Page 79 - ARM_19-1948_02

ԹՈՒՐՔԻԱ կի րնե բուն գրաւումբ չկրնար՝ պատերազմ ստեղ­ րը մեծ եղեռնին եւ. բացատրեցին թէ ինչլղէս
ծել ։
Թուրք պետութիւնը եւ գիւղացին՛ ձեռք ձեռքի ,

ԿԱՐՄԻՐ ՍԱՐՍԱՓԸ ԵԻ ԹՈՒՐՄԵՐԸ Ասոր փոխարէն, քհուբքիոյ գէմ ուղղուած ոբ Վայրաղ կ եբպ՚ո վ էք՝ոռցան մ արգկա յ ի ն ամ Էն ղգա–

ելէ յաբձակողական. ձեռնարկ՝ անպայման պատե­ ց ո՛ւմ ել ղարերէ ի Վեր միասին ապր՛ող Հայ աշ–

րազմ , աւելի ճիշդ Հ ամ ա չխարՀ ա յին պատերազմ խատասէբ շինականը բնաջնջեցին :

Պոլս ո յ «ճոէ-մՀուբիյէթֆ կը գ ր է (31 Մ արտ) • 1լենթադրէ յ Արտասա՛նեցին ընկեր Մ • Գալիթեան, մեներ–

Ամ ել՛ի կաց ի յա յան լէ քաղաքական Հ բ ապա– Այգ պատճառով է որ Լիփմըն պէաք անգամ գեցին Վալանսի լաւագոյն երգիչներէն Պ– Ջէքէմ–

բակագիրնեբէն Ո՚֊ոքսբբ Լիփմըն վեր կերս Հլ՛ա– ^ չէ զգացած Հարցնելու թէ «արդեօք Բ՝ուբքիաթն\ է եան եւ Նոր Ա երունղէն ընկեր Գա սեան Զ՚որեՀ ։

աարակեց կա բե ւո բ յօդուած մբ–, ոբ խոր արձա­ Խ* Միութեան նոր թիրախը >: Ար՛տասանես նաեւ Օր՛ Գաբրիէլեա՚նւ : Հանդէսին

գանգ գտած է ամէն տեգ։ . Լ ի փմըն ի Հ ամ աձայն ան կ ա ր\ե լի չէ պատ ե– բերուած էր ՛ծաղկեպսակ մը որպէս խորՀբդանշան

բազմի Հաւանականութեան առակքը առնել։ Մ ի ա՝ ամբողջ մողոՎոլրդի մը ս՛ուգին ու յարգանքին :

Ամերիկացի լրագրողը կ՛՚ըսէ թէ քիուսիոյ այն թէ պէտք է զինուորական) ակնոցով քննել կա­ Թղթակից
գր\աւու~>
կողմէ Զե իա ս լով աքի ո յ եւ Ֆինլանաայի ցութիւնը յ որավՀետեւ եթէ կողմեբէն մէկը չա -
կարեւոր
ս*ր յետ - ձյատեբաղմեան շրկ\անի ամէնէն ռազմագիծ փաղանց զօրանա յ , յանկարծ կրնայ իր \ամքլՀ
եր կիր-
դէաքք*ԲԸ ^Օ1 Հանդիսանան ։ (Իուսիա պ ա ր տ ա գ ր ե լ բռնի։ Մինչդեռ եթէ ուժերու Հաւա*–՝
։
տա կան տեսակէտով կաբեւո ր այգ երկու ՃՇԳՈՒՄ ՄԸ

սա րա կշռութիւնը պաՀ պանուի , այգ պաբագայթ՝

սերը գ ր ա ւ ա ծ է յարձակողական նպատակով կաբելի կ ՚ ը լ լ ա յ Համաձայնութիւն քՐը գոյացնել ե*~

Արդարեւ, Ջեխոսլովաքիա կբ\ տիրապետէ առմամեայ զինադադար մլՀ կնքել ։ Ձեր թերթին Ապրիլ 8ի թիլին մէչ «Զէյթու–

Գանոլբի Հովիտին, եւ կր գտնուի Աւստբիոյ ու Եթէ այս ակնոցով դիտենք գէպքերը , կաս

ԼեՀաստան ի թեւերոմւ\ վրայ եւ կր փակէ Ագրիա– կած չկայ որ սպառազինութեան մրցումի մը ա - նի Հայոց Ապստամբո ւթ իւնը եւ Ապտիւլ ՀամիտՖ

կանի ու Հարաւային *իեբմ անիոյ ճամբանե րը յ կտնատես պիտի րլլանք ։ Այգ տեսակէտով իբա - վերնագրով պատմութիւն մը՛ դրոլած էբ , որպէս

Իսկ Հեթնլանաա բանա լ ի ն է Պալթեան ծովուն– եւ լ՛ուն ք ունի Լիփմ ը ն , ո բո՚վՀ ետ եւ կլա մարտը վերկ թուրք թերթի մը խեղաթիւրումը, ուր կ՚ըսուէր՝

ՍքանտինաւեաԱ\ երկիրներուն֊, եւ կբ վ,ակէ Հիւսիդ– գտած է եւ սկսած է սպաառղինմտն մրցումը : Ով «Հասան* պէ յ անուն Հազարապետ մը Զէյթունը

սայթն ճամբան որ գ է պ ի քիուսիա կբ տանի ։ ոը շաՀ ի այս մ րցումը , իր կամ քը պիտի պարտ ա– Հ ի մնա յատակ կո րծանեց մ աքր ե ց՝%> , եւն • ;

Այգ պատճառով է որ, քքէո ւս ի ա բացառիկ կարե­ գ ր է միւս կողմին։։ Այս է արգի կացո՛ւթիւնը ։ Ամ էն ուն յա յտնի է ոբ 95,ին Զէ յԻ^ո^է ՚իր^յ
Հհին լան տա յի եւ Զեխոսլովա -
ւորութիւն կուտայ Հետեւաբար անտեղի է Հ արցն ել թէ Հ երթը եկող թուրք բանակին Հ բամ անա տա րն էր Րէմ զի

Թուրքիս® յ եկած է ։ Ն՛ո՚յնիսկ , ճիշդ չէ Հարցնել փաշան՝, որ չկրցաւ յաղթել դիւցազնական քա-

ք ի յ •• զաքին՛ ել պաշտօնանկ եղաւ ։ Ապտիւլ Համ իա ըս—

Լիվւմ բնի Համ աձայն , ռաղմա գի տ ական տե - թէ ար՚գեօք կարգը պատերազմի® եկած ՝ է I տի ոչ ո ւեց ա լ Հաշտութիւն կնքել եւրոպական Հի՛– "՚

սա կէտ ով ե րրո ր գ կաբեւո բ եր կի ր ր կբ Հ ան գ ի ս ա– Աւելի ճիշդ պիտի ը լ լ ա յ Հարցնել, թէ ո՞ր պատ ոսնե րո լ մ ի կամ աո ւթեամ բ %

նայ իՒուրքիա\Լ\ ։ Ո՝՝՛՝ւս կայսերապա շտութեան ղինւ. կողմը կը գտնուի զէնքերու գեր ա կշռութիւնը՛ ։

ուորակտն ՛ծաւալումի քաղաքականութիւնը ան - իսկ ա յգ Հ ար ցումին պատասխանը ծանօթ է բոլոԱ իսկ ՄաղՀար պէյ գնդապետ մըն էը ԳՈ\Ր՝

Հրամեշտ կբ դարձնէ Ա ոսկուայի ձեռքերս լն մէկ րին» ։ թուրք կառավարութիւնը , Զէյի^ոա–^է ապստամ -

կեգբոնացնել այգ երեք կէտեըը։ Ու֊րեմն՝ քհռւր - բութ իլնը պատ ը ուա կ բոյն ելով 1 երկու վաշտ

քիառն; է (հուս իո յ նոր թիրախը։ Լիփմին չի պա** զօր՛քով ղրկած էր՝ քաղաքէն օր՛երով Հեռու լատին

ա ասիս աներ. , .որովՀետեւ նման Հարցում մբ չէ վանքերուն՛ վրայ, որոնց կրօնաւորներուն գէմ

•ուղղած ։ ՁԱՅՆԵՐ ԳԱՒԱՌԷՆ ոխ ունէր։ Զ°ՐՔ^\Ր/1 կողոպտելէ վերկ Գւ/սալոԲ

վանքը , Հայբ Աալվատօր Լիէի\ վիրաւորած էին՝,

Ս ււվիէթների այլազան մ եքենայութիմեներտւ յետոյ փողեր Հնչեցնելով կարգած էին վանքին

չ^նո րՀ իւ ձեռք անցուցի\1\ Չ ե էսո ս լո վաքիան եւ Ֆին՝– ԱՊՐԻԼԵԱՆ ՍԳԱՏՕՆԸ ՎԱԼԱՆՍԻ ՄԷՋ պաշտպանութեան աակ գտնուող անզէն խեղճ Հայ

լան տան ^ որանք արգէն իբ ազդեցութեան՝ տակ կբ գիւղացիները։ Զէյթո։–նէն. օգն՛ութեան փութացող

գտնուէին : ,՝ճիշգ է որ երկու երկիրները կապ­ փոքր խումբ մը պասոմեց ՄաղՀաբ պէյը կոը չա -

ուած է ին արեւմ տ՛ե ան եր կիրքեր ո ւ ն , բայց Ջ ե թո՛­ Ուրբաթ 16 Ապրիլին Վալանսի Աալ տէ Ֆէ~ վ1\աչաբ պա ր ա ո լե լո վ փախաւ ։ Այս պէ սով աղա տ ե–

՛ ՛ լ " վաքի ա յաբմ աբ դատած է ր ապագայ գեր մ ան թին մ էկ տօնուեցաւ մ եծ եղեռնի Հայ նաՀ ատակ– ցան միւս լատին կրօ1^ ՚աւոբնեբը եւ իրենց պաշտ*

վտանգին գէմ յենուլ քիուս իայ ; Գ՛ալով Ֆին լան - ՎտլսձԼոի Հայ Ազգ՛ Մ իութ.եան ել Հոգաբարձու»* պան ե ա լ գի ւոա ց թն ե բ ը , եւ Զէ յթուն բե րո ւե ց ան է

ււտ իո յ 1 այդ– եբկիրո 1լուղէր քհուսիոյ ազգե ցու– ներ ուն 33 ր գ տարեդարձ ր , նախաձե ոձնո ւթեամբ Իսկ վիրաւոըուած Հայբ Աալվատօր Լիլի քանի մը

թեան տակ ապրիլ Համակերպելով իր ճակատա­ թեան, եւ մասնակցութեամբ բոլոր կաղմակեբ - օր վերկ սպաննուեցաւ Մ արա շ ի ճամբուն վբայ

գրին ։ պութիլննեբուն , կուսակցական՝, մարզական, կրօ­ զա ր Հո լրե լի մ արտ իր ո սացում ով :

Կը Հետեւի թէ (հուս իո յ կողմէ այգ երկու եր­ նական, Բարեգործական եւն * Հ Ընդարձակ սրաՀը Այդ վանաՀօբ սպանմաճ՛ խսգիք՝ը քննելու Հա­

լե ց ո ւ ն էր ծա յր է ի ծայ ր 1Լալա\Լ ՛ս էն եւ աբոլաբ\– մար , մ ասնաւո րապէս Ֆբանսայի պաՀանկին վըՀ–

ձաններ էն ։ Եկած է ին բոլոբբ ան խտի ր երկիւղա­ րայ է մարմին մը կազմուեցաւ, եւ ՄաղՀաբ պէյ

ծս ւթեամբ յարգելու յ ի շա ա ու կը , մէկ մ իլիոն պատմուեցաւ ձեւի Համար միայն :

շարմոլմը , պսակելով բոլորիս յոյսերը յակոզու– •կա՚րդո ւած ս ի ր\ե՝լին ե բո՛ւն որոնք մարտ ի րո սա ցան Իմ ՛նե Ի կա յ առողկական վիճակս չի ներեր ա–

թեան յաղթանակով ։ անզէն՛ եւ ան՛պաշտպան : ւ-ելի մանրամասնութեան մէկ մտնելու։ Այդ դէպ.–՛

Արդարեւ, « Հայրենիք » Ամսագիրը տարա - Կը^ նախագաՀ էր Պ *Ն*սլպանտեան, ՀոՎանա֊ քեըո ւն ն կ ար ա գ ր ո ւթ ի ւնը կ ը գան ո ւ ի իմ նո ը լո յ ս

գիր Հայ մտքի արմանաւոբ մշակներու Համար ե– ւ ո ր\ո ւթ ե ա մ բ քաղաքիս Հոգեւոր Հովիւ Պապիկ - տեսած ԶէյթոլՀնի Պատմութեան Բ. Հատորին

ղու ծ է յաղթանակ մ ը ։ Նոր շրկանը կո չուած է բե­ եան քաՀան՚այի , իսկ յայտագիր բ վարեց Պ * Ղ՝աո– մէչ– Գ– Տ Է օ վ լ Է թ

րելու նոր յաղթանակներ ։ սլար Պ՛օ յաճ եան :

^ Հա յրհնիք՚ֆը այլեւս սոսկական պար բեր ա ֊ Պ * Նալպանտեան գբաւոբ ճառով մը նկաբա­

թերթ մը չէ՝ իբ ծա ւա լով , բովանդակս ւթե ամբ , ր՛ եց այն աՀաւոր՝. սպա\1 գը երբ թուրք կառավա -

կոչումով ու դիմագծով։ Ան Հաստատութիւն մըն րո ւթ իւնը իր պետ . բո լո ր միկո ՚քնե րով տեղա - ՄԵՐ ՆՈՐ ԹԵՐԹՕՆԸ

^ սփիւռքի մեր կեանքին մէկ ։ Հանութեան պատրուակին տակ 1 երեք ամ սո ւան Վերապրելու Համար մեր պատմական փառքի
մեր Գ.
Եւ մեր պարտքն, է , իբրեւ այդպիսին՛, պաՀ ել րնթացքին ամայացոլց ամբողկ արեւմ տ ե ա՛հ Հա -՚ "բերը, շուտով կը սկսինք Հրատարակել

ոլ պաՀպանել,ինչ կ՚ըսեմ , մեծցնել ու զարգացնել յաստանը : *Հյ ո ւագա խո ւմբը նտ՚ւագեց ա ղ գ ա յին եր\– էչէն մէչ Ծերենցի ԹՈՐՈՍ ԼԵՒՈՆԻՆ, ոՐ թէ Հին

զայն օրէ օր, տարուէ տարի ; գ ե բ ու եկեղեցական զանազան՝ կտոր ներ : եւ թէ ն՛որ սերուՏնգին կողմէ պիտի կաբղացոլի

ԱՍԱՏՈՒՐ Օրուան բանախօսները՛ թ՚ոլես ին պատճառնե­ մեծ Հետաքրքրոլթեամբ եւ յափշտակութեամբ ։

աա տԻԳՐասԿեՐտւն ները գուբսէն այս ձեւով կը շբկապատեն քաղա­ դուոներուն< չ ո ՚ ֊ ր ^ է պա տե րուն վբայ սեպաձեւ,
էբ 1 ո ւթիւննեբ
քը , վերի մասը որմած ակերով ծածկուած բեւեռագիր, ու խորՀ բղաւո բ արձանագբ կը դիտէ­
Հալա -
ներսէն թշնամին դիտելու ոլ աղեղներով ուսումնասիրելու մ իկ"ոին՝ Հիացում ով ու յ շ ղ -

ծելու Համաը Հ ին այս 30 մեթր բարձրութեամբ ողորկ

« Տա ռակ »ի մէկ գ ր ա ծ մ՛էկ յօդուածովս (29 Կար մամ ան ակ մըպատերաղմնեբ ը տեղի կ՝ունե­ կուա՚ծ միատեսակ պարսպապատերը^կը մտածէին
առակ ,
Նոյեմբեր 1947) , կը խոստանայի որոշ տեղեկու­ նային՛, աղեղներով , ներկա յ մամ ալեակներու պէս թէ շինուահ էին՛ քրիսաոնէութիւնէն շատ
գէպքե - Հսկայ ՔաՐռրը
թիւն՛ն եր տալ \ 908^2/ 1915 կատարուած մ ա ր գի կղա ր գա ց ած չէ ին որ ունենա յին թնդանօթ , ինչպէ՛1՝ ս կ ,՛ ցան բա ր ձ ր ա ցնե լ ա յգ ան գործ իքն ե -

րու , տիրական գէմ քել.ալ ու \ 9 1 Տին\ կա ր գա բաբ ... կամ Հիւլէական ռումբերու զանազա՚Լ ու զար­ Հ ն ադա ըե ա\ւ ՝ ՛ու Հնամենի նախն ակ գլուխ գո բ -

Թուրքին , գիւտ յիւ ծրագրով Հայ մողո վու ր գը ման ա ղան՝ աեսակնե րը ՛որ մ էկ Հաստուածով 2 բով , իրապէս ճար տա ր ապետա-լթեան

բնակւկելու տե ղաՀանո ւթե ավ ց մասին , փ^^Լ^լու ։ Այս ծոց մըն՝ էբ ։

Համ աբ զանոնք մ ոռացոլթենէ : 300.000 ասուն ու անասուններ փոշիացնէին

վերը յիշուած կլոբաձեւ ամրոցները ՛ո՛ր ունին մօտ Տ իգր ան ակեր տը Ո *–ի լսըն եան Հայաստանի
տարածութիւն ,ծառայած
Ո գ ե կ ո չելու ո Լ վեր յ ի չելաւ Տի գ բ ա ն ա կերտ ի 10.000 խորանարդ մեթբ վեց նաՀ ան գներ ուն ամ ենաբազմ ամ ա ր դ քագա ք Լ ՛ե­

պէս Հայկական< մեծ ոստանի մբ ուրախ ու տխուր են՛ իբրեւ ցորենի շտեմարաններ։ Պաշարումներու րէն մէկն էր՝ մօտ 300.000 բնակչութեամբ^ վա -

°Բ եբբ,ի բրետ կան աաես յ ի շո ղո ւթ ե ամբանտել վըս֊ մամ տնակ անոնք յատկացուած են զինո ւոբներ\ոլ\ն՝\ ճ առա շաՀ ծանօթ իր մ ետաքսաՀ իւս գ ո ր ծ ար ան -

տաՀելի աղբիւրնեբէ քաղելով, Հազիւ կրցայ իմ ու մ ո ղո վո ւր գին ան օթո ւթե ան գէմ պաշտ պան՛ •* նե րով, իր առասպելական ու բաղմ ատեսակ ձմե -

Համեստ գր ի չո վս այսքան ը տալ աւելին թողլով ուելոլ Համ աբ : Այս պարիսպներ էն՝ տասը մեթր բուկներով ,ու գ ո յնղգո յն օղիներով։ Պ տ ո լ ղ ը ա՛­

ալ աւելի իրազեկներուն ; Հ եռաւո՚րո լթեան վրա յ , գ է ա ի գուբս , պար իսպ ռատ է, նշանաւոր է թութը, սեւ, կարմիր, ճեր­

Այսօր, այս Ապրիլեան տխուր ՛օրերուն կոլ - մը եւս կար ո ր մեր մամ ան տկէ ե րը քան գ ո ւած՝ 2 մակ տեսակներով, կաղա՛ն կառի (մանանա՝) ^ա

գամ խոստում ս կատարել , ու յարգանքի տուրքս 3 մեթր բարձրութեամբ Հազիւ տեսանելի է : լուճ կարմիր ու գեղին, դեղձ, խնձոր է սալոր՝,

տալ բոլոր նաՀատակներուն խնկելի յիշատակին ։ Այս երկու պա ր իսպներ ուն մէկ գ ո յա ցած խրամտ– խաղող , բազմատեսակ .սեխեբո՛վ , ձմեռուան ու

Տիգբի» գետին մակերեսէն 300 մեթր վեր, աը, խո ււ ււ կ 1 1լ ողողեն եղեր կոլրով որ թշնամին ամ առուան ու տեսակ տեսակ մի ր ղ. եր ո վ ( պտուղ -

բարձրավանդակի մը վրայ կը գտնա լէ ր Տ ի դրան սլ­ չկարողանա յ անցնիլ։ Այսպէս ամիսներով ներսը նե ր ո վ Հարուստ ։ Գբեթէ առեւտ րակ ան բո լոր՝

կեր տը (Ամիտ) ։ Կ՚ապաստանին։ "Բաղաքը ա՚ւնէը չորս շատ խոշոր գործերը Հայերուն* կը պատկանէին, նաեւ ներա -

Հակադիր գո^ւոձնե ր՝ ^*ձքի ՝ոլ~ մ ո լաք ի Համ ար , Ա - •ծում ի ու արտածում ի առեւտուրը ։ ք^*՝ոլ֊րքեր՝ը

Այս գետաՀայետց գիբքով քաղաքը՝ ,ոը բոլո­ բեւելք, Արեւմուտք, Հիւսիս ել Հարաւ ։ սլա րտ ի զպան , Հովիւ ու կառա վար ա կան պաշտօն–

րակաձեւ շինուած մօտ 5 քիլ"մեթբ տրամ ա գ ի . Մ եհ ն Տ իգր ան Բ * կառուցանել տուած է ա յ ս եայ էին ,

օ՜ով, շրկապատուա՚ծ էբ մօտ 30 մեթբ բարձր վիթխարի պարիսպների։ Իբրեւ թէ 300.000 գերի­

ամրա) ի սա ու Հնամենի պարիսպներով։ Միեւնոյն Տիդրանակերտըչ գտնուելով Հալէպի պէս խո–

ներ գիշեր ցերեկ 40 տաբի աշխատած են՝– լրացնե­ շոր առեւտ/ ական քաղաիի մը ու Թուրքիոյ ներ֊

ձեւով աւ բարձրութեամբ կանգնած այս ամրոց . լու Համար։ շաղախը կաթով պա ա լ ա ս ա ււ ւ ած է , քին գաւաոձ՚՚երւն ճամբուն վրայՏ կը Համար՛ուէր
ները՝
ուին կոնաձեւ ցցուածքներով՝ իրարու կը կապ– Տ իգր ան ակե բտի քա ր եր ը սեւ են , բայց պա ր ի ս պ– վեց նաՀանգւն՚երո՚լ ամեն ա վաճառաշահ քաղաքը։
ողոբկ
իրարմէ 100 մեթը Հեռաւո՛րութիւն ունեցող ները շինուած են ճորմակ քարեր՛ով։ Եվրոպացի

ու Հաստ պատնէշներով։ Ամ բողկ պարիսպ­ Հնախոյղներ ու այցելոլներ պարիսպներուն ու ( 1 )

ԹՈՐԳՈՄ ՆԱԼՊԱՆՏԵԱՆ

Fonds A.R.A.M