Page 43 - ARM_19-1948_02

«ԱՌԱՋ

Աէքււնոտ ձոդ ուր Հա1–՛ գիստ պիտի առնէր , օրերով ս/ն-օթի , օ– որ միմիայն 50 տուն ունի ել հիմնուած է Մոլ–
բերով կաթիլ տակ
հալ մը չու,րի ծարաւ, եւ արեւուն սու ո (Մնձ՛ուր) գետակին վրայ։ Այս նրբանցքը ,
ու մաշ :
ուր նուաղագոյն երեք միլիոն ոսկի կբ կոբսուի ,

Այգ ա ռ ա ւ օ տ , արեւածագէն շատ առաշ1 , իմ •Պ՚իշերր ֊կ՚փչնէը֊ նոյնքան դաման խալարով , Հեռու է ամէն տեսակ առողք ապա Հ ական պայման—
արդէն յոգնած ու վիր՚ա*.ոբ^ ,
բար՛ի ու սքանչելի ցեղէս ձագուկներ բ, Թ՛ուրք եւ հայ կարաւանը, կ՚աԻնէբ ներէ : ՛Բալանի մէք Հարցուցի , թէ ի^նչ պատճա­
:՝ .
իա֊էւմյս\+ Էն ճամբայ ելան դո՚ղահաը :՚ • վերչին հսէնգիստր ռով է"յգ ան\1՝պաստ վայրր^ րետբուած է իբրեւ

Ղ՚Էպի Ղ՝ողգոթա , .գէպի արիւնոտ ձոր բ, ուր ՛է՛/՛շեր ը յուսէ, խ տակ, լռութեան եւ խաղա - քաղաքի ՝ վլսյբ ։՝ Տեղեկացայ , ո ր՝ Տէրմիմի– գոբծո–

թուրք ցեղէ ՝, կ՚ըսէի՛ն թէ , կարմիր Մահիկին ղութեան մէչ, ^րկինքը վկայ եղաւ, եւ աստղերը ղոլթիւնր վերքանաչէ ետք, նեղուցներու Խ՛որ ՝-

լոյս ով, գանակ կր ս չ կ ր : լացին, երբ դահիճները իրենց արիւնոտ դանակ– Հոլրգր այն ատենուան րնդՀ • քնն ի չ ԱպտուլլաՀ

Ու կը քալէ՛ր Ց^գէ՜ կարարւ.անը II է ժ ա ւ։ սրա՝ ները լուսնի՛ն դէմ կը շարմէին : Ահա յանկարծ եր– փաշայի յանձնեբ է նաՀա\1՝դային կազմակերպու­

Տեղն ամբողչ ճամբա– եբոլ փոշիներուն հետ զԲ՝լ՝՝ՔԲ ճաթեցնող մարդկային սրւոայոյզ աղաղակ թիւն մլլ Հիմ՛նելու, գյործր է ԱպտուլլաՀ փաշա ալ տ

խառնուած իր ճ ա կ ա տ ա գ ր ի ն մեծ խորհ՚ռ՚ւրղէձ մյլ։ Լեռներ ը կար.՚ծեււ կը ճ՚եղք^ր-էիձ ել աստղերր յիշերյվ^ գ՜ –՛էռղռւթեան շրջանին ցեղապետի մբ

յ ղ ի օր երր կ՚ապրէր ողբերգակա օրէն : թավէթփէին։ Մահիկն Ալլահին սկսաւ կարմրիլ , սա խօսքր, թէ զ մ ի անց՛նիք Ա՝ոււլուր գետակէն՝» ,

թամբուն վայ, յ ղ ի հարսներ , գեղեցիկ ու. սեւ կարմվ իլ իր ամ օթէն : յամառութեան նիւթ դարձուցեր է ատիկա եւԱ֊ու–

աչքերով, հ ելա սպառ ու քրտնա՛ծ , կբ քալէին, Այդ^դհչեբ, արիւնոտ ձը՚րին մէչ ոճրագործ– զուր՛էն՛՛ անցն ելով՝ ՝Բալանր ց՝**յց տուեր եւ « ք ա -

մեծ հաւատքր իրեւց հոգիին , հայոբգիներու ան– ներր ար՛իւն՛ոտ դանակներով , ն են զ օր էն , դ ա լ ա - ԳաՔՐ Հոս թող շինուի՝» րսեր է ՚ Մասնագէտնեբր

նման սէրը իբենց սրտին մէչ՝, ուրկէ թերեւս նոր ճանօրէն , հինգ հազար Հայ մանուկներու կարմիր ՛Բալանի տեսեր եւ բողոքեր են . «Բայց , փաշա ,

արշալոյս՛ - ոեթր՛ ծ ւ Ծագէին արիւնով իրենց մատաղը բրած էին, Թուրք Ալ­ Հոս քաղաք կր Հիմնուի0 , միլիո՛ններ կբ վատն բ–

թամբուն վրայ, հարիւրամեայ նահապետ — լահ ի՛ւ՛՛ • • •: ուի^ն» : Ապտ՛ուլլաՀ փաշա յամառեր է , եւ մաս–

ներ, արցունքները իրենց աչքերոլն, գեռ աղօթքի Ու այգ կարմիր վեր՚չալոյսէն մինչեւ ա՚րշա– նա գի տ ո ւթ իւնր1 ղո Հ ուե ր :
անու­
աստուածավախ շրթնե րո՛վ , թոռնիկնեբու հետ լ ռ յ ս , Հ ա յ մայրերն՛ ու վարդակարմիր մեր տակ, « Հոս յ գիւղացին երր այծ արածելով 1լապ -

ձեռք — ձեռքի , կր քալէին, կարծես ուիւտատեղի շիկ հարւ/ները դահիճներու մերկ սուրերուն րի11՛. Ե*– րնդՀանո՚լբ առմամբ կիներր կ՚աշխատին ,

երթա յ ի ն . . . ՚. իրենց վեր չին աղօթքը ըրին •••: այբեբր կբ նստին*.*։ Այս տեսակէտով, Ք^ունճէ–

թամբուն վրայ, հազարաւոր հայ ման՛ուկներ , Ցեղիս մանուկներուն դ ե ռ թաց արիւձԼն է ՛որ, լ ի ի մէք մարդկային կորովբ Հարիլրին 80 անշարմ
կը
ամոկր փարած ի ր ե ՚ ՚ ց մայրերուն կուրծքին , ո կր կէ վերյիշոլմի այս ՛օրերուն , ալեկ՛ո՛ծ հոգիովս ՛ոս­ է՛* Միաք չկայ, որովՀետել վաբմարան չկայ ։

ցամքած վձ ր^ին կաթիլները կբ ծծէին ... խօսեցնէ զիս մեծ բա՛ն՛աստեղծ՝ Թումանեանի փաղաքակիբթ կեանքին բնկեբային կանոնն երր

Ու կարաւա՛ն՛ը կբ մօտենար արիւնոտ ձորին, կետառ բար բառով >• 1 չեն՛ մ տած այս շրքանէն ներս : Բ ա զ ա քա յին ա–

(^Հա՛նգէ՜ք, իմ որբե՜ր, ի զո՜ւր են յուզմ՛ո՛ւնք, ի մ ո ւսնո՚լթի ւնր տեսակաԿ է միայն ւ կան տասնյակ

բուն՛ մէչ պուտ մբ ՚նայոււ ծք, կաթիլ մը սէր զո՜ւր ել անշահ , Հազարաւոր մարդիկ, որոնք ար ձաԿագրութիւն
կը
քաղելո՛ւ համար իրա՛րմէ Մարդակեր գազա՛ն՝ մարգը գ ե ռ երկար էսպէս չունին : Բմիշկ չկայ, դայեակ չկայ, գեզր ՛սն֊ ^

֊ « Հի՜ հի՜... ժանէթ, խե՛՛նթ են ասոնք։ մ\ն ՛այ . . . ^ : ՛՛ծանօթ է • Եւ չկայ ճամբայ, որ այս շրքանբ լա–

Ինչէ՞ն կը վախնան՛ • • . սա մ ա յղը թնչ իղաւ՚ոլն՚ք Ա. ԸՆՏՐԻԿԵԱՆ սլէ Հարեւան շբ քանն երո ւ %քՒու ն ճ բլի ի Հայբենա կի՝–

ոմնի ... ցը իբրեւ պետութես/ն կազմ տեղ տեղ կր ճանչնայ

Հայ եղը ասպէս կր սիղեն եղեղ \ \ • մ է իլ միայն ՀարկաՀաւաքր եւ ոստիկան զինուորր ;

սօն՛ ֆո՜ւ ... Թ Ո Ւ Ր -Բ Ի Ա Թ ունճ է լ ի ն շբքաև մրն է , ուր միքթ\ Տա շուոգ 50

Երգեր, երգեր։ Լա յ ո լ երգեր։ Պար ել կաքաւ։ Հազար Հոգի կ՛ապրի :

Օտար աղչԴկներու փունէ՝ մը, եւայակա՛ն տա­ ԹՈՒՆՃԷԼԻԷՆ ԳԷՊԻ ԱՐԱՐԱՏ ^ Այս նախկին վիճակի տեւականացումին

րազով պաշտ պան ո լած , կր կայտուիԱ , նրբիկ - պատասխանատուին պետութեան գ ո րծագիր մ ար -

^՚ՐԲիկ,. թեթեւ տոտիկ ։Աօսւ՜Լ ու Վարդիթերըգայ– մ իննեբր պէտք է ն կատեն ք ։ իէբովՀետեւ մեն,դ ,

թակղա\Ն կր^դիտե՚ւ \ Աս ալ պտղունց մը Եւբոպա՝ « Առն Փոսթա»ի մէչ Օրման Մեթէ կը գրէ իբրեւ պ ետ ո լթ ի ւն՛ ունճ է լիէն կ՛ առն ենք , փո իւս–

Հայաստանի կաթսայի՛ն մէչ՝ նորերը կաշառելու քՒուճէլի դաւլի , այսինքն նաիւկին §էրսիմ է բէն ոչինչ կուտանքւ Իրաւունք չունին ք շա՚րու՝ ա–

.հ ամա ր ... & Րքեսայ ամ ա յ ի * անմ ար գարն ա կ վա յքերր , ո՛րոնք կե լու այս անստոյգ յարա բե բութ իւն ր» :

Աղուոր կա՛յ՛ զանգակ մը : աստիճան աստիճան կր բարձրանան թալանէն

Հինգ հարիւր , Պ* Կիյակո՚սեան։ Հազար , Տի­ մինչեւ Արար ատ : քՍօսեոա ք մարգոռ Հետ , որոնք

կին Աարմինեանէն։ Հ ա ւլսւր Հիւ՚գ Հ ար իւր , Պ* ՀաբկաՀաւաքէն եւ ոստիկան զինուորէն զատ պե­

Ղ^աղար Բվգո յէակէս . . . անուշ ր լ լա յ : Աճուրդն է՝. տական, մարմին– մբ չեն ճա\նչցաձ՜ : Մ աա յ գիւղի - ՄՏ-ԲԻ ԶԲՕՍԱՆ*

Զձեռն *ե ր գ դալար , վարձքերդ կատար կապոյտ բու մէք , ո՛րոնք նու֊ազագոյն Հիսդ քառակուսի
կապո յտ ներ :
խաչաքոյ բեր , խաչեղբայր քիլմ * տ ար ած ո ւթե ան մլէ վրա յ Հիմնուած են եւ

որոնո իւրաքանչիւր տւնբ կառուոուսձծ Է անքատ ԱՐ՛ԲԱՆ ԲԱՆ ԳԻՏԷ*

0՜ բարի էք եկեր , թ ՚ չ չուր Փարիզէն , ին՛ք բլուրի մ՛ր վրայ ։ քւլգք*ռԻ ՂԳաԷ • Հասկնալ այնտեղ

կ՚ը՛ն՛են՛ մեյ. մ տաւո բտկաններ ը. . . & . ին գրածը ապրող մաբգր ։ Աեր շրքանին վերաբերեալ միակ

կարդացիք։ ՚Ի*ն շատոնց է չե;եւաբ թերթին գիծ՜ մբ իսկ չտեսայ Հ ^աղափար չկաՐ » արուեստ ( Պ ատ ա ս խանն ե բ ր Ջ որ եքշաբթ ի)

մէչ Աա Մ –ին գրածներն ալ իբրեւ ինչ կըդն են . չկար , եբկբագուրծութիւն եւ առեւտուր չկար է 1.— 1915 Ապըիլ \\բ ի՞նչ օը էր։

Ախ հոգիդ սիրեմ էԻ՛ ինչ աղւոր կը գավնէ՛ Հոն գ տ ա յ միայն վայբփ բնութիւն մբ եւ մարդիկ, 2. Ակնուձնի , Վաբգգէս , ԶօՀրապ, Զար -

֊ Եղբայր պէտք չէ ն՛երգաղ^ի դէմ գր ել , ես որո նք իր են ՛ո կե անքր կբ վատն են եր կո՛ւ եր եք այ­ գա ր եան « Ա ւլատամ արտ» ի խմբագրատո ւ նն էին

չէզոք մարգ եմ, ազգին՛ բարիքին համար կր խօ - ծի ետե ւԷն-1 : երբ ոստիկաններ ր եկան I

սիմ : Ն ՛ն ե՞րբ պիտի գայ, իրեն կր սպասենք, 3. Ո^ր ՚իաինակցականր կամովին յանձնուե–

գրչի^1֊ ծ՜այրը համբուրեմ , ատ ինչ աղւոր կբրգէ • • « Թուճէլին գրեթէ Միքթ՛ Գարր կ՛ապրի , ա– ցաւ ազատելու Համ ար իր մ ականունբ կր ող Հայ–

Վա՜յ հո՞ս ես եղեր, բաւական՛ մը պիտի ււ ան ո նպաստաւորուելու •գարու Հոյակապ քա— բ են ակի ց մր I

մնա՞ք, տես՛նուինք օ ո՛ մ ը ։ Ախ երանի ձեզի, Փա– ղաքակրթութենէն եւ յառաքադէմ Թ՝ոլբքիայէն , 4. Բսան Հնչակեաններր ե^րր կախուեցան *

ոբոլն ազգային սաՀմ աններո ւ\ն՝< մ էք կբ գան ո լի ։ հ։Ր յէւէ^Ք ՒՐ^աՑ դաւաճան բնկերոք անունր* բնք

\րիզ մտաւոբականնեբու մէչ կը լողաք։ Հոս մենք Անմիքապէս պէտք է բսեմ, ՛որ այս սոսկալի իրա­

կր չորՀնանք։ կան ո ւթիւն՚ր գլուխս գաբձոււլ եւ վ իր ա լո բ ե զ զէս » վախճան ունեցաւ ՝.

- Համեցէք , Փարիզ համմեցէք : Միասին լո­ իբրեւ քծ՝,ուրք զաւակ մր՛. 5. : «Ամենայն ինչ որ մտանէ վլեդ բերան

ղանք, միասին թաց՚1ա՚նք ... մարդոյն ոչ պդծէ զնա* այլ որ ինչ ելանէ ի բե­

Մ^րսէյլ Կ • ՊԵՏՈՒԵ « Թունճէլի նաՀանգին կեգրոնր ՝Բալան§ձ է , րանս յ անդի, այն աղծէ զմարգն»։ քք*վ լՀսած է

այս խօսքբ Հ

6. Եր ե ւան ի մ էք ապ բ ի լիան զոՀ ե րո՛ւ յ իշա–

ԿաՐգհ*լ յ ու այս պետ՛ութեան մայրաքաղաք եղան տակին ս գ ա Հ ա ն գ է ս կբ կատարուի® :
Ագբա
ՊԱՏՄՈՒԹԻՒՆ քտղաքր ; 7. Կա\րօյին եղբայբլլ Աարօյին տունր

Ս է ծ ն ՏԻԳՐԱՆ Պորտօյի նաՀանգապետբ —- սխալներ կա^ն այս

Արաբական Հարեւան ու^րիշ պետութեան մր խօսքերուն. էքէք Տ

թագաւորր, Արետաս՝ որուն մայրաքաղաքէ 8. Ւրլանտայի եւ Աիամի նոր անուններուն

էր Գամասկոս՝ ճանչոաւ Տ իգրան ի գերիշխանու - >ծան թ էք :

թիւնր ։ Տիգրան իբր Գամասկոսի Տէր » այԳ Քա~~ 9. Աարդր միքա*տ է;

Տիգրան նուաճեո նաեւ Արեւմտեան Կ ի լիկիան , Գաքիս՝ ՚քէք ալ կ ա ր ե ռ քանի մբ տեսակ դրամ - 1 0. Կրնա*ք տալ տաս՛ը կամ աւելի , զոյգ

•որ մաս կր կազմէր Հռոմ էական պե աո ւթեան ; ներ ; . բաոձեբ որոնք միեւն՛ոյն արտասանութիւներ ոլԼ ին՛

ծ իգբա\ւ այս երկիրն ալ նուաճես՝ ա ուսինս վայր - Վերի յաղթանակներէն վերք , Տիգբան յւււոա– (արեւմտաՀայերռւն Համար) բայց տարրեր՛ ի-

կ ե ան\ մ՛ը իսկ նկատի ա ունելու Հ ռ ո մի շաՀ եր լէ ո ւ քապալ Պարթեւաստանի ներսեբր ու ա շ իւ ար Հ ա կա– մ աստ ունին . օրինակ յամ ը — Համբ Հ

քանիսս Արեւելք արշաւող Հռոմայեցի Հիւպատոս լեզ նորանոր \եբկիրներ ։ ինչպէս փոքր ՄԱՐՔԱ1 \ |է Հարիւբամեայ պատերազմը քանի® տա­

զորավարները , որոնց մէ Աո ԼԱա՝ շատ անգամներ նոյնպէս եւ մեծ Մարաստանբ ամբողքութեամբ րի տեւեց ; ք

յաղթա՚ծ էր Ա՚իհրգատ Եւաատոր՛ ի\ւ , ու անոր օ– կցուեցաւ Հայկական կայսրութեանու անոր Գա­ 12. Ո**վ է Փորթուգալի թագաւորր :

մանգակելու գտցող հայ զօ՛ր ավաբնեբուն՝ : ք՛ ե Հ թագաւորր ԼՊարթեւ ինքնակալին Հարկա­

Արբ Մեծււ Տիգրան եօթբ թաղալորոլթիլններ տու) ճանչցաւ Տիգրանի գերիշխանութ իւն ր ;

ն՚ոլաճելէ վհրչ կրցաւ Հռոմի երկիրներն ալ աս­ Պարթեւներու մեծ Արքան փախաւ Պարթեւաստա­

պատակել , հիւսիսէն 2 սո\Ր վեհապետներ՛ Վրաս– նի ներսեբր ու Եկբագաննշանաւոր քազաքբ ինկաւ ՆԵՐ-ԲԻՆ

Տիգրանի ձեռքր՝ իր եօթնապարիսպ ամրութիւն– գործոց նախարար Ժ ի ւ ֊ լ Մ ոք գա •-

տա՛նի Արտոկէս ու Աղուանից Որող թագաւոր՛ն երբ լառն երր կբ պտտի իրենց պաշտօնին մէք Հաստա­

ճաէնչցան. հայկական գե ր ի շխ անո՛ւթ ի լ\1 ր ու մ աս - ներ ով ;

տելու Համար այն. շրքանային 7 բնդՀանուբ քն -

նաւոբ տուրքէ զատ խո ստացան նաեւ իրենց եր ֊ Մեծն Տիգրան, Աելելկեան երկիրներոմւ մէք նի չնե րր որ ո նք ն շան ա կ ուած է ին վեր քեր ս կա աո–

կիրնե բուն զինուորական բոլոր ումը տրամադրեք ՛ծագող ըմբոստութիւն մր կասեցնելու համար , 72 վ աբական որոչմամբ։ Այս քննիչները ունին լայն

Հայոց կայսեր։ Այսսլէսով Տիգր՛ան՛ իր հակակշ - թուականին (\, . ՝Բ • ) կրկի՛" ա\րշա,ւեց Ասորիքի իօբե\անւասուՀթաիմլննաերյն աՎար\՛ն,ե բրըան մ՛ր՝ որուն դէմ կլՀ բողո–

Օ-իճւ տակ ա ռ ա ւ նաեւ կովկասեան կարեւո՛ր երկիր­ կողմեր ը , ՛ո՛ւ յաղթանակով հասաւ Պազե ստինի

ները; Անոր հիմա կը մնար միայն՝ խոնարհեցնեք Պազոմայիս քաղաքը (Աքքա) , որ գրաւուեցաւ :

պարթեւները, որոնք իրեն գահակալութեան պայ­ Հոն գերի ինկաւ ըմբոստ Ա եղիճ է Կլէոպատրա որ

իբր թ ա գ ա պ ա հ ա ն չ անյաչող փորձերով կը չահ– ՄԵՐ ՆՈՐ ԹԵՐԹՕՆԸ

ման գ ր ա ծ էին 70 հովիտներու պայմանադրական նար Աելեւկեան պետութիւնը վերականգնել ; Վ ե ր ապրելու Համար մեր պատմական* փառքի

նուէր մը ; °՝րերր, շուտով կր սկսինք Հրատաբակել մեր Գ *

Մեծն Տիգրան կեդրո՛նական՛ Միչագետքը աշ­ ՆՈՒՊԱՐ ՄԱԳՍՈՒՏԵԱՆ էչին մէչ կերենցի ԹՈՐՈՍ ԼԵՒՈՆԻՆ, որ թէ հին

խարհակալելէ վեբչ, հոն բնակող Արաբներուն եւ թէ նոր սեբոճղին կողմէ պիտի կարդացուի

վբայ՝ իրենց ցեղէճ իշխանապետ մը թագաւոր (3) մեծ Հետաքրքրութեամբ ել յափշտակութեամբ ;

Fonds A.R.A.M