Page 46 - ARM_19-1948_02

8 ԱՌԱՋ

ԱՐՏէէՐեՆ Մ Ի Ն 2 ե հ ԿԱԼեՐ գնահատած , բայց իր մասին գրուածքներն իսկ չէ
պահած ինք՛՛»
ա սրոհեստսԴեՏՆեՐ

Կ՚եւլբակացնեմ թէ մեր գարուն՛ մարգը չէ այս

Գկքսրիչը; քխըիչլեր աղմուկ պիտի հան էին— պի­

ԱքիԱԶԻՆ ԵԼԳ,~ ԳԱՐՈՒՆ տի վազէի՛ն անոււնին , փառքին ՛ո՛ւ, նիւթին խտե–

Րհ7՚յոք վհրջիԶ.մա–ս) Լ,էն, այս մէկը՝ ճիշդ Հակառակը կ ը՛՛նէ. կը սիրէ
,
ոտ ո ւերը, լռութիւնը եւ ուսումնասիրութիւնը

Երէկ՝ ցուրտ ու ձիւնէ , սուգ ու՜ տրտմութիւն , Եբր՚որգ արուեստագէտը, որուն՛ Հանդիպե– գիտելով, կարդալով ե ւ ՛ ՛ ՛ կեա՚քիւ՝ մէչ տառա­

չրկար բերկրութիւն ; Ե բ կիէն մեռելտուն , փո՝ - ցայ , \նկարիչ մըն է, պատանութեան օրերէն ՛ծա­ պելով։ ՚քյմա՚ն այն Հինաւուրց ճգնաւորներուն , ո–

• թո էի կն կուլա բ զերթ եղերամայր, մաՀեբգ կբ նօթ, բայց Հայտս՛ո՛ւթ իլն՛ մը՝ իբր նկարիչ : րոնք մարմինը կը չար չրկէին Հոդին արթուն ու

տեղալ, կա՛ռա չ, է կատար % Երբ իրե՛ն կը Հանղիպիմ Հռոմի մէԼ, չեմառոյգ պահելու Համար ;

Գիւղն է բ դալկադէմ \ կլլ ղողա^ ցուրտէն , ճաձչնաբ; Ա՞յս է պյն սիրուն, ա-ուչ րլ. քԲ՚ղցր Կ՚երթանք իր Հ^աշխաաանքւց^ը , րբ միամա -

դաչա ու՝ Փողոցէն՝ կուգաբ մաՀ*~ւ&ն ձէ%• «֊ ճաձ՛֊֊ Փդք՚ԿքԼ տ ԴՐՐ ճան՚չյքեբ եմ աւելի քան երեՓ՚ամեակ մա՛, ակ ննջարան է, ճաշարան, խոհանոց եւ ըն­

բաներ սառած , դաշտերը՝ սմքած , ձոր ու Հով–՛ մը առաչՀ։ Տարիները ծանր ճ ՚ ֊ շ ե ր են իր ՛իր՛ ա յ : դունարան, ինչպէս ին՛ք կը բացատրէ մպտելով

տի մէք կուլար Աստուած ••• : Հազիւ քառասռւնեւՀինդը անց, բայց 1լը ցուցնէ ազգկա՛ւս , որ՛ մեզի կ՚ըԼ՚կերանայ եւ կը վարանի

Այսօբ՝ արե ւ կայ ; աւելի ա՛նշուք զգեստաւո՚բում ով մը է ներս մտն՛ելու Հ

Աշխար Հն ՝ կբ խնդա յ : Զի ճանչնաբ զիս , թէեւ դէմքս ծ ս՚Լօթ կը Իր նկար։, եբը շարք շարք դր՛ուա՛ծ են իրարու

Երկիրն՛ կանաչ —• յէարս՝ դարձեր է նոր թոլի իրեն ; վյայ. երբեմւ ծածկուած ու կապկպած

Հաբս ւ զեփիւռն կուտա յ ծափ, կար՛ծես կլլ պագրենւ դառնանք նոր բարեկամս եր , ււյնքւ ՛յն Հէ կը Նախանձիմ , էլրսէ ան /./ չեմ լզեր
եւ չեմ ալ լզեր
անդաստանն ու տափ X էՀԷ», ուռենին, Տէգրէսէ։ ղորգակտ\ն Է ւ կանաչ աչքեր ,ն՚ոլբբ գիմագհ երով , ՚ւմէնուն. ցոյց տալ նկարներս

ափին, լարեր Է թելերէն իր նոր քնարի*.՛՛։ Աարեա– լայն՝ որ ճաղատ ճակատ, թաւ յօնքերով, իրռ^՚3 ծախել։ Առանց անոնց, չեմ կրնար խաղաղութիւն

կն .ու ծիտր խմեր են՝ դին ի , կլեր՛դեն ւիառ երգը նո­ մ Էքէն կր վեր ա կեր տ ուի ՀետզՀետէ իր պատ ան ու– ն՚ր ս գան ել :

ր ո գ գա բուն ի • • •: թեան դիմ ա ս տ ո ւե ր ր : Մէկ մէկ ցոյց կուտա յ իր նկարները գի -

Գիւղեր կապեր են ծաղկազարդ գօտի , քա դա– Կր խօսինք Հիս– օբեորէն , իր կեանքէն։ կր Հ ե– մ անկարԼեր ( յ ո յն նկար ի չի ***ր) յ ե գ ի պ տ ա ց ի երի­
ՔԲ գրեր՝
Արագածի թ ա գ բ արեւի . . • : Գաբտունր ելեր ՛ծայրն՝՛ տաքբքբուի Եգիսվտոսով ։ Հ$անօթ է ւեգիպտաՀայ տասարդ ն՛կարիչի մը , մեռած այմմ , Աւելած՜ոլ–

, կր բանի խոբՀուրղն Հայոց ԱշխաբՀի։ (նկար ի չն ե բուն՛ , Աւետիսեա\ւի Զ°Ր՜-՚եա՚ճի , Գոճա - նելր, բնանկար մը (տուէ– վւոնթէ ) մերկոլ֊
Լթրա–
2– մանեանի , որոնց Հետ ՛ուսած է Հռոմ ի նկարչա­ թիւձձներ , քոմփոզիսոններ , 1800/՛ սալո՛ ը,

կան՝՛ Ակա դե՛մի ին ս°էք յ նախ անպաշտօն , յետո յ միքոմէտի) , երկու կիները Լծեծկուուք^ եւ երկու

Գարուն է ։ ԱՀա։ իրրեւ մանանայ՝ արեւ կր պաշտօնական դասրնթացքի Հետեւելով եւ վկայ—
ծոր այ դաշտ շերմփն, ոյմ
երո լ,% վրայ։ ԿԴքնէ գոլն ո ւելով Հ կրօնական՝ նկարնե ր\ը ( ե) ա չե լութ իւնր եւ Կ անալի

կուտա յ Հոգին , 1լարթննա յ քրտինքն՝ կր գրկուի Կբ խօսիմ անոնց յաքողոլթիլններէն , ն իւիք ա– Հար սան իքը) , ել վեվ. քա պէս իր վերքին *$էկ գոր­
Մաճին ... ։
պէսո)ի կան բա\է ե կե ց ո ւթ են էն : կբ գիտէ ու ծը • թրամետիւ Լշ^ալգր) , որ իր խորքով Հայ -
, Հետաքրքրութիւն՝
Հոզր կր ճաթի , կր պատռի ինքնին , որ (հիբայբ 0բադեան մշուշին մ՚էքէն\ կական ողբերգութիւնը կը ներկայացնէի թէեւ
ձայնով
Հ\ամբա ք բանա յ արօ\րին՝, լծվարն՝, խուրիկվար որպէս կր լսէ այս ամ էնր ։ Ոչ մ էկ ինք կր զգուշանա յ մասնակի Հանգամանք տալէ
ւն)որ
լո ւծ ին վր ա յ թ ա ռ ՝ Հացերդ կր Հ ն՚չեն. Հեր­ նիւթականի ոլղղութեամբ Հ
վր~–
խանդավառ • . • : Ա ին՝չ մարդիկ , եզներ , Հին նոյ արուեստ ի խ առս ու ՐՂ մ. է իր
արուեստը գ ո յնե–
Հսկսւներ Հողբ կր Հերկեն, արտոյտ մրա քան • Նիւթր կբ ոպանն է ՀոգիՍՀ Ջեմ վազած– ու

պիտի չվազեմ նիւթին ետեւէն ։ Արուեստը նիւթէն : ինքնատիպ , կեն գ ա ն ի ու վառ

կէն ան բ ա մ ան , տաղերգ կբ շարէ ուր դ ե բուն ր՝ո՝վ եւ կեա%քով լի գին երով Հ

բան • • • ; վեբ է , Հ ոգիներու բարբառն\ է ան , այս է իր

ըմբռնումը իր փիլիսոփայութիւներ, եթէ 1լու - Գոճամանեանբ կը յիշեցնես , կ՚ըսեմ իրեն՛ :

Այս Վ է 1 ա յ ս ո®վ , մկրատի բացով ականք– -— քՒե\րեւս աՀ.՚> զիս յ կբ 1 աւելցնելով
է սչար—
ներ ցցսւհ մտիկ կ^բնէ Հով, ճագար մըն՛ զէր յ եւ իր կեանքը Համ ա պա տ աս իւ ան է ա յ ս վ՛ ի՜
գարնան։
լի ս ո փայ ութ եան : որ ինք աւելի Հին է : ք^այց , կը շարունակէ դարձ­

մ ան , խենթ ու կոնծաբան , կ՚ուձնկնգրէ եալ էնծի Հետեւող մը չօգտուիր , որովՀետել

ճառր կէսօբուան *•• : Զուր 1լանցնին քա\Լքեբս զինքր Համոզելու , ես շատ անՀ ատա կան եմ։ Պէաք չէ երբեք Հետե–

Ակօսին մէքէն, խլուրդ մր մէկէն, խոյս կու իքէ քիչ ***Ը աւելի գործնական միտքը բաւական է, ւ ի լ , պէտք է աշխատիլ ինքզինքդ՝ տալ ՛ու կատա–
տայ խ՛ոփէն կր թօթուէ
, արտ՛ոյտն անՀամբեր որ աւելի ապաՀով րլլայ իր կեանքը* Հարկ չկայ

ն ի լթ ին ետեւէն վազելու , բ ա յ ց պէտք է ունենալ ր ելա գործել ;

թեւեր , ա Լա ււ ակ ու խեռ՝ կր պագնէ Հերկեր՛ * •* է Ւ*ր՝ ԳաՐո<ն&Ր* պիտի ըսէինք արտայայտական

նիւթական որոշ ապաՀովութիւն՝ , արուեստը

3՛ լայնօբէն ու ազատօրէն^ զարգացնելու Համար ; մըն է ( է քսփ ր՛է սիոնիստ) , որ աւելի նե բքին, մ ար–

Ողքոյնյ Ք^՚Գ գարուն , արուեստի պերճ Հալն , Ի զո՛ւր : գով կր զբաղի , քաՖ արտաքին ։ Ինքզինքը վձԼտռող

Աստուած նկարիչ՝ պաստառրն ես դուն * . • : Եր՜" մէկն է Օրագեան՛, որ երբեմն կր գտնէ եւ յաճախ

կրբիո վ Հ՛՛այ կր փռուիս անծալք , իբրեւ գորգ կա­ Գա սա կան արուեստագէտներու տիպարներէն կը մ ոռնա յ , ե\ր կքք՛ո՛լ ՛ւն ա ւ Հետ ա–
խարդ, կը պատ­
իբրեւ մեծ՝ Հր՛աչք յ ամէն մի վայրկեան՝ է Օրագեան, ու մասնաւոր Հրճուանքով պաբագա\

մ՛է թէ ինչ կեանք ապրած են– իտալացի շատ մր Ք1 քբական ։

գոյն՝ կո՛ւտա ս , կ՚առն՛ես , ու ոչ մէկ անգամ՝ ^նման՝ քԱօսուն են– իր գիմ ան կա բ 1՝ե րը ։ ՛իր բնանկարը

չես գուն քեղ • • • : մեծ ա ր ո ւ ե ս տ ա գ է տ ն ե ր , սկսած ^աստուած՜ային՝

Կր բերես Հաճոյք ւ Հարսնիք ու խնքոյք , կեան­ Մ իքէ լ Անճելոյէն ինչպէս Հագուած են եւ ինչ\ե ր ամ շտ ո ւթ ի ւ ն մ՚րհ՛ է , գ ո յւ՝ե\ր ու թ աւշային քաղ–

քը խանդավառ՝ կը կանչէ նւո\ր տազ։ Յոյսի մր - տեղերու մէք բնակած–։ Ինք կ՚ապրի խոն՝ա\ր\Հ ց բոլթեամբ ու կենդանութեամբ I \ &Հ)Հ)ի Ա ա լոհը

գաՀոս, \ով մեծրգ գարուն, անճառ քաղցրութիւն՝ կեանքով, չըսելու Համար աղքատ , բայց կը շաՀի ծաղր անք մր կը կազմ է ժ՜ամանակի բարքեր ուն %

Կր բերես Զարթման օրէնքն՝ ու ատռաււ կը իր կեանքը , ու աս բաւականն է ։ ԳնաՀատուա՚ծ է Իր ողբերգութէլ\ս\ր կը ներկայացնէ քավ դր ,

սկսէ ՚Լախերգն՝ նոր Աք՛ա՛ր չութ եա՛ն իտալացի արուեստագէտներու կողմէ , ինչպէս գլուխեեբ , կործանա՛ծ <ո՝լ փշրուած մարմին՛ներ ,

ց ո լց ա Հ անգէ սն ե բ ո ւ մէք , որ ոնց մասնակցած է: աՀա բեկ ու Հ խրա րձա կ մ աբգիկ ու կիներ , որոնք

Հոս՝ կովը բ ա ռ ա չ , Հոն աչ շու\նի Հաչ, գառ­ իրեսց սարսափ՛ը, իբ՚ննց վիշտը, մ՚աՀն ու ողբեր­

՛ն՛ուկի մայիլն , կափկափ ու շրշիւն՝ : Տեղ մը՝ ծաղ­ Ունի բարեկամական՝ իր՝ Աեղ չրքանակբ, որ կը

Հասկնայ զինք, կբ յարգէ ու կր սիրէ ալ, երր ինք գուիք ի ւնր , մա չ դ կ այր ն բո /Լա՝., գա կ թ բամ ետ ի ան

կաքաղ, աեղ մը սիրոյ թաղ, տեղ մը՝ կաթ—օր— կր պոռա՛ս՝– լայն՛աբաց բեբա՚ւներով եւ խոշտան­

րոց , տեղ մը՝ մնջախաղ : » գո՝Հ է , այնքան քիչ է իր պաՀանքը :

Ի՛նչ կ՚արմէ կեանքը, առանց արուեստի , գ ո ւ ա ծ մաղմ իններով ու աՀաբեկ աչքերով

Հովիւի գլխարկն՝ գոյն կ՚առնէ արեան ս11՝Ր իIնՀք ուր տիււ կւ որ ՐIտ*ալրա I ղ/»ապյ-ր ւ, աՀՀնաղմ րուզւ, ա «/ ս՚ ամ >էն1.ոԼ՝ առՎա ւած Լեն ո֊ ատ Լիա ւ I աատլեե,րաառռու -

Հօտն կ՛տրածէ լճակին բերան : Գիւղէն՝ վեր կ՚ելլէ մով, որ վեց նախատիպալձւեր ունեցած է , մինչեւ

սեւ ս՛իւնը ՚ծ-ուիսին գա շտ ին գէմ բռնած նկարը ստուերի մէք գրեթէ ։ Այցելած է Փարիզ, ապրած՜

Հոն քանի մը ամիս բայց Փարիզը անՀաբազատ իր վերջնական քանդակումր \

Հացին

ՕրՀնեւ , գւ ւն Հ, թ ո լած է իրեն : ^կա\չւզ, բարոյական ու վէգերով Նոյ նքան՝ եւ թերեւս աւելի տպա ւով. ի չ են իր
Պառաւն՝ ապրող, կարօ­
կ՚ազօթէ արտերու դիմաց •••: մարգոց կեանքր չէ ան՝, ու ինք կրօնա կ ա|ւ I եր կո ւ ն կալ. ն ե րը ( /(/ ա չե լո ՚-ի^ի՚-նը \ե ւ

Յայ՚նմամ սերմւացան , ափ կ՚առնէ ցորեան , տանքով վերադարձա՛ծ է Հռոմ , արուեստի յալի– կանայի Հարսանիքը) , արխայիք դրոշմով ,ԳաՀի–

բուռ, բուռ կը նետէ Հերկերու բերան։ Աանկեռն ւենական մայրաքաղաքը, ու\ր՝ մեծ ար՝ո լէ, ս ա ա Լ. \րէի Հայոց եկեղեցիի նկարնե բուն նման , բա՛յց

կը սանտրէ վարսերը արտին , տ ա փ ա ն ն կը ՛ծածկէ գէտնեբյոնւե լ գոր-ծեբուն ծան>օթացա\ծ է ու րնկերա - աւելի ներդաշն՛ակ, աւելի մարդկային, արաա–

մարմինը սերմին, մինչ ծիտը կ՚եըգէ կատարէն ցած անոնց Հ յա յաիչ, զգացում ով Հարուստ եւ Հաւատքով վա­

՛ծառին ...; Կր ճանչնայ Հռոմը իր Հին թաղեր՛ուն , պա­ րակի չ ու գիմ ագհ ե բով աւելի բնական : էՀրքապա–

Մայր եղաւ սա Հող, վաղ սլիտ՚ի ծրլին՝ լատներուն, տտճատրնե բ՛ուն՛ արուեստագէտնե — տող գէմքերր , կրօնաւորի տարազով, կը ներ -

Յաւէտ սլա շտ ելի ծիլերը Հացին : րուն ու անո^էց գործելուն մէք, իր բարքերուն .ու կա յաց Ն. են արեւելեան եւ ար ե ւմ տեան եկեղե ցինե–

՚ 4– րա ր բառ՚Լ-երո ւ ն Հետ : իր Հին ու նոր գեղեցկու­ ՐՐ՛՛ Հայկական՝ ոճով ու լատին ոճով եկեղեցիներ

Ով ճակ ատադիր՛, տուր մեզ մերթ անձրեւ, թիւնն ե բով , որոնք ար թուն կը պաՀ են իր Հոգին՝ բու սիլուեթներ եւ լատին՝ ու արեւելեան (Հայ)

մերթ ալ Հաճելի, կեն՛սալից արեւ, ըրէ որ աճի ու Հզօր՝ իր ստեղծագործական թափըՀ \$անօթ է կրօ նաւո գներ ո լ գէմ քե բ կ * եր\ե լաս , կ են գ ա ն ի ու

սերմը ցորենի , օր մըն ալ Հովին սուրբ՝ ար՛գա՛նդը մեծ ու փոքր արուեստագէտներուն՛, ան ո\՚– ց կեան­ ոգեղինացած կերպարանքով: Մի՛– չ Յիսուսի մ օտ

՛զա ա էլ ի , ծիլը ցորենին՝ Հողէն գոլերս նայի : քին ու գոբծերուԼ–, անոնց ղպբոցնեբուն– , ^ՐԳ ~ Վ է Լ տ Ր Հասած է խոր արտայայտութեան ՝.
, կր թռիք վար վեր, միթէ" խա– Կը խօսինք իր Նախասիրութիւնէ երէն՛ : Ա
Այ ձա՛։– ծիտիկներ տումն երո՛ւն է Կր ճանչնայ ա՚՚-ոնց գործել՛ու ինչեւ

ցանուած սերմ՚՜Լ՝ գողնալ էք եկեր : Ագռաւնւեր՝ զր թէ՜քնի՚քր ե՛լ Հ ո գե կան տարերքը : վհվ քէն տարխե րը Օ ր ա գ ե ա ն ի ս իր ած նկար ի ԷԼ եբը

զա, զա, վար ի9ան աՀա ,խումբով թառեցան ծա– ինչոռլ Հւրապարակ չես գաբ , ցուցաՀանգէս եղած են թուլուղ Լոթբէք, Տ^^իէ, Կոյա, Ո՝ ը -

ռերուն վրայ...., ՚Բրշա, անտէրներ , շունը թոզ չես կազմակեբպեր , քոլ դործերգ չես ֊ծանօթա - նուար եւն»։ Յետոյ, երկար պբպտումնեբէ ետք,

ուտէ ձեր սեւ գլուխներ , ամօթ է, ցանուած ցո - ցբներ : Աբուեստագէտի մը Համար կաբեւո\ր բա— գէ՛զէ ռ ա գա ցած է , որովՀ ետ ել տեսած է որ «ետ

բենը Հանել, անկշտում ուտել, միթէ չէ՞ք գի ֊ ներ են ասոն ր ; երթալով աւելի յառաք կ՚երթայ» ։ Հիներր, կ\ր"է

տեր, ան՛որ կր, սպասէ աշխարՀ՚Ն անՀամբեր ...: —• Այո, բայց ոչ ի-ծ՜ի Համար : Այստեղ շա­ ՝ա Լ ) Քոլէ փողիս իոններ կուտա յին , տեսակ մ ը սէն–

Ցանուած ց՛որենը միայն ձերը չէ, մեր մէչ՝ տ՛եր ՛ծանօթ են , կ*րսէ ան , եւ 1լ աւելցնէ թէ՝ ի– ֆոնիներ, լեցոլ ու ամ թողքակէ քն , մինչ ն՛որերը
մէկ
ամէն ոք այս բանը դիտէ, մարդն ու անասուն , աալական մ ամ ուլր յաճախ զբաղած՜ է ի՛ մ ով եւ մանրամասնութիլնևերու կ՚երթա՛ն , Հազիւ

Հոս րամին ունէին, խտրութիւն չկայ մէկ՛ի՛՛։՛ միլ­ մ ասր տալով Հիւեբոլն : էս։ եվ. թալով գտած է

ի՛ ին : ԵրկիրըՀայոց՝ խղճի ս՛ուրբ դարբնոց, մթ՚չ ճոթթոմ.՛ , Ջիմա Պուկոն, Սիմոնէ Մաբթինէ
Հոն , որ՛ոնք մեր Հոգեբա­
գ ե ռ սիրտերը՝ բարութեա՛ն ծաղկոց, մադդիկ աՀա շատցաւ , ՛ծով դարձաւ ծալ– ծալ ։ եւձն. (ԺԲ . (ԻԳ . գար՛երը)

կ՚ապրին որպէս աստ՚ուածներ, նոյն՚իսկ ան՛ոնցմէ՝ Այսօր արտին մէք երկունքի ցաւ կար, Հողին նութեան աւելի մօտ գտած է : Հազիւ ազատած

գերազանց ու վեր . . . : Հիլղեդն են տաճար , սիլ - մ այ րութիլնն ՝ անվեր ք կը տքար : բիւզա\Լդակաև. աղդեցութենէն , ՛իրենց ձգտումը

ներն՛ աշտանակ , առիքը սեւցած մեծագոյ՛ն Հը - ՀՈ։ԼԲ– հՐ Լոյէ ^ԷԼ^՚ԲՐ նորածին՝, արեւը անոնց եղած է մարդը տալ իր Հոգիով, զգացումով եւ
ակօսին շատ կարեւորու­
բաշք։ կր կապէ գօտիին– - ՚ • Հ ամբողջ ներաշխարՀով, առանց

Արտեր , քնացէք : էլ՝ խաղաղութիւն : Արտերը կանաչ , Հագեր են ճաճանչ , թիւն տալու արտաքին գիծերու է

Ոչ մէկը պիտի խռովէ ձեր՛ սուրբ, բարի մայ­ մէքէն՝ կուգայ Հացին կանչ ...: Տեսած է որ նո՛ր այլ մե՛ծ նկարիչ երբ երկու

րութ՛իւն՛ • . .; Տաճարէն կ՝ռլչէ 3իսուսը խաչուած , կ ընգա– խումբի կր բամնուին. կամ նկարիչ են անոնք,
ռաքէ ղՀաց՝ ո րպէս են թէքնիքբ^
5– իր՝ Աս աո ւա՛ծ • * • : կամ արուեստագէտ : Զարգացուցած

ԱռՀին ծիլն ծըլալ; Ապա՝ երկրորդ մըն ալ, ու ՍՕՍ ՎԱՆԻ թեթեւցնելով ներքինը, Հոգեկան՛ տարրը՛ անու–

Fonds A.R.A.M