Page 255 - ARM_19-1948_03
P. 255
ցաւ քՍաչատրեանը, որ բուռն՝ քեն ադաա ո ւ թեանց ՀԱՅՐԵՆԱԿՑԱԿԱՆ
առարկայ եգան– է վերչերս :
Մեր բարեկամութեան շրշիւնին , քԱ ա չատ րեա– ԿՈԶ ԽԱԲԲԵՐԳ8ԻՆԵՐՈՒՆ
Հա
նի Հետ օր մը վիէաբան՛ութեան՛ բռնոլեցանք
յաստանի մասին։ Բացէ ի րա3 Հետեւեալը ըսաւ Սիրելի Հայրենակիցներ ,
ինձ\ի. Համախաբբերդց ի ական Միութեան Տրդ Պատդ*
Ա՛ՐԳԻ Հայաստան՛ը կով՛իդ մըն է ։ Ս ով ձ տա մոզովր– իր աշխատս/ն օները վե բ քացուց կատար ե–
լապէս Հ ամ եր աշխ ել մը
ՀԱՅԱՍՏԱՆ ԱՐԱՐԱՏԷՆ ՄԻՆՉԵՒ ԻՍԿԷՆՏԷՐՈՒՆ կտ՛ն Հայաստա՛նի ապագան՛ կ՛՛երկարի Արարատէն, մէչ–. խանդավառ մթնոլո բա ի
մինչեւ իսկէնտէրուն : Այդ շր չանին մէչ կը գտ
ԽՄԲ՛ Թուրքերէն շաբաթաթերթ մր, նուի պատմական՛ Հայա՛ստանը։ Կեդր* Վարչութիւնս Հպարտութեամբ կը շեշ
«Միլլիյէթ» աո են է մր ի վեր զարմանազան Ասոր վրայ, Հարցուցի խաչաար եանին . տէ ա յն պարագան ո ր Մ ի ո ւթեան ս անգամ բոլոՐ
յոլշեր զյջ հրատարակէ ՛Լ. է. է. աաորագրոլ.. Թէ ընկերվարական էք, ել թէ Համա/նա՛– խաբբերդց ին եր ը ա ո գո ր ո ւած են՝ Հ այ ր են ան ո լէ ր ո֊
թեամբ եւ «Երեք փր Երեւանի մէչ» խորագրով։ վարութեան մաս\էն կը խօսիք եւ յտմ ական՛ գիու$^։քՀ՝ոլոբ պատգամաւ՛որներն ալ կէտի մը շուրք
Ահ աւասիկ *Ս՚բքինը ք պա րղասլ է ս է ա ե ղե կո ւ- սաՀմանները կը պաՀանչէք։ Համ այնավարո ւթ իլ– մ իա ձայն գան ո ւե ցան , ա յն է կար ելի եղա՛ծ Բ"ԷՈՐ
թիւՏե : Նը իթնչպէս կըՀաչտեցնէք ազգային՛ պատմութեան *^ էքո ՕԱերը ի գո բ ձ– գնել ՝(յոր–իքաբ բերդի բար գա-
կամ ցեզա՚յին սաՀմաններոլ վերաբերեալ խնդիր– ՚ւաճման ել վերելքին՝ : Ափոփելի է նկատել որ
Թուրք յօղուաձ-ա՚գիրր պատմելէ վս1՚չ թէ նե րո ՚.ն Հեւ խաբբերդցին այլեւս եկած է այն Հասկացողու -
ք\յ աչաա ո եան
\933թ մեձ– Համբ ալ շաՀԼսաԼ երկու երամշաա– թեան՛ որ Միութեան մոդովներոլ մէք պէտք է
գէտներ , Տեււտակովիչ եւ Արամ խաչատրեան , կը պատասխանեց • խօսի եւ խոբՀի միայն ու միայն Միութեան շա–
շարուՏնակէ . . Հայերը անդրանիկ զաւակներն են րն կեր– Հեբռլ եւ նպատակն եր ո լ շուրք ։
«Շեստակովհչ )935իս, Անգարայի ռուսական վար ա կան իւոէա լին ։ Մ արդկա յին ընկերութիւնը Միութեան անդ ամ Հա յ րեն ա կի ցնե ր ալ եռան՛
դեսպան Լէ օն՛ կղարախան ի միչնո րդութե ամբ կը նման\ի մ՛եծ ընտանիքի մը, ուր կ՚ապրին Հայ դուն գործո լնէ՚ո ւթ իւնտը պէտք է վարակէ բոլոր
Թուրքիա բեր՚ուա՚օ՜ ռուս արուեստագէտ՛ներու րը , մ եծ եղբա յրը , փոքր եղբայբը : Ընկե րվարա– Ֆր։;նսաբնակ է)՛արբեբդցինեբը եւ զանոն՛ք մղէ նոր
խում րին Հետ մեր երկիրը եկած եւ Անգարայի ու կան՝ բաղմ անդամ ընտանիքին մ էք , Հօրը դե ր ը կը խ ո ր՜՛. ր գածո ւթ ե ան ց ։ մ՛ամ տնակն՝ է որ ո ւնենան՚ք
իսթանպոլլի մէչ ԼաՐՔ ՚^Ը ն ո ւագաՀ անգէսն I, ր վիճակի գերման ազգին ել *ք՝աբլ Մ արքս ի : Եթէ Հա յ ր ենակց ա՛կան՛ փա ռա ս իր ո ւթի ւն 1ւ րմբռնենք
տուած՝ էր : ՝Բարլ Մ արքս, սերմնացան մը եղաւ , քհուոիոյ վի թէ ոչ ոք Մ փութ են էն դուրս մնալու բանաւոր
ճակեցաւ այդ սերմերէն զաւակներ արտագրելու պատճառներ ունի Հ
իսկ 1սաչատրես/ե յանգած՝ էր ինքզինքը լսել պտրտականու-թիւն՚ը ։ Տանք մեր թիւին լիակատար ուժը։
Իյ ա չատ ր եան
տալ աշխարՀ՛՛ի բազմաթիւ երկիրներու մէչ։ Իմ այս առթիւ յի չատակեց անուն Զօրացնել եւ բաղմ ացնեչ մ ասն աճ իւղերը ,
ները րառմ աթիլ
էհ ու ա իա գան ո ւահ՜ աաԼնս , աքյա երկուքն ա լ իրենց թէ Հայերը մեձ՝ ան ձեր ու , Հ հաստատելու Հ ամ աը Հ իմը գնել նո՚րերու , պակսեցնել աս% տար բերն եր ո՛ւ
Համբալին ամէնէն բարձր աստիճանը կ՚ապրէին : յարգ կը վա յելեն (Իո լսի ոյ մէք ։ թիւր եւ Հասկցն՛ել որ Միութեան Հանդէպ աբ–
Շեստակովիչ իր զԼէտի Մաքիէն» անուն՛ նոր օվւե– Այս տեսակցութենէն– բաւական վերք առիթը ՀամարՀանքը առաքինութիւն չ է ։ ԱՀա1 մեբ կար–՛
րան կը խազայ ել \0 աչատոլրեան ալ \ք ր գացահ՜ ունեցայ տեսակցելու զօրավարի մը Հ ետ , որ կը գախօսը Հ
բոլոր տեզերուն մէչ կը ՆափաՀարուի : յճամբոր– պատ կան է ր գաղտն ի ո ս տ ի կան ութ ե ան ։ Հետե լեալ Գոր՛ծի նուիրումն է որ իրաւունք կը ստեղծէ
դութեան մը միչոցին հ անօթացայ Խ ա շատ ոլրեա– Հարցումը ՛ուղղեցի իրեն* եւ ոչ թէ ամ՛ուլ քննադատութիւնը :
նի Հետ ել բարեկամացանք։ Թո Լ-րքի ոյ Հետ բա ր ե կամ ո՛ւ թեն է կ ըճառէք, $աւն՝ մը աւելի, մեքենայ մր աւելի, Հայ մը
ինչո՞՛ւ ամ բո զչ Հայերը չարդեցիք , Հար - բա յց Ե,րեւան\ի Հ ամ ա լսարան ի մ էք թրքական խժ աւելի Նոր Խար բերդի Համար։ Այս պէտք է ըԱայ
ցուց ինՆի բացէ ի բաց :
դժութիւնն եր ու մ ասին՛ դաս ա ւաՆդո լ թ ի ւն կը կա իւ֊ր ա քան չի լրիս ն՛շան աբան ՛ը եւ ամ էն խար բեբդց ի
Երթ իրեն պատախանեփի թէ այդպիսի բան տարէք • Ւ*Փ\ն՚չպէս կը բացատրէք ա քս պարա՛գան ։ այս սուր բ գործին՛ մ ասն ակից ըլլալու դոՀ ունա
մը չէ եզաձ– ել բացատրեցի ՛ընդՀանուր պատե - Զօրավարը անվարան պատասխանեց * կութիւնը պէաք է ունենայ ։
բազմի միչոցին տեգ տեղ պատ աՀ ահ՜ կարգ մը Մինչեւ որ գա տ՛բ շաՀինք, մենք ամէն բան՛ Ա յ ււ վեՀ նպատակին; կը ծառայէ Համ ախար՛–
դէպքերու •Ղ ա աճա անե րը եւ. ազդակները, ըւ կ՛օգտագործենք ։ Հա յերր ծա յ ր այեղ առղա բերդցիակս^ն Մ իո ւթ իւնը որուն՝ Հանդէպ անտար՛–
ինձի. : յնական բեր մնալը խարբերդցիին
են, ինչ որ անՀտչտ է ՛րն կե ր վա ր ո ւ թե ան՛ Հետ ։ վաթլ չէ ։
-— Ս ա կայն Ե ր եւ ա՛ն ի Համ ալս արա նին մէչ Մեր թիւն ՛ու ւսնցեալը մեզի կը ստիպեն ը լ
Մ իւս կողմ է սա կայն՝ մա րդիկ պէաք է մեռնին՛՝ լալ աւելի գործունեայ
«Թուրքիոյ ղոՀերը» սւնուն. դաս մր կ ա յ։ Ջեմ դի մինչեւ որ յաղթանակէ րն կե բ վա բ ա կան դատը : գիտակից՝ , աւելի եռս/նդուն էւ աւելի
տեր թէ ինչու ա՛յս խնդիրնեբո ւձն մասնաւոր կա Այդ պա յմ աննե բուն մ էք ազգա՝յնական զգացումը Հանդէպ Հայրենիքի եւ %որ իյարբեբդի։
րեւորութիւն։ կ՚ընծայեն՝ Հոն Հ Մէ ՀքԼ-եռ ա մէն ան շատ դիւրաւ դէպի մ աՀ կ՛առա քնո րգէ ժողովուրդ Ապրի՛ ոլ զօրանա Նոր Խաբ բերդո ։
դամ որ Թուրքի մը, Հանդիպեցայ , անոնց ոչ մէ ները։ Այո է Հայերո՛ւն կացութիւնը։ ի^ն՚չպէս կբ֊ Կեցցէ՛ Համախարբերգցիական ՄիՈԼ֊թիմե՝ը ։
կը գէշ մ ար դո լ տպաւորութիւն՛ գործե ց վրաս : նանս զանոնք գէսչի մաՀ առաջնորդել առանց կեդր* Վարչութեան Հասցէն՝ Շ. ՇսաԱշհաՈ,
եւ առանց
ԸնդՀ ա կառա կն Համակրելի գտայ ղանոնք։ Գաք Հ բաՀ րելու անոնց ազգա յնա կանո ւթիլնբ 10, 1Հս6 ատտւօո ք՚ւ՚&ոշշ, ^Ձ.ւտշւ11շ:
ալ ասոնցմէ մէկն էք։ գրգռէ լու անոնց երեւակայոլթիւձնը յ . Գ*Հ&ձա՝պաՀին Հասցէն՝ Օ. ճհշԱ՚ՕՈաՈ, 7, 0)1ՄՏ
վիամանակի ընթացքին բարեկամացանք $ա ֊ //,յս պա տաս խանը կըբա ց ա տ ր Է այն բո լո ր դէպ <3ս \^6Ա^ ԲօՈ, ^^տշա1©.
չատ ր եան ի Հետ։ Անկեղծ Համայնա՛վար մրն էր եւ քեր ը , որոնք տեգի ունեցան վերքին՛ տասնամեակի
կատարեալ Հաւատք ունէր Հանդէպ Համայնավար ինթացքին։ Մինչ Երեւանի ել Թիֆլիղի Հ
վարչաձեւին՛։ Մատղիր էր Ամերիկա ա յ ռ ե լ ե լ եւ ամ ալ - ՋՈՈՍԵՈՈՒ Խ ո րՀուրդը պիտի գում արուի եր
կը խորՀէր թէ այդ ճամ բո րդութիւնը թէ՛ դ՚եղար– ս արանն ե ր ո ւն՛ մ էք Հա կա թուրք դա՛սեր կ՚աւտն– կուշաբթի օր , փարիվի մէք ։ ք*այց արտաքին գոր
ււ ւե ս ա ա կան եւ թէ քաղաքական քա րո ղո ւթ ե ան՛ գո ւ ին , Ազրպէ յճան ի մ էք արգիլ" ւած է «թո ւրքՖ ծեր ու ն ախ արա րն երբ «դեր փո խան ո բդներ՚ֆ պիտի
տեսակէտով մեծ ազդեց ութիւն պիտի գործէր։ եւ «թրքութիւն՝^ բառերը բերան առնել։ նշանակեն այս առթիւ ։ 0 ր ա կա րգը՝ իտալական
Աւելի վերք փսխուեցան պայմ անն ե ր ը եւ շն՚որ– Երեւանի ամեն՛ագեղեցիկ թաղին մէք կառուց– գա գթա վայր եր ։
Հ աղուր կ եղան՛ ՚էքե ստակուվիչն՛ ո լ 1Յաչատրեանը է ո լ ած է յեղափո խո ւթեան վարժ արանը ։ Մփւն՚ա - ՄԱՐՇԸԼԻ ԾՐԱԳՐԻՆ լիազօր ներկայացուցի–
չը , Հոֆմրն՛,
Այլեւս ոչ ոք կը նուագէ ր անոնց գործե\րը եւ կի– զարդ այգ Հսկայ չէնքբ զա՛րդարուած ն ո ւթ իւն պիտ յա յա արա ր ե ց թէ «ամե ր^ի կետն օգ–
Հ ամ այն ա վար
սապաշտօն թերթերու մէք րուռն յօդուածներ կը է Լենինի եւ ՏՈIII քլ » է ի չտրամաղբալի անոնց որ կ՛ի յնան
Հրատարակուէին ան՛ոնց դէմ ։ Մթտլինի մեծադիր արձաններով, որոնց չո՛ւր ք կը կամ ֆ աշ ա կ ս/ն՛ էլփ* ան՚ու թ ե ան
Ամ բողք տարիներ մ ո ռա ց ո ւթեան մ ա ան ո ւե - տեսնուին նաեւ զանազան– Հայ Հերոսներու ար -
ձաններբ ռուսերէն եւ Հայերէն արձս1նագբո՝ւ -
թիւննեբովթ ։
Հ8ԱՌԱՋ»Ի ԹԵՐԹՕՆԸ (102) դիակին, եւ տՀաճութեամբ անդին դարձ ո լց երե ՛ու կրած չարչարանքներուս* մին՝չեւ ե^բբ այս -
սը * Ապա կատո՛ւի ղիւրաշարմութեամբ բարձրա պէս։ Զէ՛ , պէաք է ձեռք քաշել անոնցմէ * ո՛չ Գա–
ցաւ ՛ծ առ\ի ն՛ վր այ եւ սկսաւ շրքա կ այքը դիա ել : գիկ Արծրունին բանի մը աէր ղարձուց զիս, ո՛չ
ո՚ւրքը կատարեալ անշարժ ո՛ւթ իլն՝ կը տիր էր ։ ալ Աշոտ սպարապԼտբ * իսկ քիշտունեաց իշխանը
ԱՇՈՏ ԵՐԿԱԹ Աբեւը կը սկսէր ՛ծածկուիլ Հեռաւոր լեռնեբուն\ սատանաներուն բաժին եղալ: Ես ուրիշ ճար մը
ետ եւ ։ պէաք է մտա՛ծեմ, թէ չէ անօթի կը մեռնիմ։ Ա՛յ,
(ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՎԷՊ) Ւնքզինք բոլորովին* ապաՀով կարծելով, վ^ո՝– Արաբներուն՛ ծառայելը գէշ չէ , անոնց մօտ ու ա–
սակ ի քաւ ծառէն * կ՚ուղէր ճամբայ մը գտն՛ել ի– նոնց լէնորՀիւ ^Լա^ելի է մարդ դառնալ։ Ւ՚նչ ը–
բեն , դուրս գալու Համար մ ացառն եր ո ւ այդ ան ենք ՛որ ան՛ո՛նք ղիս կը ստիպեն Հ աւատ քս ու,ր՚ա -
ԵՐԿՐՈՐԴ ՄԱՍ տառէն * մեծ դժուարութեամբ, գրեթէ անդուն նալ։ ինչիցս է պէտք Հաւատքը։ Անոնք որ քբիսձ
7*. դիցն վբայ կաէսուելով, քայլ արլ քայլ առաք կ՚եր տոնեայ չեն, ինչո՛վ են մեզմէ պակաս ։ Միթէ ա~
թար։ Փոքրիկ անզգուշութիւն մը, ձախող շար նոնց սուրբ մերինէն աւելի կտրո՛ւկ չէՈ : ք)՛Վա՜
Տեաոյ արթնցաւ բոլորովին, եւ սկսաւ յօ ժում մը բաւական էր որ գլո րո լէ բ անդո ւ\նդՀ ն ռուած բան է, ես պէտք է ներկայանամ Արարաց
բացած։
րանք ել բերանը լայն մ էք ։ ք8 վեր քու յ գուբս եկաւ այս դժուար ճամբէն\ գչխաւորին եւ իմ ազգակիցներուս արիւն՛ով ա–
ԷՀԷ՛ գ այս ՛որքան՛ քնացեր եմ ։ Արեւն ար եւ Հա սաւ ա պաՀ ով աեղ մը * այն ատեն՝ աղատ պաՀովեմ ինքզինքս, եւ ապա անկիւնւ մբ քաշ
դէն շուտով մայր կը մտնէ, մինչդեռ իմ այս ան– չունչ քաշեց։ ուիմ : ԱշխարՀը այսպէս է, ո՛ր կոդ^Ր ոՐ ծանր
աէր փորիս մէք ոչինչ չկայ* անօթութիւնը կը կբ կշռէ, այն՝ կողմը պէտք է Հակիլ։ Ես ուրեմն
սկսի տան քել ղիո ։ Այստեղ մնալը անկարելի է* Վերքապէ^ս , ըսաւ ան*այժմ ես ազատ եմ : ի՛նչ յիմ արու թիւն կ՛լինեմ որ Արաբներուն մ օա
թէ ո0ւր պէտք է երթամ * * • ՝է՝իէ մըն ալ
կրնամ անօթութենէ մեռնիլ Հոս* վայրի գազան– ք*այց քան ա մ , տեսն եմ Աստուա՛ծ ի՛նչ կը յա քողէ : ՛ծառայութեան չեմ մտներ* անոն՝ք լաւ կբ վար -
յ առա
նե բը քաբշ կ ո ւաան այն՝ ատեն \իմ գ ի ակ ս , ին է– ձատրեն այն Հայ՝երը, որոնք կը մոռնան քրիստո
պէս գուցէ քարշ տուած են իշխանին գիակր** Կրկին սկ սալ առաք երթա լ, թէեւ Հազիւ կը սը եւ ՄաՀմետբ կը պաշտեն ։
Հեաաքրքքուելով քիշտունեաց իշխսմնի վիճա շարժէին՝ ոտքերը։ Անձրեւէն գոյացած քոլ–,Ր "^Ր՝ Այսպէս մտածելով կը յառաք ան ար ՝Բ,ոսակ ,
կով, ՝$ոսակ ոտքի ելաւ ու նայեցաւ դէպի ձորը։ տեսաւ առքեւը* առանց ուշադրութիւն բնելու առան՛ց նկատելու ՛որ կր մ թե էր քիչ քիչ եւ ամէն
Հ՛ոն, ձորին մէք, տեսաւ բազմաթիւ ագռաւներ, քո լ րի պզտ որո ւթեան՝ , ա՚գաՀ օբ էն խմ եց ո լ լուաց կողմ կ՚ընկղմէր խա՛ւարի մէք։ Բայց ան լաւ ՛ծա
որոնք ագաՀաբար կբ գ\իշատէին դաւաճան իշխա երես\ը։Ասիկա քիչ մը զովութիւն տուաւ իրեն՚այն նօթ էր ճամ բաներս ւն , գիտէր ամէն ծակ ու ծուկ,
նիկն դիակբ ։ Գի ւա յին ժպիտ մր անցաւ փոսակի ատ են սկսաւ ՛իր ընելիքին վրայ մտածել։ եւ բնաւ չէր վախնար գիշերէն ։ ՝Բիչ մրն ալ առաք
վայրենի գէ՚^Ք^՝ ՚ Լ ր ^ յ է " ՝ ՚ ՔաՐ "* ԼՀ *1 եր ցուց ու Է՛Հ , Հայերէն օգուտ է \ ա յ ւ ԿլԼՀսԷՍ գնաց ո տեսաւ ՝որ առքեւբ բացուեցալ խաքաձեւ
գլորեց դէպի ձորը : Ագռաւն երբ Հեռացան դիա ինքն իրեն՝: Աստուծոյ աքը պաՀապան՛ է Աշոտ ճամբայ մ բ ։ ճամ բան երէն մէկը կը տանէր Գոլին
կին մօտէն եւ սկսան պտոյտներ ընել օդխն մէք ։ Երկաթին . գաւաճաններբ ի զուր որոգայթներ կը քաղաքը , մի*~սր Նա խ ի քեւան , ուր ա յգ ժամ տնակ
Ըստ կբեւ՝\ոյթին՛, շատ գմգոՀ էխն որ խանգարե լարեն անոր գէմ։ Ամէն՛ աեղ մեր իշխանները կը նստած էր Եո՚֊սուֆի յաքորդը^ Նըսր ոստիկան՚ըՀ
ցին այսպէս իրենց անուշ Ընթրիքը՛Հ քարգությ, ել ես մինչեւ այսօր կտոր մը Հացի
՝ԲԱԱսյքլ պաՀ մը նայեցաւ ագաւաւնեբուն ու աէր չդարձայ), չնայտ֊ծ իմ այսքան աշխատանքիս ԲԱԳՐԱՏ Ա&ՎԱԶԵԱՆՑ
Fonds A.R.A.M
առարկայ եգան– է վերչերս :
Մեր բարեկամութեան շրշիւնին , քԱ ա չատ րեա– ԿՈԶ ԽԱԲԲԵՐԳ8ԻՆԵՐՈՒՆ
Հա
նի Հետ օր մը վիէաբան՛ութեան՛ բռնոլեցանք
յաստանի մասին։ Բացէ ի րա3 Հետեւեալը ըսաւ Սիրելի Հայրենակիցներ ,
ինձ\ի. Համախաբբերդց ի ական Միութեան Տրդ Պատդ*
Ա՛ՐԳԻ Հայաստան՛ը կով՛իդ մըն է ։ Ս ով ձ տա մոզովր– իր աշխատս/ն օները վե բ քացուց կատար ե–
լապէս Հ ամ եր աշխ ել մը
ՀԱՅԱՍՏԱՆ ԱՐԱՐԱՏԷՆ ՄԻՆՉԵՒ ԻՍԿԷՆՏԷՐՈՒՆ կտ՛ն Հայաստա՛նի ապագան՛ կ՛՛երկարի Արարատէն, մէչ–. խանդավառ մթնոլո բա ի
մինչեւ իսկէնտէրուն : Այդ շր չանին մէչ կը գտ
ԽՄԲ՛ Թուրքերէն շաբաթաթերթ մր, նուի պատմական՛ Հայա՛ստանը։ Կեդր* Վարչութիւնս Հպարտութեամբ կը շեշ
«Միլլիյէթ» աո են է մր ի վեր զարմանազան Ասոր վրայ, Հարցուցի խաչաար եանին . տէ ա յն պարագան ո ր Մ ի ո ւթեան ս անգամ բոլոՐ
յոլշեր զյջ հրատարակէ ՛Լ. է. է. աաորագրոլ.. Թէ ընկերվարական էք, ել թէ Համա/նա՛– խաբբերդց ին եր ը ա ո գո ր ո ւած են՝ Հ այ ր են ան ո լէ ր ո֊
թեամբ եւ «Երեք փր Երեւանի մէչ» խորագրով։ վարութեան մաս\էն կը խօսիք եւ յտմ ական՛ գիու$^։քՀ՝ոլոբ պատգամաւ՛որներն ալ կէտի մը շուրք
Ահ աւասիկ *Ս՚բքինը ք պա րղասլ է ս է ա ե ղե կո ւ- սաՀմանները կը պաՀանչէք։ Համ այնավարո ւթ իլ– մ իա ձայն գան ո ւե ցան , ա յն է կար ելի եղա՛ծ Բ"ԷՈՐ
թիւՏե : Նը իթնչպէս կըՀաչտեցնէք ազգային՛ պատմութեան *^ էքո ՕԱերը ի գո բ ձ– գնել ՝(յոր–իքաբ բերդի բար գա-
կամ ցեզա՚յին սաՀմաններոլ վերաբերեալ խնդիր– ՚ւաճման ել վերելքին՝ : Ափոփելի է նկատել որ
Թուրք յօղուաձ-ա՚գիրր պատմելէ վս1՚չ թէ նե րո ՚.ն Հեւ խաբբերդցին այլեւս եկած է այն Հասկացողու -
ք\յ աչաա ո եան
\933թ մեձ– Համբ ալ շաՀԼսաԼ երկու երամշաա– թեան՛ որ Միութեան մոդովներոլ մէք պէտք է
գէտներ , Տեււտակովիչ եւ Արամ խաչատրեան , կը պատասխանեց • խօսի եւ խոբՀի միայն ու միայն Միութեան շա–
շարուՏնակէ . . Հայերը անդրանիկ զաւակներն են րն կեր– Հեբռլ եւ նպատակն եր ո լ շուրք ։
«Շեստակովհչ )935իս, Անգարայի ռուսական վար ա կան իւոէա լին ։ Մ արդկա յին ընկերութիւնը Միութեան անդ ամ Հա յ րեն ա կի ցնե ր ալ եռան՛
դեսպան Լէ օն՛ կղարախան ի միչնո րդութե ամբ կը նման\ի մ՛եծ ընտանիքի մը, ուր կ՚ապրին Հայ դուն գործո լնէ՚ո ւթ իւնտը պէտք է վարակէ բոլոր
Թուրքիա բեր՚ուա՚օ՜ ռուս արուեստագէտ՛ներու րը , մ եծ եղբա յրը , փոքր եղբայբը : Ընկե րվարա– Ֆր։;նսաբնակ է)՛արբեբդցինեբը եւ զանոն՛ք մղէ նոր
խում րին Հետ մեր երկիրը եկած եւ Անգարայի ու կան՝ բաղմ անդամ ընտանիքին մ էք , Հօրը դե ր ը կը խ ո ր՜՛. ր գածո ւթ ե ան ց ։ մ՛ամ տնակն՝ է որ ո ւնենան՚ք
իսթանպոլլի մէչ ԼաՐՔ ՚^Ը ն ո ւագաՀ անգէսն I, ր վիճակի գերման ազգին ել *ք՝աբլ Մ արքս ի : Եթէ Հա յ ր ենակց ա՛կան՛ փա ռա ս իր ո ւթի ւն 1ւ րմբռնենք
տուած՝ էր : ՝Բարլ Մ արքս, սերմնացան մը եղաւ , քհուոիոյ վի թէ ոչ ոք Մ փութ են էն դուրս մնալու բանաւոր
ճակեցաւ այդ սերմերէն զաւակներ արտագրելու պատճառներ ունի Հ
իսկ 1սաչատրես/ե յանգած՝ էր ինքզինքը լսել պտրտականու-թիւն՚ը ։ Տանք մեր թիւին լիակատար ուժը։
Իյ ա չատ ր եան
տալ աշխարՀ՛՛ի բազմաթիւ երկիրներու մէչ։ Իմ այս առթիւ յի չատակեց անուն Զօրացնել եւ բաղմ ացնեչ մ ասն աճ իւղերը ,
ները րառմ աթիլ
էհ ու ա իա գան ո ւահ՜ աաԼնս , աքյա երկուքն ա լ իրենց թէ Հայերը մեձ՝ ան ձեր ու , Հ հաստատելու Հ ամ աը Հ իմը գնել նո՚րերու , պակսեցնել աս% տար բերն եր ո՛ւ
Համբալին ամէնէն բարձր աստիճանը կ՚ապրէին : յարգ կը վա յելեն (Իո լսի ոյ մէք ։ թիւր եւ Հասկցն՛ել որ Միութեան Հանդէպ աբ–
Շեստակովիչ իր զԼէտի Մաքիէն» անուն՛ նոր օվւե– Այս տեսակցութենէն– բաւական վերք առիթը ՀամարՀանքը առաքինութիւն չ է ։ ԱՀա1 մեբ կար–՛
րան կը խազայ ել \0 աչատոլրեան ալ \ք ր գացահ՜ ունեցայ տեսակցելու զօրավարի մը Հ ետ , որ կը գախօսը Հ
բոլոր տեզերուն մէչ կը ՆափաՀարուի : յճամբոր– պատ կան է ր գաղտն ի ո ս տ ի կան ութ ե ան ։ Հետե լեալ Գոր՛ծի նուիրումն է որ իրաւունք կը ստեղծէ
դութեան մը միչոցին հ անօթացայ Խ ա շատ ոլրեա– Հարցումը ՛ուղղեցի իրեն* եւ ոչ թէ ամ՛ուլ քննադատութիւնը :
նի Հետ ել բարեկամացանք։ Թո Լ-րքի ոյ Հետ բա ր ե կամ ո՛ւ թեն է կ ըճառէք, $աւն՝ մը աւելի, մեքենայ մր աւելի, Հայ մը
ինչո՞՛ւ ամ բո զչ Հայերը չարդեցիք , Հար - բա յց Ե,րեւան\ի Հ ամ ա լսարան ի մ էք թրքական խժ աւելի Նոր Խար բերդի Համար։ Այս պէտք է ըԱայ
ցուց ինՆի բացէ ի բաց :
դժութիւնն եր ու մ ասին՛ դաս ա ւաՆդո լ թ ի ւն կը կա իւ֊ր ա քան չի լրիս ն՛շան աբան ՛ը եւ ամ էն խար բեբդց ի
Երթ իրեն պատախանեփի թէ այդպիսի բան տարէք • Ւ*Փ\ն՚չպէս կը բացատրէք ա քս պարա՛գան ։ այս սուր բ գործին՛ մ ասն ակից ըլլալու դոՀ ունա
մը չէ եզաձ– ել բացատրեցի ՛ընդՀանուր պատե - Զօրավարը անվարան պատասխանեց * կութիւնը պէաք է ունենայ ։
բազմի միչոցին տեգ տեղ պատ աՀ ահ՜ կարգ մը Մինչեւ որ գա տ՛բ շաՀինք, մենք ամէն բան՛ Ա յ ււ վեՀ նպատակին; կը ծառայէ Համ ախար՛–
դէպքերու •Ղ ա աճա անե րը եւ. ազդակները, ըւ կ՛օգտագործենք ։ Հա յերր ծա յ ր այեղ առղա բերդցիակս^ն Մ իո ւթ իւնը որուն՝ Հանդէպ անտար՛–
ինձի. : յնական բեր մնալը խարբերդցիին
են, ինչ որ անՀտչտ է ՛րն կե ր վա ր ո ւ թե ան՛ Հետ ։ վաթլ չէ ։
-— Ս ա կայն Ե ր եւ ա՛ն ի Համ ալս արա նին մէչ Մեր թիւն ՛ու ւսնցեալը մեզի կը ստիպեն ը լ
Մ իւս կողմ է սա կայն՝ մա րդիկ պէաք է մեռնին՛՝ լալ աւելի գործունեայ
«Թուրքիոյ ղոՀերը» սւնուն. դաս մր կ ա յ։ Ջեմ դի մինչեւ որ յաղթանակէ րն կե բ վա բ ա կան դատը : գիտակից՝ , աւելի եռս/նդուն էւ աւելի
տեր թէ ինչու ա՛յս խնդիրնեբո ւձն մասնաւոր կա Այդ պա յմ աննե բուն մ էք ազգա՝յնական զգացումը Հանդէպ Հայրենիքի եւ %որ իյարբեբդի։
րեւորութիւն։ կ՚ընծայեն՝ Հոն Հ Մէ ՀքԼ-եռ ա մէն ան շատ դիւրաւ դէպի մ աՀ կ՛առա քնո րգէ ժողովուրդ Ապրի՛ ոլ զօրանա Նոր Խաբ բերդո ։
դամ որ Թուրքի մը, Հանդիպեցայ , անոնց ոչ մէ ները։ Այո է Հայերո՛ւն կացութիւնը։ ի^ն՚չպէս կբ֊ Կեցցէ՛ Համախարբերգցիական ՄիՈԼ֊թիմե՝ը ։
կը գէշ մ ար դո լ տպաւորութիւն՛ գործե ց վրաս : նանս զանոնք գէսչի մաՀ առաջնորդել առանց կեդր* Վարչութեան Հասցէն՝ Շ. ՇսաԱշհաՈ,
եւ առանց
ԸնդՀ ա կառա կն Համակրելի գտայ ղանոնք։ Գաք Հ բաՀ րելու անոնց ազգա յնա կանո ւթիլնբ 10, 1Հս6 ատտւօո ք՚ւ՚&ոշշ, ^Ձ.ւտշւ11շ:
ալ ասոնցմէ մէկն էք։ գրգռէ լու անոնց երեւակայոլթիւձնը յ . Գ*Հ&ձա՝պաՀին Հասցէն՝ Օ. ճհշԱ՚ՕՈաՈ, 7, 0)1ՄՏ
վիամանակի ընթացքին բարեկամացանք $ա ֊ //,յս պա տաս խանը կըբա ց ա տ ր Է այն բո լո ր դէպ <3ս \^6Ա^ ԲօՈ, ^^տշա1©.
չատ ր եան ի Հետ։ Անկեղծ Համայնա՛վար մրն էր եւ քեր ը , որոնք տեգի ունեցան վերքին՛ տասնամեակի
կատարեալ Հաւատք ունէր Հանդէպ Համայնավար ինթացքին։ Մինչ Երեւանի ել Թիֆլիղի Հ
վարչաձեւին՛։ Մատղիր էր Ամերիկա ա յ ռ ե լ ե լ եւ ամ ալ - ՋՈՈՍԵՈՈՒ Խ ո րՀուրդը պիտի գում արուի եր
կը խորՀէր թէ այդ ճամ բո րդութիւնը թէ՛ դ՚եղար– ս արանն ե ր ո ւն՛ մ էք Հա կա թուրք դա՛սեր կ՚աւտն– կուշաբթի օր , փարիվի մէք ։ ք*այց արտաքին գոր
ււ ւե ս ա ա կան եւ թէ քաղաքական քա րո ղո ւթ ե ան՛ գո ւ ին , Ազրպէ յճան ի մ էք արգիլ" ւած է «թո ւրքՖ ծեր ու ն ախ արա րն երբ «դեր փո խան ո բդներ՚ֆ պիտի
տեսակէտով մեծ ազդեց ութիւն պիտի գործէր։ եւ «թրքութիւն՝^ բառերը բերան առնել։ նշանակեն այս առթիւ ։ 0 ր ա կա րգը՝ իտալական
Աւելի վերք փսխուեցան պայմ անն ե ր ը եւ շն՚որ– Երեւանի ամեն՛ագեղեցիկ թաղին մէք կառուց– գա գթա վայր եր ։
Հ աղուր կ եղան՛ ՚էքե ստակուվիչն՛ ո լ 1Յաչատրեանը է ո լ ած է յեղափո խո ւթեան վարժ արանը ։ Մփւն՚ա - ՄԱՐՇԸԼԻ ԾՐԱԳՐԻՆ լիազօր ներկայացուցի–
չը , Հոֆմրն՛,
Այլեւս ոչ ոք կը նուագէ ր անոնց գործե\րը եւ կի– զարդ այգ Հսկայ չէնքբ զա՛րդարուած ն ո ւթ իւն պիտ յա յա արա ր ե ց թէ «ամե ր^ի կետն օգ–
Հ ամ այն ա վար
սապաշտօն թերթերու մէք րուռն յօդուածներ կը է Լենինի եւ ՏՈIII քլ » է ի չտրամաղբալի անոնց որ կ՛ի յնան
Հրատարակուէին ան՛ոնց դէմ ։ Մթտլինի մեծադիր արձաններով, որոնց չո՛ւր ք կը կամ ֆ աշ ա կ ս/ն՛ էլփ* ան՚ու թ ե ան
Ամ բողք տարիներ մ ո ռա ց ո ւթեան մ ա ան ո ւե - տեսնուին նաեւ զանազան– Հայ Հերոսներու ար -
ձաններբ ռուսերէն եւ Հայերէն արձս1նագբո՝ւ -
թիւննեբովթ ։
Հ8ԱՌԱՋ»Ի ԹԵՐԹՕՆԸ (102) դիակին, եւ տՀաճութեամբ անդին դարձ ո լց երե ՛ու կրած չարչարանքներուս* մին՝չեւ ե^բբ այս -
սը * Ապա կատո՛ւի ղիւրաշարմութեամբ բարձրա պէս։ Զէ՛ , պէաք է ձեռք քաշել անոնցմէ * ո՛չ Գա–
ցաւ ՛ծ առ\ի ն՛ վր այ եւ սկսաւ շրքա կ այքը դիա ել : գիկ Արծրունին բանի մը աէր ղարձուց զիս, ո՛չ
ո՚ւրքը կատարեալ անշարժ ո՛ւթ իլն՝ կը տիր էր ։ ալ Աշոտ սպարապԼտբ * իսկ քիշտունեաց իշխանը
ԱՇՈՏ ԵՐԿԱԹ Աբեւը կը սկսէր ՛ծածկուիլ Հեռաւոր լեռնեբուն\ սատանաներուն բաժին եղալ: Ես ուրիշ ճար մը
ետ եւ ։ պէաք է մտա՛ծեմ, թէ չէ անօթի կը մեռնիմ։ Ա՛յ,
(ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՎԷՊ) Ւնքզինք բոլորովին* ապաՀով կարծելով, վ^ո՝– Արաբներուն՛ ծառայելը գէշ չէ , անոնց մօտ ու ա–
սակ ի քաւ ծառէն * կ՚ուղէր ճամբայ մը գտն՛ել ի– նոնց լէնորՀիւ ^Լա^ելի է մարդ դառնալ։ Ւ՚նչ ը–
բեն , դուրս գալու Համար մ ացառն եր ո ւ այդ ան ենք ՛որ ան՛ո՛նք ղիս կը ստիպեն Հ աւատ քս ու,ր՚ա -
ԵՐԿՐՈՐԴ ՄԱՍ տառէն * մեծ դժուարութեամբ, գրեթէ անդուն նալ։ ինչիցս է պէտք Հաւատքը։ Անոնք որ քբիսձ
7*. դիցն վբայ կաէսուելով, քայլ արլ քայլ առաք կ՚եր տոնեայ չեն, ինչո՛վ են մեզմէ պակաս ։ Միթէ ա~
թար։ Փոքրիկ անզգուշութիւն մը, ձախող շար նոնց սուրբ մերինէն աւելի կտրո՛ւկ չէՈ : ք)՛Վա՜
Տեաոյ արթնցաւ բոլորովին, եւ սկսաւ յօ ժում մը բաւական էր որ գլո րո լէ բ անդո ւ\նդՀ ն ռուած բան է, ես պէտք է ներկայանամ Արարաց
բացած։
րանք ել բերանը լայն մ էք ։ ք8 վեր քու յ գուբս եկաւ այս դժուար ճամբէն\ գչխաւորին եւ իմ ազգակիցներուս արիւն՛ով ա–
ԷՀԷ՛ գ այս ՛որքան՛ քնացեր եմ ։ Արեւն ար եւ Հա սաւ ա պաՀ ով աեղ մը * այն ատեն՝ աղատ պաՀովեմ ինքզինքս, եւ ապա անկիւնւ մբ քաշ
դէն շուտով մայր կը մտնէ, մինչդեռ իմ այս ան– չունչ քաշեց։ ուիմ : ԱշխարՀը այսպէս է, ո՛ր կոդ^Ր ոՐ ծանր
աէր փորիս մէք ոչինչ չկայ* անօթութիւնը կը կբ կշռէ, այն՝ կողմը պէտք է Հակիլ։ Ես ուրեմն
սկսի տան քել ղիո ։ Այստեղ մնալը անկարելի է* Վերքապէ^ս , ըսաւ ան*այժմ ես ազատ եմ : ի՛նչ յիմ արու թիւն կ՛լինեմ որ Արաբներուն մ օա
թէ ո0ւր պէտք է երթամ * * • ՝է՝իէ մըն ալ
կրնամ անօթութենէ մեռնիլ Հոս* վայրի գազան– ք*այց քան ա մ , տեսն եմ Աստուա՛ծ ի՛նչ կը յա քողէ : ՛ծառայութեան չեմ մտներ* անոն՝ք լաւ կբ վար -
յ առա
նե բը քաբշ կ ո ւաան այն՝ ատեն \իմ գ ի ակ ս , ին է– ձատրեն այն Հայ՝երը, որոնք կը մոռնան քրիստո
պէս գուցէ քարշ տուած են իշխանին գիակր** Կրկին սկ սալ առաք երթա լ, թէեւ Հազիւ կը սը եւ ՄաՀմետբ կը պաշտեն ։
Հեաաքրքքուելով քիշտունեաց իշխսմնի վիճա շարժէին՝ ոտքերը։ Անձրեւէն գոյացած քոլ–,Ր "^Ր՝ Այսպէս մտածելով կը յառաք ան ար ՝Բ,ոսակ ,
կով, ՝$ոսակ ոտքի ելաւ ու նայեցաւ դէպի ձորը։ տեսաւ առքեւը* առանց ուշադրութիւն բնելու առան՛ց նկատելու ՛որ կր մ թե էր քիչ քիչ եւ ամէն
Հ՛ոն, ձորին մէք, տեսաւ բազմաթիւ ագռաւներ, քո լ րի պզտ որո ւթեան՝ , ա՚գաՀ օբ էն խմ եց ո լ լուաց կողմ կ՚ընկղմէր խա՛ւարի մէք։ Բայց ան լաւ ՛ծա
որոնք ագաՀաբար կբ գ\իշատէին դաւաճան իշխա երես\ը։Ասիկա քիչ մը զովութիւն տուաւ իրեն՚այն նօթ էր ճամ բաներս ւն , գիտէր ամէն ծակ ու ծուկ,
նիկն դիակբ ։ Գի ւա յին ժպիտ մր անցաւ փոսակի ատ են սկսաւ ՛իր ընելիքին վրայ մտածել։ եւ բնաւ չէր վախնար գիշերէն ։ ՝Բիչ մրն ալ առաք
վայրենի գէ՚^Ք^՝ ՚ Լ ր ^ յ է " ՝ ՚ ՔաՐ "* ԼՀ *1 եր ցուց ու Է՛Հ , Հայերէն օգուտ է \ ա յ ւ ԿլԼՀսԷՍ գնաց ո տեսաւ ՝որ առքեւբ բացուեցալ խաքաձեւ
գլորեց դէպի ձորը : Ագռաւն երբ Հեռացան դիա ինքն իրեն՝: Աստուծոյ աքը պաՀապան՛ է Աշոտ ճամբայ մ բ ։ ճամ բան երէն մէկը կը տանէր Գոլին
կին մօտէն եւ սկսան պտոյտներ ընել օդխն մէք ։ Երկաթին . գաւաճաններբ ի զուր որոգայթներ կը քաղաքը , մի*~սր Նա խ ի քեւան , ուր ա յգ ժամ տնակ
Ըստ կբեւ՝\ոյթին՛, շատ գմգոՀ էխն որ խանգարե լարեն անոր գէմ։ Ամէն՛ աեղ մեր իշխանները կը նստած էր Եո՚֊սուֆի յաքորդը^ Նըսր ոստիկան՚ըՀ
ցին այսպէս իրենց անուշ Ընթրիքը՛Հ քարգությ, ել ես մինչեւ այսօր կտոր մը Հացի
՝ԲԱԱսյքլ պաՀ մը նայեցաւ ագաւաւնեբուն ու աէր չդարձայ), չնայտ֊ծ իմ այսքան աշխատանքիս ԲԱԳՐԱՏ Ա&ՎԱԶԵԱՆՑ
Fonds A.R.A.M
