Page 74 - ARM_19-1948_02
P. 74
Ա Ն Կ Ե Ղ * Ի՚ՕՍՔԵՐ ԳՐԱԿԱՆ ՀծՐ^ԱՒԾԱՒՄՆԵՐ ա ողեր ով « գ ա պ չ » *™֊ի յ»«"»ԿԺ՝Կ^ Հա
մար ԱրԷսաոտԷլին գաղափարը )«
Սովորական այ– երեւոյթին յաճախ ականա -
Ի ՚ Ն 2 Կ՚ԸՍԵՆ ԲՍՆԱՍՏԵՂծնեՐՆ աևս կ՝րլլանր , երբ ողբերգական կամ ուրիշ յու
^էԲփԼ էս էԲաՅալ– ^ Յո\ւսաբեբ՝^ի Հրատարա զական գործեր սէեղի կ՝ ունենան թաարտ՚ւներոլ
կութեան ՅՅրգ տարեշրջանը ; մէչ, կամ նո յնիսկ ընթերցումի մր աաեն : Րմանք՝
Աամուլի պատմութեան մէ 33 ախարին մեծ այս Հոգեկան մաքրագործումին՝ - ԱրիսաոաԷ^
մէԼ
բան մը չէ, լլայց մեք* ղաման պայմաններուն եան քաթՀարսիո նշանակութեամբ ֊ բմշկական
թերթ
գրեթէ Հերոսութիւն է 33 տարի շարունակ յենարա– փոխաբերութեան գոյն մը կռւաան որ ոխալ Է .
միայն ԱՐԻՍՏՈՏԷԼԻ ՚ԲԵՐԹՈ՚ԼԱԿԱՆՀԸ Ասիկա դի աո ւած իրողութեան մը գրական -
անմար
Հրատարակել առանց նիւթական ամ՛ուր բմշկական անունն Է, հ այդչափ ՚ Մեծ իմասաաս
Հնի , գաղափարական դրօշ մը ո՛ւնենալով սէրին Հոգեբանական տեսակէտովը, կրնանք նա
իրրե*.. Հովանի եւ միշտ ջանալով վառ ու եւ ա յ գ եբեւոյթր անուանել ՀոգԽ-՚բնախօսական :
պաՀել մեր աղքատիկ կանթեղը ; Հաս՚ւզի այս տեսակ բեմական գործողութեան
Օրաթերթին կեանքը մէկ օր կը տեւէ միայն։ ե ր գ գչռք֊իԹ մինչեւ 22րդ գլուխը Հ այբինքֆ մամանակ , արտաքին շարմումնհրը Համ ապա .
, կը
Բայց մէկ օր աելող այս կեանքին Համար ան Հրա՛ մե՛ր կատարած բամանումթե\ երկրորդ մասը աասխան յուղումներ կ՝արթնցնեն Հոգիին մէչ ;
ԳՐԷ–
ժեշտ է ունենալ եռանդի, կոր՛ովի , Հոգեկան\ ում ի պարունակէ Ողբերգութեան կ առու ցո՛լած քին Ողբերգական արավՀրի մը առիթով, այս անվնաս
անսպառ մթերք՛. Ամէն օր պէտք է պարպոլիլ եւ խալոը սկզբո՛ւնքները յ
յուղաթափութիւնը, Հոգեկան թեթեւութիւն մր
ամէն, օր լեցուիլ՛. Ամէն Օր պէտք է սպառիլ ու ա– ՛Լք ախ ապէս բաց ատ ր ո ւա ծ տես ո * ֊ թ ի ւններբ կը պատճառէ, ինչ որ, ոչ միայն գեղեցիկ է, այ/
մէն օր վեր ան ոք՚ո գուի լ։ Ամէն Օւր պէտք է չմեռ զտելով , Ո զյլեբ գ ո ւթե ան ըմբռնո՛ւմը սաՀմ ան կը եւ փափա քելի : ՈրովՀետեւ այս՝ իրական գէպ -
նիլդ տ՛ւ. ամէն օ՛ր Զյարութիւն աոմն՚եր* : .ստանայ Հետեւեալ չորս պայմա՛նն՛երու գործ՜ակ - քերոլ արգիւնք չէ, այլ նմանութեան գոբհողու -
Հայ խմբագիրը ք քիչ մր աւելի՝ քան օտարը, ց ո ւթեամբ X ( 1 ) Նմ ան ո ղո ւթ եան նիւթը , մար՝ - թեան մբ :
իր պարտականութեան գերին է։ X Պիտի աշխատի գիկ՝ ա բ ա Ր ք ի մը մէջ X ( 2 ) Նմանողութեան միջո՛
ցը ,~—- փոփոխական զարդար՛ուն լեզու մըԼՀ ( 3 ) Հետեւինք նորէն իր խորՀբգածութիլննե .
արագ, Հ\ել ի Հեւ ու տենդագին X իրաւունք չունի Նմանողութեան եղանակն– ու ոճը, ներկա յա - •րուն :
ոչ Հիւանգ ը լ լ ա քաւ , ոչ ալ մ տածելու իր անՀա– ց՛ում՝ ուղղա՛կի X ( 4 ) Ողբերգական՛ արուեստին՝ նը՝~ Ողբերգութիւն մը ամբողջացնելու Համար ,
աակաււ բարօրութեան մասին ; Ա տ ի պո լա՛ծ է մոռ պատ ակը , • գութի ու վախի Հակազդեցո լթեան անոր մասնա յատուկ վեց տարր երբ կր կարօտին
նալ , գրեթէ ա՛յ գ է տ ան ա լ իր սեփական՛ ցաւն ՛ու տակ այս զգացո՛ւմն երտ\ւն մ աքր ա գ ո բծ ումլՀ X բանաստեղծին ուշաղրութեսէԼ : Ասոնք են՝ գաւ,
ՀոգլՀ, Հանրութեան ցաւը զգալո՛ւ եւ անոր Հոգե նկարագիր , առոգանութիւն , խորՀ ուրգ , բեմ ել
րով միայն՝ տ ա գնա պե լո՛ւ Համ բա Հ ՚ Ի ո չ որ ալ ը լ Փոփոխական զարդարուն լեզու րսելով պէտք ե րամ շտ ութ իւն : Սյէէն ողբերգութեան մէչ՝ այս
լայ իր՛ Հոգեկան տրամադրութիւնը, ստորնակէ, է Հասկ*, ալ լեզո ւա կան արտայտ յտա ւթիւն մ ը որ վեց տարրեբբ, առանց ուրիչ բանի, պէտք է որ
տին վրայ թէ բարձրակէտին, չի կրնար Լքեէ չափական է , կամ կշռութիւն ունի , եղանակաւո գտնուին : Բանաստեղծը աս ո՛՛ւցմով կը շօշափէ իր
գո՛րծը՛. Թերթը լոյս պիտի աեանէ օրը օրին, մսՀ– րուիմ ունի , կլ երդուի ։ արուեստը : Ասոնց՝ լաւ կամ գ է չ կիրար կումովբ
մացոյցի կանոն ա լո՛ր ո ւթ ո ամբ ։ (Հապաղումը °՝1՚՚ե~ Հակառակ , շատ մը քննադատներու շփոթ մեկ ամբողչ\սկան գործին։ յաջողութեան չափը կը դա
\նաղան՛ց ո ւթիւն է , յետաձգո ւմ ը յանցանք ; Ղ՝ա ՜ նութիւներուն , ԱրիստոտԷլի՝ գութի ու վախի տենք :
սական պատգամը, այսօր ո լան գործը վաղուան մաքրագործմ ան ( ՝ԲաթՀ ար սիս ) գաղափար՛ը , իբ Այս վեց տարրերուն մէչ՝ ամէնէն կարեւյորր
է աոաւելասլէս խմբագրին Հար* երեւոյթ .,
մի ձղձեր , ի, ղօրաւ րեւ Հոգեբանական եւ վերգնաՀատում դաւն է, Հետեւաբար՝ գլխաւոր Հոգը՝ բանաս -
Ողբերգական այս
մ ար ; շատ պարզ է : յո՛ւղումներ ոլ տ եղծին։ Հ
Հայ խմբագիրը յաճախ առանձին է՛՛ Զթեք քաւումը, ի յայտ կուգայ՝ Հա լա սաբա կշռուած Ողբերգութիւն յէ «նմանութիւն» մըն է ոչ թէ
անմիրօրէն փ՚ո խ ա բ ի1\ող մը չո՛ւնի ։ Ջունի նաեւ զգացո՛ւմի եւ զարգացում ի տէր անձե՛ր ու վբայ : մարդոց իբրեւ այգ, այլ անոնց կեանքին ՛ու ղ ո ր–
ա ջ՛ոկի ո մը, ՛որ րամն է իր ա շխատաւ՚քը որոշ պա– Ար իստոտէ լ այ ս եբեւո յ թ ը ուսո՛ւմնասիրած է Ա ո– ծողոլթեան Հ Երջանկութեան ո՛ւ դմբաիստութեան :
ը ա գ ա ն եր ո լ մ էջ ել որ ո շ մամ ան ա կո վ : Ա՝ եքենայ վւոկլէսի գործերը նկատի ունենալով : Վեր^իԱ։ երկուքը՝ գոյութեան կայուն վիճակդ
մըն՛ է, ՛որ պէտք է ՀՀգառՆայ$> անդ՛ուլ ել տնգա– Անոնցմէ մէկուն մէջ, թագաւոր մը տր իր նեվ,՝ չեն , սՏյլ գ ո րՆ ո լնէ ո ւթ.ե ան ձեւեր : Ապրելու
ղար ։ Հարկադրանքին տակն է Հասնելու ոչ միայն ՛ծննդեան օրերուքլ, իսկ , բամնուած իր բուն՛ ծնող նպատակը դո,րծոււնէո՝ւթեան, ՛որոշ ձեւ մըն է, ոչ
իր աո օ րե այ ւլքաղո ւմներո ւն՝, որանք ծանրաբեռ քէն յ Բայց անոնց իսկութեան անտեղեակ ^ ան՛դի֊ ֊թէ բա րո յական որակի մը իրականացում ը Հ Մա Լ՛ -
նում մ ը ն են արդէն, այլեւ կողմնակի գործ ելա լ , աակցաբար ու տարօրինակ պարաղաներուն տակ գիկ աւելի լաւ են կամ գէշ » / ՚ Բ ^ ս Յ բալա յա կան
որոնք յաճախ կապ չունին\ իր պաշտօն՛ին Հետ ; ապանՀւ ած է իր Հա յր ը եւ ամ ուսնացած իր մ օ\ր\բ Հ ակում ով : Բայց կ՛՝ բլլ ան երջանիկ կամ գժ բախտ
« Ջիղերու պատերազմ մըն է իրւ ըրածը ամէն Հետ առանց իրողութեան ղիտակ ըլլալու ; Մայ՚Ր՝^ իրենց իս կ գո\ր ՛ծ ուն է ո ւթ իւնովը^: Հ ետ եւա բար ո ղ–
օր՛. Պէաք է քնանա յ մէկ աչքը բաց՛. Պէաք է Հոկէ ալ տեղե ակ չէ ա յ ս ամ էնուն : թագաւորը տակաւ բեր դո՛ւ թեան մէջ գոբհ ո ղո ւթե ան միջադէպերը եւ
ամ էն բանի վյրայ պրկուա՛ծ ուշադրութե ամբ , կը մօտենայ իրողութիւնը իմանալու : Հոս՝ ուն - ա յս մի ջա գէ պե ր ո ւ ն կառո լցուա՛ծքին կարգն ո՛ւ
անթեքելի կեդր՚ոնացում ով Տ §Խ ձֆ կընդիրնե ր ր վախի եւ աՀ աւ՚ո\րտ ՛ւթեան մ էջ ե*–հ\ , սարքը կը կազմեն ա՚Լ\ո՝ր–, նպատակը ու Հանգրաւա–
Լան շուշտ բե մ ա գ ր ո ւթեան միջոցի՛ն^ , եւ երբ թա.– նր։
Հայ խմբագիրը լար ուած աղեղ մըն. է՛. Փ ոք— Գործողութեան ու նկար՛ագրի յարաբերական
,րի կ թուլաց ում մը կրնայ ճակատագրական– ըլ գա ւորը վեր ա Հ ա ս ո լ կ՝բլլայ ճշմարտո՛ւթեան ել կը
լա Լ ։ Աւնշան սայթաքում մը կրնայ րնգ մի շա լսէ որ բուն մ ա յ բ ն ալ ինքզինք փճացուցած է ի– տարբերութիւն ր ի յայտ բերելու մէջ, կը նշմար–
բ ո ղո լթ իւնը Հ ասկն ալով , ինքն ալ իր կաՐ գթն , ուի , ԱրիստոտԷլի քնադատական նրբութիւնը է
փակել աս պար էգը իր առջեւ , վաբ կաբեկելո վ ոք Ան իր այս ըմբռնո՛ւմը աւելի յատկանշական գար -
միայն զինքը , այլեւ այն դատը, որ՛ուն կը ծառա Վշտէն , մ օրը շամ փուր ով իր ա՚չքեբ ը կը կուրցն է *
Հիմա
ունկնդիրներ ը գութով լեցուած են,; Արաբա ձնելու Համար, ինքզինք կը գնէ Հակասական կա*"
յէ X Հազար աչքեր կը Հսկեն իր վք՚այ : Անոնց ան\– ց ո ւթեան մը մէջ, խով.Հ րգածե լոփ Հետեւեալ ուղ.
թար թ ակն ա,ր կին ա ա կն է իր կ եանքը եւ Գ"Բ քը 1լտմբողջանայ ^ յուզական ձգտումը կլՀ թուր՛
ծն
նայ եւ արտասուքը կր սկսի Հ՚ոսիլ՛ Այսպէս Արիս ղոլթեամբ Հ
ալ՛. Բաց գիրք մը պէաք է ը լ լ ա յ իր կեանքը ամէ տո՛տԷլի ըմբռնա՛ծ յո ւ՛լա թափու թիւնը կը կատաբ– Գործ՛ո՛ղութեան կարեւորութիւնը՛ այնքան
ն՛ուն Համ ար , առանց մութ խորշերու : Յստակ , ուի , որ կրնայ պա տ աՀ ի լ նաեւ ընթեբցումավ ; ակնյայտ է որ , առանց անոր՝ ողբերգութիւն
ա ւ զ ի ղ ու ան թերի պէ տք է ըլլա ք նաեւ իր գ ո բը , ( Պ՚էպքբ ամ է՛ն ուս ծանօթ , Ա փին քսի Հանելուկը չկայչՀ Բայց կարելի է ողբերգութիւն ղքել առա՛նց
առանց բիծ՜ի ու արատի : Հանր՛ութեան աչքը սո՛ւր՛ լուծող իդիպոս թագաւորին, պտտմո՚ւածքե է, ՚ոՀ* գործ՛օն տիպեր՛ու նկա՛րագրին։ ՛Նկարագիր րսե -
է , բերանը՝ անՀակակշռելի % Ի ն չ խօսք, որ ամէ– բո՛ւն վրա յ Ա ոփոկլէս Հ իւսած է իր մէկ Հ բ ա շալի լով, կբ Հասկնամ , տիպերուն բար՛ոյական Հա -
նէն առաջ ինք պէտք է ըլլա լ իր դատաւորը, Հ՛ոգ եւ շատ յ ո ւ զ ի չ ո զբեր գութ ի լնը ։ ՝Բե,ր թողա կ անք ի կումը յա ւո կան շող՝ Հանգամանքբ : ՈրովՀետեւ
տանելով իր խղճի մաքրութեան ե՛ւ նկարագրի անք մէջ, յիշուա՚ծ է միայն Իգիպոս Թագաւորը՝ անո՛ւ ՛Ի՛՛ւ Կը գոր՛ծողո՛ւթեան մը նմանութիւնն է եւ
կաշառո ւթե ան ։ Ւր խօսքը կը դառնայ ապարժէք , նով Աոփոկլէսին գործը X Ե" աձԳ գործին, քանի մը կ՛ամբողջանա յ միջադէպերու կարգագրո՛ւթեամբ։
երբ կը ւզակսի ներդաշնակութիւնը գործին ու Գաւն ու միջագէպեր ր ողբերգութեան նպատակր
կը կազմեն, եւ նպատակը գլխաւոր կէտն է ող
խօսքին միջեւ : ^ողովուՎւդը չի Հա\ւատաբ աՀն\ բերգութեան ։
մ արդար էնե րուն , որոնք կը քարոզեն մէկ տեսակ Հայ թորթին Համար , Հետեւաբար նաեւ խըմ–
ու կը գործեն մէկ ուրիշ տեսակ : Կարե՛ւորութեան աստիճանին, վրայ, երրորդ՝
քՍմբագիրյէ ոէէո՚Ք է դիանա յ ու կարենայ նոյ բ ա գ ր ին–. Համաւր՛, գ ո յ ո ւթ իւն ՛ունին բացառիկ դըմ– կուգայ ԽորՀոլրդը; Այսինքն, տրուած կացու -
նանալ Հանրային ե ս թւ\ Հետ , յաճախ իր. եսը մոռ ո ւա ըու թ ի ւսնեբ , ո րո նք առօրե այ տա գնապանքը թեան մը Համաձայն, կավ, ելին ոլ պատշաճը ըսե
կը վերածնեն Հոգեկան տառապանքի : Այդ ռըմ - լու կարողոլթիւնը; ճիչդ այս պատճառաւ , բա
նալու աստիճան : իր պաշտօնը իրմէ կը պաՀանջէ ՚ուար ո ւթ իւնները ոչ ըմբռնելի են, ոչ ղգալի աս նաստեղծը պէտք է Հասկնայ քաղաքական՛ութենէն
ուրոյնանալ , բայց նաեւ ոլրիշանալ X Ւ՛ր դերն է պաբ է զէն չեղողի մ\ը Հ ամ աը ^ որ՛ կը ա յի , բա յց (ինչպէս նաեւ բա ր ո յա զ ի տ ո ւթ են էն) , եւ տեղեակ
ղեկավարել Հ ան\ր ա յ ին կարծ իքը , բա յց նաեւ ուն՚– չի տեսներ X Ինքզինք յարգող ամէն մարդ արոլես– ռւլայ ա ե Ր ճ ա խօսո՛ւ թե ան արուեստին։ Այսպէս,
կնգիբ Ր Ա ա Լ Հանրութեան, ձայնին X Եթէ անտեսէ տ ի պէտք է բարձրացնէ իրեն յանձն ո ւած գործ երէց բանաստեղծները, ինչպէս Աոփոկչէս, իրենց
Հանրութեան ձայնը , անոր Հ ա կադր ե լո վմիա յն իր մը; եյմբագիրը առաւել եւս։ Հերոսներ ր խօսեցուցին պետական մարդոց նման,
ձայնը, դարձեալ կորսա ած է ։ Իր՛ պարտքն է Աքոս Հա յ խմ բագբին առաջին պա բ տ ա կա մինչդեռ Եւրիփիտէս ել անոր Հետեւոբղձ-երը ,
ստեղծել այնպիսի Ա՚երգաշն տ կո լ թ ի լ ն մը , ոք, ՛ո՛չ ն ո՛ւ թ ի ւնն ւ է ար թո ւն պա Հա կը ըլլալ Հ ա յ՚ոց լե ֊ Հռետորներու Հնարքներով զօրացուցին իրենց Հե.
բոլո՛րովին նպատակում ր յ յ ա յ , ոչ ալ բո լո բովին զուին , որ ազգային «կտակար անն՝^ , տեսակ մբ ՚րւոսնեբը ;
խղոՀւմ X « սուրբ գիրք^ է մեղի Համար : */>ոնէ այդպէս Չորրորդ՝ կուգայ Առոգանութիւնդ որ րԱաՏ
նոիը։
Այս դժուարին պայմաններուն մէջ է, որ ս/էտք է, որ ր / / ա յ ։ Աառն իրական ո լթ իւն ը , սա - չափական կամ ոչ, է ա պ է ս կը մնայ
կոչուած է գ ո րծ ե լո ւ խմբագիրը , անշո՛ւշտ մ աս - կայն, տարբեր է այսօՀր։ Մեր լրագրութեան մէջ Մնացեալ երկու տարրերէն՝ երամչտութի՚&Ը
որ թ ա
նաւորաբար Հաւ խմբագիրը՛. Ունի անիկա պար֊– լեզուն * . . մարը մսՀւ\ելու վրայ է : Ղ՚արձած է աւելի՛ կարեւոր է ք ա ն Բե մ ա գրոլթ իւնբ օման -
տականութիււճւ՛եր \ել իրաւունքներ ։ Ալելի ձաա տմգոյն , գունաթափ բա՛ն մըx Թող չըսեն , թէ Հեւ տերական Հաճոյք պատճառելոլ գլխաւոր
պարտականութիւնն երՀ. % քան իր՛աւունքներդ Գա֊ ՛ի Հեւ աշխատանքը թոյլատու չէ խնամելո\ւ լեզուն դակն էX
•րաշրջանին մէջ , ՛ուր 1լ ապրինք , պարտական ու - եւ Հսկելու անոր՛ մաքրութեան վրայ։ Թէ ^ ա . ( Վեցերորդ ու վերջինը կը ներկայացնէ Բեմա.
թիւն մը կատարելը ւիաոք կը Համարո՛ւի X Մեզի թերթը տասը խմբագիր չունի, որպէսզի կաբելի գրութիւնը, որ ի,,, ղշ ա ա Հ Է մ է յ ւ Հես։աքրքրոլ -
Համ ար ս ա կ ա ի , կը կարծենք նաեւ ուրիշներու Լ\ԼԼաձ մանր մաղել ամէն ինչ եւ յամենալ բառԽ– թ ի ւ ՚ ւ բ բայց կը պաՀաԱջէ նուազ արուեստագիտա
Համար, վ,սյո֊քը ոչ թէ պարտականութիւն մ՝յՓ կա բոլ ճշդութեան , գեղեցկութեան , չափին ու կրշ– կան վարպետութիւն •
տարելն է սովորական չափով, այլ զայն գերակա** էւ"՝յ1®/՛^ ՚ԼՐ ա յ ։ $՝Է °բա թերթին Համար նպ ատակ Իրենց կարեւորութեան կարգով, Արիսաոտէլ
տարելը։ Ամէն բարեիւիղճ մարգ, ինչ որ ալ րԱայ մը չէ լեզուն, այլ պարզ միջոց մը մ՛իայն՝ գաղտ– նորէն ձեռք կ՚առնէ , ողբերդակա֊ւ արուեստին ,
իր պաշտօնը կամ գիբքբ^ այսպէս կամ այնպէս կը վւա բներ կամ սկզբունքն եր պաշտ պան ե լո լ : Ե1– չոր՛ս տարրերը , տարբեր մ ե կնաւ թ ի լննե՚ր ով ղ"
կատարէ իր պարտականութիւնը: Մ իա յն Հ եր՚ոս - նոնք աւելի Հասկնալի դարձնելու շե շտ ելո՛ւ
ն\եընւ են, .սովորականէն վեր մարդիկը, որ Հետա– թէ ք վերջապէս յ լրագրութիւնը գրականութիւն Համար :
չէէ եւ ղիծեվէոլ նրբութենէն կա ռո՚ւց ո ւած–
մ ուտ են գերակատարելու իր ենց վրա յ գրուած աւելի Այս տարրերը՝ գալ ( գո լ ձչք Բարոյական
յ
կամ իրենց ստա՛ւձնա՛ծ պա րտականոլթիւնը^ առան ց քի ամրութիւնը ուն ի նկատի : Բոլռր այս առար - Միտում, հորՀուրղ (մտաւորական տարք) եւ Ա.
ասոր Համար սպասելու մեծարանքի , ծափի ու կութի ւն՛ն եր յլ արդարացումներ չեն է ռոգանութիմւ ն ո յ ն են նաեւ դիւցազներգական
՛ծնծղայի Հ (Խմբագրական ՑՈՒՍԱԲԵԲի) արուեստէն Համար \
Fonds A.R.A.M
մար ԱրԷսաոտԷլին գաղափարը )«
Սովորական այ– երեւոյթին յաճախ ականա -
Ի ՚ Ն 2 Կ՚ԸՍԵՆ ԲՍՆԱՍՏԵՂծնեՐՆ աևս կ՝րլլանր , երբ ողբերգական կամ ուրիշ յու
^էԲփԼ էս էԲաՅալ– ^ Յո\ւսաբեբ՝^ի Հրատարա զական գործեր սէեղի կ՝ ունենան թաարտ՚ւներոլ
կութեան ՅՅրգ տարեշրջանը ; մէչ, կամ նո յնիսկ ընթերցումի մր աաեն : Րմանք՝
Աամուլի պատմութեան մէ 33 ախարին մեծ այս Հոգեկան մաքրագործումին՝ - ԱրիսաոաԷ^
մէԼ
բան մը չէ, լլայց մեք* ղաման պայմաններուն եան քաթՀարսիո նշանակութեամբ ֊ բմշկական
թերթ
գրեթէ Հերոսութիւն է 33 տարի շարունակ յենարա– փոխաբերութեան գոյն մը կռւաան որ ոխալ Է .
միայն ԱՐԻՍՏՈՏԷԼԻ ՚ԲԵՐԹՈ՚ԼԱԿԱՆՀԸ Ասիկա դի աո ւած իրողութեան մը գրական -
անմար
Հրատարակել առանց նիւթական ամ՛ուր բմշկական անունն Է, հ այդչափ ՚ Մեծ իմասաաս
Հնի , գաղափարական դրօշ մը ո՛ւնենալով սէրին Հոգեբանական տեսակէտովը, կրնանք նա
իրրե*.. Հովանի եւ միշտ ջանալով վառ ու եւ ա յ գ եբեւոյթր անուանել ՀոգԽ-՚բնախօսական :
պաՀել մեր աղքատիկ կանթեղը ; Հաս՚ւզի այս տեսակ բեմական գործողութեան
Օրաթերթին կեանքը մէկ օր կը տեւէ միայն։ ե ր գ գչռք֊իԹ մինչեւ 22րդ գլուխը Հ այբինքֆ մամանակ , արտաքին շարմումնհրը Համ ապա .
, կը
Բայց մէկ օր աելող այս կեանքին Համար ան Հրա՛ մե՛ր կատարած բամանումթե\ երկրորդ մասը աասխան յուղումներ կ՝արթնցնեն Հոգիին մէչ ;
ԳՐԷ–
ժեշտ է ունենալ եռանդի, կոր՛ովի , Հոգեկան\ ում ի պարունակէ Ողբերգութեան կ առու ցո՛լած քին Ողբերգական արավՀրի մը առիթով, այս անվնաս
անսպառ մթերք՛. Ամէն օր պէտք է պարպոլիլ եւ խալոը սկզբո՛ւնքները յ
յուղաթափութիւնը, Հոգեկան թեթեւութիւն մր
ամէն, օր լեցուիլ՛. Ամէն Օր պէտք է սպառիլ ու ա– ՛Լք ախ ապէս բաց ատ ր ո ւա ծ տես ո * ֊ թ ի ւններբ կը պատճառէ, ինչ որ, ոչ միայն գեղեցիկ է, այ/
մէն օր վեր ան ոք՚ո գուի լ։ Ամէն Օւր պէտք է չմեռ զտելով , Ո զյլեբ գ ո ւթե ան ըմբռնո՛ւմը սաՀմ ան կը եւ փափա քելի : ՈրովՀետեւ այս՝ իրական գէպ -
նիլդ տ՛ւ. ամէն օ՛ր Զյարութիւն աոմն՚եր* : .ստանայ Հետեւեալ չորս պայմա՛նն՛երու գործ՜ակ - քերոլ արգիւնք չէ, այլ նմանութեան գոբհողու -
Հայ խմբագիրը ք քիչ մր աւելի՝ քան օտարը, ց ո ւթեամբ X ( 1 ) Նմ ան ո ղո ւթ եան նիւթը , մար՝ - թեան մբ :
իր պարտականութեան գերին է։ X Պիտի աշխատի գիկ՝ ա բ ա Ր ք ի մը մէջ X ( 2 ) Նմանողութեան միջո՛
ցը ,~—- փոփոխական զարդար՛ուն լեզու մըԼՀ ( 3 ) Հետեւինք նորէն իր խորՀբգածութիլննե .
արագ, Հ\ել ի Հեւ ու տենդագին X իրաւունք չունի Նմանողութեան եղանակն– ու ոճը, ներկա յա - •րուն :
ոչ Հիւանգ ը լ լ ա քաւ , ոչ ալ մ տածելու իր անՀա– ց՛ում՝ ուղղա՛կի X ( 4 ) Ողբերգական՛ արուեստին՝ նը՝~ Ողբերգութիւն մը ամբողջացնելու Համար ,
աակաււ բարօրութեան մասին ; Ա տ ի պո լա՛ծ է մոռ պատ ակը , • գութի ու վախի Հակազդեցո լթեան անոր մասնա յատուկ վեց տարր երբ կր կարօտին
նալ , գրեթէ ա՛յ գ է տ ան ա լ իր սեփական՛ ցաւն ՛ու տակ այս զգացո՛ւմն երտ\ւն մ աքր ա գ ո բծ ումլՀ X բանաստեղծին ուշաղրութեսէԼ : Ասոնք են՝ գաւ,
ՀոգլՀ, Հանրութեան ցաւը զգալո՛ւ եւ անոր Հոգե նկարագիր , առոգանութիւն , խորՀ ուրգ , բեմ ել
րով միայն՝ տ ա գնա պե լո՛ւ Համ բա Հ ՚ Ի ո չ որ ալ ը լ Փոփոխական զարդարուն լեզու րսելով պէտք ե րամ շտ ութ իւն : Սյէէն ողբերգութեան մէչ՝ այս
լայ իր՛ Հոգեկան տրամադրութիւնը, ստորնակէ, է Հասկ*, ալ լեզո ւա կան արտայտ յտա ւթիւն մ ը որ վեց տարրեբբ, առանց ուրիչ բանի, պէտք է որ
տին վրայ թէ բարձրակէտին, չի կրնար Լքեէ չափական է , կամ կշռութիւն ունի , եղանակաւո գտնուին : Բանաստեղծը աս ո՛՛ւցմով կը շօշափէ իր
գո՛րծը՛. Թերթը լոյս պիտի աեանէ օրը օրին, մսՀ– րուիմ ունի , կլ երդուի ։ արուեստը : Ասոնց՝ լաւ կամ գ է չ կիրար կումովբ
մացոյցի կանոն ա լո՛ր ո ւթ ո ամբ ։ (Հապաղումը °՝1՚՚ե~ Հակառակ , շատ մը քննադատներու շփոթ մեկ ամբողչ\սկան գործին։ յաջողութեան չափը կը դա
\նաղան՛ց ո ւթիւն է , յետաձգո ւմ ը յանցանք ; Ղ՝ա ՜ նութիւներուն , ԱրիստոտԷլի՝ գութի ու վախի տենք :
սական պատգամը, այսօր ո լան գործը վաղուան մաքրագործմ ան ( ՝ԲաթՀ ար սիս ) գաղափար՛ը , իբ Այս վեց տարրերուն մէչ՝ ամէնէն կարեւյորր
է աոաւելասլէս խմբագրին Հար* երեւոյթ .,
մի ձղձեր , ի, ղօրաւ րեւ Հոգեբանական եւ վերգնաՀատում դաւն է, Հետեւաբար՝ գլխաւոր Հոգը՝ բանաս -
Ողբերգական այս
մ ար ; շատ պարզ է : յո՛ւղումներ ոլ տ եղծին։ Հ
Հայ խմբագիրը յաճախ առանձին է՛՛ Զթեք քաւումը, ի յայտ կուգայ՝ Հա լա սաբա կշռուած Ողբերգութիւն յէ «նմանութիւն» մըն է ոչ թէ
անմիրօրէն փ՚ո խ ա բ ի1\ող մը չո՛ւնի ։ Ջունի նաեւ զգացո՛ւմի եւ զարգացում ի տէր անձե՛ր ու վբայ : մարդոց իբրեւ այգ, այլ անոնց կեանքին ՛ու ղ ո ր–
ա ջ՛ոկի ո մը, ՛որ րամն է իր ա շխատաւ՚քը որոշ պա– Ար իստոտէ լ այ ս եբեւո յ թ ը ուսո՛ւմնասիրած է Ա ո– ծողոլթեան Հ Երջանկութեան ո՛ւ դմբաիստութեան :
ը ա գ ա ն եր ո լ մ էջ ել որ ո շ մամ ան ա կո վ : Ա՝ եքենայ վւոկլէսի գործերը նկատի ունենալով : Վեր^իԱ։ երկուքը՝ գոյութեան կայուն վիճակդ
մըն՛ է, ՛որ պէտք է ՀՀգառՆայ$> անդ՛ուլ ել տնգա– Անոնցմէ մէկուն մէջ, թագաւոր մը տր իր նեվ,՝ չեն , սՏյլ գ ո րՆ ո լնէ ո ւթ.ե ան ձեւեր : Ապրելու
ղար ։ Հարկադրանքին տակն է Հասնելու ոչ միայն ՛ծննդեան օրերուքլ, իսկ , բամնուած իր բուն՛ ծնող նպատակը դո,րծոււնէո՝ւթեան, ՛որոշ ձեւ մըն է, ոչ
իր աո օ րե այ ւլքաղո ւմներո ւն՝, որանք ծանրաբեռ քէն յ Բայց անոնց իսկութեան անտեղեակ ^ ան՛դի֊ ֊թէ բա րո յական որակի մը իրականացում ը Հ Մա Լ՛ -
նում մ ը ն են արդէն, այլեւ կողմնակի գործ ելա լ , աակցաբար ու տարօրինակ պարաղաներուն տակ գիկ աւելի լաւ են կամ գէշ » / ՚ Բ ^ ս Յ բալա յա կան
որոնք յաճախ կապ չունին\ իր պաշտօն՛ին Հետ ; ապանՀւ ած է իր Հա յր ը եւ ամ ուսնացած իր մ օ\ր\բ Հ ակում ով : Բայց կ՛՝ բլլ ան երջանիկ կամ գժ բախտ
« Ջիղերու պատերազմ մըն է իրւ ըրածը ամէն Հետ առանց իրողութեան ղիտակ ըլլալու ; Մայ՚Ր՝^ իրենց իս կ գո\ր ՛ծ ուն է ո ւթ իւնովը^: Հ ետ եւա բար ո ղ–
օր՛. Պէաք է քնանա յ մէկ աչքը բաց՛. Պէաք է Հոկէ ալ տեղե ակ չէ ա յ ս ամ էնուն : թագաւորը տակաւ բեր դո՛ւ թեան մէջ գոբհ ո ղո ւթե ան միջադէպերը եւ
ամ էն բանի վյրայ պրկուա՛ծ ուշադրութե ամբ , կը մօտենայ իրողութիւնը իմանալու : Հոս՝ ուն - ա յս մի ջա գէ պե ր ո ւ ն կառո լցուա՛ծքին կարգն ո՛ւ
անթեքելի կեդր՚ոնացում ով Տ §Խ ձֆ կընդիրնե ր ր վախի եւ աՀ աւ՚ո\րտ ՛ւթեան մ էջ ե*–հ\ , սարքը կը կազմեն ա՚Լ\ո՝ր–, նպատակը ու Հանգրաւա–
Լան շուշտ բե մ ա գ ր ո ւթեան միջոցի՛ն^ , եւ երբ թա.– նր։
Հայ խմբագիրը լար ուած աղեղ մըն. է՛. Փ ոք— Գործողութեան ու նկար՛ագրի յարաբերական
,րի կ թուլաց ում մը կրնայ ճակատագրական– ըլ գա ւորը վեր ա Հ ա ս ո լ կ՝բլլայ ճշմարտո՛ւթեան ել կը
լա Լ ։ Աւնշան սայթաքում մը կրնայ րնգ մի շա լսէ որ բուն մ ա յ բ ն ալ ինքզինք փճացուցած է ի– տարբերութիւն ր ի յայտ բերելու մէջ, կը նշմար–
բ ո ղո լթ իւնը Հ ասկն ալով , ինքն ալ իր կաՐ գթն , ուի , ԱրիստոտԷլի քնադատական նրբութիւնը է
փակել աս պար էգը իր առջեւ , վաբ կաբեկելո վ ոք Ան իր այս ըմբռնո՛ւմը աւելի յատկանշական գար -
միայն զինքը , այլեւ այն դատը, որ՛ուն կը ծառա Վշտէն , մ օրը շամ փուր ով իր ա՚չքեբ ը կը կուրցն է *
Հիմա
ունկնդիրներ ը գութով լեցուած են,; Արաբա ձնելու Համար, ինքզինք կը գնէ Հակասական կա*"
յէ X Հազար աչքեր կը Հսկեն իր վք՚այ : Անոնց ան\– ց ո ւթեան մը մէջ, խով.Հ րգածե լոփ Հետեւեալ ուղ.
թար թ ակն ա,ր կին ա ա կն է իր կ եանքը եւ Գ"Բ քը 1լտմբողջանայ ^ յուզական ձգտումը կլՀ թուր՛
ծն
նայ եւ արտասուքը կր սկսի Հ՚ոսիլ՛ Այսպէս Արիս ղոլթեամբ Հ
ալ՛. Բաց գիրք մը պէաք է ը լ լ ա յ իր կեանքը ամէ տո՛տԷլի ըմբռնա՛ծ յո ւ՛լա թափու թիւնը կը կատաբ– Գործ՛ո՛ղութեան կարեւորութիւնը՛ այնքան
ն՛ուն Համ ար , առանց մութ խորշերու : Յստակ , ուի , որ կրնայ պա տ աՀ ի լ նաեւ ընթեբցումավ ; ակնյայտ է որ , առանց անոր՝ ողբերգութիւն
ա ւ զ ի ղ ու ան թերի պէ տք է ըլլա ք նաեւ իր գ ո բը , ( Պ՚էպքբ ամ է՛ն ուս ծանօթ , Ա փին քսի Հանելուկը չկայչՀ Բայց կարելի է ողբերգութիւն ղքել առա՛նց
առանց բիծ՜ի ու արատի : Հանր՛ութեան աչքը սո՛ւր՛ լուծող իդիպոս թագաւորին, պտտմո՚ւածքե է, ՚ոՀ* գործ՛օն տիպեր՛ու նկա՛րագրին։ ՛Նկարագիր րսե -
է , բերանը՝ անՀակակշռելի % Ի ն չ խօսք, որ ամէ– բո՛ւն վրա յ Ա ոփոկլէս Հ իւսած է իր մէկ Հ բ ա շալի լով, կբ Հասկնամ , տիպերուն բար՛ոյական Հա -
նէն առաջ ինք պէտք է ըլլա լ իր դատաւորը, Հ՛ոգ եւ շատ յ ո ւ զ ի չ ո զբեր գութ ի լնը ։ ՝Բե,ր թողա կ անք ի կումը յա ւո կան շող՝ Հանգամանքբ : ՈրովՀետեւ
տանելով իր խղճի մաքրութեան ե՛ւ նկարագրի անք մէջ, յիշուա՚ծ է միայն Իգիպոս Թագաւորը՝ անո՛ւ ՛Ի՛՛ւ Կը գոր՛ծողո՛ւթեան մը նմանութիւնն է եւ
կաշառո ւթե ան ։ Ւր խօսքը կը դառնայ ապարժէք , նով Աոփոկլէսին գործը X Ե" աձԳ գործին, քանի մը կ՛ամբողջանա յ միջադէպերու կարգագրո՛ւթեամբ։
երբ կը ւզակսի ներդաշնակութիւնը գործին ու Գաւն ու միջագէպեր ր ողբերգութեան նպատակր
կը կազմեն, եւ նպատակը գլխաւոր կէտն է ող
խօսքին միջեւ : ^ողովուՎւդը չի Հա\ւատաբ աՀն\ բերգութեան ։
մ արդար էնե րուն , որոնք կը քարոզեն մէկ տեսակ Հայ թորթին Համար , Հետեւաբար նաեւ խըմ–
ու կը գործեն մէկ ուրիշ տեսակ : Կարե՛ւորութեան աստիճանին, վրայ, երրորդ՝
քՍմբագիրյէ ոէէո՚Ք է դիանա յ ու կարենայ նոյ բ ա գ ր ին–. Համաւր՛, գ ո յ ո ւթ իւն ՛ունին բացառիկ դըմ– կուգայ ԽորՀոլրդը; Այսինքն, տրուած կացու -
նանալ Հանրային ե ս թւ\ Հետ , յաճախ իր. եսը մոռ ո ւա ըու թ ի ւսնեբ , ո րո նք առօրե այ տա գնապանքը թեան մը Համաձայն, կավ, ելին ոլ պատշաճը ըսե
կը վերածնեն Հոգեկան տառապանքի : Այդ ռըմ - լու կարողոլթիւնը; ճիչդ այս պատճառաւ , բա
նալու աստիճան : իր պաշտօնը իրմէ կը պաՀանջէ ՚ուար ո ւթ իւնները ոչ ըմբռնելի են, ոչ ղգալի աս նաստեղծը պէտք է Հասկնայ քաղաքական՛ութենէն
ուրոյնանալ , բայց նաեւ ոլրիշանալ X Ւ՛ր դերն է պաբ է զէն չեղողի մ\ը Հ ամ աը ^ որ՛ կը ա յի , բա յց (ինչպէս նաեւ բա ր ո յա զ ի տ ո ւթ են էն) , եւ տեղեակ
ղեկավարել Հ ան\ր ա յ ին կարծ իքը , բա յց նաեւ ուն՚– չի տեսներ X Ինքզինք յարգող ամէն մարդ արոլես– ռւլայ ա ե Ր ճ ա խօսո՛ւ թե ան արուեստին։ Այսպէս,
կնգիբ Ր Ա ա Լ Հանրութեան, ձայնին X Եթէ անտեսէ տ ի պէտք է բարձրացնէ իրեն յանձն ո ւած գործ երէց բանաստեղծները, ինչպէս Աոփոկչէս, իրենց
Հանրութեան ձայնը , անոր Հ ա կադր ե լո վմիա յն իր մը; եյմբագիրը առաւել եւս։ Հերոսներ ր խօսեցուցին պետական մարդոց նման,
ձայնը, դարձեալ կորսա ած է ։ Իր՛ պարտքն է Աքոս Հա յ խմ բագբին առաջին պա բ տ ա կա մինչդեռ Եւրիփիտէս ել անոր Հետեւոբղձ-երը ,
ստեղծել այնպիսի Ա՚երգաշն տ կո լ թ ի լ ն մը , ոք, ՛ո՛չ ն ո՛ւ թ ի ւնն ւ է ար թո ւն պա Հա կը ըլլալ Հ ա յ՚ոց լե ֊ Հռետորներու Հնարքներով զօրացուցին իրենց Հե.
բոլո՛րովին նպատակում ր յ յ ա յ , ոչ ալ բո լո բովին զուին , որ ազգային «կտակար անն՝^ , տեսակ մբ ՚րւոսնեբը ;
խղոՀւմ X « սուրբ գիրք^ է մեղի Համար : */>ոնէ այդպէս Չորրորդ՝ կուգայ Առոգանութիւնդ որ րԱաՏ
նոիը։
Այս դժուարին պայմաններուն մէջ է, որ ս/էտք է, որ ր / / ա յ ։ Աառն իրական ո լթ իւն ը , սա - չափական կամ ոչ, է ա պ է ս կը մնայ
կոչուած է գ ո րծ ե լո ւ խմբագիրը , անշո՛ւշտ մ աս - կայն, տարբեր է այսօՀր։ Մեր լրագրութեան մէջ Մնացեալ երկու տարրերէն՝ երամչտութի՚&Ը
որ թ ա
նաւորաբար Հաւ խմբագիրը՛. Ունի անիկա պար֊– լեզուն * . . մարը մսՀւ\ելու վրայ է : Ղ՚արձած է աւելի՛ կարեւոր է ք ա ն Բե մ ա գրոլթ իւնբ օման -
տականութիււճւ՛եր \ել իրաւունքներ ։ Ալելի ձաա տմգոյն , գունաթափ բա՛ն մըx Թող չըսեն , թէ Հեւ տերական Հաճոյք պատճառելոլ գլխաւոր
պարտականութիւնն երՀ. % քան իր՛աւունքներդ Գա֊ ՛ի Հեւ աշխատանքը թոյլատու չէ խնամելո\ւ լեզուն դակն էX
•րաշրջանին մէջ , ՛ուր 1լ ապրինք , պարտական ու - եւ Հսկելու անոր՛ մաքրութեան վրայ։ Թէ ^ ա . ( Վեցերորդ ու վերջինը կը ներկայացնէ Բեմա.
թիւն մը կատարելը ւիաոք կը Համարո՛ւի X Մեզի թերթը տասը խմբագիր չունի, որպէսզի կաբելի գրութիւնը, որ ի,,, ղշ ա ա Հ Է մ է յ ւ Հես։աքրքրոլ -
Համ ար ս ա կ ա ի , կը կարծենք նաեւ ուրիշներու Լ\ԼԼաձ մանր մաղել ամէն ինչ եւ յամենալ բառԽ– թ ի ւ ՚ ւ բ բայց կը պաՀաԱջէ նուազ արուեստագիտա
Համար, վ,սյո֊քը ոչ թէ պարտականութիւն մ՝յՓ կա բոլ ճշդութեան , գեղեցկութեան , չափին ու կրշ– կան վարպետութիւն •
տարելն է սովորական չափով, այլ զայն գերակա** էւ"՝յ1®/՛^ ՚ԼՐ ա յ ։ $՝Է °բա թերթին Համար նպ ատակ Իրենց կարեւորութեան կարգով, Արիսաոտէլ
տարելը։ Ամէն բարեիւիղճ մարգ, ինչ որ ալ րԱայ մը չէ լեզուն, այլ պարզ միջոց մը մ՛իայն՝ գաղտ– նորէն ձեռք կ՚առնէ , ողբերդակա֊ւ արուեստին ,
իր պաշտօնը կամ գիբքբ^ այսպէս կամ այնպէս կը վւա բներ կամ սկզբունքն եր պաշտ պան ե լո լ : Ե1– չոր՛ս տարրերը , տարբեր մ ե կնաւ թ ի լննե՚ր ով ղ"
կատարէ իր պարտականութիւնը: Մ իա յն Հ եր՚ոս - նոնք աւելի Հասկնալի դարձնելու շե շտ ելո՛ւ
ն\եընւ են, .սովորականէն վեր մարդիկը, որ Հետա– թէ ք վերջապէս յ լրագրութիւնը գրականութիւն Համար :
չէէ եւ ղիծեվէոլ նրբութենէն կա ռո՚ւց ո ւած–
մ ուտ են գերակատարելու իր ենց վրա յ գրուած աւելի Այս տարրերը՝ գալ ( գո լ ձչք Բարոյական
յ
կամ իրենց ստա՛ւձնա՛ծ պա րտականոլթիւնը^ առան ց քի ամրութիւնը ուն ի նկատի : Բոլռր այս առար - Միտում, հորՀուրղ (մտաւորական տարք) եւ Ա.
ասոր Համար սպասելու մեծարանքի , ծափի ու կութի ւն՛ն եր յլ արդարացումներ չեն է ռոգանութիմւ ն ո յ ն են նաեւ դիւցազներգական
՛ծնծղայի Հ (Խմբագրական ՑՈՒՍԱԲԵԲի) արուեստէն Համար \
Fonds A.R.A.M
