Page 223 - ARM_19-1948_02

9 * ե գ հԱ կ ա թ ո կոս ՊՈՒՏ՚Մ ԾԻԾ&լ պէտք է բ լ լ ա յ այս միջոցիս։ Զինքն ալ, կէկ չէ

առջի օր , ինչ պատիւներու արմ՜անացուցին ։Մար­

(ՅՈԲԵԼԵԱՆԻՆ ԱՌԹԻՒ) դուն պա՛նիր - Հացն իսկ ձեռքէն առնելով ան՛օթի

Ուտիչ ւէիբսյ չկաի.ա մնալու պաշտօնը առաջարկեց ին իրեն , սակայն

Գարեգին արք. Յովսէփեան Ննաձ է 1 867^& » մաՀբ աւելի ճարպիկ փրթաւ եւ առաջնութիւնը

ա2իս կը մանէ ճեմարան. 1 88եին կ՝ աւարտէ Այսօր, Հարիւր տարի վեբք% մարդբ ան մ աՀա– խլեց իղ ենց ձեռքէն ...

վեցերորդ դասարանը եւ. կր մտնէ Լսարան Հ Նոյն ցնելու են ելեր ; Անրբ մաՀուան պարագանֆբբ ճչ* Ապագային «Օչական ինչ կ՝ուտէր»ի մասին
Հայաստա­
տարթ, Ո՝անոլկ Աբեղեանի առաՐպ՚գոյ-թետմբ , դելու Համար , իլ՝*Ար կՀանցբհե% Հրապարակք : դաքախօսոէ-թիւնն՚եր պիտի սարքուին
փնտռե­
Հազիւ 18 տարեկան երիտասարդ մը, առածին ան, « Արդեօ՞ք անձնասպան եղաւ ; ԳեԲա.բ նեա– նի Ակադեմիոյ մէջ֊. Անոր Հին կօշիկները ստզէմ ,

դամ կ՚այցելէ Անէի աւերակները։ Հայոց Հին քա­ ոլեցԱՒԼւ Ապաննեցի՞ն : ԱաբմիԼբ ո°ւբ մնաց*** լու պիտի ելլեն Պբոլսայէն՛ մինչեւ Եր՛՛։

ղաքակրթութեան Հետ իր այս Հանդիպումը ճա­ Գայլե՞բբ կերան թէ ագռաւներբ եւ այգ գիակեր– թանգարան ճոխացնելու Համար ։

կատագրական կ՝ըլլայ, յափշտակուած Հին զո. նեբբ ո՚^ղք են թէ սպաննուած **• Հէյ աղթրտիք, Հա՛նգիստ ձգեցէք մարղիկբ

ղեցկութիւններէհ, այդ օրերէն սկսեալ կ՝որոշէ « Վերջին անգամ տունէն դուրս ելած միքո •՝ գոնէ մաՀոլբնէ ետքբ; Մի ստիպէք որ անդիի աշ.

իր կեանքը X ուիր ել Հայոց մշակոյթի , Հայոց գե­ ցին թաթլ՝Ի1՚ակբ գբապա^նն էր , փողկապբ վի զն խաբՀին մէջ ալ յուսաՀատե լով՝ անձնասպանու -

ղարուեստի պրպտման : 1888^5, սարկաւագ կը էր։ Հքոո^բ ցտեսութիւն բսա®լ ւ Գպրոցէն ամսա­ թեան դիմեն եւ կրկնամաՀացում՛ի ծանր մեղքով

ձեռն աղբուի եւ կ՝ըլլայ միարան իշեմիա օ՜ն ի վան­ կան գա Լ ձա՚՚՚ծ էր , ստացագիր տուտ10 ծ էբ * * *^ ։ դատապարտուի Երկնային ՛հատաւորէ ն :

քին՛։ Այգ թուականին է ՛որ «Արարատ»ի մէշ՝ լոյս ԱՀա թնդիր ներ , խիստ կենսական, որոնց Փառք Ամենակալին ոբ մեծ մարգոց դասին
Համ ար Հարիւր աարիէ ի վեր կբ մ տա լլկուին եւ
կը տեսնէ իր տռամի՛ն գրուածքը , ^Լուսաւորիչ եւ իրար կ^անցնին Հայոց պատմ ագբասէրներբ չեմ պատկան իբ , գոնէ յետ մաՀու, Հոզախոբշիս
չատուր Աբովեան ի սիրո յն ; Խա­
Հայաստան՚եան Եկեղեցին» վերնագրով : ՚ւնց Հետապնդուելո ւ մղձաւան^էն , ոտ­

1892 թուականին Գերմանիա է, Լայ՚Ի$ԻԿԻ քերս երկարած պիտի Հանգչիմ » բնշւ ւկներու
սրբասացութիւնբ մտիկ Բ"ելով • *•
Համալսարանը ուր իրեն դասընկեր կ՚ունենայ բո­ Անոր մասին, գասախօսութիւննեբբ իրարու
կբ յաքորգեն հւ պիտի յա^ոոդեն՝ Եբեա>
լորիս ծ՜անօթ ապագայ Փրօֆ • Ա. է)աչատուբեա– ւան : Փաբիզէն Գալ ո վ ա չատո լ ր Աբովեան ին , խ եղ ճ բ օձիքբ

նբ, Ման՛ուկ Աբեղեանը եւ ուրիշներ։ Գաբ եզին պիտ ի թէբ^այ աղատել իր բար ե կամն ե ր ուն ձեռ -

սարկաւագ երկու տարիԼայփցիկի եւ երկո՚ւքուկէս Նիւթի նեղութիւն քաշողբ , ձեռք պիտի առնէ քէն մինչեւ որ ուրիշ դժ՜բախտի մ բ օձիքբ ձեռք
զայն :
տաբի ալ Հալէի , Պ եր լին ի Համալսարաններուն ացբՕ֊-են անոնք է

մէջ կ՛ուսանի տ ստ ո լա-ծաբան ո ւթ իւն , փիլիսոփա­ Պիտի ունկնդրենք « Աբովեան ի դրա կանո ւ ֊ Ոբպէսզի միանգամ բեդ միշտ Հանգչի ^.Վէբք
Հայաստ ա ն ի »ի Հ եղինակբ , կ^առապար կեմ գէմ եւ
յութիւն՛ եւ զեղար . պատմ ութիւն : Ե ւր՛ո՛պա կան՝ թիւնբ եւ անոր գլխարկին գերբ այգ զ րա կան ո լ - ոգե Հ ասր ց ո ւթեան ;

կրթութեամբ լիուլի լեցուած, \&97ին կը վերա– թեան վբայ* ^Աբովեան իր աղատ կամքո^վ մեռաւ

դառնայ էջմիածին եւ Ի1,րիմեաձ< կաթողիկոսի թէ ֆաշիստներն է որ սպաննեցին զ ա յ ն ։ ՀտՒ՚սչ ե– Կբ շար ո լիք սեղանի մ բ շուՀր^՝ ձեռնեբգ սեղա­

կարգագրութեամբ կր ձեռնադրո՛ւի աբեղայ : դաւ իբ վերջին խօսքբ\ «Եթէ Աբովեան աշխարՀ նին խփա^ծ եւ կր Հե՛չն չաք մեղմ, ու խոբՀբդա–

Վթարած է բազմաթիւ կարեւ՛որ պաշտօններ,։ եկած ^լՂէէաԲ գ Հա հ դրականութիւն գո յութ ի ւն պ ի~՝ ձայն , «ով Խաչատուր Աբովեանի Հոգին, եկուր

,1911^՛)/ ճտմբորգած՜ է Եըուսաղէմ եւ Պոլիս՝ տի ունեա^ր թէ ոչ% ^Աբովեան երազ կբ տեսնէ բ եկուր մեր մէ^* • * Եթէ եկար , երեք անգամ սեղա­

նկարիչ Եզիշէ Թագէոսեանին Հետ, եւ բնդօ,րինա– եւ որ ոռ լ կբ պատմ էր՝ տեսած ե րազն՚երբ ; <Հ.Ե կե՛* նին ոտքբ թխրտացոլր ... բսէ ^ յայտնէ մեզի •

կահ է Ա. Յակռբեանց վա՚ւ քի , Պոլսոյ Ազգ. Մա­ զեցւո ւ մէ^ տիրացուութիւն կ^բնէ^ք։ Ջ այնր աղ - <ե0բբ մեո մեւ սլարագաՒԼ եր ու

տենադարանի ձեռագիրներ էն կարեւոր մանրա­ ուո^ր էբ ; «կօշիկներէ ներկել կուտա®ր * * տակ մեկնեցար՛ այս կեանքէն» * . ո** ւբ են աճիւնդ ,

նկարներ : Այսօր, Հայաստանում եւ ար աաՏա / ա ս սւ ւս ձեռագիրներղ .... որոնք պատճառ եղան մաՀ–
նում Հր ապա րակնե բ բ իրաբ
•Իբրե վարձք եր ծ-առայութեանց , 1917^5ւ կբ՝ կան՚ութեան մասին : 1լ անցն ին Աբովեանա– ուանդ** Ըսէ*՝ ապա թէ ոչ ... Հարիւր տաբի մբն

ձեռն ագրուի Եպի ս կո պո ս Գէորգ Ե * կաթ ո ղի կո -1 ալ քաշելիք ուձԼիս մեր ձեռքէն * * •

սէն հ Հայաստանի ան կա իւ Հանր ապետութեան օ- Հա ւ աս տ ան ի կառավար ո ւթ իւն բ , մ ասնաւոր Կ. ՊԵՏՈՒՏ

բով յ Համալսարանի բացման ժ՜ամանակ , ուրեմն խուզարկուներ ճամբայ Հանած է Մ ո ս կո ւա , Լէ–

ագին ուսուցչապետ կո Նշանակուի Հայ ար՛ուես­ նինկ րատ եւ Թիֆլիս * Հ ե տա պնդելու Հ ամ ար Ա–

տի եւ Հն ազ ի աո ւ թե ան ամբիոններուն : Կր մաս՛»՝ բովեանբ : Գտնելու անոր Հետքբ Հ ՄՏԲԻ ԶԲՕԱԱՆԲ

նա կցի նո յնպէս կարս ի կռիւներս ւն\ ո րպէս ՛Լո՛ւռն գ Ասոնք այգ քաղաքնեբուն ծակն ու ծուկբ պի­

Եր՛էց մր եւ կր մնայ գերի /Թուրքերուն ձեռքբէ տի պրպտեն : Աբովեան ի մ ասին՛ տ ե ղե կո ւթ ի ւնն եր ՈՐԲԱՆ ԲԱՆ ԳԻՏԷԲ

հքորՀ * Հա յաստանի Հաստատութենէն յետոյ քա­ պիտի Հ աւաքեն : Անոր մաՀուան վրայ վւաստա -

րեղին Եպիսկ* կր վերադառնա յ էշքմիա-ծին, եւ թուղթեր պիտի փնտռեն , եւ եթէ սպանն՛ուած է,

\*)2\ին կր նշանակուի Հայաստանի Գիտութեանց ոճ բ ագո բհնե րբ երեւան պիտի Հանեն եւ էլ եբեւայ 1. Սրբազբեցէք չեմ երգեր, չ ի ծխեր, չու–

կաճառի գիտնական անգամ , Հ րատարա կելովնո յն պիտի ձերբակալեն* կամ եթէ ող^ է Աբովեան, Ե~ ղեբ , չ ի կրնար , չուտեր ։

կաճառի միւս անգամներ ուն Հետ ^Բանբեր^ժ՜ողո– բեւան պիտի բերեն զինքբ^ ու Աբովեան Պողոտայի 2. Հ՛Ի՝ ր ի ս սւ ո ս ի մէ2^ մեբ յտյտնեցաւ նոբէն

վա՛հ՛ ուի Ա* Հատորբ Հ կառավարիչ պիտի կարգեն »• Աստուած*** սխալ կա՛*յ ։

\Դ34ին կր ն չառակուի Լիազօր Նուիրակ ք*այց թե չ 1լ ո ւզեն սա խեղճ մ արդէն , որմ ե– 3. Ո՞րն է աշխաբՀի ամէնէն մեծ նաւաՀանա.

եւ .ն՛երկայացո՛ւցիչ Հայրապետի եւ ա յգ թո ւակա–՛ ռած է մէկ զար առա^ : «ինչու մեռած է, իսէէ է գիստ\բ ;
^ւ թոլոր
նէն՝ ի վեր իր մշակութային ու վարչական կաբո– մեռածդ, ձեր ինչուն պէտք, Հօ Հաբիսր, յիսուն կոն ազգի ծառերբ մ շա ադա լա ր են

գոլթիւններր ի սպաս գրա՛ծ է Ա փիւուքի Հայու­ տարի ապրելու չէր ոբպէսզի դուք իր մասին՝. բսա ֊ ճթչղ է :

թեան է Այս պէս ա յոեչելէ յետոյ եւրոպական՝ եւ աո յգ տեղեկութիւն քաղէիք իբմէ։ 5. Լուծեցէք Հ ետեւեալ թնճո ւկն եր բ ան–

Ա՚երձ* Արեւելքի բոլոր Հայաշատ կեդբոններբ , Բեզարել է կեանքէն ու շուրթի մարգոցմէ, ոբ փրաճՀաալք ^ իչգնաթրռ :

1939^1 նշան ա կուեցաւ առաջնորդ Ամերիկայի * ձեր պապեբնւ է ին , ու թողել է կեանքբ: 6. Ւ՞նչ կբ նշանակեն Ո՝աՀ * ^սինձ , սող՛*

իսկ 1943 Մայիս \0թ ալ կաթողիկոս՝ Տանն Կ ի– Ա՛ խ , եթէ ո ղ ^ ԲԷԷԱքբ հսէ֊ պատիւներու պիտի նա էլ , ստաշխ , նե բա շեղ Հ

լիկիոյ : ւճիչ\գ ութսուն տարեկանն է : արժ՜անանա րճ հՀ առա^դիմ ա կան՚ն ե բ ու՛ֆ կո ղմԷ, թե\՚չ– 7. Ո՞բկէ կր բխի Արաքսբ եւ ո՞ւր կբ թափի :

պէս եղաւ Ջաբենցին , Ա • Բակունցին , Վ^էրք Հա­ 8.–*– Ւ՞նչ կա ր ե ւ. ււ ր դէպք սլա տ աՀ Լ ցաւ 1944^

0ՏԱ8ԱՆԲ լաս տ ան ի Հերոս ին ան ո ւն բ կբող Աղաս ի իյանչեա– Յունիս 6ին ։

ԶՈՒԱՐԹՆՈՑ եռամսեայ գրականութեան եւ ն՚ին որոնց Հանգիպե ցաւ անշուշտ Աբովեան Եդե­ 9. Ո0լ\Ր գումարուած է Հ* Ց՝ Ղ՛՛ի 9բդ բնդ–
Մայիս
արուեստի : քցմբագիր Հրանտ Բալուեան : մի պարտէզին մէջ եւ որոնք պատմեցին իրենց զէ. Հ ան՛ուր մոզովբ :

1948, Փարիզ։ Հատբ ձեռքէ 150 ֆր • , արտասաՀ. խուն եկած՜ն երբ 10. Տորոնի մշակումբ ո՞վ մտցուցած է Ֆբ՜՝

ման 1 տոլաբ : Վաստակաւոր Տ * 0շականն ալ Հես բան սայի մէ^ ։

ՅԱՌԱՋ »Ի ԹԵՐԹՕՆԸ (18) 7*5>ձ բսեմ, որդեակ, մօտ Հինգ Հազար մբ աԼ\քէ անցբնելու * քիչ յետոյ կրկին կուգամ է
ըլլալու են՛՛, կէսբ Բագա՚ւանի
Վ^աղարշակե րա ի : մէ^, միւս կէսբ Ծուարած վաեաՀայբբ չէր գէաեր՝ճ երա՞զ էր

իր տեսած բ թէ ի ր տ կան ո ւթ ի ւն՝. բայց Հ րամայեց

է.քԿ11>> ՀտԼ^ 1 ^Է^Գ Հ ազաբ * * * երկու Հազար եւ բանալիների յանձն ե լ Գաւիթին եւ պատրասաու -*

Հինգ Հարիւր*** է, Հոգ չէ, ինքն իրեն մրմռաց թիւն տեսնել գիմաւորեչու Աշոտ Եքկաթբ ;

(ՊԱՏՄԱԿԱՆ ՎԷՊ) ձ Սս օե ւն։ Ժ*
Ի՞նչ
Գբպանբ դնելով վանքի բանալիներ\բ, Գաւիթ
ւ
կամաց կամ աց սկսաւ բլուրէն.։ վար ի $ ՚ ե լ , գէպի
-—" Ո էիեչ * շատ չան ց ած անոն՛ց Հ ետքն՝ իս կ չի
Հոր : Տխուր էր անոր գէմքբ ; Այ՛ս մարգբ , ոբ
Ջեր ռրՀնութիւնբ % Ա արա իրաւ Հայր սուրբ, մնար. Բագաւան ի մէ^ :
այնպէս ան.երկիւղ էր մաՀուան Հանդէպ , ոբ
բսաւ գիւղացին եւ մօտենաշռվ ուղեց ա^բ Համ» Ի՞ն չպէս 1 բսա Լ վան աՀա յբ՛բ եւ գ։ո զգո–*
իբ կեանքբ ն ո ւիրա բերած էր արդար՛ութեան յաղ­
բուրել ; 2ուն ձեռքերով բռնեց այ ցելուին լ^աԳո լհ)ԼՀ * գո^^
թանակին՛ եւ որ արՀամարՀեց Գագիկ Աբծ^րունիի
՚ԼանաՀ ա յ ր ր ա^ր տուաւ եւ Հար ցուց . էլ ուզես միայնակ կռութ լ անոն՛ց Հետ, կոտորե՞ք
գափնինեբբ , ա յմմ սաստիկ լո ւս աՀ ատ էբ եւ տ բ**
Գուն՛ ուրկէԲ գիտես իմ անունս ։ զանոնք ;
խուբ %Տ՝ե սակ մր անորոշ ճնշում տակն ՛ու վրա ք
Բաբի մարգոց անու՚նբ միշտ ամէնքբ կբ Ես չէ , այլ Աշոտ Ե ք կա թ շաՀնշաՀբ\ :
հ յԼԻէ\Ր անոր սիրտբ եւ կբ խռովէր, Հոգին ւ Առա^
գիտնան . բայց ես առանձին գործ ունիմ ձեզ Հետք Սարսուռ մբ անցաւ ծերունիին մարմնէն\<) երբ
ան յուսալից էր գէպի ապագան՛, իս\ Հիմա, երբ
Հայր սուր բ • Հ րամ այեցէք ծառաներուն՝ Հ եռան՚ալ , լսեց Աշոտ Երկաթի անունբ* աչքերուն՛ մէ^ երեւ­
առածին անգամ ոտք գբաւ Բագրեւանգ գաւառբ,
կամ մտնենք ձեր խուցբ X ցաւ ուրախութեան փա յլբ :

1 Եբթանք, որդեակ, բսաւ վաեաՀայբբ ա– իսկ ոռվ ես դուն որ տեզեկութիւն ունիս ամէն յոյս չքացաւ իր մէ^ :

ռա^տորդելով այցելուն գէպի իբ թՈԼ$Ք * անոր մասին* ո՞ւր է ան, նա Հ ուա ակ Ամ բատի որ­ Ի2րսլ բլուրէն ( մտաւ ձորբ, կրկին բաբձրա -

Երբ մինակ մնացինք անծանօթբ սկսաւ իր դին * ցաւ նոր բլուրէ մբ վեր եւ կրկին ի քաւ դէսլի ու*

Հարց ու փորձբ : Ո՞վ եմ ես • Աշոտ Եբկաթի զթոլոր Գաւիթն րիշ Հոր մբ * կանգ աո ալ Հոն՝ եւ խոր , շատ ի*ո\Ր

—- Հա յբ սուրբ, դուք անշուշտ տեղեկութիւն եմ եւ առաջուց եկեր եմ յայտն ելու ձեզ , ոբ այս ախ մբ քաշեց * կարծես թոքերբ սլա տ ա ռո ւե ց ան

•ունիք, թէ ո՞րքան զօրք կայ Բագաւան եւ թէ ի՞նք ՛երեկոյ պատրաստ ր/լաք անոբ ՚իեց Հարիւր քա~ եւ այդ արի մա րղուն աչքերուն մ էք ար ց ունքին եր

դրութեան մէ^ են անոնք : 2եր\բ բնգունելու , որովՀետեւ քիչ մբ այստեղ ՛ե բեւացին՝, * \,այե ցաւ ոտքեր՚ո ւն տակ ու տեսաւ

Հայր սուր բբ աչքեր բ բացաւ, երբ լսեց Հարթ՛ Հանգստանալէ յետոյ գիչերբ պիտի յարձակում քաքերու կոյտեր , որոնք ցոյց կուտայթն՝ աւերակ

ցումբ : գործենք Բագաւանի ՚ է բ ա յ * ուր վազն՛ առաւօտ գիւղին Հետքեբր . • . փոթորիկբ անցեր էր այղ.

Ե՞ն ք "լէ՛՛՛՛ք է Ք^Գ * "մ՚դէ^ տնօրէններն այն­ այլեւս ոչ մէկ արաբ զինուոր չի մնար : գիւղէն եւ ամէն ինչ քանդեր , ոչնչացուցեր էր ,
քան շատ են որ Համրել կարեյփ չէ ։
Ապա աւելցուց * ՔաԲ Քաոհ *ԼԲայ է^Գ^Լո1Լ1 Ջ՛որի վերի կողմբ մի­

՚ Որքա^՛ "՛է չ ա ա Լէէէ*"^1՝ * մօտաւոր թԷ՚֊Բ ԳէՀ , Հայր սուրբ, Հրամայէ ծառաներուդ , այն 1լերեւայի\ քանի մրէ ոԳ^էոյգէ որթեր , որոնք

Հարկաւ ծան. օթ է Հեզի , որ ո վՀ ետեւ շատ մ աո են որպէսզի իրենց խուցբ մտնեն քնանալու , իսկ ԳԱ~ բախտ ի բսբմ ամբ աղատ մնալով փոթորիկի մա–

վանքին եւ յետոյ ձեր ծառաներ ր միշտ երթեւեկ բան բանալիներր ինձ յան ձնեն Հ Պէաք չէ մ՜ամա–» Հարեք շուն՛չէն՝ նոր էին սկսեր ծաղկի լ :

ունին գի՚֊ղին Հեա : նակ կորսնցնել * ես դուրս կ՚երթամ ԼՐլ\ա^լայքյ* ԲԱԳՐԱՏ ԱՅՎԱԶԵԱՆ8

Fonds A.R.A.M