Page 41 - ARM_19-1948_02
P. 41
ԱԼ է ՚ ա ւ ա օ ւ ա պ պ * ա ս ա ա ա տաօՒտ Տեղափոխութիւնը
Պոկոթայի \էկ
Ա » Ո յ 1 Ղ՝Ր՝՝Լյ - քօոյքձ «ո 1925 —
Ո/\ճ\./\ 1 Տ. Շ. Տ«ատ 376.286
Օ^օէտսք-Բաբոշէա^ : Տ Օ Լ ւ\11ՏՏ^1ճիյ
17, »Ա6 0տա6տա6 - (13)
Տար. 1200, 6ամս. 650, Արտ– 10 տ պ • կամ 3 անգլ . Պո կռթայի մէջ^ յեղափոխութիւնը , փողոցի
մը տե^ելկ
" 1«171^0Տ715.70 - ՕԷ՜.Ր7Բյոտ 1678.63՜ կռիւները ե լ թալանը ամբողջ գիշեր
Ա^ձ1 13 ձ ^ 1 Լ 1948 Երեքշաբթի 13 ԱՊՐԻԼ ե տ ք , Հանդարտութիւնը վխրաՀասաատուեցալ յա~
ջսրգ օրը, զարմանաՀրաշ ոբ ՝.
կերպով ։ Բանակը
Հաւատարիմ մ՛նացած է ՛Լա խ ա գ ա Հ Փէրէզի ) իբ
ի. Տ Ա Ր Ի - 209 ձոո&տ *Տ° 5315-Նոր շրջա՚Տւ թ ի լ 924 Խմբագիր՝ Շ– ՄԻՍԱՔԵԱօ ԳԻՆ՝ 5 Ֆր– Հսկողութեան տակ առած է մայրաքաղաքին գլ -
Աեփթիմա) Գէ^՚թէ
խաւոր փողոցին Լ՚թարէրա
ամբող ջ եր կա յ ն ք ը . բա յց յ առջի օր կացութիւնը
Ապբիւ 4 4ի սգա&օԱը տակաւին շփոթ է\ր ;
շԱՐԻՔԻն ԱՂՐԻԻՐԸ ծ բ կրէ–ն՛ Հասած ց անց առ Հ ե ռ ա դիին եր ուն նա>~
յելով% սննգեղէնի պակասութիւն առաջ եկած է
ա յն թալանէն ետք՝ որ տեղի ՛ունեցաւ ուրբաթ
սպան -
Հայադաւանի խո բՀ բղային իշխան ո լիէ Լ ան Հար Կիրակի գիչեր Սալ Հիէօկրաֆիի մ ԷԼ տօնռւե - գիշեր , ազատականներու պետ կայթանի նա էսա -
մար անքաւելի մեղք մը պիաի մնայ լեզուական՝ ցալ վայելուչ Համամողովին
բարբարոսութիւնը բազմութեամբ Հանգիսաւորութեամբ, եւ խրւոն. Աութենէն վերջյէՀ 1 Ամ եըիկայի արտաքին
X
մեծ եղեռնի յիշատակի տօնը նա՜* բաբ Ա՝ արշրլ եւ Համ ամ եր իկեան
Գիտենվ մբ բառեր ի,Է1հնց կամքէն խաձեռնոլթեամբ Հ. Տ ՛ Գ՛ Նոր՝ Սերունդի կեղը՛ մասնակցող 21 ազգերու բոլոր պատուիրակները
ան կա խ են ; Պ ա րզապէ ս պա բտադբուած ք ռես– վարչութեան* : կաըգապաՀ ութիւնը կատարեալ էր 48 մամ անօթի մնալու վտանգին մեծ գտն՛ուած
պուբլիգա յ սլա ր ա ի ա յ ռեվոլիւցիա յ *ԼԷ$Է ՜ պրե որուն կը Հսկէին Հ. Մ՛ Ը– Մ՛ի Արիները, չարք են։ ի)ուժանին կողմէ կրակի տրուած շէնքերէն
զիդենտ ( գեներալ յ եւն՝ • : չարք : մէկն ալ Ա՝իաց • ՜ԼթաՀանգ ներու ռե սպանատուեն է*
Բայց , եթէ բառարանին; բառերն աչ գործա– Ա րաՀը կը յո՚ րդէր ե րկիւղած բազմ ութեամբ բայց գ ^ԸԳ^՚^՚ԷՀ շուտով մարուած է^ այնպէս որ
ծե չու ազատութիւն չունին ^ կբ նշանակէ թէ մշա– մը \ոբ եկած էր •ուխտի մեր մէկ միլիոն նաՀատակ– շէնքին մէկ մասը միայն վնասուած է ։ էՀաբաթ օր
կո՛յ թի տաբրա կ ան I ինքն ա վար ութի ւ ն ն ան գամ շեն ներու չի\1՛իմին առջեւ խոնարՀելու : Ա*ասնաւորա՛ քո լոմ պիա կ ան զինտ՚ւոր նե րը թանքերո վ եւ ինք -
կրցա՛ծ ա պաՀ ո վե չ ։ պէս աչքի կը զարնէին . Աեվրի Ա՝ոլրատեան վար^ նաշարմ բեռնա կառքե ր ո վ եկած են փոխադրելու
մարանի սաները ^ աւելի քան 50 մանուկներ եւ շէնքին՝ մ էջ մնացած պաշտօնեանեբը , պատեբազ -
Այո անա ղո ք իրա կանո ւթեան առջեւ յ պար - պատանիներ , առա^՝որգութեամբ վարժարանի մ ական նախարար՛ութեան Հ բում անով բայց Ա*
ւչապէս ծիծաղի չ ի կր դառնան Ար ա ա ս ա Հ մ ա<Լ ի տնօրէնին Հայր ԱաՀակ Տէր Մովսէսեանի : ն աՀ անգնեըոՀւ պաշտօնատարներուն Հաւնու —
Գ՛զիրն ե էն .ու փարիսեցին երը յ պաա ո ւե չինե ին՝ ու Ագաաօնին կլա նախագաՀ էր բնկեբ վարգունի : թե ամբՀ
աի\րա՛ց ո ւն երը , իբենց շռա յ լա բան Հ^ռէ քլա մ բներով : ՀետզՀետէ խօսք առին Հ* Տ* Ղ* • Նոր՝ Աեբունգին կառավարութեան Հաւատարիմ զին ե ա լ պա -
Գե ռ աւելին* կր դառնան մեղսակից գոր կեդ\ր . վարչութեան՛ կոզմէ բնկեր վիրայր Ղ՝ ա տ ա– Հա կա զօրքը Հանրապետութեան՝ ՝ՀքախագաՀ ի ն պա
ծադրուած բռնաւթեան : *(յո յնիսկ թ շնամի Հա յ ի շ՜՜ լորեան , Ֆբ ՝ կապոյտ Խաչի կոզմէ Տիկին 5 » Մի՜՛ լատէն բռնի ումով դուրս Հանուած է ըմբոստնե -
խան աւո րնելտւն , քանի որ ծափ կր զարնեն օրն ի սաքեան , Ո՛ւսանողական՛ Ա իութեան կոզմէ ՎաՀԷ բուն կողմէ , \ոբոնք գրաւած են պաչատըւՓ՚ողսց՛^
բուն–, առանց ըմբռնելու ան ոնց մ եծ մ ասին աա - Օշականք, Հ •• Տ • 7 ՝ » կողմէ ընկեր Հ. Աամուէլ : ն՛ե րը դի ակն եբո վ եւ այլազան ՝ առար կ ա՛ն երով
ռապանքր ; Պ • Սերո բեան կարդաց ուղերձ մը Հ* Ա* Ը* Մ՛ի խճողուած են : 100 սպանեալ եւ 2,02. վ^իբտւոր կայ :
Արդադեւ^ էո^վ պիսէի կրնար պնդել, ապացու Արիներու կողմէ : Ւսկ Հտ՝յ\ր ԱաՀակ Տէր Մովր Յայտնի չէ թէ Համամերիկեան Համամողովյը
ցանել թէ Երեւանի մէջ ալ մարդիկ չեն տառա - սէսեա\ն\ իրեն յատուկ պարզ եւ խոՀ ուն ճառով մը պիտի կրնա^յ շար՛ունակել իր աշխատ ո ւթիւնն՝ե\րը :
պիր * ա ե սն ե լո վ մ այ ր\Լն ի լեգո լ ի ն ււմ Ը.1 փակեց սգա տօնը , որուն մանրամասն նկարա Մարշյլլ կը բնակի Պոկոիմտյէն Հեռու % այնպէս
աղքատ աց ո ւմ լլ ( այ լա ս ել. ո ւմ բ :
գրութիւն ,ը կուտանք յաջո՛ր՛դով : որ Մ իաց • ՆաՀանգներու դեսպան՛ատան պաշտօն՛
Այո , շատեր կան– որ կատար՛ուած բար բար յո - Գեղարուեստ ական բամինը նո յն՚պէս պաա - եանեբը չեն կր1ա\ր Հաղորդակցիլ անոր Հ՛ետ : ԶԼ\՜
ս ութ եան կր գործակցին ի պաշտօնէ ; Ա աս՛ աւո ր շաճ էր օրուան տօնակատաբո ւթեան՛: Գլխ աւոյյ բո յց շրջած էր թէ Համ ամողովյշ Պ՝ո*–էն՝ոս Այրէո
գոՀ ունակո ւթե ամ բ կամ ան յատա կտգիտութեամբ ։ մ ա սնա կ ց՚ո զն երլՀ եղան Տիկ ի ն Ար Լա լո՝ յս Ա ար գ ի ս– պիտի փոխադրուի ։ Արմանթինի կառավար՚ոլ -
Բայց ք տպաՀովաբար կան եւ ուրիշներ , // - եան– իր շատ գեղեցիկ զո յգ արտասանո ւթիւնն ե - թիւնը բա ց ա րձա կապէ ս Հերքած է այս լուրը •
րոնք ի խո\ր ոց սրտի կր ցաւին : կ ուզեն սաՀմ անա– րսվ Ա իամ անթո յ է ն եւ Անդրանիկ \ք ա՚ռո ւկեանէ : ՝թոլոմպիոյ կառավարութիւնը 1լ ըսէ թէ կա
փակել չ\արիքյլ , չեն կր՚Լար X Լաւագոյն՝ պարագա Ւսկ Պ • Կ • ԱագրդԱեանի անակնկալ մասնակցու - ցութեան տէրն է վերստին՛ : Բայց , միւս կողմէ ,
յին , կէս ճամ բան կբ մնան ; թիւնը երեք երգե\րտվ Անտւշէն , ԱլէմշաՀէն եւ ազատական կուսակցութեան վա\ր իչեերյշ \որոն՝ք
Աենք ամէն բան սեւ չենք տեսներ : Բայց ու— վարդապետէն մ ասն աւո ր փայլ մը տուին* այս գե՛ յեղափոխութիլեը սկսան , ընդՀանոկր՝ գործագու
Ր ի շն եր ալ թ ո զ էփո՚բձեւն սելր ճերմակ ներկել կամ գեցիկ Հանդէս ին 1 որ ի րապէս պատիւ կը բերէր՝ լի Հրաման՝ արձակած են։ Հանրապետ՛ութեան՛ նա–
անծեղը իբրեւ ծիծեռնակ ներ կայացնել։ մեր երիտասարդ տզոց ։ Գովելի էր ջերմապէս , խագաՀ Փէրէզ^ ՛որ յեղափոխութիւնը կը վերա -
Հ ա ռա ջ ^ եւ. ^Արե ւելեքֆ վերջերս ար տա — անոնտց գիտակից եւ խո ր ագեւոր ո ւթիւնը նման ԳՐ՛Է Համ ա յն ա վա րճ երոլ մ եքենա յութեանց , կո չ
սալ Լսիս բանասէր Ա • ՛Լա զա բե ա՛նի մէկ տեսոԼ7– տօնակատարութեան մթ Համէ ս ար ՚՛՛/– ՚։ւ ղղած է ր"՝ԼոԲ ՝Բոլոմպիացիներուն որ իրա ՚
թիւնլՀդ ^–Հայերէն գրական լեզուի զարգաէյ*ումբՀ բու մ ի ան ան –Համատ իրական վա ր չաձեւի գէմ
Սովետական Հայաստանումդ » ( <ձՍ ո վե տ ա կան Հա մղուող այս պայքարին մէ^ : Աւելցուցա՛ծ է ո\ր՝
յաստանդ ամսագիր , 1947 Սեպտեմբերի ։ Կռիւճեդ կը սաստկաԱաԱ ազատականներու պետ Տ՝ոքթ • Կա յ թան՝ սպան -
ՊաղհստիԱխ Վկ
Այս գրութեամբ , յօդուածագիրը պաբզելով նուած է Համ այնավար կուսակցութեան յարած
ուղղագրութեան մէջ կատարուած «մասնակի բա մէկու մը կողմէ X ;
լ՛ ե ւի ո իւ ո լ թ ի ւն բ » , կր ծանրանայ լեգո լա կան Հաբ - Ամբ-ողջ ՚Բ՚ոլոմ պիո յ մէջ պատերազմ ական՝ վի
ցին վրայ : ճակ յա յա արա ր ո ւած է եւ կրակմ արի մամ ո ր ո շ–
Այս առթիւ ( կբ յա յանէ տեսակէտներ եւ կա ուած է իրիկուան եօթը ;
նոնն եր որոնց Համ աձա յն Երեւան՛ ձեռն ար կած է ԵՐՈԻՍԱՂ.ԷՄ ՌՄԲԱԿՈԾՈՒԱԾ Այս տողեր յէ գրո՛ւած պաՀուն առնուած էոլրի
մղում տալու Հայերէնի զարգացման X Արաբներու եւ Հրեաներու կռիւը ՀետզՀետէ մը Համ եմ ատ Հ ր ա ց անա ձ գ ո ւթ ի ւնե եր՚ը սկսած
Տրուած ՛ո՛րոշումներուն մէջ կան կէտե\ր ո— կը սաստկանայ : Հ^թէռն եւ իրկուն՝ Հրեայ յեղա են >ն ո ր էն Պ"կո թայ ի մ էջ յ փոզո ցները լե ց՛ոլն են
բոնք Հիմնուած են առողջ տրամաբանութեան մր փոխական խմբակցոլթիլնները , առաջին անգամ աւարի տրուա՛ծ ապրանքներ՛ով ք եւ քանդուած է
վբայ X Օրինակ ըլլալով , մ իա ս՛– ՝ա բաբ յարձակեցան արաբ գիւղի այն շէնքը՝ ուր տեղի կ՚ունենային* Համ ամ ե\րիկ -
1.-—• ՊաՀպանել տ յն բոլոր Հ. ս յեր էն ու Հա - մը վրայ . սպաննուեցան 200 Հոգի , որոնց կէսը եան Համ ամ ո զո վին նիստե րը ;
աո ո լա Շ ՚ւ՚ԼՀ Ր Քո ո , լ ճիշդ արատ յա յտելով կին՛ եւ տզային եր՝ : Հ ր եան ե ր էն մ եռան 4 Հ՛ոգի եւ •ՐԱՂ.Ա-ԲԱԿԱՆ ԿԱՑՈՒԹԻՒՆ
իմաստը
բառին իրական , ապաՀովում են յեղուի վիրասո րուեցան 40 Հ ո գ ի • Յեղափոխութիւնը սկսած ատեն Տ ՝Բ՚ո լոմ պիո յ
մ աքր ութիւն ր (ջե\ր մ ա չա ւի , երկրաչափութիւն , Թէ լ Ավիվէն Ե^րսւ֊սաղէմ տանող ճամբան Գ(է՜ իսսբՀ բդարանը կազմ ող երկու օ ր էնսգրա կան՝ մ ո -
բո՛ւսաբանութիւն եւայլնի ; բաւելու Հ ամ ար է որ տեղի 1լ՚ո ւձէ՚են ան այս կռիւ ղովնեյրալնէ մեծամասնութիլնյՀ ազատական Էր՝:
2. Ջխոէ-սավւիլ Հայերէն նռբ բառեր կազմ ե - ները։ Գեկտեմբերէն ի վեր ^այս ճամբան՝, կը գտ Բայց , ն ա խ ա գ ա Հ ի ընտրութեան ատեն բամանում
լուց (թռչնաբուծութիւնն , ձկնաբուծութիւն եւն) : նուի Արարնե ր ու Հ ա կա կշռին տակ ։ Երտ՝*֊սազէմի առաջ եկաւ ազատականներուն մէջ^ այնպէս որ
մէջ գանուող
3. ք՝առեր փոխ առնել մեր բարբառներէն 100.000 Հրեաները կը վախնան <որ պաՀ սլան ո գա կան Փէրէզ էր ՛որ՝ ՛նա խագաՀ ընտ -
կամ գրաբարէն՝ պարէտ , յօգուտ ( տէրութիւն՝ իրենց պարեն աւո ր մ ան ճամբան՝ կյ* կտրուի։ Վեր^~ բուեցաւ
ե լ ա յ լ ն )* ջ/՚ն լուբերուն Համաձայն ^ առած են՝ Աոսթա 1 9 4 6 ^ ։ Փէրէզ նախ ազգային միութեան
Աայթաքումր կր սկսի այս երեք Հիմնական Հրէական գաղթակայանը , եւ յաջողած են վերս - գաՀ լիճ մը կազմ եց • բա յց ազատական նախարար–
սկզբունքներ էն վերջ տ ին գ; ալելու ՝$աս թէ լ լեռը : Տիեզերական պատ– ներուն Հր ամարման՝ Հետեւանքովդ 22 մարտ
4.— Տրու որ յ։ - լք III հ Համ
աձա է մ ու թեան մ էջ է առաջիւ՝ անգամ րլլա լո վ Ե ր ո ւ սա– 1 Չ4։$ին՛ Հ ար կադր ո լեց ալ կազմ ե լ մ իա յն պաՀ պա–
կասկածանքի» այն բոլոր
պիտի գործածուին մի ղէմ ռմ բա կոծ ո լա՛ծ է • Արաբները բազմ աթիւ Նողակս/ւնեբէ բաղկացած կառավար՛ութիւն– մը X
ջազգային՝ բաոերր <Հ,որոնռ Հայերէս ՀամարմԷք - ռումբեր արձակած են՝ մ ասն աւորաբաբ քաղաքին Պ աՀ պս»\ն\ո ղա կան կուսակցո ւթիւնը Հա կա Հա —
ւնեւրը շկան կամ չեն կարող կազմուիլ առան ո ի - Հրեա յ թաղե ր ուն եւ արեւմ տեան ա\ր՝ո ւա բ ձաննե - մ այն ավարական է* վերջերս ծերակոյտին՛ վաւե–
մ աստի ազճատմ ան » ; րուն վրայ ։ Զ՛ո Հ երու թ ի * ֊ բ յա յանի չէ տակաւին ; բացմ ան ենթարկեց օրինագիծ մը , առաջարկէ լեվ
իբրեւ օրի՛նակ ցոյս տրուած են քանի մ ո բա որ կ առավա ր\ո Լ թի ւնը իր յարաբե\ր.ո ւթ ի ւնն երբ
ռեր* տարանել 7, ակտ, անեքսիա, որոնց Հա - խղէ 10որՀրգ • Ռուսիոյ Հետ ; Յայտնի չէ թէ ին՛չ
յերէնը ու՚ւ ինք տարինկէ ի վեր։ ՒՏԱԼՒՈՅ կառավարութիւնը որոշեց շոգե - է Համ այն ավար կուսակցո ւթե ան ի ր ա կան՝ կար ե–
5 . - –Առանձնապէս րգգծուել է (հուսաց Հա կառքի մ ա սնա ւոր եր թեւեկւեր Հաստատել աման ւորոլթիւնւը X Աա ծանօթ է մ ի այն որ այս կու
րուստ եւ առաջատար լեզուի դերբ մեր բ ա ռ ա - գին ով , ո րպէս զի օտար եր կ ի Հ. գ ան ուո զն երր կարե - սակցութեան պետը Վիէ յ Րա » առաջին անգամ
գիտութեան կամ բառակազմ ո ւթ1 ան մէչ՝ »: նան Հայրեն իք գալ մ ա սն ա կց ե լ ո լ Հ ամ արԱպ ք իլ \ Տի ի նք է որ պաշտ պան ած է Լատին Ամ եր ի կայ ի մ էջ
ԱՀա թէ ուր է չարիքին բուն աղբիպր եք. եսւ/ւ . րնտ։ոուԹեւննե բուն : Ա ///. օր ո գոռե Լառ բհ ալ Հքոմ ինֆոբմ» մր Հ իմն ելու տեսակէտը յ
։
Նիւթլ՛ պի՛տի ճապաղէր, եթէ մանքամասնօ - տոմսերուն դինը 70 առ Հարիւր պիտի զեղչուի ՆՈՐ ԳԱՀԼԻՃ ՄԸ ԿԱԶՄՈՒԱԾ
բկն իսօսէի՚ք օտար բառերու եւ անոնց Հարոց - եք կրթ՝՝ մ էջ . օտար երկիր է եկող քուէակունեվգ •Ջար՛դերուն եւ աւարառո ւ թի ւնն ել՛ուն վ եր ք
մէջx ազատա
ուած կամ Համազոր Հայե՚է՛ բառերու մասին։ բոլորովին ձրի պիտի ճամբորգեն Իտալիոյ գնելու Համար , պա Հ պ անո զա կանն երը եւ
"՝ կանխակալ կարծիր մը խոյ արմատներ ձգած կանները Համ աձա յ ցան խառն նոր գաՀ լիճ մլՓ
է սաՀմանէն անդին, տարիներէ ի վեր : օկուպացնել , օկուպացիոն՝ ա յ լանգակո ւթի ւն ներ կազմ ելու Հ ամ ար , որուն մ էջ Հաւասար թիլո՛վ
ինչ բառ ո,ր իրենք չեն գիտեր , կը դառնայ ոչ պարտագրել , քիթ ՜ բեՀրան՝ կ՚ը&են : նախա րա\րներ ուն ի ն եր կոլ կուսակցո լ թիւնն երը X
Համազօր , բաղդատելով օտար բառին Հետ։ Հոգ \քՈ յն իմ աստակ վե րա բե ր ո ւմ յէ , երբ կը բա - Վ^ար չապետ եւ նե բքին՛ նախարար ան ո ւան՚ոլած է
Հազար տ ա ո ո լաւ ւ՛ ո ե լ
չէ թէ Հարիւր կամ ցատր էք թէ Հայեր էն պարպել, պարպում բառերը ազատական պետ էքանաա , պաՀ պան ո զա կան՛ Փէ
ճիշդ ն ո յ ն իմաստն
նենայ : ո՛ւնին ինչ որ օտար ©՚Տ՚ՅՇԱԹՐ, րէզ ալ կը պաՀ է Հանրապետութեան նա խագաՀ ի
Աւսաէս,
երբ գիտել կուտաք թէ գրաւել եւ ^V^^ս^^է^օո բառերը ։ իր պաշաօնը Հ^^^^^^^^^
ՕՀրալ ւմ բառերը ունինք արդէն, ե լ ծիծադեչի է ( Լ ռ ւ բ ե յ ա Ն շԱ1յաւււն1ակւււ–յթ֊իՆ11|ւ կարդալ դ. է<լ|
Fonds A.R.A.M
Պոկոթայի \էկ
Ա » Ո յ 1 Ղ՝Ր՝՝Լյ - քօոյքձ «ո 1925 —
Ո/\ճ\./\ 1 Տ. Շ. Տ«ատ 376.286
Օ^օէտսք-Բաբոշէա^ : Տ Օ Լ ւ\11ՏՏ^1ճիյ
17, »Ա6 0տա6տա6 - (13)
Տար. 1200, 6ամս. 650, Արտ– 10 տ պ • կամ 3 անգլ . Պո կռթայի մէջ^ յեղափոխութիւնը , փողոցի
մը տե^ելկ
" 1«171^0Տ715.70 - ՕԷ՜.Ր7Բյոտ 1678.63՜ կռիւները ե լ թալանը ամբողջ գիշեր
Ա^ձ1 13 ձ ^ 1 Լ 1948 Երեքշաբթի 13 ԱՊՐԻԼ ե տ ք , Հանդարտութիւնը վխրաՀասաատուեցալ յա~
ջսրգ օրը, զարմանաՀրաշ ոբ ՝.
կերպով ։ Բանակը
Հաւատարիմ մ՛նացած է ՛Լա խ ա գ ա Հ Փէրէզի ) իբ
ի. Տ Ա Ր Ի - 209 ձոո&տ *Տ° 5315-Նոր շրջա՚Տւ թ ի լ 924 Խմբագիր՝ Շ– ՄԻՍԱՔԵԱօ ԳԻՆ՝ 5 Ֆր– Հսկողութեան տակ առած է մայրաքաղաքին գլ -
Աեփթիմա) Գէ^՚թէ
խաւոր փողոցին Լ՚թարէրա
ամբող ջ եր կա յ ն ք ը . բա յց յ առջի օր կացութիւնը
Ապբիւ 4 4ի սգա&օԱը տակաւին շփոթ է\ր ;
շԱՐԻՔԻն ԱՂՐԻԻՐԸ ծ բ կրէ–ն՛ Հասած ց անց առ Հ ե ռ ա դիին եր ուն նա>~
յելով% սննգեղէնի պակասութիւն առաջ եկած է
ա յն թալանէն ետք՝ որ տեղի ՛ունեցաւ ուրբաթ
սպան -
Հայադաւանի խո բՀ բղային իշխան ո լիէ Լ ան Հար Կիրակի գիչեր Սալ Հիէօկրաֆիի մ ԷԼ տօնռւե - գիշեր , ազատականներու պետ կայթանի նա էսա -
մար անքաւելի մեղք մը պիաի մնայ լեզուական՝ ցալ վայելուչ Համամողովին
բարբարոսութիւնը բազմութեամբ Հանգիսաւորութեամբ, եւ խրւոն. Աութենէն վերջյէՀ 1 Ամ եըիկայի արտաքին
X
մեծ եղեռնի յիշատակի տօնը նա՜* բաբ Ա՝ արշրլ եւ Համ ամ եր իկեան
Գիտենվ մբ բառեր ի,Է1հնց կամքէն խաձեռնոլթեամբ Հ. Տ ՛ Գ՛ Նոր՝ Սերունդի կեղը՛ մասնակցող 21 ազգերու բոլոր պատուիրակները
ան կա խ են ; Պ ա րզապէ ս պա բտադբուած ք ռես– վարչութեան* : կաըգապաՀ ութիւնը կատարեալ էր 48 մամ անօթի մնալու վտանգին մեծ գտն՛ուած
պուբլիգա յ սլա ր ա ի ա յ ռեվոլիւցիա յ *ԼԷ$Է ՜ պրե որուն կը Հսկէին Հ. Մ՛ Ը– Մ՛ի Արիները, չարք են։ ի)ուժանին կողմէ կրակի տրուած շէնքերէն
զիդենտ ( գեներալ յ եւն՝ • : չարք : մէկն ալ Ա՝իաց • ՜ԼթաՀանգ ներու ռե սպանատուեն է*
Բայց , եթէ բառարանին; բառերն աչ գործա– Ա րաՀը կը յո՚ րդէր ե րկիւղած բազմ ութեամբ բայց գ ^ԸԳ^՚^՚ԷՀ շուտով մարուած է^ այնպէս որ
ծե չու ազատութիւն չունին ^ կբ նշանակէ թէ մշա– մը \ոբ եկած էր •ուխտի մեր մէկ միլիոն նաՀատակ– շէնքին մէկ մասը միայն վնասուած է ։ էՀաբաթ օր
կո՛յ թի տաբրա կ ան I ինքն ա վար ութի ւ ն ն ան գամ շեն ներու չի\1՛իմին առջեւ խոնարՀելու : Ա*ասնաւորա՛ քո լոմ պիա կ ան զինտ՚ւոր նե րը թանքերո վ եւ ինք -
կրցա՛ծ ա պաՀ ո վե չ ։ պէս աչքի կը զարնէին . Աեվրի Ա՝ոլրատեան վար^ նաշարմ բեռնա կառքե ր ո վ եկած են փոխադրելու
մարանի սաները ^ աւելի քան 50 մանուկներ եւ շէնքին՝ մ էջ մնացած պաշտօնեանեբը , պատեբազ -
Այո անա ղո ք իրա կանո ւթեան առջեւ յ պար - պատանիներ , առա^՝որգութեամբ վարժարանի մ ական նախարար՛ութեան Հ բում անով բայց Ա*
ւչապէս ծիծաղի չ ի կր դառնան Ար ա ա ս ա Հ մ ա<Լ ի տնօրէնին Հայր ԱաՀակ Տէր Մովսէսեանի : ն աՀ անգնեըոՀւ պաշտօնատարներուն Հաւնու —
Գ՛զիրն ե էն .ու փարիսեցին երը յ պաա ո ւե չինե ին՝ ու Ագաաօնին կլա նախագաՀ էր բնկեբ վարգունի : թե ամբՀ
աի\րա՛ց ո ւն երը , իբենց շռա յ լա բան Հ^ռէ քլա մ բներով : ՀետզՀետէ խօսք առին Հ* Տ* Ղ* • Նոր՝ Աեբունգին կառավարութեան Հաւատարիմ զին ե ա լ պա -
Գե ռ աւելին* կր դառնան մեղսակից գոր կեդ\ր . վարչութեան՛ կոզմէ բնկեր վիրայր Ղ՝ ա տ ա– Հա կա զօրքը Հանրապետութեան՝ ՝ՀքախագաՀ ի ն պա
ծադրուած բռնաւթեան : *(յո յնիսկ թ շնամի Հա յ ի շ՜՜ լորեան , Ֆբ ՝ կապոյտ Խաչի կոզմէ Տիկին 5 » Մի՜՛ լատէն բռնի ումով դուրս Հանուած է ըմբոստնե -
խան աւո րնելտւն , քանի որ ծափ կր զարնեն օրն ի սաքեան , Ո՛ւսանողական՛ Ա իութեան կոզմէ ՎաՀԷ բուն կողմէ , \ոբոնք գրաւած են պաչատըւՓ՚ողսց՛^
բուն–, առանց ըմբռնելու ան ոնց մ եծ մ ասին աա - Օշականք, Հ •• Տ • 7 ՝ » կողմէ ընկեր Հ. Աամուէլ : ն՛ե րը դի ակն եբո վ եւ այլազան ՝ առար կ ա՛ն երով
ռապանքր ; Պ • Սերո բեան կարդաց ուղերձ մը Հ* Ա* Ը* Մ՛ի խճողուած են : 100 սպանեալ եւ 2,02. վ^իբտւոր կայ :
Արդադեւ^ էո^վ պիսէի կրնար պնդել, ապացու Արիներու կողմէ : Ւսկ Հտ՝յ\ր ԱաՀակ Տէր Մովր Յայտնի չէ թէ Համամերիկեան Համամողովյը
ցանել թէ Երեւանի մէջ ալ մարդիկ չեն տառա - սէսեա\ն\ իրեն յատուկ պարզ եւ խոՀ ուն ճառով մը պիտի կրնա^յ շար՛ունակել իր աշխատ ո ւթիւնն՝ե\րը :
պիր * ա ե սն ե լո վ մ այ ր\Լն ի լեգո լ ի ն ււմ Ը.1 փակեց սգա տօնը , որուն մանրամասն նկարա Մարշյլլ կը բնակի Պոկոիմտյէն Հեռու % այնպէս
աղքատ աց ո ւմ լլ ( այ լա ս ել. ո ւմ բ :
գրութիւն ,ը կուտանք յաջո՛ր՛դով : որ Մ իաց • ՆաՀանգներու դեսպան՛ատան պաշտօն՛
Այո , շատեր կան– որ կատար՛ուած բար բար յո - Գեղարուեստ ական բամինը նո յն՚պէս պաա - եանեբը չեն կր1ա\ր Հաղորդակցիլ անոր Հ՛ետ : ԶԼ\՜
ս ութ եան կր գործակցին ի պաշտօնէ ; Ա աս՛ աւո ր շաճ էր օրուան տօնակատաբո ւթեան՛: Գլխ աւոյյ բո յց շրջած էր թէ Համ ամողովյշ Պ՝ո*–էն՝ոս Այրէո
գոՀ ունակո ւթե ամ բ կամ ան յատա կտգիտութեամբ ։ մ ա սնա կ ց՚ո զն երլՀ եղան Տիկ ի ն Ար Լա լո՝ յս Ա ար գ ի ս– պիտի փոխադրուի ։ Արմանթինի կառավար՚ոլ -
Բայց ք տպաՀովաբար կան եւ ուրիշներ , // - եան– իր շատ գեղեցիկ զո յգ արտասանո ւթիւնն ե - թիւնը բա ց ա րձա կապէ ս Հերքած է այս լուրը •
րոնք ի խո\ր ոց սրտի կր ցաւին : կ ուզեն սաՀմ անա– րսվ Ա իամ անթո յ է ն եւ Անդրանիկ \ք ա՚ռո ւկեանէ : ՝թոլոմպիոյ կառավարութիւնը 1լ ըսէ թէ կա
փակել չ\արիքյլ , չեն կր՚Լար X Լաւագոյն՝ պարագա Ւսկ Պ • Կ • ԱագրդԱեանի անակնկալ մասնակցու - ցութեան տէրն է վերստին՛ : Բայց , միւս կողմէ ,
յին , կէս ճամ բան կբ մնան ; թիւնը երեք երգե\րտվ Անտւշէն , ԱլէմշաՀէն եւ ազատական կուսակցութեան վա\ր իչեերյշ \որոն՝ք
Աենք ամէն բան սեւ չենք տեսներ : Բայց ու— վարդապետէն մ ասն աւո ր փայլ մը տուին* այս գե՛ յեղափոխութիլեը սկսան , ընդՀանոկր՝ գործագու
Ր ի շն եր ալ թ ո զ էփո՚բձեւն սելր ճերմակ ներկել կամ գեցիկ Հանդէս ին 1 որ ի րապէս պատիւ կը բերէր՝ լի Հրաման՝ արձակած են։ Հանրապետ՛ութեան՛ նա–
անծեղը իբրեւ ծիծեռնակ ներ կայացնել։ մեր երիտասարդ տզոց ։ Գովելի էր ջերմապէս , խագաՀ Փէրէզ^ ՛որ յեղափոխութիւնը կը վերա -
Հ ա ռա ջ ^ եւ. ^Արե ւելեքֆ վերջերս ար տա — անոնտց գիտակից եւ խո ր ագեւոր ո ւթիւնը նման ԳՐ՛Է Համ ա յն ա վա րճ երոլ մ եքենա յութեանց , կո չ
սալ Լսիս բանասէր Ա • ՛Լա զա բե ա՛նի մէկ տեսոԼ7– տօնակատարութեան մթ Համէ ս ար ՚՛՛/– ՚։ւ ղղած է ր"՝ԼոԲ ՝Բոլոմպիացիներուն որ իրա ՚
թիւնլՀդ ^–Հայերէն գրական լեզուի զարգաէյ*ումբՀ բու մ ի ան ան –Համատ իրական վա ր չաձեւի գէմ
Սովետական Հայաստանումդ » ( <ձՍ ո վե տ ա կան Հա մղուող այս պայքարին մէ^ : Աւելցուցա՛ծ է ո\ր՝
յաստանդ ամսագիր , 1947 Սեպտեմբերի ։ Կռիւճեդ կը սաստկաԱաԱ ազատականներու պետ Տ՝ոքթ • Կա յ թան՝ սպան -
ՊաղհստիԱխ Վկ
Այս գրութեամբ , յօդուածագիրը պաբզելով նուած է Համ այնավար կուսակցութեան յարած
ուղղագրութեան մէջ կատարուած «մասնակի բա մէկու մը կողմէ X ;
լ՛ ե ւի ո իւ ո լ թ ի ւն բ » , կր ծանրանայ լեգո լա կան Հաբ - Ամբ-ողջ ՚Բ՚ոլոմ պիո յ մէջ պատերազմ ական՝ վի
ցին վրայ : ճակ յա յա արա ր ո ւած է եւ կրակմ արի մամ ո ր ո շ–
Այս առթիւ ( կբ յա յանէ տեսակէտներ եւ կա ուած է իրիկուան եօթը ;
նոնն եր որոնց Համ աձա յն Երեւան՛ ձեռն ար կած է ԵՐՈԻՍԱՂ.ԷՄ ՌՄԲԱԿՈԾՈՒԱԾ Այս տողեր յէ գրո՛ւած պաՀուն առնուած էոլրի
մղում տալու Հայերէնի զարգացման X Արաբներու եւ Հրեաներու կռիւը ՀետզՀետէ մը Համ եմ ատ Հ ր ա ց անա ձ գ ո ւթ ի ւնե եր՚ը սկսած
Տրուած ՛ո՛րոշումներուն մէջ կան կէտե\ր ո— կը սաստկանայ : Հ^թէռն եւ իրկուն՝ Հրեայ յեղա են >ն ո ր էն Պ"կո թայ ի մ էջ յ փոզո ցները լե ց՛ոլն են
բոնք Հիմնուած են առողջ տրամաբանութեան մր փոխական խմբակցոլթիլնները , առաջին անգամ աւարի տրուա՛ծ ապրանքներ՛ով ք եւ քանդուած է
վբայ X Օրինակ ըլլալով , մ իա ս՛– ՝ա բաբ յարձակեցան արաբ գիւղի այն շէնքը՝ ուր տեղի կ՚ունենային* Համ ամ ե\րիկ -
1.-—• ՊաՀպանել տ յն բոլոր Հ. ս յեր էն ու Հա - մը վրայ . սպաննուեցան 200 Հոգի , որոնց կէսը եան Համ ամ ո զո վին նիստե րը ;
աո ո լա Շ ՚ւ՚ԼՀ Ր Քո ո , լ ճիշդ արատ յա յտելով կին՛ եւ տզային եր՝ : Հ ր եան ե ր էն մ եռան 4 Հ՛ոգի եւ •ՐԱՂ.Ա-ԲԱԿԱՆ ԿԱՑՈՒԹԻՒՆ
իմաստը
բառին իրական , ապաՀովում են յեղուի վիրասո րուեցան 40 Հ ո գ ի • Յեղափոխութիւնը սկսած ատեն Տ ՝Բ՚ո լոմ պիո յ
մ աքր ութիւն ր (ջե\ր մ ա չա ւի , երկրաչափութիւն , Թէ լ Ավիվէն Ե^րսւ֊սաղէմ տանող ճամբան Գ(է՜ իսսբՀ բդարանը կազմ ող երկու օ ր էնսգրա կան՝ մ ո -
բո՛ւսաբանութիւն եւայլնի ; բաւելու Հ ամ ար է որ տեղի 1լ՚ո ւձէ՚են ան այս կռիւ ղովնեյրալնէ մեծամասնութիլնյՀ ազատական Էր՝:
2. Ջխոէ-սավւիլ Հայերէն նռբ բառեր կազմ ե - ները։ Գեկտեմբերէն ի վեր ^այս ճամբան՝, կը գտ Բայց , ն ա խ ա գ ա Հ ի ընտրութեան ատեն բամանում
լուց (թռչնաբուծութիւնն , ձկնաբուծութիւն եւն) : նուի Արարնե ր ու Հ ա կա կշռին տակ ։ Երտ՝*֊սազէմի առաջ եկաւ ազատականներուն մէջ^ այնպէս որ
մէջ գանուող
3. ք՝առեր փոխ առնել մեր բարբառներէն 100.000 Հրեաները կը վախնան <որ պաՀ սլան ո գա կան Փէրէզ էր ՛որ՝ ՛նա խագաՀ ընտ -
կամ գրաբարէն՝ պարէտ , յօգուտ ( տէրութիւն՝ իրենց պարեն աւո ր մ ան ճամբան՝ կյ* կտրուի։ Վեր^~ բուեցաւ
ե լ ա յ լ ն )* ջ/՚ն լուբերուն Համաձայն ^ առած են՝ Աոսթա 1 9 4 6 ^ ։ Փէրէզ նախ ազգային միութեան
Աայթաքումր կր սկսի այս երեք Հիմնական Հրէական գաղթակայանը , եւ յաջողած են վերս - գաՀ լիճ մը կազմ եց • բա յց ազատական նախարար–
սկզբունքներ էն վերջ տ ին գ; ալելու ՝$աս թէ լ լեռը : Տիեզերական պատ– ներուն Հր ամարման՝ Հետեւանքովդ 22 մարտ
4.— Տրու որ յ։ - լք III հ Համ
աձա է մ ու թեան մ էջ է առաջիւ՝ անգամ րլլա լո վ Ե ր ո ւ սա– 1 Չ4։$ին՛ Հ ար կադր ո լեց ալ կազմ ե լ մ իա յն պաՀ պա–
կասկածանքի» այն բոլոր
պիտի գործածուին մի ղէմ ռմ բա կոծ ո լա՛ծ է • Արաբները բազմ աթիւ Նողակս/ւնեբէ բաղկացած կառավար՛ութիւն– մը X
ջազգային՝ բաոերր <Հ,որոնռ Հայերէս ՀամարմԷք - ռումբեր արձակած են՝ մ ասն աւորաբաբ քաղաքին Պ աՀ պս»\ն\ո ղա կան կուսակցո ւթիւնը Հա կա Հա —
ւնեւրը շկան կամ չեն կարող կազմուիլ առան ո ի - Հրեա յ թաղե ր ուն եւ արեւմ տեան ա\ր՝ո ւա բ ձաննե - մ այն ավարական է* վերջերս ծերակոյտին՛ վաւե–
մ աստի ազճատմ ան » ; րուն վրայ ։ Զ՛ո Հ երու թ ի * ֊ բ յա յանի չէ տակաւին ; բացմ ան ենթարկեց օրինագիծ մը , առաջարկէ լեվ
իբրեւ օրի՛նակ ցոյս տրուած են քանի մ ո բա որ կ առավա ր\ո Լ թի ւնը իր յարաբե\ր.ո ւթ ի ւնն երբ
ռեր* տարանել 7, ակտ, անեքսիա, որոնց Հա - խղէ 10որՀրգ • Ռուսիոյ Հետ ; Յայտնի չէ թէ ին՛չ
յերէնը ու՚ւ ինք տարինկէ ի վեր։ ՒՏԱԼՒՈՅ կառավարութիւնը որոշեց շոգե - է Համ այն ավար կուսակցո ւթե ան ի ր ա կան՝ կար ե–
5 . - –Առանձնապէս րգգծուել է (հուսաց Հա կառքի մ ա սնա ւոր եր թեւեկւեր Հաստատել աման ւորոլթիւնւը X Աա ծանօթ է մ ի այն որ այս կու
րուստ եւ առաջատար լեզուի դերբ մեր բ ա ռ ա - գին ով , ո րպէս զի օտար եր կ ի Հ. գ ան ուո զն երր կարե - սակցութեան պետը Վիէ յ Րա » առաջին անգամ
գիտութեան կամ բառակազմ ո ւթ1 ան մէչ՝ »: նան Հայրեն իք գալ մ ա սն ա կց ե լ ո լ Հ ամ արԱպ ք իլ \ Տի ի նք է որ պաշտ պան ած է Լատին Ամ եր ի կայ ի մ էջ
ԱՀա թէ ուր է չարիքին բուն աղբիպր եք. եսւ/ւ . րնտ։ոուԹեւննե բուն : Ա ///. օր ո գոռե Լառ բհ ալ Հքոմ ինֆոբմ» մր Հ իմն ելու տեսակէտը յ
։
Նիւթլ՛ պի՛տի ճապաղէր, եթէ մանքամասնօ - տոմսերուն դինը 70 առ Հարիւր պիտի զեղչուի ՆՈՐ ԳԱՀԼԻՃ ՄԸ ԿԱԶՄՈՒԱԾ
բկն իսօսէի՚ք օտար բառերու եւ անոնց Հարոց - եք կրթ՝՝ մ էջ . օտար երկիր է եկող քուէակունեվգ •Ջար՛դերուն եւ աւարառո ւ թի ւնն ել՛ուն վ եր ք
մէջx ազատա
ուած կամ Համազոր Հայե՚է՛ բառերու մասին։ բոլորովին ձրի պիտի ճամբորգեն Իտալիոյ գնելու Համար , պա Հ պ անո զա կանն երը եւ
"՝ կանխակալ կարծիր մը խոյ արմատներ ձգած կանները Համ աձա յ ցան խառն նոր գաՀ լիճ մլՓ
է սաՀմանէն անդին, տարիներէ ի վեր : օկուպացնել , օկուպացիոն՝ ա յ լանգակո ւթի ւն ներ կազմ ելու Հ ամ ար , որուն մ էջ Հաւասար թիլո՛վ
ինչ բառ ո,ր իրենք չեն գիտեր , կը դառնայ ոչ պարտագրել , քիթ ՜ բեՀրան՝ կ՚ը&են : նախա րա\րներ ուն ի ն եր կոլ կուսակցո լ թիւնն երը X
Համազօր , բաղդատելով օտար բառին Հետ։ Հոգ \քՈ յն իմ աստակ վե րա բե ր ո ւմ յէ , երբ կը բա - Վ^ար չապետ եւ նե բքին՛ նախարար ան ո ւան՚ոլած է
Հազար տ ա ո ո լաւ ւ՛ ո ե լ
չէ թէ Հարիւր կամ ցատր էք թէ Հայեր էն պարպել, պարպում բառերը ազատական պետ էքանաա , պաՀ պան ո զա կան՛ Փէ
ճիշդ ն ո յ ն իմաստն
նենայ : ո՛ւնին ինչ որ օտար ©՚Տ՚ՅՇԱԹՐ, րէզ ալ կը պաՀ է Հանրապետութեան նա խագաՀ ի
Աւսաէս,
երբ գիտել կուտաք թէ գրաւել եւ ^V^^ս^^է^օո բառերը ։ իր պաշաօնը Հ^^^^^^^^^
ՕՀրալ ւմ բառերը ունինք արդէն, ե լ ծիծադեչի է ( Լ ռ ւ բ ե յ ա Ն շԱ1յաւււն1ակւււ–յթ֊իՆ11|ւ կարդալ դ. է<լ|
Fonds A.R.A.M
