Page 222 - ARM_19-1948_04

Կ Ա Ղ Ա Ն Դ Ն Ոհ ծ Ն Ո Ի Ն Դ Ը քբաի ՀալՀՒող աղ#Վ»բ է աոիէ&ե աֆ֊ոը Քբէ&փտՀն խս/լատաք ԱթովեաՐւ

կախոլաՆ ոբսորդր; Աուկե ր բ կբ խաղան ձկ՚֊ո րսի

մը առքեւ ոբ կը քնանա յ ։ քահանան կը կարդայ

կը մօտենան Կաղս/եղս ու \քնունգո : Տիլէե– չին– աղօթաղիրք մր, մինչ գողեր կր պարպեն իր սենտ–

կաւ գեռ : Բայց տօնական՛ անուշութիւն մը ունի եակր է Հեգն ոլած աշխարհ մբ*. Ւրականութիւնը

պաղ մշուշը արդէն*։ Մարդիկ կո քալեն երկնային սասկաայն։ դ Ո Լ բ իր խորքին կ ; Ահա գեւ֊ր, որմէ ԽՄԲ — Ա մ փ ^ ա ծ ^ ա բ ե ^ ե ա յ աշ­

ստուերներու պէս : Շէնքեըը կը նմանին ամպեր ու՝, շեն կշտանար աղաք, խարհաբարի վ հ ր - ծ ո ս ո ծ «Սովետակտն Հայտս֊

— Լ՚օկրը՜, լ՚օկբը — Լը յաՆ-թ-ո՚՚ւ • • • Ահա տա1» ամսագրի 1948 Սեպտեմբերի թ խ է ® –
ձիս — Ո՜ւր , տատա՜...
կր մթան՛ տերեւաթափ ձառերը պողոտային՝, կ՝եր­ խաչատուր Աբովեանի մասին առաջին լոլբք

կարին , կը մանուին անհուն օրէն : Բարութիւ՛ն , խա­ 8"ւցափեղկր զարդարոդր գիտէ թէ պէաք է յօգուածո տպուած է Փարիզի «Արեւմուտք» թեր֊

ղաղութիւն եւ վեհութիւն ։ Ցաւերմոլթիլն՝; Ցերեկ խարէ , պէսւք է ոսկեզօծէ բոլոր թշուառութիւն - թի 1850* թիվ՛ն մէջ֊. «Արեւմուաք»ի խՕբագիր

է եւ նոյն ատեն գիշեր ; Կը փայլին ան Համ ար աստ֊, "երը, պէաք է ձ-աղրէ; Գիտէ թէ անասուձններյչինէ ՍտեՓան Ոոկաւ կ՝ը*է թէ Աբովեանի անունը իեն

ղեր՛. Կը"ահին* կառքերը , քարայրներ կը բանան կը իէորՀին զիք ենք շահագործող , չարչրկող եւ ու֊ եւ ուրիշ աբեւմտահայ մտաւորականեքուՆ ծա -

մշուշին՝ մէք՝ իրենց ոսկեգոյն լուսարձակներով է տող մարգոց մասին, որ ամէնէ՛ն անյագ էաէրներն նօթ եղած է «շատ ատԽ՚է ի վեր», ի-կ «Հէրք Հա֊

կը լսուին մետաքսէ քղանցքները շնորհաբեր հրեշ՜ են\ Բայց պէաք է գոհաց՛նէ մանուկներուն եաասի֊ յասաան»հ վէպը, ոտացած է մՏրեւանցի ազգյս.էբ^

֊աակներուն՛. Լո յսեր մոգերուն գոհարն եր ո լն.՝ պէս Հ րոլթիլն ու րաւակնութիլնը : Ապագայ մարգերն֊ բարեկամներու շնորհիւ* ։

Լոյսեր՝ յարգի գոյն ՚, Համեստ ու լռին մսուր մրն է են*** Ու յա քող ած ԷՀ Տուած է երաղո * * Ամբող^ Ո սկան իր յօդուածին մէջ կը ՝կէ Աբովեանի

փողոց ր ։ Ալ. գաբ էշ ու կով է մշուշը։ Բամպակ եւ կեանբ մբ : կբ պակսին միայն մեր Աասունցի Գա– գերը հա, նոր գրականութեան ծագումին մէջ ,

բուրգ են քարերր ,նոր ածինիմ երկութիւն կհրեշտա­ Լիթը, մեր գուսան երգիչներն ո լ վիշապներ ը ,Վա– «ՎԷՐՔ Հայաստանի» վէպի ար Հաւ իքնեբը, գնա֊

կի թել, աղաւնի՝ եւ Աստուածամօր կուբքծ ; կու հագնր ել Աասիսի գելերը , մեր քաղաքն֊երն ոլ հատելով մասնաւորապէս այգ վէպին մողովրգա֊

գան • * • գիւղեր բ, այն բո լո ր բ ոբ պակսեցան մեզի միշտ *՛ կանոլթիւնը,– այն որ Աբովեան իր վէպին նիլթբ

կախ ո լած ե% արդէն մորթուա՛ծ հնդկահաւն ու Վայ, եթէ հայ տղեկ մբ կայ թափորին մէ9... կը առած է ժամանակակից հայկական կեանքէն ել

բագը։ Զարդարուած* ցուցափեղկերը։ կեցած է պակսե տղաս * • • գրած աչ/սայհարար, լայնօրէն օգտագործելով

աղոց թափոր մը –վաճառատան մը առքեւՀ Ո ո ա ի կան Անմեղացած կեանք մը։ Ան՛ասունները կը մ օ ֊ ժողովրդական բանահիւսութիւնը, բառ ու բանը,

մը կը կառավարէ ղանոնք պոռալով ատեն ատեն . տենան մարգոց** Բարութեան կարօտ ււնոնյ ընթերցողին տալով ազգագրական հարուստ նիւթ։

Անոէք, յառաքացէք , կարգի մա էք, աղաք. * շինողին մէջ, հէքեաթներուն մէջ ... ՛Ը. Գ՛ Աբովեանի ազգեցութիւնը այնքան մեծ է ե–

իրար մի հբէք Հարցում բ կր յամ առի մ ի շւ զած Ատետան Ո "կան ի վրայ, որ ան փորձած է

Բագն ու հնդկահաւը , խաղալիկները աղոց է քւա// ուզէի0ր բլլալ ին՛՛ծի պէս "ԷԳ՚^՚ԻԿ * * Հ ^ - գրել վիպակ մը «Հայ դիւցազնուհի մը» վերնա–

Անշուշտ , այս բոլորը ոոյց կ ուտ ան թէ մարդը սէ՛֊ տեսակէտէն, այլեւ նիւթի կաոուցոլած-քով կր
Ան
պարպած , քամած է իր ստեղծած վերացական խոր* կր հասնի ետեւէս , երբ ն՛այուածքս կ՛եր– կրէ «Վէըք»Ի "լզզակԻ տզգեցութիւկ։

հուբդբ։ Բայց մարգերէն տարբեր չեմ նաեւ ես։ Կր Թ ա յ Հիւսիսային բեւեռին , պաղ ել ամուլ տարա՛– Հոս ալ հիմնականը հայ ժողովուրդի պայքա֊

խոբհիմ ճոխ սեղանի մը։ կարօտ մբ կը կապէ ղիս ֊թեան , ուր կր ս ին երազներն քոյսերը , րբն՛ է պարսիկ բռնապետութեան գէմ , հոս ալ գո­

այս տղոց : Կը կենամ, կը նայիմ ; վախճանյ չունին գիշերնեբբ * առաքին ՛ութ ի լնն՚երբ յութիւն ունի հայ աղջկան առէւանգումր , չարչա­

Բազմութեան՛ մէք կ՛եր ելան չափահասներ նոյ՛ն՝– կր ղադրին իմ աստ ունենալէ; կեանքր կր թուի րանքը, անձնատուր էԸԱալոլ֊ կամքը , անոր սիրա՛ծ

պէս, մայրեր եւ հայրեր; &ատեբ գրկած են իրենց պարապ; Հարցումր կր կառչի ուղեղիս , չի ձգեր I. • իա ասուրդ ի պայքարը Պարսիկներու դէմ : Գէպ–

ո ա ւ ա կ՛՛երը, կը բացատրեն . զիս, կարծէք թէ ինծի ուղղուած ՐԱա Ր * Որո՛վհե­ քերբ տեղի կ՛ունենան Երեւանի շրջապատին մէջ ,

— Տեսա՛՛ր Շափըբո1Թ Ռուժըւ • • • իր տեւ , սառնագա չտէն վԾրք 1 կր վ ե ր ադառնամ իս– կը խօսուի հռչակաւոր բերդին, Զանգոլ գետի

սա կառր կոյն ցուցափեղկի՛՛ արեւոտ մասին՝,. 1լ րմբռնեմ թէ մաս ին է

գայլին կուաայ •. • պատ ր ան քով մ իա յն կա ր ե լի է ապրիլ ; ի^ն՚չ պիտի Եթէ եզական թուականներուն֊ Պո/սոյ յառա­

Զայնր , որուն մէք 1լ աբձադանգեն՝ բոլոր ախ­ ր ք լա յինք եթէ չունենային ք մեր յոյսերն ու գաղա– ջադէմ հոսանքի դազափտրնե րու արտայայտողն

տեր ր , կբ քան. այ ման՛կանալ* * * ինչ ողբեր դո ւթ իլն. Հ փաբներր^ Հակասական բոլորն ալ սնկւ էր 8՛ Ավաճեանի «Մեղոլ»ն , որ այնքոն ջերմօրէն

Կը քանս,յ ուրախանալ >•• յարափոփոխ՝ բա յց ա՝՚ ՝հ րամեշտ՝ ապրելու եւ գե– կ՛արտայայտոլէր \ալբանդես/եի ել Աբովեանի

0՜ վ ա պօւքպ աթ-աքիք • • . կր ճչայ պզտիկ մբ Հ զեղկութիւն՛1 եր ստեղծելու համար։ Զարիք մբն– է մասին, կր տպագրէր ոլ կր տարածէր Աբովեանի

- Ֆ փ ՜ ք ը , ֆ փ ՜ ք ը , կը պոռայ ուրիշ մր։ գիտակցո լթ իլն ր; Պէաք է խա բուի լ՝ Ըէէաէոլ հա­ « Աղասոլ խաղր» , իզմիրի մէջ նոյն դերը կբ կա­

Գւրռքւքիթ֊կն , կր բացականչէ աղքնակ մը։ մար քաք , ուն են ա լու համար հաւատք , յա քոզե լու տարէ յ Գ. Զիւենկիրեանի « Զքաղիկ » հա՛նդէսը ,

Հարցում մը կը կրկնուի քանւի մը անգամներ * համար * * Զեմ կո՝՝ար։ խառնուածք է; Ւ^նչ րսել; որ դբուատալից տողեր նոլիրած է մեծ՛ լուսաւո —

-— Պապա , պիտի՛73 ուղէիբ ինծի պէս ազտիկ ը լ ­ Տ՛որթ– անգամ մ ր՝ կր լուսաւորուի միշա խա­ րի չին՛ տ .

լալ ն՝ոբէն• * • • ւար փապուղին կեանքին; կ՚երեւա յ դուռ մբ հ ե– քՍսւչաէոոլ ք՛ Աբովեանի գաղափարական ուժեղ
Պատասխան
չկայ : ռուձ Ե ր քան կութ իլն , ուրախութիւն– եւ յոյս։ կա­ ապդԼցոլթիլնը կ՚եբեւայ 70ական թուականներուն՝
հ առ մբ՝
իՒափո ր բ կ՛անցնի զարդարուած ցուցափեգկե - ղա\.նդի կր թուին որուն կարմիր եւկանաչ մոմերը Աեգրակ ՏԷէ՚ V՛արգսե –ցի գեղաբուեստա կան ստեղ—
արդար
բու առքեւէն՝ ուր կբ շարմին պուպր իկներ , ծաղ­ մ անցուկին արդար թ ու ո զ մ ա ւո՝ ՛Լ ե– ՛ծ ագո րծ ութ իւն՛ ե բուն մէջ, ան՛որ «Վառարանի մը

րան՛կար խամաճիկներ , անասուններ եւ մեքենա­ բուէ՝ պէս եւ ճիւղերր կը փայլին՛ մեր հոգեկան գո­ Կայծեր » բան աստեղծո ւթ իւք ներոլ ժո գոված ուին

ներ : կը տեսնուին՛ գլուխնեբուն՝ ետեւէնւ՝ յայտ– հարն ե րով; կ րխ ան դա վառէ զիս կախա ր դա կան* լո յս ՚ ^ է ջ Հոր կր պարունակէ նաեւ Աբովեանի նոլիր–

նուող քբանոյշներ՝ որ՛ կբ սահին։ մանիշակագոյն մբ՝ ամէն տաբի՝ երբ կը մ օտԽ՛ ան կաղան դն ո լ ուած բանաստեղծութիւն մը) եւ «ՇաՀէնն իԱ ի֊

էոյսի մր մէքէն։ Կը տեսն՛ուի նիզակը Տօն՝ ՝&իշո– Սնունդը; կ՚արթննայ մ էքս անցեալ երանութիւն՛֊՝ բիր» քաղաքական վէպի՛) մէջ֊.

թին։ մը ։ Կ ր բիւրեղանան անձկութիւնն եր ը; Կը յիշեմ Այս վէպէն մէջ Տէյ ԱարդսեՂցր հաւասարա­
պէս սուր., ջախջախիչ քննադատութեան կ՝ենթար­
Տարուած են տղաքը։ կր խնդան, կը զմայլին , մ ան կութ ի մ ս ; Ազատ էի հացի հողէն; Զէ ի ճ ամչ­ կէ ինշ՚պէս ցարակա՛ն֊ դիւանա կա լութ
Շք<1էւ1) ,ցարակա՚նութեան ազդահալած իւՖր (1ոՄ€ՅԱ՜
կը պոռան , կ ր բացատրեն՛, կբ ծիծաղին , կը սոր­ նար զիս՛. Ջէի ճանչնաբ մարդեբբ։ էք՛– սակայն կը քաղաքակա–

վին ։ կան որ շա տ բան՛ գի տ են՝ ա ըդէն • կ ե ան քէն ; մ ոռնամ մ ի * էո անցե ալս ; կբ նա յիմ մ իշա դա լիքին;

Կան որ միամիտ են գեռ՛. Բոլորն ալ սակայն կր Կբ սպասեմ բանի մր որ պիտի գա լ , պիտի ի բա -

նային ցանկո ւթեամբ ^ կ՛ ե բա զեն՝, կը պահ ան քեն՝ : գործուի , գոհացում պիտի տա յ ինծի : թիլնը 4 • .

կան՝ լալ հագուած հարուստի զաւակ– Ինչ բսիլ ուրեմ՝– ձայնին֊ որ կը հարցնէ; Գմ -
ոլար՝ է պատասխանել*.
& եր : կան< աղքատ երեխաներ ; կան Գուբս կոլդամ ժխորէն; Կը սոլղոլիմ մշուշին

ան ան կր եր նաեւ՝ որո նտք ^ հասակ չառա ծ՝ կ ՛աշխ ա— մէջ՛. Գտնելու վրայ եմ պատասխանս եւ կր կարօ­

ա ին արդէն։ կը խօսին , կը հարցնեն , մինչ ման՛­ ԱստուաՆ մանուկ է , րսած է բանաստեղծ բ Հ տի մ առանձնութեան ու խաղաղութեան : Պէտք է

կական երաժշտութիւն մբ կր հոսի ձայնասփիւռէն Կ րօնւ քներն– իսկ կր թելադրեն մ ան կան աչ ; Ու գի՜՛ ռյ, պատձ րն ու ծառերը երկարին շուրջս անհունօ–

եւ երազային՝ լոյս մը կը սփռեն ելեկտրական ճր– տունը ուզած է մ ոռն աչ իր ամ բողք սոր վածը , երբ րէն՝ է լ կրեդոյի սուրբեյուն պէս։ Կը քալեմ։ Կը

րագնե՛րր՝ Փղոսկր ի ֊վերածելով կպրապատ մայթն՝ հասկցած է ան որ խեղճութիւնը * Ա*ա՝՛կացման մէք մ ան եմ:

ու սալաբկներր ուր շուքեր կը խաչաձեւեն իրար։ է ի վ ե բքոյ կատա ր եալ ե բան կութ իւն ը ; Բա յց կան ինչ կ՛արժէ մանուկը՝ երբ զուրկ է գիտակ­

Մանուկներու աշխարհ մ բ՝ փողոցը։ Ո*֊բիչ որ կ՚ատեն այղ մ ան կո ւթ ի ւն բ զոր ան ցո՛ւցած են ցութենէ։ Կը սիրեմ մարտիրոսութիւնը մ,ո ած ու -

մը ապակիներուն ետին։ կան՝ սոլրճ , ադամաթուզ ւբոլթեամ բ ) աքսո րի ճամբան ե բուն վրա յ , քաղ– մին : Իյոնջէնք ու վատութիւն է երբ կբ խոյհինք

եւ նարինք կրող խափշիկներ ։ կան՝ սառուցեալ եր­ ցով գ սարսափով ե ւ հաչաՆանւքով * • • Ւ՛ն՝չ ըսել, ապաստանիլ այդ անգիտակցութեան մէջ՛. Ի՞նք
փ յելքներր
կիրներու բնակիչներ , որոնց վրա յէն՝ կր սուրայ կան՝ տակաւին երիտասարդոլթեան. կ՛արժէ ե, ջա կութիլնը տղուն՝ որ վաստտկր չէ

դէպի լուսին գացող օդաչու մբ։ ,շՀ,ե րմակ արք մը ու հաճոյքներ ր ամէն տարիքի ** կա յ տարփանքը։ պայքարին ել դառնութեան; Բարութիւն չէ իր

թեւերը կ երկարէ; Կբ լուսաւոր՛ուին սառուցները՝. Կբ Հալածէ յամառ, այդ ձայնը զիս , մխորին բարութիւնը՝ քանի որ զերծ է չարին, տենքեըուն
մէչէն =
՛ԷՔ ո՚գեկառք մը կր մ օտենա յ մին չեւ ապակին՝ ուր եւ մեղքերուն հալածանքէն; Եւ կարծուածին չափ

կը գան ուի արդիական քաղաք մր՝ իր շուրք ունե­ Կր փախչիմ չափահասներէն; \,ենգո ւթիլնւ՝, ալ ա,դար չէ տղան; Վերա որոգում մրն է ան֊ մի–

նալով գիւղեր , գետեր , այգիներ , մրզ.ասաաններ կեղծիք ու խաթաբում կր տեսնեմ : Բա լց կբ քա— ա/5. կը Կրէ Իւ մէջ սերմերը

\ել ան՛տառն եր ։ ^ինացքր կը մտն՛է կա յարան մր $ նամ հաս֊՝ իլ ան ո՝ ՛ց; Մեծ երե խանե ր , որ սա կա լն ախտերուն , ժառան֊

կ՛անցնի, կը սոլղուի չերան մը կիրճէն ներս։ Կը գիտեն դատել, կշռել, ապրիլ, այն բոչորը որ կը գր քանե մը սերունդներուն : կը նմանի ճերմակ

վերադառնար ճիչդ այն պահ ո՛ւն երբ քիօմէօ կը պակսին ինծի։ Կ՛բ\ կյկիմ; Կր զդամ թէ անչափա­ թոլգՔին որ շինուած է կեղտոտ քուրջերով։ Պիաի

սկսի ն ո լա դե լ գլխու երազուն տատանումով մը եւ հաս մ ըն եմ, խրատի եւ պաշտպանութեան՝ կա­ մձծ՚նա, կեղտոտի ի* կարգին, որպէսոի, &ետ–

Ժիւլիէթ՝ պատշգամէն՝ իր սէ Որ կբ յայտնէ թե– րօտ՝ տարբեր մ ո լո բակէ մը ե կած , մ ոլո ր ած էակ ուելոմ ձոլլաոա՛ ին մէջ, ծնունդ տայ ճերմակ ՛ո Լ

ւաբաց; Հարսնիք կայ փողոց մր անգին; քՒափոբը մը * * * Ե՛* ր բ , իմ կարգիս , պիտի ներ շնչեմ սէր՛, մաքուր թուղթի մը ...

խճողած է ճամթանւ կր բողոքեն կառքերուն վա– հաւատք ել խա ՝ դավ ա ռութ իւն • • • էք** ր ր պիտի Կը սիոեմ անցնի, քաւարանէն, հՈ% ուր կ՚իյ­

բիչներր ։ Շփոթած է ոստիկան ը; Մէկ ձեռքով վեր բոք-եմ տղեկի մ բ ձեռքէն , փոխանւցելոլ համար ւս– նան պատրանք՛ երը, ու մարդը կր դառնայ մարգ,

կը քաշէ վար ինկող տափատ ր ^ միւսով կր ճօճէ իբ նոր աբեա՝ ս բո լոր եք ազնե ր ր * *էթՈ ր բ պիտ իս ո րվիմ կր զոհուի մարդկութեա՛ն ո,պէսզի աղտոտելով ,

ճերմակ գաւազան ը՛. Գինով է; կարմիր է քէթէն ապրիլ . . . չվախնալ կեանքէն՝ ... հիասթափեչով՝ այգ մարդկութիւնը հասնի մաք­

ծայբբ։ ^ուն՛ մր կր հալածէ հարսո^ որ նուաղե­ Կը նայիմ ցուցափեղկին ել տխուր եմ այս ու­ րութեան եւ գեղեցկութեան; Պատրանք մը՝ թե­

լու վրայ է միշտ; Փեսան՝ փախչիլ կր փորձէ ու րախ մ թնոչո բտին մէք; Լռած է ա յչեւս ան լա լտ րեւս այս ալ, բայց լաւադոյնբ ...

յաղթանդամ կին մբ կը բռն է անոր օձիքէն՝, իր տզեկր ; Բա յց ես կբ շա ր ոլն՚ա կեմ պատասխան մը Կը քա,եմ։ Տարին անգամ մր կբ լուսաւորուի

տեղբ կբ բերէ միշտ։ Տզաք կբ ծափահարեն; կաք փնտռե չ; Կ ր մտածեմ ն ո յն՛ ատեն քսաներո րգ գա­ խաւար փապուղին։ Կ՚ուրախանամ ;կ՝ ե ր ելա յ գուռ

անպայման պզտիկ մը՝ ո ո կր յիշէ փախած հայր րու տղոց բախտալո բութ եան Հ Կր հ ասն իմ անոնց մր հեռոմ ; Լոյս մը; Պատրանք մր թե եւս այս

մբ; Տուն մը կ՛այրի; Կին մր կր բանալ պատ ու— դմբա Խտութեան; ճիչդ է <, անոնք ունին ին՛չ Ոբ "՚՛ ՚ Բայց Ի՛" չպէ՞ս չպոռալ՝ լոյս... Երջանկու­

Հանը , օգնութիւն կ՛ազեր սէ; Ջ րհ ա^կ ի րնե րէն մէ­ չունեցանք մենք ^ ա յգ ճոխութիւնը խաղալիկնե– թիւն մրն է, ազատութիւն մր ...

կը կր հասն ի անոր, կր սահի սանգո՚լզին կատա - որ առասպել են աւանդութիւն եւ գիտու Կո մօտենան կաղանդն ու Ե՚նունգը։ Պիտի ծնի

րէնւ , եո կա քսուի պարապին մէք։ Կր ճօճոլի սար­ թիւն՝ : Կր զուարճացնեն , կր կախարդեն ե իմասաոլթեւնր; Պիտի վերանորոգելի կորովը Հ

սափահար; կր խնդան երեխաները; Անգութներ** սո րվեցնեն , կ ր բանան թարմ ուղեղն եր ր ; Բայց կր Գեգեսիկ է արդէ* ամէն ինչ; Տաոին անգամ մը կը

Ամ բոզք աշխարհ մր՛. Ան լլեաք*՝ է եւ ապագան, աակսհ անոնց բան՝ մ" զոր ունեցանք մենք, ել ա– մօտենամ հրաշքին։ Որովհետեւ կը միանան մէ\ս

բարին եւ չարր , միջնադարեան՝ վհուկր եւ ար­ է , թեբևւա մանուկն ու փորձառու մարգը, երբ «ոչ» կը

դիական գիաութիւնը , օձն ու աղալն ին \ հաւն »Լ– աիեա թերեւս ի րական մանկութիւնն՝ պատասխա՛ եմ զիս հալածող հարցումխն :

բան ասա եղծ ութ ի ւնը Բնութեան՛ մւ եր մ ո լ - Ն • ՍԱՐԱՖԵԱՆ

Fonds A.R.A.M