Page 218 - ARM_19-1948_04
P. 218
§Ա»աա
ԱՐԱԲԱԿԱՆ Ի ՚ Օ չ կ^աՕցՕի, կը դ ա ռ ն ա ք ՄՈՄՈԻԼ
ՄԻՇՏ ՆՈ8Ն ԳԱՆԳԱՏԸ
ԵՐԿԻՐՆԵՐՈՒՆ ՈՒԺԸ ք^ոլքքիոյ Ա՛կ
\ք ախկին Օսմ * կայսրութեան աւերա1լն եբուն Անգլ– թ ե ր թ ի մը թղթակիցը կը ցրէ Ա%ա. իյԱ-բ.- « Արմենիա », Պա֊էսոս Այրէւփ մ1յր1
րայէԹ պաշտօնակիցը, հետեւհ՚ալ խռրհրդածռւթիլյՕ, .
նհրը կ՚ընէ խմբագրականի մը մէջ •
վրայ ծնունդ առին արաբական՝ եօթը պետութիւն– . . . Տամ1 եակ Հազարաւոր Հայերու մէշ մատի
Ա.՚եբ ։ Թուրքիայէն բաժնուած՝ այգ Հողերուն տա– Աբեւմ ա քի ել Արեւելքի մ ի քել յար աճ ո վրայ կր Համրուին Հայերէն գիրք կարդացողները ։|
ր ահ,ո լթիլՂ. ը կը Հ ա շո լուի եր կո ւ մի չիռն քառաւ– ձձգգտտոոււմմ մմրբ,, անաեսա կա՛ն տագնապ մ ր երՀւ Հայ գիրքը անտեսուած– է ու լքոլա՝ծ : Ան կը
կուսի քիլոմեթր ւ իսկ արաբ ազգայնականներու կուսակցութհ. ւնց իշխան ութեան ի ՚ ան ւս լո լ մը՛– նմա՛՛ ի որբի մր, որուն ճակատագրով ոչ ոք կ՝ուզէ
Հաշւհվ , ա յ ա բա կան սչեա ո ւթի ւննեբ ո ւ ընդՀ անուր ղու մ մ. կարծես կը փութաս՛՛ են էր Թուրքիան Հետաքրք՚ուիլ։ Մինչդեռ ապրեցնելու Համտ,
մը
սաՀմանագծռւմը իր մէջ կ՚ամփոփէ՝ եօթը միլիոն գա/յսն գա զ եւ տաժանելի յառո^գիմ ութեամբ ցեղ մը, պայման է որ ապրի որբը։
*/րայ
քառ * քէէոս°ք՚թր տաբած ութիւն : Այսինքն՛՛ նոյն գառն այ Արեւմտեան ժողով րա պետութեան Մենք կյուղենք մեծցած ու աոուդացած աեււ~
քան՚, որքան չէ Եվրոպայի ամբողջ Հողամասը։ Թափուած՜ ս/ ե ա ո ւթեան մը թէեւ Թուրքիան՝ Հեռու ^ւել ցեղը, կը մոռնա.՛ ք սակայն, որ աղդերը մեծ
Հակադրութիւն– ըԱալով, այս երկիրներու բնակ– Է «կատարյե ա հ» ժողով րապետա կան երկիր մը ը լ – են ու Հզօր իյենց մշակոյթով ու արուեստով ;
չո*֊թիլնը Հազիւ մէկ աասնեբորղը կը կազմէ Եվ էալէ , սակ։ էլն մեծ յոյսեր ունի, բագգատմամբ Մեր պայմաններու մէք ապրող բազմութիւն–
րոպայի բնակչութեան ։ (յիսուն միլիոնի մօտեցող (Հունաստանին որ կը տառապի քազաքային պատե ներոլ Համար Հրամայականն պարտականութիւն
Ալ ւ բները, առաւ ելոլթիլ\Լ՛ մ ը ուն ին մ իա յն ^ քի չ րազմ ով եւ ա բ ա բա կան երկի րնեբ ուն՝ ո՛ւր դեռ կբ մթն է կապուիլ Հայ գրականութեան ու մչակոյ .
բացառութեամբ միատարր են, ունին նոյն լեզուն, տի ք են աւատական բարքեր բ : թին :
նոյն կրօնքը ել մշակոյթբ է Թուրքիս յ մ Էջ կրօն ական– ազատութեան սեզ - Միամտութիւն է խորՀիլ թէ մարգ կրնայ Հե–՝\
Ընգարձակ այս երկիրները կը տաբածուին մ ումնե ՚ ը կը բարեփոխուին , գաղտնի ո ս տ ի կա– տեւիլ Հայ մտքի զարգացման փուլերուն, երբ կբ
Հնդկաց ֊ովկիաէ ՚ոսէն մինչեւ Ատ լան տ ե աՀ , Պար - ն ութ իւն ը ա լլեւս չի ձեր բա կա լեր րե լէ մէկբ րոտ մ այ Հեռու գրքի ընթերցումէ :
"է՚Ց ^"ՑԷ*" մինչեւ ար եւելեան եւ ափրիկեան Մի~ կամ ս : քաղաքական վէճերոլ աւելի ազատութիւնք Վեը9ին. երեսուն տարի՛ներու ընթացքին այս
9 ե բկր ա կան ի եզերքն՛երը ։ կայ Հիմա, բացի իսթամպուլէն՝ եւ Անգարայէն Հարցին շուրջ սպառած մելանը չափ չունի; էլ^
ք՛ուն ա ր ա բա կան՝ Հա յ ք1 են իքը կազմ ոգ թերա - ուր պզտիկ սեղմումներ կր շա րուն. ա կուին :
կզզի1՝ իր մէկս լկէս միլիոն քառակուսի քիլոմեթր կառավարութիւն՛ը օրէնքէ դուրս Հռչակեց ԱապաՀ% վերջերս դիտել կուտար թէ Միացեալ
օտար պե
տարած՛ութեամբ, Հազիւ Հինգ միլիոն բ՝՝ակչոլ– Համ ա /նավ ա ք կուսակցութիւնը , իբրեւ 10աՀանգնե րը խիստ ծանր պա յմ ան եր գւած են :
56 Հոդի
թիւն կր Հաշուէ իր վրայ : Այո Հոզամասը , շնոբ– տութեան ծառաքող։ Ա որ վարիչներէն քննադատեց նաեւ կառավարութիւն ը թէ գազանի
Ա սով Հան–
Հ իւ Իպն Ա է ուտ ի վճռական պա յ քարն եր ո ւ՛ն , մ իա– ձ հ ր բլ կալ ուե ց յն երկ ո լ տա առա ի որքանն, #ֆ.ու– րս/՝ ակցութիւններ կր վարէ , ինչ որ «Թուրքիան
ն խի ստ չէ
ցած՜ կարելի է նկատել X Եէմէնի Հա՛ գոլցեալ էմի^– ղերձ Հ ա/ա ^ ան"ՔՐ տնտեսական եւ առեւտրական սեղմումներու^, կա–
նէ սա տ ան ի մ Էջ
րը ԵաՀեա Համիտ է լ Տ ին , 1935/ կռիւներու ըն՚– ռաջնորգէր է
թացքիՆ, Հարկադրուեցաւ իր արտաքին եւ զին՝– Թրքական՝ յա ոտ ջ գիմ ութեան գէմ վտանգաւոր Ջաքս Հոսանքի պարբերաթերթեր քկան– Թու,ր–
ո ւո րա կան իշխան ութիւն ը զի ջի լ Հէ^ազի այսօր - ճակատ մ ը կը կազմեն Հ<Ա՝ ատոլուցի»ն ե ր ը ,գլ խա– թիոյ մէջ՛. Ե.1 կու տարի առաջ աջ Հո՝ւանւքի խըմ–
ուտն տիրոջ* ք՝ացի կարմիր \քովոլ ^իպրալթարը ւս՛՜ ութեամբ նախկթ կրթական նախարար Ո* Ս * ոակներ խ.ո բտաեեցին այն ապարանն եր՛ր որոնք
նկտտո լոզ Ատէն՚էն՛ , ա յոօր ա ք ա բա կ ան թերակղ Ա ի/ Ը՛րի Հ Ասոնք ծայրայեղ ազգայնականներ են եւ այգ կարգի Հ րա տա րա կ ո ւթ ի ւնն ե ր կըյոպէթնյ* Ոս
զին , Ապտիլլ Ազիզ Աէուտի զաւակը՝ 3)էյսալր կը բու ռն կերպով կ ր յարձակ ին Համ ա լսարան ի աղա– տիկան ութ իլն ը չմիջամտեց Հ
Ճս/Լ>չնտ յ իրեն թագաւս բ ։ միտ ուսուցիչներուն վրայ ։ Թրքական օրէ՝քր խառնուրգմրն է քԼոլիցե -
Հիմնական այս կոՀիզի՛՝ չափ արժէք կր ներ Աքն երեք ուսոլց չապէ ւերէւն ո ւ՜ւոնք քւ • ՛՛ի մը ոեական , քաղաքական օ * էնսգո ութ իլն՛ իտա լական
կայացնեն սա կա յն ա ր ա բա կան ո ւթ ե ան\ Համ ար տարի առաջ կ ՝ամ րա ս տ ան ո լէ ին <Հ.Ան ատ ո քուց ին ե– պատժական օրէն դսրո ւթեան եւ գերման՝ առեւ–
չարք մը ուրիշ սաՀմնւակից երկիրներ ։ Առա $ ին բոլ-% կողմէ թէ Ամ ե ր ի կա ց ի" ՛եր ո լ Համակիր էին՛, արա 1/ա ՚ օըէնրի * Աակայն քանի մր թրքական յա–
գծի վ բայ կո լւլանւ Ւ րաքը , Հ իմէս կ^ամ րաստա՝ ուինւ իբրեւ կուսակից Համ ա յ– ւելոէմներ կան որոնք թաց գուռ կր ձգեն :
340.000 քիլոմեթր նտվարն երու % 0 րէն.րէ խուսափե քու օ ր ինակս/ն՝ ձեւ մը կայ ւ
տարած.ութեամբ եւ ե է եք միլիոն բնակիչներով : Թ րրական մ ամ ուքր ՀետզՀետԷ աւեքի ա զ ա– \աին եւ աւին այս իյուսավւում ր գո ր՚ծածուեր
Աւելի Հե ռոլյւ՝ Եգիպտոս ը իր մէկ մ ի լ իոն քառա աո ւ թիւ նե ^ կը վա յե լէ , բացի այն սեզմ ումն ե րէն ոաւ յ>աւքայ>աեա՛՝ նպատակներով։ 194՛^ քաղաքա
կուսիով ել տասնըեօթը միլիոն՛ բնտկչութեամբ : ո ր թո քք չտար /արձակում գոր ծել պետութեան պետական յք տա՚՚լթեանո ատեն, Գոնիայի մէք 85
Լրացնելու Համար ցանկը, պէտք է աւելցնեք Ա՚ոլ– ժ ա ր քւ քն ե ր ո ւն գէմ , մէջն ր / հ ա / ո վ Հսյն րապետոլ — է՚ե&եր ել ա ւըե ր ձեր բաեա ւոլե սա>\՛ , աքն ամըաս–
րիտն, որ ունի 138.000 քիլոմեթր եւ եք եք միլիոնի թեան նախագաՀ ր : Ա* ամ ույին մ իակ տ ե ա ր ո ւթ ի ւն ը էոանոլթեամը թէ կ՛՛ուղէ ին տապանել I առավարոլ–
մօտեցող բ% ակ չ ութիւն1 : Թագաւոր Ապտ.ոլքլաՀի այն է որ կախում ունի կառավարութենէն , երբ թ ի մ ՚ ը ։ Երդ եէաշխալոոութեամթ ոեւէ վճիռ. կը
բանակգիրչ ւո ր: դակնռոանւախ ր՝ ձ42որ.000 դքաիրձքոամծեթ ր եւ կդէինս՛ը միլիոն՝ ա ՚տաքին քաղաքական ութեան մ ասին ՚ կր խօսի : II ո բծ սւո ՛ու ի , դատախազը կ՝րսէ թէզւդաեաւթի կը
•յ"
՚Լ^Ր էէ՛՝՛՛ Թ գէ" տարածութեամբ , սակա/ն մէկ մի Թ ր քա կան խորՀ րռարանր ստիպուե ցաւ Հ աւա– .Բ՜՚նէ» եւ ամբտստա՛՝ եա/ը ի ւ/երՉոք էլ աղատի
օգնութե ոԵէ-՚՚ի չորս ու կէս ամիս բանար
լիոնէ աւելի րաղմ՚ոլթեամբ : Աւելի նեղ սաՀման– նոլթիւն յայա՚Լել ամերիկեձէն մնալէ վերք։
1 ե ւ ու/ Լիբանանը՝ իր մէկ միլիոնի Հասնող մողո
վոլրդԴւերով տ
Այսքանս վ չի վեր քանա ր չարքր սակայն։ Տա
կաւին կան Հարաւային մի^եր կ րականեան երկիր– Աբաբակսւ՚ն* եր կիըներ ը ուն՛ին նաեւ պղինձ, Հետարրրրուիլ արաբ երկիրներու ՛վերաբերեալ
է
^՚^ՐԸ1 Լիր ք1"1 1 Սպանիական Մաէոքր, յետոյ Ֆը– երկաթ , արմտիք եւ բամպակ : Հարցերով եւ շաՀերով
րաէնսական թ՛ոփուզը, ԱլմերիաՀ,, Աարոքը, ե Արաբ վարիչներ բ տեղեակ իրենց տնտեսական՝ Մի" ւթեան ն՛պատակն Է ՛ն աեւ իւր տքան չիւր
ծոլ–.
կոլքուկէս միլիոն քառ. քիլոմեթր տա ուս Հնարաւորութիւ՜ներուն , առայժմ աւելի մտաՀոդ պեէոութեանէ վա ք^ա^ս/Հ/ւ^/ եւ պայմ ան ն երու սաՀ–
Գարձ
թեամբ եւ տաս՛է երեք միլիոն՛ բնակիչներով։ են ե կրէ երկիր Հոգեկան կապ ստեվծ ե լու խնդ մ ան ին մէջ ստեղծել Համագործակցութիւն Հե
՚^Ը Դէ"11՛ ^՚" 1 դԷ"էՒ ա ր ա ր"՛ կ ան թերակղզին , կր րով։ \քսւխ եւ առաջ դարաւոր ստըկութես նւ Հետ– տեւեալ Հսբցեբու Համար* 1) Տնտեսական եւ
Հանդիպինք՝ Հատրմուտի , Օմանի, ՊաՀյԷքն կղ բերը պէտք է ան Հետան՛ան յ րա բակ ան՛ ժոզ ո– ելմտական՛ Հարցեր , մէջը Հաշուած նսեւ առեւ–
վոլբգներու
զիներու եւ ՝Բովէյթի ս ո լլթան ութ իւն՛՝ ՝ե ըուն , ի– Հոգիէն։ Հսկայական ւ պա ան ե ր ո վ տ ըտկա՛՛ փոխան՛ակութիւնն եըը , մաքս ա յին , դրա–
րենց 4 ՜՚րգ միլիոնէնր աւելի տարածութեամբ ոաժ ուած միեւնոյն ազգի զաւակները խորթացած մ ականէ , ե ր կըադո * ծ ական եւ ճա րտա ր ար ուե սաա–
բնակիչներով։
Հազիւ կէս միլիոՀ ի Հասնող են իք արմէ, ստեղծուած է գալառա բար րառներո ւ կան՝ խնգիյ ներ ։ 2 ) Հազոբգակցութիւ նբ , ինչպէս
Արաբ ծայրայեղ ազգայնականներու ծրագիրն ԲԻ,ա լ ՚ Ի՝ թ ո ս Րմ ե լ Ր ՚Րքերու խառնիճազտն ճ մը։ երկաթուղիներու , ճամ=բ—ան~֊րե.ոլ, օդանաւորդու -
է օր մը միացած տհսն-ել աքս Հոզերբ։ Արաբական՛ Աչի Ր է թ ակտն ւ Հոգեբան ութ իւն բ շատ մը իշխանու թեան, 5 աւարկութեաՀ եւ փոստ - Հեռագրական՝
Հսկայ կայսր՛ութեան՝ մը երազը աքսօր §։ստած է թիւնն եր վերածած է աւատականութեան՝: Գոյու խ՜ դիք ներ։ 3) Մշակոյթի Հարցեր։ 4) ԱզդոլթեսՏԱ
իւբաքան չիլ ր արաբի Հողի ին մէջ։ Աակտ լն անոնք թիւն ու ի նաեւ Հին արիւն ոտ օրերէն եկոզ կրօ եւ Հպատակութեան Հայցեր, անցադիրներ , վր՜
եոբեք երազը չեն շփո թեր ի րական ո ւթ ե ան Հ ետ : նական ա զանգա մ ո լութիլնը ։ Ա իւձ՝ իներ՚ոլ , Հյիի– ղաներ եւ դատական վճիռներու գործադրութիւն*
Արաբ գործիչն/ ե ր ը օժտուած են քա զա րական մեծ նե րու դա ր աւո ո Հա կամ ա րտո ւթեան՝ զուգընթաց 5) Ընկերայի1> ՀարցերւՕ) ԱռոզքապաՀական Հար
իմ ա ււ տա թե ամ ր : Անոնք կը ղգան . դժուա ը ութիւն^– նորէն սկսած է ձել ոլ մարմին ստանալ ՎաՀա– ցեր :
նե ր,ր , ներքին թէ ար տաքին ու մ ան ա լան դ սան տե պիթներոլ իսլամական՛ ո ւզզա փառո լթ ի ւնր ։ ք՛ո լոր
սական : ա յս ս/ մ իջա կան դժուար ո լթիւնն եըը կբ մ զեն ա– Մտաւորակա՛ն, չարմումր եէկրէ եէկիր սկսած
Կ*արժէ շեշտել որ ա քս վերջին մտաՀ ոգոլթիւ— րա բ նւ 7 բաստեզծ պ է ւթիւ նե րը խ ո Հ ա կան ո ւ - է քաքն ծաւալով տարած ուիք : Միա քն Եզ իպտոււի
նւբ ՀետզՀետԷ կր սկսի փարատիք չնո՛ Հիլ ք ա ր իւղ ի թեան ՛չալ ՚ ջութեան եւ Հո մբերու թեան : է լ ԱզՀա՚ի հ ամ ա ք սարան ր 14.000 ուսանող կը Հաշ
Հարստութեան՝՛. Արաբ պետ՛ութիւն է՛ երր գրեթէ ՚Օերկւ բո լոըն ալ լՆուած են ՚յըձրւ /նե ուէ իր ծոցին մէք, որոնց 2000ր զանազան արա
մա–
բոլորն աք ու՛ ին աքս կենսական Հեզուկէն, կը մ ը– քու ար ա րա կ ան զան դո լածն ե ր ո ւ քաղաքական բական երկիրներէ Հաւաքուած են ա ք՛ տեղ։ Այ ուր
նայ աստիճանաբար շաՀ ագո րծում,ր կանւոնաւո րե լ , կաըդակը ։ իլրաքա* չիւր պետութիւն նախ ի՝ ք իր թերթեր կա՝՛՛, ներկայիս,
մ էջ պէտք է զա ր գացնէ պետականւ ոլթես/1.՛ դագա– որոՀք 0^ակ,սն 100.000
առանց արտաքին ծա՛՛՛ր լուծերու տակ իյնւալոլՀ սպառում ունի : Այքեւս Հաշիւը չկաք գրական,
Այսպէս Իըաքի 1 շան աւո ր քար իւղը , որ՛ուն շաՀա– է/՚ա է ը . կազմ տ կ ե ր պ ո լ ի , գործի չնե բ՛ոլ ել պաշտօ— ոիտական, մասնագիտական ամսա թե բթեր ուն :
գործ մ ան ձեռնա րկուե ցալ 1 934/ ՚ , ն ե րկա ք իս նէէ ութ ե ան. դասակարգ մ ր առաջ բերէ ու անկից Նոյնպէս կարեւոր դեր մր վե՛ ապաՀուած է արա
կ՝՝՝արտադրէ տա՛ եկան չորս միլիոն թոն ։ Աակայն վերջ մ իա յն լծուի իրականացնելու ար աբական բական չարժանկարին : Ներկայիս արաբ երկիրնե
այս քամակը շատ դիւրութեամբ կ ը՝ ա ք կրկնա— միութեա՛ գաղափար բ Հ րու մէք ք ա՛՛ ու ող շա՛մանկարի սրաՀՀերր, դքեթէ
պատ կուի լ ։ Աւեք ի Հ ին է Պարսից \ք ո ց ի քարիւզը , Մինչ կէո աո կէս ցուցադրութեան կր դ՝ են \էզիպտա -
ուր ՊաՀըէքն կղզիները մեայՂ– տարեկան կ^ւււ ՚ աա— այԳ* Գհպի միութիւն ն ետուտծ առաջին եան րն կե րութիւննեբու պատրաստած արաբերէն՝
գրե մէկուկէս միլիոն թոն քաբիւզ։ Սոյնպէս քայլը Արաբական Դաշնակցութիւնը , \ 9 4 5 ^ ՛ աս– մ ասքտւէննե I ը I
՝է՝ոլվ է յթի ն աՀ ան գը առատ քարիւզ ունի , որուն գթ՝ տաստական իրողութիւն մ ըն է արդէն։ ԱՀնոբ Արաբական ԳաշնակցոլթիլՆը ամէն տարի կը
*աՀ ագո բծումր մեծ կարելի ութ իւ՛ ՛ն եր կը նե ք կա– շուրջ բո քոբո լա ծ են. աք ա բա կան, եօթը սլ ետ ո լթ իլն\–~ եազմակերպէ ա՚աբ գրազ էտ՛՛ եր ու , մտալորա–
քացն. է : Եղ իսլաոս ի քա րիւգ ր կը գս/՝ ո լի կար մ իր ներ; ՚ոՆեսԼիկաքի ուխտ ո կազմող քսան յօդո ւաւսսծտնիճեաւ–ը , հան երու, բմիշկնեբոլ առա՛ ձին Համագումար -
կւ սանգխամատէեբրձրւ յներնլլան Ք
\մովոլ եզերքը, Ս՚ուէզէն 200քիլոմեթը տնւգին գա նթի,,ւգնար՛՛ երրպիտիդէպիբ լ ը դՀս/ւուո ր,ա բոարոն պետու– ներ, ու միշտ տայ բեր երկիրներու մէք։ Այս Հան–
միութիլէ– կան Այդ ուխ
նձուող (1՛ աս կասլիի մէջ, ան ո՛՛ ք Հազիւ տարեկան : գիպոլմեերր առիթ կր ստեզծեն որ մտաւորական
650.000 թոն կ՛արտագրեն է կա յն յաւե լումը տին երկ՛ որդ յօդուածին արտագրումը ոոյց պիտի եւ ՀոզԼկա՚ն կապ ստեղծոլի երկրէ երկիր։
ապաՀ-ով կր նկատուի ։ տայ Հետապնդուած Հեռաւոր նպատակը։ Ըստ Վերքապէս ամէն միքոց կր գործադրուի՝ ա–
այդ յօդուածին,
Ա կուտական Ա՛՚ ա բիո յ պոլ լկան սրիւ ո ամ ս/ետոլթեանզ ՚ «Միութեան նպատակն է ան - ՚ ա քք կերպով առաք բերեքոլ Համար արաբական
մ րն է ։ Այս ւնբա
ղը արդէն նոր պատմութիւն մի քել կապերու սերտացում եւ Համատարած զարթօ՛նքը : Այս ընթացքով վստաՀ–
Հարստութիւն ր պատճառ պ եաի գառ՝ ա ք որ անա ա ո ղ քաղաքակա՛՝ ղ որ ծ ու՛ էութ ^ ան ներդաչնա– սրէ՛՝ 1րսրեքե է պնդեք որ արաբ մոզովոլրդո օր մը
պատն ե ր ը Տ աղկին ալս շրջան ին։ մ էջ : ՝ք՝ա րիւ զի ք՛ում , ո >՝պէսղի Լաբեյի ըլ/այ սերտօրէԳ Համա– սքիտի՝ Հաս հ իւ երազին ու վերականգնելով ան ց–
Հա ր ուստ Հո ըհ ր գան ո ւած են՝ նաեւ ււ ո լր ի ական ղ," բ7նծակցիւ իւ ար Հետ, պաՀպանել իրենց ահկա~ եաքի ի՛ ւիաոքր , պիտի ստեզծ է մեծ, Հ"°Ր ՜ռէ
միացեալ արաբական՛ կայսրութիւնը է
ճէղէւ ԷԻ մ Վ ՚ խուիԴիլևը եւ գերիշխանութիւնը եւ ընգՀ . ձեւով յ^ ՈՒՌՀԱ8Ե8Ի
\ Fonds A.R.A.M
ԱՐԱԲԱԿԱՆ Ի ՚ Օ չ կ^աՕցՕի, կը դ ա ռ ն ա ք ՄՈՄՈԻԼ
ՄԻՇՏ ՆՈ8Ն ԳԱՆԳԱՏԸ
ԵՐԿԻՐՆԵՐՈՒՆ ՈՒԺԸ ք^ոլքքիոյ Ա՛կ
\ք ախկին Օսմ * կայսրութեան աւերա1լն եբուն Անգլ– թ ե ր թ ի մը թղթակիցը կը ցրէ Ա%ա. իյԱ-բ.- « Արմենիա », Պա֊էսոս Այրէւփ մ1յր1
րայէԹ պաշտօնակիցը, հետեւհ՚ալ խռրհրդածռւթիլյՕ, .
նհրը կ՚ընէ խմբագրականի մը մէջ •
վրայ ծնունդ առին արաբական՝ եօթը պետութիւն– . . . Տամ1 եակ Հազարաւոր Հայերու մէշ մատի
Ա.՚եբ ։ Թուրքիայէն բաժնուած՝ այգ Հողերուն տա– Աբեւմ ա քի ել Արեւելքի մ ի քել յար աճ ո վրայ կր Համրուին Հայերէն գիրք կարդացողները ։|
ր ահ,ո լթիլՂ. ը կը Հ ա շո լուի եր կո ւ մի չիռն քառաւ– ձձգգտտոոււմմ մմրբ,, անաեսա կա՛ն տագնապ մ ր երՀւ Հայ գիրքը անտեսուած– է ու լքոլա՝ծ : Ան կը
կուսի քիլոմեթր ւ իսկ արաբ ազգայնականներու կուսակցութհ. ւնց իշխան ութեան ի ՚ ան ւս լո լ մը՛– նմա՛՛ ի որբի մր, որուն ճակատագրով ոչ ոք կ՝ուզէ
Հաշւհվ , ա յ ա բա կան սչեա ո ւթի ւննեբ ո ւ ընդՀ անուր ղու մ մ. կարծես կը փութաս՛՛ են էր Թուրքիան Հետաքրք՚ուիլ։ Մինչդեռ ապրեցնելու Համտ,
մը
սաՀմանագծռւմը իր մէջ կ՚ամփոփէ՝ եօթը միլիոն գա/յսն գա զ եւ տաժանելի յառո^գիմ ութեամբ ցեղ մը, պայման է որ ապրի որբը։
*/րայ
քառ * քէէոս°ք՚թր տաբած ութիւն : Այսինքն՛՛ նոյն գառն այ Արեւմտեան ժողով րա պետութեան Մենք կյուղենք մեծցած ու աոուդացած աեււ~
քան՚, որքան չէ Եվրոպայի ամբողջ Հողամասը։ Թափուած՜ ս/ ե ա ո ւթեան մը թէեւ Թուրքիան՝ Հեռու ^ւել ցեղը, կը մոռնա.՛ ք սակայն, որ աղդերը մեծ
Հակադրութիւն– ըԱալով, այս երկիրներու բնակ– Է «կատարյե ա հ» ժողով րապետա կան երկիր մը ը լ – են ու Հզօր իյենց մշակոյթով ու արուեստով ;
չո*֊թիլնը Հազիւ մէկ աասնեբորղը կը կազմէ Եվ էալէ , սակ։ էլն մեծ յոյսեր ունի, բագգատմամբ Մեր պայմաններու մէք ապրող բազմութիւն–
րոպայի բնակչութեան ։ (յիսուն միլիոնի մօտեցող (Հունաստանին որ կը տառապի քազաքային պատե ներոլ Համար Հրամայականն պարտականութիւն
Ալ ւ բները, առաւ ելոլթիլ\Լ՛ մ ը ուն ին մ իա յն ^ քի չ րազմ ով եւ ա բ ա բա կան երկի րնեբ ուն՝ ո՛ւր դեռ կբ մթն է կապուիլ Հայ գրականութեան ու մչակոյ .
բացառութեամբ միատարր են, ունին նոյն լեզուն, տի ք են աւատական բարքեր բ : թին :
նոյն կրօնքը ել մշակոյթբ է Թուրքիս յ մ Էջ կրօն ական– ազատութեան սեզ - Միամտութիւն է խորՀիլ թէ մարգ կրնայ Հե–՝\
Ընգարձակ այս երկիրները կը տաբածուին մ ումնե ՚ ը կը բարեփոխուին , գաղտնի ո ս տ ի կա– տեւիլ Հայ մտքի զարգացման փուլերուն, երբ կբ
Հնդկաց ֊ովկիաէ ՚ոսէն մինչեւ Ատ լան տ ե աՀ , Պար - ն ութ իւն ը ա լլեւս չի ձեր բա կա լեր րե լէ մէկբ րոտ մ այ Հեռու գրքի ընթերցումէ :
"է՚Ց ^"ՑԷ*" մինչեւ ար եւելեան եւ ափրիկեան Մի~ կամ ս : քաղաքական վէճերոլ աւելի ազատութիւնք Վեը9ին. երեսուն տարի՛ներու ընթացքին այս
9 ե բկր ա կան ի եզերքն՛երը ։ կայ Հիմա, բացի իսթամպուլէն՝ եւ Անգարայէն Հարցին շուրջ սպառած մելանը չափ չունի; էլ^
ք՛ուն ա ր ա բա կան՝ Հա յ ք1 են իքը կազմ ոգ թերա - ուր պզտիկ սեղմումներ կր շա րուն. ա կուին :
կզզի1՝ իր մէկս լկէս միլիոն քառակուսի քիլոմեթր կառավարութիւն՛ը օրէնքէ դուրս Հռչակեց ԱապաՀ% վերջերս դիտել կուտար թէ Միացեալ
օտար պե
տարած՛ութեամբ, Հազիւ Հինգ միլիոն բ՝՝ակչոլ– Համ ա /նավ ա ք կուսակցութիւնը , իբրեւ 10աՀանգնե րը խիստ ծանր պա յմ ան եր գւած են :
56 Հոդի
թիւն կր Հաշուէ իր վրայ : Այո Հոզամասը , շնոբ– տութեան ծառաքող։ Ա որ վարիչներէն քննադատեց նաեւ կառավարութիւն ը թէ գազանի
Ա սով Հան–
Հ իւ Իպն Ա է ուտ ի վճռական պա յ քարն եր ո ւ՛ն , մ իա– ձ հ ր բլ կալ ուե ց յն երկ ո լ տա առա ի որքանն, #ֆ.ու– րս/՝ ակցութիւններ կր վարէ , ինչ որ «Թուրքիան
ն խի ստ չէ
ցած՜ կարելի է նկատել X Եէմէնի Հա՛ գոլցեալ էմի^– ղերձ Հ ա/ա ^ ան"ՔՐ տնտեսական եւ առեւտրական սեղմումներու^, կա–
նէ սա տ ան ի մ Էջ
րը ԵաՀեա Համիտ է լ Տ ին , 1935/ կռիւներու ըն՚– ռաջնորգէր է
թացքիՆ, Հարկադրուեցաւ իր արտաքին եւ զին՝– Թրքական՝ յա ոտ ջ գիմ ութեան գէմ վտանգաւոր Ջաքս Հոսանքի պարբերաթերթեր քկան– Թու,ր–
ո ւո րա կան իշխան ութիւն ը զի ջի լ Հէ^ազի այսօր - ճակատ մ ը կը կազմեն Հ<Ա՝ ատոլուցի»ն ե ր ը ,գլ խա– թիոյ մէջ՛. Ե.1 կու տարի առաջ աջ Հո՝ւանւքի խըմ–
ուտն տիրոջ* ք՝ացի կարմիր \քովոլ ^իպրալթարը ւս՛՜ ութեամբ նախկթ կրթական նախարար Ո* Ս * ոակներ խ.ո բտաեեցին այն ապարանն եր՛ր որոնք
նկտտո լոզ Ատէն՚էն՛ , ա յոօր ա ք ա բա կ ան թերակղ Ա ի/ Ը՛րի Հ Ասոնք ծայրայեղ ազգայնականներ են եւ այգ կարգի Հ րա տա րա կ ո ւթ ի ւնն ե ր կըյոպէթնյ* Ոս
զին , Ապտիլլ Ազիզ Աէուտի զաւակը՝ 3)էյսալր կը բու ռն կերպով կ ր յարձակ ին Համ ա լսարան ի աղա– տիկան ութ իլն ը չմիջամտեց Հ
Ճս/Լ>չնտ յ իրեն թագաւս բ ։ միտ ուսուցիչներուն վրայ ։ Թրքական օրէ՝քր խառնուրգմրն է քԼոլիցե -
Հիմնական այս կոՀիզի՛՝ չափ արժէք կր ներ Աքն երեք ուսոլց չապէ ւերէւն ո ւ՜ւոնք քւ • ՛՛ի մը ոեական , քաղաքական օ * էնսգո ութ իլն՛ իտա լական
կայացնեն սա կա յն ա ր ա բա կան ո ւթ ե ան\ Համ ար տարի առաջ կ ՝ամ րա ս տ ան ո լէ ին <Հ.Ան ատ ո քուց ին ե– պատժական օրէն դսրո ւթեան եւ գերման՝ առեւ–
չարք մը ուրիշ սաՀմնւակից երկիրներ ։ Առա $ ին բոլ-% կողմէ թէ Ամ ե ր ի կա ց ի" ՛եր ո լ Համակիր էին՛, արա 1/ա ՚ օըէնրի * Աակայն քանի մր թրքական յա–
գծի վ բայ կո լւլանւ Ւ րաքը , Հ իմէս կ^ամ րաստա՝ ուինւ իբրեւ կուսակից Համ ա յ– ւելոէմներ կան որոնք թաց գուռ կր ձգեն :
340.000 քիլոմեթր նտվարն երու % 0 րէն.րէ խուսափե քու օ ր ինակս/ն՝ ձեւ մը կայ ւ
տարած.ութեամբ եւ ե է եք միլիոն բնակիչներով : Թ րրական մ ամ ուքր ՀետզՀետԷ աւեքի ա զ ա– \աին եւ աւին այս իյուսավւում ր գո ր՚ծածուեր
Աւելի Հե ռոլյւ՝ Եգիպտոս ը իր մէկ մ ի լ իոն քառա աո ւ թիւ նե ^ կը վա յե լէ , բացի այն սեզմ ումն ե րէն ոաւ յ>աւքայ>աեա՛՝ նպատակներով։ 194՛^ քաղաքա
կուսիով ել տասնըեօթը միլիոն՛ բնտկչութեամբ : ո ր թո քք չտար /արձակում գոր ծել պետութեան պետական յք տա՚՚լթեանո ատեն, Գոնիայի մէք 85
Լրացնելու Համար ցանկը, պէտք է աւելցնեք Ա՚ոլ– ժ ա ր քւ քն ե ր ո ւն գէմ , մէջն ր / հ ա / ո վ Հսյն րապետոլ — է՚ե&եր ել ա ւըե ր ձեր բաեա ւոլե սա>\՛ , աքն ամըաս–
րիտն, որ ունի 138.000 քիլոմեթր եւ եք եք միլիոնի թեան նախագաՀ ր : Ա* ամ ույին մ իակ տ ե ա ր ո ւթ ի ւն ը էոանոլթեամը թէ կ՛՛ուղէ ին տապանել I առավարոլ–
մօտեցող բ% ակ չ ութիւն1 : Թագաւոր Ապտ.ոլքլաՀի այն է որ կախում ունի կառավարութենէն , երբ թ ի մ ՚ ը ։ Երդ եէաշխալոոութեամթ ոեւէ վճիռ. կը
բանակգիրչ ւո ր: դակնռոանւախ ր՝ ձ42որ.000 դքաիրձքոամծեթ ր եւ կդէինս՛ը միլիոն՝ ա ՚տաքին քաղաքական ութեան մ ասին ՚ կր խօսի : II ո բծ սւո ՛ու ի , դատախազը կ՝րսէ թէզւդաեաւթի կը
•յ"
՚Լ^Ր էէ՛՝՛՛ Թ գէ" տարածութեամբ , սակա/ն մէկ մի Թ ր քա կան խորՀ րռարանր ստիպուե ցաւ Հ աւա– .Բ՜՚նէ» եւ ամբտստա՛՝ եա/ը ի ւ/երՉոք էլ աղատի
օգնութե ոԵէ-՚՚ի չորս ու կէս ամիս բանար
լիոնէ աւելի րաղմ՚ոլթեամբ : Աւելի նեղ սաՀման– նոլթիւն յայա՚Լել ամերիկեձէն մնալէ վերք։
1 ե ւ ու/ Լիբանանը՝ իր մէկ միլիոնի Հասնող մողո
վոլրդԴւերով տ
Այսքանս վ չի վեր քանա ր չարքր սակայն։ Տա
կաւին կան Հարաւային մի^եր կ րականեան երկիր– Աբաբակսւ՚ն* եր կիըներ ը ուն՛ին նաեւ պղինձ, Հետարրրրուիլ արաբ երկիրներու ՛վերաբերեալ
է
^՚^ՐԸ1 Լիր ք1"1 1 Սպանիական Մաէոքր, յետոյ Ֆը– երկաթ , արմտիք եւ բամպակ : Հարցերով եւ շաՀերով
րաէնսական թ՛ոփուզը, ԱլմերիաՀ,, Աարոքը, ե Արաբ վարիչներ բ տեղեակ իրենց տնտեսական՝ Մի" ւթեան ն՛պատակն Է ՛ն աեւ իւր տքան չիւր
ծոլ–.
կոլքուկէս միլիոն քառ. քիլոմեթր տա ուս Հնարաւորութիւ՜ներուն , առայժմ աւելի մտաՀոդ պեէոութեանէ վա ք^ա^ս/Հ/ւ^/ եւ պայմ ան ն երու սաՀ–
Գարձ
թեամբ եւ տաս՛է երեք միլիոն՛ բնակիչներով։ են ե կրէ երկիր Հոգեկան կապ ստեվծ ե լու խնդ մ ան ին մէջ ստեղծել Համագործակցութիւն Հե
՚^Ը Դէ"11՛ ^՚" 1 դԷ"էՒ ա ր ա ր"՛ կ ան թերակղզին , կր րով։ \քսւխ եւ առաջ դարաւոր ստըկութես նւ Հետ– տեւեալ Հսբցեբու Համար* 1) Տնտեսական եւ
Հանդիպինք՝ Հատրմուտի , Օմանի, ՊաՀյԷքն կղ բերը պէտք է ան Հետան՛ան յ րա բակ ան՛ ժոզ ո– ելմտական՛ Հարցեր , մէջը Հաշուած նսեւ առեւ–
վոլբգներու
զիներու եւ ՝Բովէյթի ս ո լլթան ութ իւն՛՝ ՝ե ըուն , ի– Հոգիէն։ Հսկայական ւ պա ան ե ր ո վ տ ըտկա՛՛ փոխան՛ակութիւնն եըը , մաքս ա յին , դրա–
րենց 4 ՜՚րգ միլիոնէնր աւելի տարածութեամբ ոաժ ուած միեւնոյն ազգի զաւակները խորթացած մ ականէ , ե ր կըադո * ծ ական եւ ճա րտա ր ար ուե սաա–
բնակիչներով։
Հազիւ կէս միլիոՀ ի Հասնող են իք արմէ, ստեղծուած է գալառա բար րառներո ւ կան՝ խնգիյ ներ ։ 2 ) Հազոբգակցութիւ նբ , ինչպէս
Արաբ ծայրայեղ ազգայնականներու ծրագիրն ԲԻ,ա լ ՚ Ի՝ թ ո ս Րմ ե լ Ր ՚Րքերու խառնիճազտն ճ մը։ երկաթուղիներու , ճամ=բ—ան~֊րե.ոլ, օդանաւորդու -
է օր մը միացած տհսն-ել աքս Հոզերբ։ Արաբական՛ Աչի Ր է թ ակտն ւ Հոգեբան ութ իւն բ շատ մը իշխանու թեան, 5 աւարկութեաՀ եւ փոստ - Հեռագրական՝
Հսկայ կայսր՛ութեան՝ մը երազը աքսօր §։ստած է թիւնն եր վերածած է աւատականութեան՝: Գոյու խ՜ դիք ներ։ 3) Մշակոյթի Հարցեր։ 4) ԱզդոլթեսՏԱ
իւբաքան չիլ ր արաբի Հողի ին մէջ։ Աակտ լն անոնք թիւն ու ի նաեւ Հին արիւն ոտ օրերէն եկոզ կրօ եւ Հպատակութեան Հայցեր, անցադիրներ , վր՜
եոբեք երազը չեն շփո թեր ի րական ո ւթ ե ան Հ ետ : նական ա զանգա մ ո լութիլնը ։ Ա իւձ՝ իներ՚ոլ , Հյիի– ղաներ եւ դատական վճիռներու գործադրութիւն*
Արաբ գործիչն/ ե ր ը օժտուած են քա զա րական մեծ նե րու դա ր աւո ո Հա կամ ա րտո ւթեան՝ զուգընթաց 5) Ընկերայի1> ՀարցերւՕ) ԱռոզքապաՀական Հար
իմ ա ււ տա թե ամ ր : Անոնք կը ղգան . դժուա ը ութիւն^– նորէն սկսած է ձել ոլ մարմին ստանալ ՎաՀա– ցեր :
նե ր,ր , ներքին թէ ար տաքին ու մ ան ա լան դ սան տե պիթներոլ իսլամական՛ ո ւզզա փառո լթ ի ւնր ։ ք՛ո լոր
սական : ա յս ս/ մ իջա կան դժուար ո լթիւնն եըը կբ մ զեն ա– Մտաւորակա՛ն, չարմումր եէկրէ եէկիր սկսած
Կ*արժէ շեշտել որ ա քս վերջին մտաՀ ոգոլթիւ— րա բ նւ 7 բաստեզծ պ է ւթիւ նե րը խ ո Հ ա կան ո ւ - է քաքն ծաւալով տարած ուիք : Միա քն Եզ իպտոււի
նւբ ՀետզՀետԷ կր սկսի փարատիք չնո՛ Հիլ ք ա ր իւղ ի թեան ՛չալ ՚ ջութեան եւ Հո մբերու թեան : է լ ԱզՀա՚ի հ ամ ա ք սարան ր 14.000 ուսանող կը Հաշ
Հարստութեան՝՛. Արաբ պետ՛ութիւն է՛ երր գրեթէ ՚Օերկւ բո լոըն ալ լՆուած են ՚յըձրւ /նե ուէ իր ծոցին մէք, որոնց 2000ր զանազան արա
մա–
բոլորն աք ու՛ ին աքս կենսական Հեզուկէն, կը մ ը– քու ար ա րա կ ան զան դո լածն ե ր ո ւ քաղաքական բական երկիրներէ Հաւաքուած են ա ք՛ տեղ։ Այ ուր
նայ աստիճանաբար շաՀ ագո րծում,ր կանւոնաւո րե լ , կաըդակը ։ իլրաքա* չիւր պետութիւն նախ ի՝ ք իր թերթեր կա՝՛՛, ներկայիս,
մ էջ պէտք է զա ր գացնէ պետականւ ոլթես/1.՛ դագա– որոՀք 0^ակ,սն 100.000
առանց արտաքին ծա՛՛՛ր լուծերու տակ իյնւալոլՀ սպառում ունի : Այքեւս Հաշիւը չկաք գրական,
Այսպէս Իըաքի 1 շան աւո ր քար իւղը , որ՛ուն շաՀա– է/՚ա է ը . կազմ տ կ ե ր պ ո լ ի , գործի չնե բ՛ոլ ել պաշտօ— ոիտական, մասնագիտական ամսա թե բթեր ուն :
գործ մ ան ձեռնա րկուե ցալ 1 934/ ՚ , ն ե րկա ք իս նէէ ութ ե ան. դասակարգ մ ր առաջ բերէ ու անկից Նոյնպէս կարեւոր դեր մր վե՛ ապաՀուած է արա
կ՝՝՝արտադրէ տա՛ եկան չորս միլիոն թոն ։ Աակայն վերջ մ իա յն լծուի իրականացնելու ար աբական բական չարժանկարին : Ներկայիս արաբ երկիրնե
այս քամակը շատ դիւրութեամբ կ ը՝ ա ք կրկնա— միութեա՛ գաղափար բ Հ րու մէք ք ա՛՛ ու ող շա՛մանկարի սրաՀՀերր, դքեթէ
պատ կուի լ ։ Աւեք ի Հ ին է Պարսից \ք ո ց ի քարիւզը , Մինչ կէո աո կէս ցուցադրութեան կր դ՝ են \էզիպտա -
ուր ՊաՀըէքն կղզիները մեայՂ– տարեկան կ^ւււ ՚ աա— այԳ* Գհպի միութիւն ն ետուտծ առաջին եան րն կե րութիւննեբու պատրաստած արաբերէն՝
գրե մէկուկէս միլիոն թոն քաբիւզ։ Սոյնպէս քայլը Արաբական Դաշնակցութիւնը , \ 9 4 5 ^ ՛ աս– մ ասքտւէննե I ը I
՝է՝ոլվ է յթի ն աՀ ան գը առատ քարիւզ ունի , որուն գթ՝ տաստական իրողութիւն մ ըն է արդէն։ ԱՀնոբ Արաբական ԳաշնակցոլթիլՆը ամէն տարի կը
*աՀ ագո բծումր մեծ կարելի ութ իւ՛ ՛ն եր կը նե ք կա– շուրջ բո քոբո լա ծ են. աք ա բա կան, եօթը սլ ետ ո լթ իլն\–~ եազմակերպէ ա՚աբ գրազ էտ՛՛ եր ու , մտալորա–
քացն. է : Եղ իսլաոս ի քա րիւգ ր կը գս/՝ ո լի կար մ իր ներ; ՚ոՆեսԼիկաքի ուխտ ո կազմող քսան յօդո ւաւսսծտնիճեաւ–ը , հան երու, բմիշկնեբոլ առա՛ ձին Համագումար -
կւ սանգխամատէեբրձրւ յներնլլան Ք
\մովոլ եզերքը, Ս՚ուէզէն 200քիլոմեթը տնւգին գա նթի,,ւգնար՛՛ երրպիտիդէպիբ լ ը դՀս/ւուո ր,ա բոարոն պետու– ներ, ու միշտ տայ բեր երկիրներու մէք։ Այս Հան–
միութիլէ– կան Այդ ուխ
նձուող (1՛ աս կասլիի մէջ, ան ո՛՛ ք Հազիւ տարեկան : գիպոլմեերր առիթ կր ստեզծեն որ մտաւորական
650.000 թոն կ՛արտագրեն է կա յն յաւե լումը տին երկ՛ որդ յօդուածին արտագրումը ոոյց պիտի եւ ՀոզԼկա՚ն կապ ստեղծոլի երկրէ երկիր։
ապաՀ-ով կր նկատուի ։ տայ Հետապնդուած Հեռաւոր նպատակը։ Ըստ Վերքապէս ամէն միքոց կր գործադրուի՝ ա–
այդ յօդուածին,
Ա կուտական Ա՛՚ ա բիո յ պոլ լկան սրիւ ո ամ ս/ետոլթեանզ ՚ «Միութեան նպատակն է ան - ՚ ա քք կերպով առաք բերեքոլ Համար արաբական
մ րն է ։ Այս ւնբա
ղը արդէն նոր պատմութիւն մի քել կապերու սերտացում եւ Համատարած զարթօ՛նքը : Այս ընթացքով վստաՀ–
Հարստութիւն ր պատճառ պ եաի գառ՝ ա ք որ անա ա ո ղ քաղաքակա՛՝ ղ որ ծ ու՛ էութ ^ ան ներդաչնա– սրէ՛՝ 1րսրեքե է պնդեք որ արաբ մոզովոլրդո օր մը
պատն ե ր ը Տ աղկին ալս շրջան ին։ մ էջ : ՝ք՝ա րիւ զի ք՛ում , ո >՝պէսղի Լաբեյի ըլ/այ սերտօրէԳ Համա– սքիտի՝ Հաս հ իւ երազին ու վերականգնելով ան ց–
Հա ր ուստ Հո ըհ ր գան ո ւած են՝ նաեւ ււ ո լր ի ական ղ," բ7նծակցիւ իւ ար Հետ, պաՀպանել իրենց ահկա~ եաքի ի՛ ւիաոքր , պիտի ստեզծ է մեծ, Հ"°Ր ՜ռէ
միացեալ արաբական՛ կայսրութիւնը է
ճէղէւ ԷԻ մ Վ ՚ խուիԴիլևը եւ գերիշխանութիւնը եւ ընգՀ . ձեւով յ^ ՈՒՌՀԱ8Ե8Ի
\ Fonds A.R.A.M
