Page 165 - ARM_19-1948_04
P. 165
ԱՓԿԱԼԻ ՏԷՍՕՐԱՆէԵՐ
ԱԶԳ ԺՈ%ՈՎԻՆ ՄԷԶ
Ո/\1\./\ 1 ք.. 0. Տօհ» 376.286
17, 8օտ 0ա»««™« - Բ 4 ա Տ <13") ԵՐԵՍՓՈԽԱՆՆԵՐ
Վեցամսեայ 800 ֆր ՚ < Ա ո տ • 10 ""Ո • Կս1^ 3 ասցյ . ԶՈՐՍ ՀԱՄԱՅՆԱՎԱՐ
1ՏԼ.Հ € 0 8 . 15-70 ք ք Բ Բյո» 16786.1 ԿԸ ՆԱԽԱՏԵՆ ԺԻՒԼ ՄՈ՛ՐԸ
^/քոճքօմյ 19 յ ^ ա հ ո ; 1945 Ուրբաթ Տ$ Գ ^ Ե Ս ^ է ՞ էՀ՚&զէս կր նախքսաեքովր, Գշ. օր փրթորիկ
ք՚ճ Պայթեց/քաւ Ազգ– մողովէն մէք, իբրեւ֊ Հեսէե -
ք֊ա^՚ք ներքին նախարարին՝ էհի-֊լ Մոքի Նանրէ.–.– -
ՏԱՐԻ - 20֊ ԽաԽ ք* 5698-Նպւ շրք»& րփւ. 1109 Խմթագրր՝ Շ– ՄԻՍԱՔԵԱ1, ԳԻ՛Ն 6 Ֆր. կշիռ ամբաստանութեանց։ Չորս երեսփոխաններ
կոէ^լով նա
յա քո յ դա բա ր խօսք առին՛, զստախօս»
խարարը , եւ ձաղկելով աո ի կան ական խստու
ՄԵՐ Խ 0 Ս * Ը ՕՐԸ 0 Ր Ի % թիւ՛՛ներ ր ;
Առա քին մխոը՚ը
փրթաւ– երբ Պ • Օկիք-սթ կ-
ՖԱՇԱԿԱՆՈԻԹԻԻՆ Ք^օռ. Փա տը ^Բաչէի երեսփոխան՛ը պաչապաՀ ի -
լով Հանքագործներուն գործադուլը.
ժ ի ւ լ Մ "քի երեսին . պոռաց Պ՚
ՄԵԾ ԵՆ ՀԵՐԶԱԳՀՍ
Երկու, մ եձ պատերազմներէ վերք , միք ազգա « ՛հ"* ք պատերազմ կը պատրաստէք այս
յին բառարան՛ը ՀետզՀետէ ճոխացաւ եւ կր ճոխա^ երկրին մէք, ձեը ամերիկացի տէրերուն Հրք-էմ-ս -
նայ նորոլթիլններով : Նոյեմբեր 1 7ին ՛կա՛ թՀ,.՝(. փոխադրուեցս՚ե– եր •՛նով; Ըն՛կերվարական պետերը կը խրախուսեն սէ՚ը
կոլ ֆրանյյացի
* Բառե՛ր, բացատրութեան ձեւեր, յատկաբա– գիտնականներ Փէռէն ել Լանմր– Կոլր, ո րպէ սղի բռնութեան դիմէ։ իսկ դուք Հան
նութիւննեբ : Այլ մանաւանդ Համառօտագբոլ. - մէն ։ քագործները աշխատանքի կը զրկէք պատաո մր
թիւններ ; Ըս ին թէ մ ամն աւո բա բար վերքինբ կբ պատ - Լոր Հացով »;
Այգ բառերէն մէկն ալ՝ ֆաչականութիւնր։ կանէբ ծայրայեղ ձախակողմեան Հոսանքին՝ ։ ԺԻՒԼ ՄՈ՚Բ Ես ե՞րբ ըսի թէ բանուորները
Սովորական բացատրութեամբ՝ ^Ֆաշիզմ» , որ կր Ւ ՚ ն չ գեղեցիկ շարմուձեւ սակայն , մասնաւո ա րՀ եստակցական պաՀանքներ չուն ին : կարդացէք
գործածուի ամէն՛ լեզուի մէք։ րաբար այս ծանր օրերուն ^ երբ Ֆրանսա կբ գա — պաշտօնաթերթը։ Միշտ միեւնոյնն է ձեր պայքա
Բառիւ արմատն է «ֆաշիօ» , որ կր նշանակէ լա ք ո լի քազաքա կա ե երկպառակութեանց մէք եւ րի եղ "կր
օրուան իշխանս ւթիլնբ կր ն կատուի Հակառակ՝
խուրձ։ (Ֆրա՛նսերէն՝ քյԱՏՇ€&ս) : ձախ կազմակերպութեանց Հ ԼԸ՝Բկ61Ի - Իսկ ձերինը՝ Հրացանի բռնել
բՀ
Մ ուս ո լին ի այդ անուն ով մկրտած էր իր կագ– աշխատաւորներ
մակեբպութիւնր ^ իրրեւ խորՀրդանշանբ Հ ռոմ էա ի^նչպէս է\բ"ել * Մեծ են վերքապէս , աՀա
կան իշխանութեա՛ն տ (իք ուր ձի ձելով կապուած շարմուձեւ մբ ոբ պատիւ զ բ բերէ Ֆրանսա յի տ Այ" առթիւ օրինակ մըն ալ կբ յԷձ/Էր * երՎէ՛՛
մ՝ելԼ Մ "Ք "(""֊աց • « Ա ուտ է-ֆ :
գալաղաննյ^ր ( որոն՛ց վբայ գրուահ՝ էր սակր մը ) . ք*րաւ Հքմեծ՚ֆեբբ երբ կ՛ուզեն պատուել իրենց
Փ ո խանակ տառապէս թաբգմանելու ա յ լաբա՝^ արմէյ&երբ, չեն նայիր Աք ու Աախ յ իսկ մենք* * • $ Iյէ*Բ1ջ0Ո– *=- ՚ / ճ / 7 Հ ք արՀեսաով ստախօս մրն էք ։
նութիւնր^ Հայերէնի վերածելովդ մենք ալ սկիղ– Եթէ չունինք գիտական Հ ամա շխա րՀ ա յ թե՝ Համայնավար երեսփոխանք զանանուն րաբբա -••
բէն՝ ի վեր կր գրենք Հ^ֆաշա կան ութիւն՝^ ; դէպքեր , իբրեւ փոքր մ" զով ուր զ. . ունինք կարծեմ րոսութիլններ՚ֆ կբ վեբագբէր ապաՀովա թեան
Այ" առթիւ յիշեցնէ թէ։.ք թէ* ծիծաղելի են Պանթէոն մբ մեր Համեմատութեամբ : Որո՞ւ սսւՀ– պաՀակն երուն (0, 1^. Տ.) , երբ նախագաՀ ր^ Պ* է~
օտար բառին ածան ցումներ ր ֆա շիստա կան մանուած է ան սակայն։ Անշուշտ ան՛ոն ց ^ որ ոնվՀ ո֊իօ բողոքեց։ Բոլշելիկ երեսփոխաններ պնդեց; Փո՜
ել բոլո՛ր նմանն երբ, կոմունիստականո, նացիս - դրական , գիտական կամ զ ե զա ր ո ւե ս տ ա կան ան թոբիկբ պա յթեցաւ: Ամբողք մ ո զո վա ս ր աՀ բ տակն
ն ա լի ս ա ա կան , ինտերնացիոնալիստական եւն* : վիճելի աբմէքներ են Հայ մողովուբդին Համար։ ու վրայ եղած էր , աքէն ձախ .եւ երեսփոխա\ւնեբբ
Տարրական գա ս ա ր ան՛ի մբ աշակերտն ալ ղի՜՜ Ոբքա*ն սխալ ; գէպի դուռբ կբ խումէ ին* Պ* ^ ՝ Է Լ Լ Ա*ո Հե–
տէ որ «իստ»բ Հայերէն Հականին– է ։ (Անոնք որ կբ Գմբա խտաբար փոքր մողովուրդ ենք , մա՛նր* ոտ ցաւ: ՛Լյա խագաՀ ր չկրնալով դագրեցնել մխոբր^
ճգնին ար գարացն ել Երեւանի լեգո ւա կան բարբա մա Ա՛ր մեր բոլոր Հաշիւներուն* պէս։ Փերեզակ ու գադբեցուց նիստբ։ Համայնավար եբեսփոխանբ
րոսս ւթի ւն՝ներ բ եւ կ բ պ աշտպ անեն , տակաւին կբ խա՛նութպան ; Հ կատղած էր մողովբական երեսփոխանի մր՝ Պա~՛
շարունակեն աբիւն՚ա0եղ գրել լուծքերու թէ յօդ Մեր Պանթէոնին մէք թնչպէս կաբելի է տեղ ռոնի գէմ , որ բնդմիքած էբ ղինքր եւ կ՛՛ուզէ բ
ուածներու, մէք»*»՝)ւ տալ ԱՀ ա բոն եան ի մր , Օշականի մբ , Ազբալեանի յարձակի լ , բայց բար ապաննե րր եւ ուրիշ երես ֊.
Արդ 7 ք^չպէս "՚՜րք՚ձ բաղմաթիլ բառեր , ֆ՛՛՛ մր, երբ անոնւց մաՀոլան լուրն֊ իսկ արգիլուած է փոխաններ աբդիլեցին :
շա կան ութիւն ն ալ վերած ո ւեց ալ փ ո խա բե ր ա կ ան գրել օրուան՝ իշխա՚նաւորներոլ կողմէ եւ խաչբ կբ ՆՈՐԻՆ ԺԽՈՐ ԵՒ ՈՒՐԻՇ ՄԵ%ԱԳՐԱՆ՝ԲՆԵՐ
բացատրութեան մբ^ իբրեւ Հոմանիշ յետագիմոլ– Հանեն , եթէ մէկն ու մէկր Համարձակի ներկայ
թեատրն ֊ բռնութեան , ա զգա յնա կան,֊ մոլեռանգոլ -՝ Բլլալ յուղարկաւորութեան; իսկ։ Նի՚՚աբ վերաբացուեցաւ \ 5 վայրկեան վ՚երքբ ՚
թեան ^ աշխա\րՀակալութեան : Ա* էկ խօսքով^ Հ ա– Ձգեէք նորերը : Արդեօք Պանթէոն փոխա - Այս անգամ բեմ ելաւ Բ * Համահն՛ավար երեսվա–
մ աա իր ութ Լ ան (էՕէ&1ւէծՈՏՈ16, )*6§1ա6 էՕէտ1ւէ2Ա1։շ) I դրուա՛՞ծ է Րաֆֆիի կամ քՍրիմեանյի ո/ճիւՂր : խէսնբ) կառոտի , որ յայտարա-բեց թէ ներքին նա—
Մ եր գո յնզգո յն թութակէ ե րն ալ ^որոն՛ք պատ Աւելորդ մտաՀոգոլթիւն : Աճիւնը Հին՛ , շատ խա րարր գո բծ ագուլն երր խափանելու Հ ամ ար « կբ
րաստ են ամէն ձիւթ ծամ ելու ^ ան մ իքապէս իւրա Հին՛ բան է ։ Պէտք է միշտ Նորը փնտռել, իբրեւ Հետեւի այն՝ մեթոտներուն զոր կր գործած էի1՛՝
ցուցին բառր յ թունաւոր կազ մ՛բ եւս արձակելով: ուղղափառ « յառաքդիմական »: ՍՕՍԻ Լուի Ֆիլիփ , Փոքր ՚Նափոլէոն , ՝^ազէ^էբ Փէռիէ
Ե Լ , Հ այ կա կան ճակատն՛ ալ ունեցաւ իր Հ^ֆա— ել թ՝իէռ : Եւ նոյն պատճառաբանութեամբ ,
շիղ՛ք՛»Բ ՚. «Ֆաշիստ՚^բ; Հ<Ֆաշիստականար : գոբծագուլբ դրդուած է գո ւր ս էն : Հևալով մեր եւ
Բեռ մ ր մ եզք եւս% Հ * Տ * Դաշնակցութեան* Խ* Միութեան/ միքեւ եղած կապին , շատ աւելի
գլխուն * * * Ոչ միա յն ներքին սպառմ ան– Համ ար -—- ՆԱՒԱՀԱՆԳԻՍՏՆԵՐՈՒ ԲԱՆՈՒՈՐՆԵՐԸ ընգԱ խոր են քան կ՝ ենթադրէք։ Ջեր ձեռքբ չէ ՀՐ քել
զանազան քոպքերոլ մէք վւաթթուած այլեւ իբ Հ անուր գործագուլ պիտի յայտարարեն երկու - պա ամ ութ եան անիլբ ^ պզտիկ մ աբղիկ» ; (քՕօոոզ բ
րեւ արտածելի նիւթ՝ աշխարՀի բոլո ր լեզուն եբով։ շաբթի օրէն՝ սկսեալ , անպայման։ մամա\ն,ակով^ , պատմութեան ուսուցիչ է՝) Հ
՛Լ/ոյն իսկ Ազղաժո՚ղո՛վին ՛ներ կա՛յա ց ուած՝/ Համ աձա յնյ Աշխատանքի ՛իա շնա կց ո ւթեան որոշ - Փոթոբիկբ վեր սկսաւ, երբ երրորդ Համա յ -
մա–սն.<ա՚ւոր յուշագրով մբ անգլիերէն -—- երբ ման։ Մարսէ յլի , ՚էյանթի եւ Լբ Հա վռի բանուոր– նւավար երեսփոխանր , Մ ա ո ի ո լ ս Փաթինօ , ք "յ յ՜
կր փորձէին– Հա յկ . ա տ պաշտպանել (Ա ան Ֆբ~ ներ ր գէմ քուէարկեցին , Ր ա յ Ս գործ ագուլին կու տա բաբե ց թէ Հա րցապնւդող երեսփո խանրլ Լուի
րանչիսկօ, 1945 Յունիս)։ սակ իցներր մեծամաս$.ութիւնէ շաՀեցան : Գլխալոբ (հոլէն՛ նւախարաբ եղած ատեն գրամ ական– նպաստ
Բայց Հ իսկապէս ի՞նչ կր նշանակէ ֆաշակա - ն՛պատակն Է խանգարել օտար ածուխ ի փո խա– բաշի/ած է բարեկամ թերթի մբ ։ Պ * Ռոլէն ուզեց
նութիւն : Եւ միայն՛ սե՛՛՛ւ է (սեւ շապիկալոր^ : գրութիւնբ^ ում տալու Համար Հանքագործներու պատասխանել ա՝1 միքապէս , բայց Համ ա յնյ ա վ ար
Գո՞րշ։ Գեզթն։ կանա՞նչ։ պաՀանքնեբոլն : Երեսուն Հազար կբ Հաշուեն եՀի ե ս ւի ո խ ան ր կբ շար ունկէ բ խօսիլ առան՛ց ականք
Չունի՞ կա բմ իր տիպա ր մրն ալ , որուն առքեւ բանթողներուն՝ թի*֊Բ ։ Առեւտրական պաշտօնեա - կախելու ։Աքակողմե աներես փոխ անն երր կ<բ պոոա–
կբ խաւարին բո լո բ աստղե բ բ : ^ յ / * ծագելն արե - ներն*, ալ խլրտումներ կր ցուցնեն ՝. յին , ձեռքեբր ղբասեղանն երուն կր զարնէին՝ :
գա կան ^ « * • ՀԻՒՍ • ԵՒՐՈՊԱՅԻ Դրամատան տնօրէնր պա– Հիխորբ տեւեց տաս ր վա յրկեան : Երբ ճառր
Վերքերս այս փափուկ թնգիրբ ^քննուեցաւ տասխանելով ներքին նախարարին մեգագրանքնե– վերքացալ * Պ • Լոլի Ռոլէն պատասխանելով եղած
Միացեալ Ազգերոլ 9* • յան՛ձն ամ ո զովին առք եւ , որ բուն , էլ՚՛րսէ թէ գրամ ա տ ո ւն ր «երբեք ն՛պաստ չէ մեղադրան՛քին , յայտարարեց սուր Հեղնութեամբ^
ԿէՀ ՂքլաԳէ V՝արգու իբալուն քնեբու Միքազգային տուած ոչ քա ղա քա կան կուսակցո ւթեանց , ոչ ալ աքակոզմեաններոլ քրքիքներուն մէք *
(Յայտարարութեան խմբաղրո ւթեամ բ : թեբթեբու : Բանուորական կազմակերպութեանց « Զիս կբ մեղադրեն իբրեւ ղործակից ։ Ե^"
Ցանձնամողովր քուէարկեց յայտաբար ու - գրամ ական գործեր ր իր ղործառն ո ւթեան ց 2 3 էի որ ր՛կերա ցայ Տ իկին 3՝ինո լէն ի . ՛Բ՛ո ման՛տ ան -
թեան 1 7րգ յօգուածր , Հետն լեալ բովանդակու - %ԼՀ Կք1– կազմենք։ Տ^-օբէնբ միեւՀւ՚ոյն ատեն յայտ - թիւռ երթալու եւ <ք.իւմանիթէ»ի Հրատարակու
թեամբ* նած է «էր Մոնտ-ֆի խմբագիրին թէ մօտ 250 երես - թեան արտօնութիւն^ խնդրելու Համ ար ( կ*ա կնար–
« Ւրաւունք կարծ իքի եւ արտայայտ ու - փոխաններ եւն * ( Համայն ավար ) իրենց թոշակնե– կէ Համայնավար երեսփոխան Պիյուի)։ԵԲս էի ո\ր
թեան ազատութեան , ի՛ն՛ձ ո Լ՛ կբ նշանակէ իրա - րր կր յանձն՛էն գրամ տտան– ^ թէ ճիշգ է որ՝ դու - օգնեցի Պ* Մ առս է լ ՝Բաշէնի , խմբագրելու Համտյւ
ւունք չնեղուելու . իբա– մաբներ փոխագրած
իր կարծիքներուն՝ Համար նե բուն եւն * ; են Ֆրանսա յի Հանքաղոբծ - այն– յա յտաբաբոլթիւնր ով֊ ով կբ խնդրէ բ ա շխա -
ւնք փնտռելու տե
ստանա, ու եւ Հ ագո ր գելու տաւորներէն՝ զէնք Հ*ղաբաել ղերման զինոլորնե -
ղե կութիւններր եւ գաղափարն երբ ամէն տեղ է> ԶՕՐ– ՖՐԱՆ-Բ0 պատասխանելով ամերիկեան րուն վբայ * • . յ » ։
առանց սաՀ մանն երոլ խտրութեան »ւ թերթի մր թղթակցին , մեղագրեց Անգլիան։՛ թէ Ջոբրոբդ Համայնավար երեսփո խան բ , կ •
Վիճաբան ո ւթեան ց բնթացքթ.։՝ , ֆաշականու - չյլմբռներ Ապանիոյ դերբ արեւմտեան Եւրոպայի Ո՚ուքոթ պատմեց իր շրքանին դէպքեր ր (կաո) ,
թիւն բառն ալ արտասանուած Ր1/աՐ"/ 1 Ֆրան սա պաշտպանութեան մէք եւ արգելք եղաճ է Մ • Նա– Հանքագործի մբ սպանութիւնբ ելն–. : Այս առթիւ
յի պատուիրակբ^ կրում պաք (բնկեբվաբական^ Հանգներուն Հետ Համաձայնութիւն կնքելու։ իր ն՛ոբէն տուին — առին Պ * $՝իւլ Մոքի Հետ :
բացատրութիւն պաՀանքեց խո բՀ բղա յին պատ - կարծիքով , չափազաճ-ցուաՆ է իլ . Ա՝իութեսմև՛ &ՐէԿ՚– Հթղչաբթի , խօսեցան դատական եւ
ուիրակէն՝ (պբօֆ* Պալլով) : զթւ՚եալ ումր : ճա ր տա ր՝ագո բծական արտագրութեան նախաբար–
Այս վեր քին ր քան ա ց բացատրել, առանց Հա - ԶԻՆՈՒՈՐԱԿԱՆ ԲԵՌՆԱԿԱՌ* մը րնդՀաբե - ն/երբ , լրացն՚ե լով (հիւլ Մ ՛՛րի մ ե զաղբ ան ք1ւե ր՛ր \
յայտարարեց*
մոգելու։ Աքն ատեն Պ* Կրումպաք լով ու\րիչ կառքի մբ Հետ , ինկաւ Փոբթ տ՛բ Վէբ~։
Մեզի Համար ֆաշա կանո լթիւնբ կար - "այլի մեթրոյին սանգուղնեբէն վար։ Մէկ Հողի
^իքի ազատութեան Հարցին մէք կբ նշանակէ մեռաւ գլխատուելովդ 5 Հոգի վի բալո ր ո լեց ան *.
Հ ամ ատիր ական կարգուսարք մբ միակ կուսակ– ՀՌՈՄԻ Ս– ՊԵՏՐՈՍ եկեղեցւոյ դմբէթէն վար
ցութեամբ , որ կբ մերմէ որեւէ րնգգիմութիւն նետուելով մեռաւ յուսաՀատ մբ : Եկեղեցին նոբէն ՊԵՐԼԻՆԻ ՀԱՐՏԸ կը մնայ միշտ առկախ : Ա ֊
կառավարական քաղաքականութեան՝ ղէմ * կք պիտի օծուի Տ ս բ բաղս րծ ուե լո լ Համար Հ րէեւմտեան պետոլթիմեներ ր մե րմեց ին ուղղակի
մեր՛մէ կարծիքի ամէն իրական ազատութիւն՛ , ՉԻՆԱՍՏԱՆԻ նախագաՀ ը, Տանկ ֊Բայ Ջէք, կբ բան՛ակցիլ Խ– Միութեան Հետ, ցորչափ կը տեւէ
մամուլի ամէն իրական ազատութիւն , մոզով ի ծանուցանէ թէ ազգ– ո լմեր ր մեծ յաղթանակ մը պաշարումը։ Անմանթինի պատուիրակը նոր փորձ
ամէն՝ իրական ազատութիւն Հ ել որ գրաքննութիւն տարին, թէ կարմիր բա՛նակը 90.000 Հոգի կոր - մր պիտի կատարէ , ելք մը գտնելու^ Համար : Մինչ
կր Հաստատէ խաղաղութեան ատեն» : սնցոլց եւ կր վւաիյչի խուճապաՀար : իսկ միւսնե– այս մինչ այ%՚, (Սուսերը որոշեցի՛ն նոր անձնադիր
ք(ք ո րՀ րգային պատուի րակբ բողոքեց , ար մա - ձ՚Ը հէԼ անդ՛են թէ իրենց զին ո ւո բն՛ե՛ր ը կը չարու - ներ պաՀան՚քել իրենց շրքանին ել ամ բողք Պերլինի
ն ապատ ո ւո ւթե ան խնգիբ յարուցանելով ։ ք*այ° Ս ակ են յառաք խաղալ , դէպի Նանքին : Համ ար : սաստողները պիտի պատմուին ;
քքինակ մնաց իր արբանեակներուն Հետ*** Հթ •
Fonds A.R.A.M
ԱԶԳ ԺՈ%ՈՎԻՆ ՄԷԶ
Ո/\1\./\ 1 ք.. 0. Տօհ» 376.286
17, 8օտ 0ա»««™« - Բ 4 ա Տ <13") ԵՐԵՍՓՈԽԱՆՆԵՐ
Վեցամսեայ 800 ֆր ՚ < Ա ո տ • 10 ""Ո • Կս1^ 3 ասցյ . ԶՈՐՍ ՀԱՄԱՅՆԱՎԱՐ
1ՏԼ.Հ € 0 8 . 15-70 ք ք Բ Բյո» 16786.1 ԿԸ ՆԱԽԱՏԵՆ ԺԻՒԼ ՄՈ՛ՐԸ
^/քոճքօմյ 19 յ ^ ա հ ո ; 1945 Ուրբաթ Տ$ Գ ^ Ե Ս ^ է ՞ էՀ՚&զէս կր նախքսաեքովր, Գշ. օր փրթորիկ
ք՚ճ Պայթեց/քաւ Ազգ– մողովէն մէք, իբրեւ֊ Հեսէե -
ք֊ա^՚ք ներքին նախարարին՝ էհի-֊լ Մոքի Նանրէ.–.– -
ՏԱՐԻ - 20֊ ԽաԽ ք* 5698-Նպւ շրք»& րփւ. 1109 Խմթագրր՝ Շ– ՄԻՍԱՔԵԱ1, ԳԻ՛Ն 6 Ֆր. կշիռ ամբաստանութեանց։ Չորս երեսփոխաններ
կոէ^լով նա
յա քո յ դա բա ր խօսք առին՛, զստախօս»
խարարը , եւ ձաղկելով աո ի կան ական խստու
ՄԵՐ Խ 0 Ս * Ը ՕՐԸ 0 Ր Ի % թիւ՛՛ներ ր ;
Առա քին մխոը՚ը
փրթաւ– երբ Պ • Օկիք-սթ կ-
ՖԱՇԱԿԱՆՈԻԹԻԻՆ Ք^օռ. Փա տը ^Բաչէի երեսփոխան՛ը պաչապաՀ ի -
լով Հանքագործներուն գործադուլը.
ժ ի ւ լ Մ "քի երեսին . պոռաց Պ՚
ՄԵԾ ԵՆ ՀԵՐԶԱԳՀՍ
Երկու, մ եձ պատերազմներէ վերք , միք ազգա « ՛հ"* ք պատերազմ կը պատրաստէք այս
յին բառարան՛ը ՀետզՀետէ ճոխացաւ եւ կր ճոխա^ երկրին մէք, ձեը ամերիկացի տէրերուն Հրք-էմ-ս -
նայ նորոլթիլններով : Նոյեմբեր 1 7ին ՛կա՛ թՀ,.՝(. փոխադրուեցս՚ե– եր •՛նով; Ըն՛կերվարական պետերը կը խրախուսեն սէ՚ը
կոլ ֆրանյյացի
* Բառե՛ր, բացատրութեան ձեւեր, յատկաբա– գիտնականներ Փէռէն ել Լանմր– Կոլր, ո րպէ սղի բռնութեան դիմէ։ իսկ դուք Հան
նութիւննեբ : Այլ մանաւանդ Համառօտագբոլ. - մէն ։ քագործները աշխատանքի կը զրկէք պատաո մր
թիւններ ; Ըս ին թէ մ ամն աւո բա բար վերքինբ կբ պատ - Լոր Հացով »;
Այգ բառերէն մէկն ալ՝ ֆաչականութիւնր։ կանէբ ծայրայեղ ձախակողմեան Հոսանքին՝ ։ ԺԻՒԼ ՄՈ՚Բ Ես ե՞րբ ըսի թէ բանուորները
Սովորական բացատրութեամբ՝ ^Ֆաշիզմ» , որ կր Ւ ՚ ն չ գեղեցիկ շարմուձեւ սակայն , մասնաւո ա րՀ եստակցական պաՀանքներ չուն ին : կարդացէք
գործածուի ամէն՛ լեզուի մէք։ րաբար այս ծանր օրերուն ^ երբ Ֆրանսա կբ գա — պաշտօնաթերթը։ Միշտ միեւնոյնն է ձեր պայքա
Բառիւ արմատն է «ֆաշիօ» , որ կր նշանակէ լա ք ո լի քազաքա կա ե երկպառակութեանց մէք եւ րի եղ "կր
օրուան իշխանս ւթիլնբ կր ն կատուի Հակառակ՝
խուրձ։ (Ֆրա՛նսերէն՝ քյԱՏՇ€&ս) : ձախ կազմակերպութեանց Հ ԼԸ՝Բկ61Ի - Իսկ ձերինը՝ Հրացանի բռնել
բՀ
Մ ուս ո լին ի այդ անուն ով մկրտած էր իր կագ– աշխատաւորներ
մակեբպութիւնր ^ իրրեւ խորՀրդանշանբ Հ ռոմ էա ի^նչպէս է\բ"ել * Մեծ են վերքապէս , աՀա
կան իշխանութեա՛ն տ (իք ուր ձի ձելով կապուած շարմուձեւ մբ ոբ պատիւ զ բ բերէ Ֆրանսա յի տ Այ" առթիւ օրինակ մըն ալ կբ յԷձ/Էր * երՎէ՛՛
մ՝ելԼ Մ "Ք "(""֊աց • « Ա ուտ է-ֆ :
գալաղաննյ^ր ( որոն՛ց վբայ գրուահ՝ էր սակր մը ) . ք*րաւ Հքմեծ՚ֆեբբ երբ կ՛ուզեն պատուել իրենց
Փ ո խանակ տառապէս թաբգմանելու ա յ լաբա՝^ արմէյ&երբ, չեն նայիր Աք ու Աախ յ իսկ մենք* * • $ Iյէ*Բ1ջ0Ո– *=- ՚ / ճ / 7 Հ ք արՀեսաով ստախօս մրն էք ։
նութիւնր^ Հայերէնի վերածելովդ մենք ալ սկիղ– Եթէ չունինք գիտական Հ ամա շխա րՀ ա յ թե՝ Համայնավար երեսփոխանք զանանուն րաբբա -••
բէն՝ ի վեր կր գրենք Հ^ֆաշա կան ութիւն՝^ ; դէպքեր , իբրեւ փոքր մ" զով ուր զ. . ունինք կարծեմ րոսութիլններ՚ֆ կբ վեբագբէր ապաՀովա թեան
Այ" առթիւ յիշեցնէ թէ։.ք թէ* ծիծաղելի են Պանթէոն մբ մեր Համեմատութեամբ : Որո՞ւ սսւՀ– պաՀակն երուն (0, 1^. Տ.) , երբ նախագաՀ ր^ Պ* է~
օտար բառին ածան ցումներ ր ֆա շիստա կան մանուած է ան սակայն։ Անշուշտ ան՛ոն ց ^ որ ոնվՀ ո֊իօ բողոքեց։ Բոլշելիկ երեսփոխաններ պնդեց; Փո՜
ել բոլո՛ր նմանն երբ, կոմունիստականո, նացիս - դրական , գիտական կամ զ ե զա ր ո ւե ս տ ա կան ան թոբիկբ պա յթեցաւ: Ամբողք մ ո զո վա ս ր աՀ բ տակն
ն ա լի ս ա ա կան , ինտերնացիոնալիստական եւն* : վիճելի աբմէքներ են Հայ մողովուբդին Համար։ ու վրայ եղած էր , աքէն ձախ .եւ երեսփոխա\ւնեբբ
Տարրական գա ս ա ր ան՛ի մբ աշակերտն ալ ղի՜՜ Ոբքա*ն սխալ ; գէպի դուռբ կբ խումէ ին* Պ* ^ ՝ Է Լ Լ Ա*ո Հե–
տէ որ «իստ»բ Հայերէն Հականին– է ։ (Անոնք որ կբ Գմբա խտաբար փոքր մողովուրդ ենք , մա՛նր* ոտ ցաւ: ՛Լյա խագաՀ ր չկրնալով դագրեցնել մխոբր^
ճգնին ար գարացն ել Երեւանի լեգո ւա կան բարբա մա Ա՛ր մեր բոլոր Հաշիւներուն* պէս։ Փերեզակ ու գադբեցուց նիստբ։ Համայնավար եբեսփոխանբ
րոսս ւթի ւն՝ներ բ եւ կ բ պ աշտպ անեն , տակաւին կբ խա՛նութպան ; Հ կատղած էր մողովբական երեսփոխանի մր՝ Պա~՛
շարունակեն աբիւն՚ա0եղ գրել լուծքերու թէ յօդ Մեր Պանթէոնին մէք թնչպէս կաբելի է տեղ ռոնի գէմ , որ բնդմիքած էբ ղինքր եւ կ՛՛ուզէ բ
ուածներու, մէք»*»՝)ւ տալ ԱՀ ա բոն եան ի մր , Օշականի մբ , Ազբալեանի յարձակի լ , բայց բար ապաննե րր եւ ուրիշ երես ֊.
Արդ 7 ք^չպէս "՚՜րք՚ձ բաղմաթիլ բառեր , ֆ՛՛՛ մր, երբ անոնւց մաՀոլան լուրն֊ իսկ արգիլուած է փոխաններ աբդիլեցին :
շա կան ութիւն ն ալ վերած ո ւեց ալ փ ո խա բե ր ա կ ան գրել օրուան՝ իշխա՚նաւորներոլ կողմէ եւ խաչբ կբ ՆՈՐԻՆ ԺԽՈՐ ԵՒ ՈՒՐԻՇ ՄԵ%ԱԳՐԱՆ՝ԲՆԵՐ
բացատրութեան մբ^ իբրեւ Հոմանիշ յետագիմոլ– Հանեն , եթէ մէկն ու մէկր Համարձակի ներկայ
թեատրն ֊ բռնութեան , ա զգա յնա կան,֊ մոլեռանգոլ -՝ Բլլալ յուղարկաւորութեան; իսկ։ Նի՚՚աբ վերաբացուեցաւ \ 5 վայրկեան վ՚երքբ ՚
թեան ^ աշխա\րՀակալութեան : Ա* էկ խօսքով^ Հ ա– Ձգեէք նորերը : Արդեօք Պանթէոն փոխա - Այս անգամ բեմ ելաւ Բ * Համահն՛ավար երեսվա–
մ աա իր ութ Լ ան (էՕէ&1ւէծՈՏՈ16, )*6§1ա6 էՕէտ1ւէ2Ա1։շ) I դրուա՛՞ծ է Րաֆֆիի կամ քՍրիմեանյի ո/ճիւՂր : խէսնբ) կառոտի , որ յայտարա-բեց թէ ներքին նա—
Մ եր գո յնզգո յն թութակէ ե րն ալ ^որոն՛ք պատ Աւելորդ մտաՀոգոլթիւն : Աճիւնը Հին՛ , շատ խա րարր գո բծ ագուլն երր խափանելու Հ ամ ար « կբ
րաստ են ամէն ձիւթ ծամ ելու ^ ան մ իքապէս իւրա Հին՛ բան է ։ Պէտք է միշտ Նորը փնտռել, իբրեւ Հետեւի այն՝ մեթոտներուն զոր կր գործած էի1՛՝
ցուցին բառր յ թունաւոր կազ մ՛բ եւս արձակելով: ուղղափառ « յառաքդիմական »: ՍՕՍԻ Լուի Ֆիլիփ , Փոքր ՚Նափոլէոն , ՝^ազէ^էբ Փէռիէ
Ե Լ , Հ այ կա կան ճակատն՛ ալ ունեցաւ իր Հ^ֆա— ել թ՝իէռ : Եւ նոյն պատճառաբանութեամբ ,
շիղ՛ք՛»Բ ՚. «Ֆաշիստ՚^բ; Հ<Ֆաշիստականար : գոբծագուլբ դրդուած է գո ւր ս էն : Հևալով մեր եւ
Բեռ մ ր մ եզք եւս% Հ * Տ * Դաշնակցութեան* Խ* Միութեան/ միքեւ եղած կապին , շատ աւելի
գլխուն * * * Ոչ միա յն ներքին սպառմ ան– Համ ար -—- ՆԱՒԱՀԱՆԳԻՍՏՆԵՐՈՒ ԲԱՆՈՒՈՐՆԵՐԸ ընգԱ խոր են քան կ՝ ենթադրէք։ Ջեր ձեռքբ չէ ՀՐ քել
զանազան քոպքերոլ մէք վւաթթուած այլեւ իբ Հ անուր գործագուլ պիտի յայտարարեն երկու - պա ամ ութ եան անիլբ ^ պզտիկ մ աբղիկ» ; (քՕօոոզ բ
րեւ արտածելի նիւթ՝ աշխարՀի բոլո ր լեզուն եբով։ շաբթի օրէն՝ սկսեալ , անպայման։ մամա\ն,ակով^ , պատմութեան ուսուցիչ է՝) Հ
՛Լ/ոյն իսկ Ազղաժո՚ղո՛վին ՛ներ կա՛յա ց ուած՝/ Համ աձա յնյ Աշխատանքի ՛իա շնա կց ո ւթեան որոշ - Փոթոբիկբ վեր սկսաւ, երբ երրորդ Համա յ -
մա–սն.<ա՚ւոր յուշագրով մբ անգլիերէն -—- երբ ման։ Մարսէ յլի , ՚էյանթի եւ Լբ Հա վռի բանուոր– նւավար երեսփոխանր , Մ ա ո ի ո լ ս Փաթինօ , ք "յ յ՜
կր փորձէին– Հա յկ . ա տ պաշտպանել (Ա ան Ֆբ~ ներ ր գէմ քուէարկեցին , Ր ա յ Ս գործ ագուլին կու տա բաբե ց թէ Հա րցապնւդող երեսփո խանրլ Լուի
րանչիսկօ, 1945 Յունիս)։ սակ իցներր մեծամաս$.ութիւնէ շաՀեցան : Գլխալոբ (հոլէն՛ նւախարաբ եղած ատեն գրամ ական– նպաստ
Բայց Հ իսկապէս ի՞նչ կր նշանակէ ֆաշակա - ն՛պատակն Է խանգարել օտար ածուխ ի փո խա– բաշի/ած է բարեկամ թերթի մբ ։ Պ * Ռոլէն ուզեց
նութիւն : Եւ միայն՛ սե՛՛՛ւ է (սեւ շապիկալոր^ : գրութիւնբ^ ում տալու Համար Հանքագործներու պատասխանել ա՝1 միքապէս , բայց Համ ա յնյ ա վ ար
Գո՞րշ։ Գեզթն։ կանա՞նչ։ պաՀանքնեբոլն : Երեսուն Հազար կբ Հաշուեն եՀի ե ս ւի ո խ ան ր կբ շար ունկէ բ խօսիլ առան՛ց ականք
Չունի՞ կա բմ իր տիպա ր մրն ալ , որուն առքեւ բանթողներուն՝ թի*֊Բ ։ Առեւտրական պաշտօնեա - կախելու ։Աքակողմե աներես փոխ անն երր կ<բ պոոա–
կբ խաւարին բո լո բ աստղե բ բ : ^ յ / * ծագելն արե - ներն*, ալ խլրտումներ կր ցուցնեն ՝. յին , ձեռքեբր ղբասեղանն երուն կր զարնէին՝ :
գա կան ^ « * • ՀԻՒՍ • ԵՒՐՈՊԱՅԻ Դրամատան տնօրէնր պա– Հիխորբ տեւեց տաս ր վա յրկեան : Երբ ճառր
Վերքերս այս փափուկ թնգիրբ ^քննուեցաւ տասխանելով ներքին նախարարին մեգագրանքնե– վերքացալ * Պ • Լոլի Ռոլէն պատասխանելով եղած
Միացեալ Ազգերոլ 9* • յան՛ձն ամ ո զովին առք եւ , որ բուն , էլ՚՛րսէ թէ գրամ ա տ ո ւն ր «երբեք ն՛պաստ չէ մեղադրան՛քին , յայտարարեց սուր Հեղնութեամբ^
ԿէՀ ՂքլաԳէ V՝արգու իբալուն քնեբու Միքազգային տուած ոչ քա ղա քա կան կուսակցո ւթեանց , ոչ ալ աքակոզմեաններոլ քրքիքներուն մէք *
(Յայտարարութեան խմբաղրո ւթեամ բ : թեբթեբու : Բանուորական կազմակերպութեանց « Զիս կբ մեղադրեն իբրեւ ղործակից ։ Ե^"
Ցանձնամողովր քուէարկեց յայտաբար ու - գրամ ական գործեր ր իր ղործառն ո ւթեան ց 2 3 էի որ ր՛կերա ցայ Տ իկին 3՝ինո լէն ի . ՛Բ՛ո ման՛տ ան -
թեան 1 7րգ յօգուածր , Հետն լեալ բովանդակու - %ԼՀ Կք1– կազմենք։ Տ^-օբէնբ միեւՀւ՚ոյն ատեն յայտ - թիւռ երթալու եւ <ք.իւմանիթէ»ի Հրատարակու
թեամբ* նած է «էր Մոնտ-ֆի խմբագիրին թէ մօտ 250 երես - թեան արտօնութիւն^ խնդրելու Համ ար ( կ*ա կնար–
« Ւրաւունք կարծ իքի եւ արտայայտ ու - փոխաններ եւն * ( Համայն ավար ) իրենց թոշակնե– կէ Համայնավար երեսփոխան Պիյուի)։ԵԲս էի ո\ր
թեան ազատութեան , ի՛ն՛ձ ո Լ՛ կբ նշանակէ իրա - րր կր յանձն՛էն գրամ տտան– ^ թէ ճիշգ է որ՝ դու - օգնեցի Պ* Մ առս է լ ՝Բաշէնի , խմբագրելու Համտյւ
ւունք չնեղուելու . իբա– մաբներ փոխագրած
իր կարծիքներուն՝ Համար նե բուն եւն * ; են Ֆրանսա յի Հանքաղոբծ - այն– յա յտաբաբոլթիւնր ով֊ ով կբ խնդրէ բ ա շխա -
ւնք փնտռելու տե
ստանա, ու եւ Հ ագո ր գելու տաւորներէն՝ զէնք Հ*ղաբաել ղերման զինոլորնե -
ղե կութիւններր եւ գաղափարն երբ ամէն տեղ է> ԶՕՐ– ՖՐԱՆ-Բ0 պատասխանելով ամերիկեան րուն վբայ * • . յ » ։
առանց սաՀ մանն երոլ խտրութեան »ւ թերթի մր թղթակցին , մեղագրեց Անգլիան։՛ թէ Ջոբրոբդ Համայնավար երեսփո խան բ , կ •
Վիճաբան ո ւթեան ց բնթացքթ.։՝ , ֆաշականու - չյլմբռներ Ապանիոյ դերբ արեւմտեան Եւրոպայի Ո՚ուքոթ պատմեց իր շրքանին դէպքեր ր (կաո) ,
թիւն բառն ալ արտասանուած Ր1/աՐ"/ 1 Ֆրան սա պաշտպանութեան մէք եւ արգելք եղաճ է Մ • Նա– Հանքագործի մբ սպանութիւնբ ելն–. : Այս առթիւ
յի պատուիրակբ^ կրում պաք (բնկեբվաբական^ Հանգներուն Հետ Համաձայնութիւն կնքելու։ իր ն՛ոբէն տուին — առին Պ * $՝իւլ Մոքի Հետ :
բացատրութիւն պաՀանքեց խո բՀ բղա յին պատ - կարծիքով , չափազաճ-ցուաՆ է իլ . Ա՝իութեսմև՛ &ՐէԿ՚– Հթղչաբթի , խօսեցան դատական եւ
ուիրակէն՝ (պբօֆ* Պալլով) : զթւ՚եալ ումր : ճա ր տա ր՝ագո բծական արտագրութեան նախաբար–
Այս վեր քին ր քան ա ց բացատրել, առանց Հա - ԶԻՆՈՒՈՐԱԿԱՆ ԲԵՌՆԱԿԱՌ* մը րնդՀաբե - ն/երբ , լրացն՚ե լով (հիւլ Մ ՛՛րի մ ե զաղբ ան ք1ւե ր՛ր \
յայտարարեց*
մոգելու։ Աքն ատեն Պ* Կրումպաք լով ու\րիչ կառքի մբ Հետ , ինկաւ Փոբթ տ՛բ Վէբ~։
Մեզի Համար ֆաշա կանո լթիւնբ կար - "այլի մեթրոյին սանգուղնեբէն վար։ Մէկ Հողի
^իքի ազատութեան Հարցին մէք կբ նշանակէ մեռաւ գլխատուելովդ 5 Հոգի վի բալո ր ո լեց ան *.
Հ ամ ատիր ական կարգուսարք մբ միակ կուսակ– ՀՌՈՄԻ Ս– ՊԵՏՐՈՍ եկեղեցւոյ դմբէթէն վար
ցութեամբ , որ կբ մերմէ որեւէ րնգգիմութիւն նետուելով մեռաւ յուսաՀատ մբ : Եկեղեցին նոբէն ՊԵՐԼԻՆԻ ՀԱՐՏԸ կը մնայ միշտ առկախ : Ա ֊
կառավարական քաղաքականութեան՝ ղէմ * կք պիտի օծուի Տ ս բ բաղս րծ ուե լո լ Համար Հ րէեւմտեան պետոլթիմեներ ր մե րմեց ին ուղղակի
մեր՛մէ կարծիքի ամէն իրական ազատութիւն՛ , ՉԻՆԱՍՏԱՆԻ նախագաՀ ը, Տանկ ֊Բայ Ջէք, կբ բան՛ակցիլ Խ– Միութեան Հետ, ցորչափ կը տեւէ
մամուլի ամէն իրական ազատութիւն , մոզով ի ծանուցանէ թէ ազգ– ո լմեր ր մեծ յաղթանակ մը պաշարումը։ Անմանթինի պատուիրակը նոր փորձ
ամէն՝ իրական ազատութիւն Հ ել որ գրաքննութիւն տարին, թէ կարմիր բա՛նակը 90.000 Հոգի կոր - մր պիտի կատարէ , ելք մը գտնելու^ Համար : Մինչ
կր Հաստատէ խաղաղութեան ատեն» : սնցոլց եւ կր վւաիյչի խուճապաՀար : իսկ միւսնե– այս մինչ այ%՚, (Սուսերը որոշեցի՛ն նոր անձնադիր
ք(ք ո րՀ րգային պատուի րակբ բողոքեց , ար մա - ձ՚Ը հէԼ անդ՛են թէ իրենց զին ո ւո բն՛ե՛ր ը կը չարու - ներ պաՀան՚քել իրենց շրքանին ել ամ բողք Պերլինի
ն ապատ ո ւո ւթե ան խնգիբ յարուցանելով ։ ք*այ° Ս ակ են յառաք խաղալ , դէպի Նանքին : Համ ար : սաստողները պիտի պատմուին ;
քքինակ մնաց իր արբանեակներուն Հետ*** Հթ •
Fonds A.R.A.M
