , եւ

նոբգէ գէպի տ ի տ անն ե ր ո լ կրկէսր , ամ էն՝ մէկ պայքար ը իսկական մ ողո վրգա պետական Աւրս–
թաղի , ամէն խրամ ի առք ել կլուզէ ցո յց տալ այն
տր՛իո լ Համար պիտի սկսի շուտով» : քյւ իբրեւ «Տարուէ տարի Արմենիա Եոիա* Աիոլթիւ–
նր իր կատա բան նուաճումներով եւ վերելքով
թուական Ա եպտեմ բեր \՛յը նշանակե ց : Բայց երբ

գիրքկբ ոԿ յհ / ւ , •ակ տաւս կ մը, տիտան մր իր այդ օրր եկաւ , բացի քաՀ՚ի մը գորնատոլններէ , սլաաւււ ք տեղ մր կը գրաւէ մեր շրքսՀեին՝ մէք :

կան ան չ ե բ ի տ ա ս ար գո ւթե ան արիլԼ՚ով նո լի բա– որոնք Ռա սեր ո լ Հսկողութեան տա Առանձնապէս զգալի է գագավւարական աՀ~՜

գորնաՀձ՜ սրբավայրի մ րն է վերաներ X կանգ 1լ առ— կ՛ ԷԲ Վիէննա– խտտանքն եր ու \ ո լի բ ո ւե լո ւ տենչը այս Մ ի ութեան

՛սէ ամէն մէկ պատի տակ, ու,ր Հ այ °րիոբդ մր , (ի մէք, եւ քա1 ի մր նանր մետազագո\ր\նոլթեան ան գա մն՚եր՚ոլ մ էք , որոնք կր բո լո բեն իրենց կազ­

տիկին մ ր ամ էն ս րբութ իւն ազգային աւա՝1 ^գ՝ոլ — բանուորներէ , ոչ մէկ գորնագուլ տեղի ունեցաւ Հ մուի/ Լան ութերորդ տարին X

թիլն, մոուցա֊ն , փափկասուն կեանքը խիզախու­ Եւ Բ"՛"/1 Համայնավարներէն, բոլորր յայտարա­ Կիրակի , ամ էն կողմ է Հաւաքս լան ան՛ոն՛ց յ ի ՜

թեան փոխարինան գէսՔԲ ձեռքին , ցեղին փառա– րեցին թէ «//*են գորն՜ադուլր բո լո բովին ձախողե– սունի մօտ ներկայացուցիչներով - գւ մ արոլե ցաւ

Հեղ պատմութեան կերտաւմին ի խնգիր՝ նուիրա­ ցաւ X իրե-1՝ց ութեր\որգ պատգամաւորական մժո՜ոոողվըX

կ՛ան աշխատանքին մէք կքյյյւն՝ է առանց զղէոլմի ու Շշուկներ տակաւին շրքան՛ կըեեն թէ Համա յ– Ամբողք օր մր նուիրուեցաւ Արիութեան մէկ տար­

վերապաՀ ութեան , աբիլնլուայ ոլ փեռգկգուան •• ֊ ավտոները կը խո բՀ ին (հո լսեր ո լ օդն ո ւթե ամբ ուան բոլոր մասանաճիլզե րոլ եւ երկու սեռէ

Հեղին ակր խոր յուղում է... մ ր բռնո լա\ն կը ն գրըա–ւել Վ^իէննայի նա խարար ութի ւննե րէն մէկը, խումբերոլ գորնունէութե ան՝ 1 իւթական ել բար՚Ո–

կարագրէ քաղաքին ղգլխ ի շ Համ ա յնապատկեր ը : թերեւս ներքին՝ գոր\ն եբոլ պաշտօնատունը X Ընդ– , յա կան Հ աշո ւետոլո ւթե ան– , ու Հ անո լեց ալ Հա­

Բարձրացան քաղաքի Լ՛ կռնակ ր՝ բլուր ին բարձուն­ . Հ ան ո ւ ր կա– ր՛ն ի քր ա յն է թէ աւս արիական– կառա– մապատասխան՛ բան՛աձեւ թափուան քանքերու

քը 1 Գովքբ կը Հիւսէ Ա՛յն գօտիին որ կանանչ նիրի վ ա\* ութիւն ր Հ իմ ա բաւական զօ բալո բ է ել Հ ա– Համ ար :

մր պէս կբ շրքանակէ , նառերու , պարտէզներու մայնավարները այնքան տկար են որ , եթէ ն-ոյն–

գեղատեսիլ երեւոյթ"վ շէ^ քերու եւ Հնութեանց իսկ զիջեալ պաՀ ակներ բերեն– Վիէննա եւ <Հ,մո զ ո– Ներկայ Հ բաւի բեա լներ , անխառն գոՀ ունակս լ –

նրբաճաշակ կառուց ուա\նքը ։ Տ տ ռա պա կէ ղ Հո - վ րգական» ցո լց կատա բեն , ո ս տ ի կան ո ւթ ի լն՝ը կր­ թե ամբ Հ աստ ատեցին գա զա փար ական անոնց ապ–

դիին ամ ոքելոլ մ աքով 1լ երթայ կր մ տնէԱ* ա յր ե– նայ ա՛ ոնց Հետ գլուխ ելլել : րումնեբուն զուգընթաց գորն՚նական այն փորձա–

կեղեցիի Հ ո յա կապ կամ ա րն ե բուն տակ , կը նկա­ Ա յն ատեն մ իայն վտանգ կը սպառն այ Վ^ի - ռութիւՀեները զո ր՚ս ձեռլք ձգաւն էին անոնք ;ն.ց,ն,

րագրէ անոր փարթամ ութի ւնր ։ կա ընես կր գրմ– էննա ք ի , եր բ քրուսեր ը ուզեն՝ խռովութիւն յարու­ տա ր ինե բոլ ընթացքին

ո լար ան այ բառեր գտնել անոր ճո խութի ւն ը , գե­ ցանել Հոն, Պերլինի պէս, իբե^ց Հ ետ ՚ ունենալով Օրակարգի բ-ոլո՚ր Հարցերը գարձան՝ մանր՚ա -

դա բո ւե ստ ա կան նու րբ ճաշակով լօրինուանքր դր­ Հ ամ ա ւն ա վ արն ե ր ր : Ա քգ պա բա գա քին *Լիէննաց ի - կրկիտ քնէութեան առարկայ եւ աէ կաշառ կեց–

ուատելու X Նս յԳ֊ ացան՜ այդ ո րմ ա քանդակներուն * երր իրենց քոյսր գրան են Արեւմտեան՝ դաշնա - ո լան քով անոնք մ օտեցան զիրենք Հետաքրքր ող

Հ ետ , կարն ես Հ ոն նաՀ ատակուան սերունդներուն ք/ից եէք ու պաշտպանութեան վրայ ՚ եւ ի րե ն ց & Րագիր ~ կանոն ագբ ին Հետ կապ ո ւստն

ստուերներ ր կր ն շմ տրէ ։ Ք,եղն՝ակամ ա բն՛եր ուն Երեք տարի առաք ՀԼիէն ն ա բո լո րով ին ռուսա­ բոլոր Հարցեր ուն X

տակ , իր է ո լ թ ի լն ր անոնց իւ սան ահ կր բացական– կան Հսկողութեան տակ էր , Համայնավար ներքին Հա\ւ աւային Ամերիկայի մէք Արմեէ իա Երիտ •

չէ* • « Այս եկեղեցին կառուցուան՝ է Հազարաւոր նախաբար մը կբ մաքրադորն՜էր աւստրիական՝ ոս– Ա՝ իոլթեաե մ ասնաճ իւղեր կան երեք Հանբապե–

Հ բկի զո լան՜ գիակնե րո լ վրա յ , անո ր շաղախը ա– տիկանութիւնր եւ կը կազմէր Համայնավար գո ր– տոլթեանց սաՀմաննեբուն ՚ ^ է ք Արմանթին , Ո՛–

բիէձե՚ով Է, կարմիր ք՛որդ արիլԼով, աՀա թէ ինչու <նակաքՀ երէ մ արմ ին մր X րուկուէյ ել Պբազիլ%

ան\ այնքան առինքնող է ել պատկառելի՝» X ( է ք 14) : Աքն ատեն ամէն՛ Հաւանականութիւն կար թէ

Այս ) պատկառաղգոլ է այս Հոյակապ պան­ Վիէննան ալ պիտի Հետեւէր նոր մողովրգապե - Երեք պետութեանց մէք գորն՚ող այս միո՚ւ–

թէոնը, ղի անոր մէք ցեղին տիտանէ եր ունմրմ-ո ւն^~ տութեւն» ա՛ ուն ով նանօթ օրինակին : թիլ1 ը ներկայիս ունի ուղիղ Հազար երկսեռ ան­

քր կը լսուի X Հեղինակը անոնց ստուերները կը Բա լզ երբ աղատ րն տ ր ո ւթ ի լնն եր տեղի ունե­ գամներ X Անոնցմ է այս տարեշբ քանին Դաշնակ­

տեսնէ որ կը ճախր են ու ձիւնափայլ սի ւնե բուն ե– ցան , նոր կազմուան ՛հաշն ակից քՏ-րրՀուրդին ցութեան շաբքերր անցեր ե1 աւելի քան յիսուն

•յել IIIաւկսՀ ուա ծ՝ սարսուռ նորագիր– եր՚– * ասով իրենց աճումը կանգ չէ աո աճ

մը կը զգայ յնոնց նա յ– սակա յն ւ. ընդՀակառա կն X

ուանքնեբէն որ ամ ենայանգս լգն մ արգոց անդամ

Հոգին կը ցնցէ; սնցնելոլ ճամբան X Արմէն ԷԼնոյշ ննան ու մեն՜ցան՜ Առաւել զդալէ է Հոգեկան՝ սեբտակցութիւեը

Ընթե Րքյողին Հ ոգին պար ո ւ^ր ո լան՜ ա յս վ եՀ ա– Բլլալով Ուրֆա յի մէք՝ իրմէ կր սպասս լէ ր ալ ե - քաղաքական կազմակերպութեան մը մէք գորնե -

դոյն տես իլն եր էն դուրս կը նետ ո լի եկեղեցւոյ րն­ լին : Այս մարզին մէք եղան է մումկալ չըսելու լու կո չո ւան՚ն՚ե րբոլ եւ գեռ Արմենիա Երիտ. Մի­

դարձակ բտկրx Հազարաւոր երկսեռ աշակերտու­ Հ ամււ Ւչաա : ութեան չարքերուն մէէ* գա՛ւ ոլոգն՛եբոլ միշԴւ :

թիւն մը ՜ւղք ու մրա քան , աշխս յմ ու կորովի , Աւ<որոչ կը մնան Հերոսամարտի դէպքերը, ՇնորՀիլ այգ կապին, աշխատանքի դաշտը

որոնց ն՛ա յոլան քին մէք քան դա կո լան կը տեսնէ կա՛րեւո ր գի րքեբոլն յախուռն յա րձակո լմներ ը , գարձած է աւելի բեղուն ել եռա՛նդը՝ աւելի վառ :

քիչ աո աք ու ան այն պատկառազդու ոգինե-Ր ուն Հր՜՜ յաղթանակի պատճառնե րն , ա ռա ւե լո ւթ ի 1.5 ներն Ա1յ1ս պարագան ՜ Հաստատ՚ ե ց ի ն էձել Նե,
շարքային­
ր աշուն չ է ո ւթե ան պատգամը ,֊ անոն ց Հոգիին մ է ք ո լ ան նպաստ ելքը : րն ար օգտու իլ Լ ոլ թեր ի կա՛ ներ ը, ու տեսանթէ կուսակցական

դրոշմ ո լան է՛յե ւյ ի ն տառապան քը ու ան ով դար­ <Հ Ուրֆայի Հերոսամարտը» գրքէն, որուն մէք ո– ներ որքան գուրգուրանքով ու եղբայրական զե­

ձան վճռական ու աՀարկու : րոշ ճշգրտութեամբ գրուան է թագերու ել գլխա­ ղումով կը Հետեւէին՛ իրենց կրտսեր ընկերներու

Արմէն Ան՛ոյշ ա յս բո լոբը տուածն է նուրբ ըդ~ ւոր գիրքեբոլ նշանակութիւն՛ը : կարծիքներ ուն :

գացումով , թրթռուն ոճով , սակայն կարն՜ես տա­ Թէրեւս վէաի մր մէք անՀրամեշտ չէ ա յս Րոլոր մասն աճիլղերն՝ ալ ունեցած են անցնող

րակուսանքի մ էք է իր տեղագրական ն անօթու­ աստ իճաՂ ճշգութիւն , սակա յն պատմ ական վէպն տար՛եշրջանին ծրագրով նախատես ո լած Հայերէն

թեանց մէք X ալ իր պաՀանքներն ունի, որոն՛ց Հետեւան՜ են 2>՚ • լեղուի դասընթացքներ։ Անոն՛ց, Հետելած են՛ մօտ

Նախ րՐթերցողր կր մոլորի երբ Հայոց թաղը Վէրֆէլ, Ր«՚ֆֆի, Վ– Հիլկօ եւայլն։ երեք Հարիւր երկսեռ աշակերտներ :

կբ պտտի : Տ ստակ ոլ որոշ յատակագն ով չի յա— Ուրֆան ցոյց տուա՛ծ է աղտոտ եւ տուները ի— Ոյ՛ք՜ տրուա՛ծ ՛են գրադարաններու կազմու­

ուա $ա I ար , ճամբաները կանոնաւոր չեն X Երբ ոարու կռնակ բարձրացած , ինչ որ քիչ մը չափա­ թեան եւ ճոխացման , (ինչպէս Ի/րիմեանի շրջանին

աչքի առք ել կ ունենանք ամբողք շրքանի մր դի՛֊՜ կան ան ապատ ի եզերքին առատ ազբիւբներով , բո­ թիւններ , վիճաբանական մոզովներ , ֆութպոլի ,

զերն ու ճամբաները , արաՀետներն \ աո առՀե­ լորովին կոփուած , յղկուած քարերով կառոլցուա\ծ բին՚կ–բո՛ կի խաղեր ել մրցումն՛եր , դաշտադնա -

րը, տումերն ու ցանկապատները, տուներուն ար­ քաղաք մրն է, ճարտարապետութեան նմոյշ մը ցութիւններ , թատ՛երական ել երամշտական՝ երե­

տաքին ել ներքին կարգ ու սարքը : 3> • Վէրֆէլ ՛եւ մաքուր , մեծ մասամբ սալայատակուա\ծ փո^֊ կոյթներ, բարեկենդանի առիթով ընտանեկան եւ

թէեւ օտարական մը, տուած է մօտաւորապէս ճշ­ ղռցներով : րն՚կերակա՚ւ պարաՀանգէսներ ել ամբողք տարին,

գրիտ տեղեկութիւնէ եր այդպէս որ ընթերցողը չի (Մ ացեալը յաչՈրղով) ամէն տեղ, աշխատած են վառ պաՀել Հա ք կական

մոլորէր, ա յ կ կք Հ՚եաելի կանոնաւոր առանց կոր– Տ– ՀԻՍԱՑԵԱՆ չրշանակներոլ մէէ՝ Հետաքրքրութիւնը իրենց մի–

Fonds A.R.A.M