Page 42 - ARM_19-1948_04

ԴԱԱՏԻԱՐ11ԿՈԻԹԻՒՆ Պ ատկԽԱհք սեւ օբԽեԱ թ Ո հ Ր ՛Բ Ի Ա

թ է ք^ՐՔեՐՈՒ ԱՆԿՈՒՄ Է՜Ր ԵՐԲԵՄՆ , ԱՏԱՓԱԶԱՐԻ ՄԷՋ • . •

Ա311ՇԷՆ՛ Իր քիւրտ տէրը, աւազակ Աամօն

երկու ամ իս առաջ իր ընտրած ճամբունւ մէջ ին­ պոլս ո յ թերթերը կը գրե՛ն թէ իթթիՀ ատ կու­

Երեւանի բատիօն այնքան զօրաւոր չէ , որ կաւ : * սակցութեան նախկին ղեկավարներէն •Բեազրմ

կարենանք լսել այստեղ, բայս ան կր լսուէ իրան, Գեղեցիկ էր Աշի յէն ու աշխատասէր։ 1(ք ան ո լ – Նամի Տուրոլ սկսաձ է իր յոլչերր Հրատարակէ,

իրագ, Աուրիա, Լիբանան եւ այլուր։ Անցեալները չուզլզեցեց ձեռքէ Հւ ,նե, ՀձիթթիՀատ կուսակցութեան ան՚ձաիօթ Է1^րը »

թ՝ԷՀբանի «Ալիք»ի աշխատակից մբ լսած֊ է Երե– Առաւօտ մը, երբ մեր ձանր շալակն՚երուհ տակ խորագրին տակ ;

ւանփ բաաի/յյի Մանուկներու բաժինը եւ զայն ար­ մտանք, աեՀանգիստ էր՝ քՕն՚գբեց որ տունը ՚մԱ՚այ :

ձանագրած– իր թերթին մէչ, որմէ մենք ալ օգտբխ­ Մերմ֊եցին — 4; անՀաւատի աղ^իկ^ այսօր գեա •&եազըմ Նամ՛ի Տուրոլ, այգ առթիւ Հետել–

ուեցանք : եկուր, Վա՚ԼԸ ճար մր կ՚րնենք »: եաչը կը պատմէ •
Իզմիթի գաւառական֊
Րատիոյի խօսնակը նկարագրած է մանկա– Կիղիէ արեւին տակ բոպիկ ոտքերովդ ճամրա՚յ էՒոոովին կ՚աԱգա֊

պարտէզի շէնք մբ, մաքուր, ա ր զիւս Iլան ու լու­ ելսճք; Մեր ճամրււ երե ք կա յան ունէ ր • Սեւ մակցէի , իբրեւ իթթիՀատի ներկայացուցիչ ։ Այս

սաւոր, ուր կբ սորվին մեր մանուկներ բ առա­ քարը, ՝կազ Աղբիւրը եւ Արածանի ի կամ ուբքբ ։ ոյլլթիւ յաճախ իսթանպուլ կ՚երթեւեկէի եւ կը

ւօտէն սկսած* «ԽորՀբդային իշխանո լթիւննեբը , Երբ նա կանգ առաւ, Աեւ ՝ք՝արը իրմէ Հեռու, տեսակցէի կուսակցութեան ղեկավարներուս ել

րսած է իսօսնակը , ոչ մէկ բան կբ խնայեն մա­ չէր , կէս դարձ մր ըրաւ պատսւտուելով ծռեցաւ ։ «Թուրք Օճախի»ներոլ վարիչներուն Հետ ։

նուկներու ուսմ աԱ Համ ար» * «Հոգածու ու գուր^– էթալակս վար դրի եւ մօտեցայ :—^ Այիշէ * խն ք Աելանիկի մէՀ ատեն՚օք մա՛ն կա պարտ էղ մը

գուրոա ձեռքեր ամէն ինչ կլինեն՝ մեր մանուկները ունիս։ Չպատասխան՛եց։ Արիւն քրտինքի մէջ կը բացած էի1ք։ Որոշեցինք Իզմիթի մէջ ալ նման

գոՀ թողելու» , անոնց արդիական գա սա իարակոլ– Հեւաբ ։ Երբ անգամ մրն ալ ուզեցի կրկնել Հար­ մանկապարտէղ մր բանալ : Այս որոշումին յան~

թիլն՛ տալու Հ ամ ար : ցում ս , նշմ արեցի .որ մ երկ ո աքերէն կարմրիր Հե­ դեցաք այն՛ օրը, երբ Ատ ափ աղար այցելեցի ել տե­

Եւ իռ՝՝^՝ձ դա՛ստիարակութիւն է որ կուտան այգ ղուկ մը կր վազէր խառն՛ուելով ճամբոլ փոշինե­ սա ւ թէ Հա յեր ր Մանիշակ անունով մ ե՛ծ մանկա–

« Հոգածու ձեռքերը» Հայաստանի մեր մանուկնե­ րուն՛ : պարտէզ մ բ բացած էին է

րուն։ Երեւանի խօսնակը րսած է որ շէնքի գաՀ– Մանո՚ւկ Հոգիս բս/ն մբ չՀասկցալ ։*Լաղեցի տու՛նէ Իա ի լանձնարաբեցխն՝ Հայ տիկին մը, ոբ

լի ճին մ էջ գր ուած է « երե խաներ ո լ ս իր ե լ\ի ին լուր տալու ։ Երբ վերադարձայ Այ ի՛ շէն չկար ։ կար ֆրէօպէլեան՝ գր ո ւթեամբ գաս ա լա՛ն գո լթ ի լ\լ\ մ ըկը

պաշտելի Հա յրիկ իո^եր Ա թալին ի կիսանդրին »: շալակը արիւնոտ , եւ երկու քիւրտ ճամ բորդ կի­ կատարէր Մանիշակ մ ան կա պա բ տ է ղին մէջփղմի–

« ՝Բազցբ ու ժպտուն նայուածք ունի ան եւ բոլոր ներու Հայեացքը Արածանի ի ալիքներուն : Ույ թի՝ մանկապաբտէզը բացի եւ պաշտօնի ^էոէք*ռէ

մանուկներ բ սիրով կ^ոզջռլեեն կիսա\ւ՝գրին» ։ ժամանակ Հասկցայ թէ , Այիշէ&՝ քէ ուզած ապօ­ վերր յիշռւսՀծ Հայ տիկին բ ։ Այդ միջոցին իսթան՛^

կբ ն՚-շանա կէ Հ այ աս տան ի մ է ջ մ ան կ ա պար­ րէն՝ զաւակի մայր զառեալ։ Այ\ի շէն ՛Բզի ի Օսնակ պոլլի մէջ անգամ նման՛՛ մանկապարտէղ մը չկար ։

տէզներու մեր Փոքր ի կներո ւ առածին գոր\ծն է ող– գիւղին շատ ծանօթ Հայ բնտանիքի մը ադջիկն՛ էբ I Մ ան կ ապ արտ է զիս յա՚ջո ղութի ւնը տ եսնելռ վ ,

ջոյն տալ կիսանդրիին «պաշտելիի Հայրիկ Ա թա­ ԹՈՐՈՍԸ - Փոքրիկ հովիւ, մրն էր: Գարունը երկու ԹրքուՀիներ գիմում կատարեցին՛ ուսուց­

լխեին» , որուն՛ պատկերը դրոշմուած է « բոլոր եւ ամառը ամբողջ , կովեր արածեց , ձմեռը Հի— չական պաշտօն ձեռք բերելու Համար ։ Գ.ո՝Հացում

մանուկներու Արտերուն՛ մէջ» ։ ւա) գա ց աւ՛. տուի անոնց , ոբովՀետեւ արդէն սկսած էր Հա՝յոց

« Ալիք 1>ի աշխատակիցը կը պատմէր ոբ երե­ Իր աղան , Թ ո ր ո ս ի ծ& ողքին՝ ծանօթ՝ Հ ին օբե– տարագրութիւնը ։

խաներ արտասանութիւներ բրա՛ծ են* մէկը ար­ րէն՛ , Ք"յր ՝ռա~ռՂԲայր միասին ազատեց ; Հա յոց տարագրութեան լուրը իմ ացայ ե րբ

տասանած է «Ե" Աթալին ի բալիկն եմ» քերթուա­ Օրերը փո խո լե ցան , կամաց կամաց մարած գիւզաղնացռ ւթենէ վերջ Իզմ իթ վեր ագար ձայ X

ծը , ուրիշ մը՝ Լէնինին՛ նուիրուած կտոր մը էր բարեկամ ո» թեան յիշատակբ, երբ վրայ Հասալ Երբեք գոՀ չմնացի, որովՀետեւ կը կորսնցնէի

« Լենին , գուն ան\մաՀ ես, դուն չես մեռած, քանի Թոր ոսին/ Հիւան՛դ ութիւնր ։ Ախոռին՝ մէկ անկիւնը,՝ երկու Հայ ուսոլց ի չնեբ ՚. Առաջինը կր կո չուէ ր

տ բ թաղուած ես բալիկն՛երիդ սրտերում» * երբորդ աղբի կոյտին վբայ պառկած , իրմէ փոքրիկ Ք/7"^ Տ ՛՛ւ կ ո ր էֆէՆտի , որմէ էլօգտուէինք Ա ոլլթանիէ

մը փառաբանած է «սովեթական ամենազօր բա­ իսնամքին՛ յանձն ո լած , օրերը կը Համրէր Հ վարժարան ին մէջ , ոլո երաժշտութեան ուսու–

նակը» . չորրորդ մը 2օն մեծ Աթալխեին»* Հինգե­ փան ի մբ անգամնե բ գացի տեսայ ։ «Ե աՀ– 3 է Լ էր1 Երկրորդը մասնագէտ ՛ման՛կավարժ Ա—

րորդ մը իր ման՛կական ձայնով երգած է «Սովե­ •ոլան ս վրա լ էեմ մտսձծեր , րսաւ , արդէն գարուն տափազարցի Հայ տիկինն էր, որ Ֆրէօպէլեան

տական Հարազատ Հայբենիքբ»։ Եւ այսպէս ու­ մ ը աւե լի ապրեցայ * բա յց սա քո յ ր ս , ախ սա գրութեամբ կր վարէր Իղմիթի մէջ մեր Հիմնած

րիշներ , մէկը միւսի ետեւէն ։ ՔՐ"^." ՛ԼԷ ճակը ի ^ն՚չ պ իա ի ըլլայ ։ ման՛կա՛պարտէզը »•

Ի զուր , «Ալիք»ի աշխատակիցը սպասած է Աղան կը նեզուէր , Հիւանդ պաՀ ելու ժամա–

լսելու նաեւ ան ո լնները Հ այ ազգա՛յին գէմքեբու , ՚նակ չունէր : Եւ Օր մը գուբս րյյա՚լ* ՆՈՐ ՏՈՒՐ-ԲԵՐՈՒ ԲԵՌԸ

կամ ան՛ունները ՅովՀ* թ՝ումա^անի , ՚Լազարոս Խեղճ տզան խառնս լեց ալ Ալաշկերտցի քիւրտ

Աղա յետնի , Աթաբեգ 1$ ն կ ո յետնի , որոնք մ անռւկ– գաղթականներուն՝։ Աոլբտ ու ձմեռ այգ օրերուն , . Թուրք թեր թեր ո լ Հ րաաարակութեանց Հա–

ներուն այեյշան սիրելի գրողներ են եղած * անո՛նք այս գաղթա կաւնե^ոբ մուրալու Հա՛մար սրտա,ճմ - մաձայն , պերճանքի տուրքի են՛թակայ չեն՝ ա յ րհ–
լիկ երգեր կ^երգէին՛, պատառ մը Հաց ճ րե լու
չկան , ան՛ոնց մաս ին ոչ մէկ խօսք • «մ անուկներր բու յատուկ եւրոպական գ/խարկներն ու կերպաս–

իսնամոզներբ» երեւի մտածա՛ծ են՝ որ Լենփնի փա­ Հ ամ ար * ՚Ները, բայց ա՛յս տուրքին ենթակայ են որոշ գու­

ռաբան ութ ի ւնը կրնայ տուժել , եթէ Հալ մ ան ո ւկ– Թոբոսն՛ ալ իրիկուն մբ ուշ ատեն, քբոջբ գ1"– մարէ մր աւելի արմէքով անձ՛նակա՛ն. ինք՛ ա շ ար.

ներ Հայ գրողներու կամ գո ր ծ ի չն՚ե ր ո լ անուններ նա ած տուեին առջեւ կռնակբ թութի ծառին՝ ար– ՚^^ՐւԸ՛ Հաճոյքի Համար գո ր&աճ ո ւա\հ~ ինքնա­

ալ սովորին՝ : I ա ծ , երգեց ։ ի^ն-չ երգեց , ո չ ոք չիմ ացալ ։ շարժերը^ առագաստանաւերը, զբօսանաւերն ու

Ամիսներ առաջ ա՛շխատակից մր Աթէնքի «Ա~ Յաջորդ օրը, քոյրը եկաւ տիրոջմէս խնդրեց շոգեմ ակո յկները :

զատ Օբ»ի մէջ նկարագրած էր «Այբբենարան՛ մր, ոբ երթամ օգնեմ : Երկուքս միասին չոլա\ն՝ մբ ան– Պերճանքի տուրքի ենթակայ են՛ ճւաել կն՛ոջա­

որ լոյս տեսած էբ Երեւանի մէջ ,պատերազմի օբե— ց ո ւց ին ք ո բ ո ս ի սառած ո աքեր ուն , քաշելով կան արգուղարգի առարկաները, գոՀաբեղ էննհ րը,

րուն եւ, պատա՚Հմամբ, օրինակ մը ինկա՛ծ իր տար ինք յանձն եց ինք Ա րաքծանի ի յորձան քին\ % մուշտակները , գաշնակձւերը, սառնագարաններր ,

ձեռքը։ « Այբբենարանին մէջ ոչ մէկ պատկեր Որքան տարիները կ^ա^ ցն\ին * այն.՝քան ծանր կը ոսկեայ և արՆաթեայ զարգեղէնները , արմէ ռալոո

Հ այ ա ղգտյ իւ՝ գէմ քերռւ , գո բ ծի չնեբո լ ու գրող­ կշռէ ա յս Հէք աղունէ մ աՀ ո լան պարագան ։ կար­ •նկարները , Հնադիտակս/ն արժէք ./•/. Vկայաց՚նալ

ներու , րա յց Լեն ին ի ու Ա թա՛լին ի պատկերները ծես գեռ կբ լսեմ իր ձայնբ* Ի^&ձ ա է տ է ՎՀԼԼա ք գորգերը, ինչսլէս նաեւ ոլիսքին ել շամփանիան :

Այբբենարան ի առաջին՛ էջէն մ\ինչել վերջը է Պերճանքի տուրք պիտի գանձուի \Նաել բոլոր

Գոն Է Այ բ բեն ա\ բ ան ին՝ մէջ Հ այ ու Հ այաս տ ան քրոի ՚ Լ է ^ ա ^ լ ր * * * էր ։
Թո բոս բ ՝Բզիի հյուրս գիւղացի

բառեբրբ ՛ըլլային՝ ։ Ոչ* չեն՝ եղած նոյնիսկ նման ԱՐՇԱԼՈՅՍԸ Տասր - աաս&րմէկ աարեկսձ՝

բառեր , ո՛չ իսկ Հոն արձանա՛գրուած՝ Հա յ կոմ ո՛ւ– աղջիկ մբն էր, ՀետզՀետէ Հալեցաւ, վեբերը գու­ ձեռքէն բռհաՏ–, Եկուր տանիմ րսա\ է; Մեր

ն,իստ բառերը , եթէ եղած ալ են, բոլորովին՝ այյ նատ էր ^ եւ ամէն առտու սրտի խառնուք կ^ունե­ Հա11,ըմը երբեմն կ՚ըսէր՛ ԱնաՀաւատի "՚ղ^իկէ

կապակցութեամբ ։ Այ բբեն ա բանի վերջին էթրուն նար ։ ՔոյՐԳ օր մը իրաւ պիտի գայ քեզ տանելոյ–

մէջ տեղ մբ միայն Մեսբոպ Մաշտոցի անունր Տար\ին,եբ վերջ երբ խելաՀաս գաբձայ յիշեցէ Երկար չտեւեց ել օր մը անկողին ինկաւ։ Գի­

յիշաաակուեր է՝ իբրեւ Հին՛ գաբերու մտաւորա - Արշալոյսը։ Եւ Համոզուեցայ թէ կոյր աղիքի Հի­ շեր մր ամբողջ մաքառեցայ , զառանցեց • Հ՝ր.ոյ–

կան՛ մր։ Եւ այդքան մ\իա՝յն։ ւանդութիւն ռւ\1՝է\ր ։ րիկ , կեցէր , պիտի գամ . պիտի գամ. . . մայրիկս

Այբբենարանը եթէ Հայեցի ոչինչ ունի , ան Գիշերները գաղտուկ , «Հայր մեր»,բ կ^բոէինք , ո՛՛ւր է՛– կուգամ... կեցիր կուգամ »... Եւ գնաց

սա կայն՝՛ , կր> կարդայի՝"ք յիէեա լ յօդուա\ծ ի մ էջ , չմոռնալու Համար։ « Հապա եթէ (հուսերը գան* Վիզէն կախոլաձ– էր եօթը գաՀեկան , տուինք

լեցուն է «Աք՚եւ Ա թալին» ի եւ «պաշտելի Լենին ի» խ՚նչով պիտի ապացուցանենք մեր քբիստոնեա ք գաղթական կնոթ մը, լոլաց մաքրեց։ Տարինք

վտառաբան՝ո լթի լեն ե ր ո վ , ան՛ոնց Հայա ոտանին եւ ըլլաչր» : ճամբոկն՛ եզերքր թաղեցինք :

Հայ ժ ո զո ։ի ո ւր գ ին մ ա տ ո ւց ած ան-սաՀմ ան՛ բարիք­ էՀատ կսլլար , ծ՝ն ողքր , մանաւանդ մեծ ՔոյՐԲ Արշալոյսը ՚Բգիի Տարման գիւղէն՛ Զավոլշենց

ներու եւ «ԱովիԷթ Հայբենիք»ի նկարագրութիւն– յիշելով։ Եւ երբեմն՝ կը պատմէր իբ երազները * Արաաշին աղ^իկ\Ն եմ , կ՚ըսէր :

ներով : շատ անգամներ մեծ ՔՐոջը մ ասին՝ , որ եկած եւ ԱՐԱ ՏԷՐ • ՎԱՐԳԱՆԵԱՆ

Այբբենարանին մէջ տեղ մ բ գր ուեր է * Այս

աշխաբՀի մէջ կայ մէկ երկիր, որ ամէնէն ղօբա– .

լորն՛ է • ան՛ մեր սի րեցեալ Հայրենիքն է, որուն

առաջն ո ր դ .ր մեր մեՆ Հայրիկ Ս թալի՛մս է մեր պո ւթեան՛ , անոնց Հաւատացած բռնութեան պաշ­ ետն Յեղափոխութիւնը աուա՚հ է անտնց իր ծնուն­

բոլորի ներ շն չում բ Հ տամունքն է , եղած է ու կը լիևի նաեւ բարքերու դի առաջին օրէնէ

Այսպէս , ման կապ ա՛րտ է զէն նա խ ա կրթարան , ան՛կում * * * : ԽոբՀ բ գ ա յին մ ամ ուլէն՛ գիտենք նաեւ որ Ա թա–

մին՛–չեւ միջնակարգ վարժարան ու Համ ալս ար ան , Երբ երկրի մը մէջ Աթալին ու Լենինը ամէն\ լինի ստեղծած աշխարՀին մ էջ մեծ է թիկԼ մայր

մանուկ , աշակերտ եւ ՛ուսանող, պէտք է փառա­ ինչ են, մանոլկր Հոն խդճի կատարեալ Հանգս– ագջի/քներու, ա յս ինքն՛ անոնց , որոնք չեն՛ ամ ուս–

բանեն Լեն ին բ, ու մանաւանդ «Հայր Աթալինը» , տոլթհամբ, կը սորվի ասոնց զոՀել ամէն իլ՝է* ան նացած օրինաւորապէս , բայց մայր են բազմ ա թի ւ

առա֊՚ց որու կամքին տերեւ չի շարժիս՛ խորՀրգա– կը զոՀԷ ն՛ոյնիսկ իր ծնողքն՛ ալ՝ օբ մը լրտեսելով, զաւակ՛ եբու ։ ՝ք*անիՀ քան խ բազմազաւակ մայր

յին աշխաբՀի ոեւէ մէկ անկիւն ին մէջ՛. Մ արգիկ յաջորդ °Րս ալ մատնելով զան՛ոնք *ան կր ղոՀԷ ա– աղջիկներ Հայաստանի մէջ եւս ստացսձծ են Հերո­

կ՚ապրին Հոն. , կ ուտեն ու կբ խմեն շնարՀիլ ւելի մեծ սրբութիւն՛՛եր ալ ազգ ուՀայրենիքՀ սի կոչում եւ Աթալինեա^Լ մրցանակ **• :

Աթալինին, նոյնիսկ արեւ պիտի չծագէր երկրա­ Ա թա լին ի աշիսարՀ ին մէջ Հայրեն իք յ, այ/ \քածկեռլ այս վէրքերը* թող \ոչ ոք մտածէ

գնդի վրայ առան ց Աթալինի , որ ինքը արդէն կայ միայն– ԽոբՀրգային Միութիւն : ա յգ մ ասին * ատիկա պիտի բլլար Հասարակ ոճիր

տիեզերական արեւն է պայծառ , լուսաշող ու իսկ ամ ոլմ֊ոլթխ լն , բնտանխք։ Ասոնք ա ւ մը։ Եւ ի՚> չո(՝՛ւ ծահկել* իրենք ԽոբՀրգային Մի1՜

յաւիտ են ակ ան ա բ ե լբ ... շատոԱց կո ր սն ց ո ւց ած են՝ Հոն– իրենց Հին օրերու ութեան մ ամ ուլր եւ բատիոն չեն ՛ծած կեր ա յս բո–

Հայաստանի մէջ Հայ մանուկը չի մեծնար իմաստը ։ Գեռ շատ ժամանակ չիներ «Պբաւդա»յէն լորը : Եթէ այս ամէնբ մեղ Համար վէրքեր են ,

իբրեւ Հա՛յ, այլ կը մեծնա յ իբրեւ իսորՀրգտյին՝ քաղուած մբ մեր թերթին մէջ կբ վկայէր որ նա– Լենին I)թալի) ի Համար նուաճումներ * * * ՛՛Վէրքեր

Հայրենիքի քաղաքացի մը։ իս արարո ւթեան ց մ էջ բարձրաստիճան պաշտօն– թէ նուաճումներ , ա՝ն\ոնք պէտք է միշտ Լոյսի^

Եւ ա բդի ւնքբ այս ո զբալ ի զաստ իա րակ ու– եան^եր կան, որոնք բազմակին են։ Բնական՝ է այս* տակ1 գան» , որպէսզի ճանչնաք մեր Հայրենիքը իր

թեան– , որու գլխաւոր նպաաակներէն մէկն ալ Լե– ա յդպիս ի նե.ր ուն Համար կ ին , մայր , բնտան իք ու իրական վիճակին մէջ։

•նինի եւ. ՍթաչՐի, աՀոկ ստեղծած կազմ ակեր– զաւակներ ուն՛ին այն՝ իմաստը , զոր Հո կտեմբեր­ (Խմբագրական «ՀԱՏ ՐԵՆԻ՝Բ»ի)

Fonds A.R.A.M