Page 186 - ARM_19-1948_02

ծերը, Հակինք ուրեմն անոնց վբայ եւ շաԱանք

ԴԱՆՒեԼ Վ Ա Ր Ո ա ն Ի ԵՐԿԵՐԸ 4118 ե Ր < տ ս Ն Ր յաւերժացնել զանոնք։ Այդ աիաի բլլայ անշուշտ

լաւագոյն յաըգանքբ զոք կարելի է մատուցաներ

Գքւլրգէխ ԱչէմշաՀի մսւՀ ը մեղ բոլորս խոր այնքան սիրուած բարեկամի մը եւ հայ արուես­
կորուստը կողբանք
(՛է. եւ վերջին մաս) տագէտին, որուն վաղահաս
կազմեց եւ խմբագրեց Սալոման Տարււսցի, Հ.
սուդի մատնեց : Հայ երաժշտութիւնը ա՜յսօր ազգովին՛ :
Խոր սուգի մէշ է նաեւ

Ս • Ս • Ռ • Պհսւակսւն հրապարակութիւն, Երեւան ոբ անոր, անհետացումով կբ կորսնցնէ իբ ամէնէն

1946 իռստմնալից ել խանդավառ մչակնիրէն) մին:

<< Վա՛ /ւ ւժա Լի Երկեր» Հատորը բաժնուած է Մաք՚Ա անշուշտ աթուր բա– մըն է եղած միչտ, Գրլրդէնք Ալէմչահ կանբւխէհ իբկ առանց վա­

եօթը մասերա. : Առաջինը կը պարունակէ «Աար– Գրլրդէն ԱլէմշաՀի մահը սակայն մեզի ոչ միայն րանումի , եր արուեստագէտի զդա յնոլթիսնովն

օուռն1րֆֆգ՚ այսի-քն համանուն՛ գիրքէձ եօթը Քեր­ տխրութիւն, կը պատճառէ , այլ եւ մեր ոբաեբուն ու առող1 դատողութիւնով, երաժշտութեան մէք

թուածներ միայն։ Ա՛՛Լ առած տասնըմէկ կտորները մէչ ամէնէն դառն Հողձվյ-ճակԱըէն մէկուն ծը. ընտրեց իր րուն ճանապարհ բ, որ էր իրենէ համար

յարմար չեք ՚՛ կատուահ , որովհետեւ իբր թէ « թ ո յ 1 նունգ կա տայ : Ան աւելի կը նմանի փոթորիկի նաեւ ճշմարիտը, այսինքն հայ արուեստը որուն

են գեղաբդւհստական տեսակէտ ից» : Չաւիանիշ մը, որ ի՛ր անակւկալ պոռթկումովն ու արտա­ հանդէպ իր ունեցած սէրը երբեք ոեւէ դանդա^

գործ՛ածելով գուբս ձգուած կտորներբ իբր թ ո յ Լ * սովոր սաստկութիւնով թէեւ անմիջական սար­ ղեցման չենթարկուեցաւ :

կարելի է Հաստատել որ առնուած՜ եօթը կտորները սափ մը՝ կ՚ազդէ մեր. վրայ եւ սակաի֊ անոր գոր­ 1934/յ* Փարիղեան հայ թերթի մը համար իր

ԴՓ/Հելի լաւ չե՛ւ : քցմբագրողը ըրնտրա՚ծ է այդ կտոր­ ծ՛ած՜ աւերին բուն մեծութիւնը փոթորիկէն վեբ^, տուած մէկ տեսակցութեան առթիւ այղ նիւթին

ները իբր ամէնէն անվնաս՛ները զքաղաքական օրէ օր աւելի զգալի կ՝ըԱայ : վերաբերեալ իմ մէկ հարցումիս ան. կուտար հե­

տեսակէտիս » : Ւբ անհետացում ով մեծ՜ պարա՛պութիւն մը կը տեւեալ պատասխանը:

ստեղծուի որքան՛ Հայ արուիստին՝ նոյնքանն &աեւ « Մեր ժողովրդական ֆ՚օլքլօըը ոչ մէկ կեր ֊.

Գոլերս ձգուաֆ֊ կտրրնեբն ե՛ւ «Մուսային», « Զ ի լ – մեր Արտերուն մէշ^Հ Ան մեղի Համար կենգանի պով ստորադաս է ուրիշներէ : Միայ՛ն թէ պէտք է

1Է գաղաղը» , «Գասաիաըակ» , «Տզաք» , « Ներե - յոյս մբն էր ւ Ւ ր արոլեստագէաի աո աղք փայլուն զայն դնել կատարելագործուած ա՛ր՛ուեստի գետնի

ցէք» , «՚Լշաին ւԼիժածը» , «Vոլ^րացիկը», «Յալեբ^ է եւ ինքբ ունէր նաեւ կատարեալ դիա ակ ց ո ւթ ի ւ– վրայ : Ահա թէ ինչպէս կարելի է ստեղծել ու մը.

մութեա՚ւ սեմին» , «Արիւնոտ ճիլզը», «Զորս տա– ՛ն րն ու Հաւատքը ; իսկ ճակատագիրք՝ կարծես նա­ շակել ազգային արդիական՛ իմաստով երաժշ­

ք ե կա ՛ի մրլ նամակը» ել «Երազ ու խոհ» : խանձի ղգացումէ մբ գրգուած բուռն չրձ֊չով մբ տութիւն մբ» : I1 սկ իմ պաշտած վարպետներս

Ցավորդ գիրք է «Տեղին սիրտը՛»։ Հոս դուրս եկաւ մարել անոր Լոյսր, Ւ՚ԺԼ"^ ՂԷ՚^՚ՔԲ մենէ մա­ ՛են, ամէ՚՚էն առա\չ կոմիաաս վարդապետ , որ իր

ձգո ւաՆ՝ են տասնըմէկ քե քթուածներ եւ մէկ գիւ– մ՛ա՛ւ ակ կ ն աո աՀ , շիջեցնելով կեանք մբ որմէ Հայ խոր հմտութիւնով եւ ազնիւ ճաշակով կրցաւ մեր

ցազեերդ : Միթէ ասունք ալ թ ո յ լ տև՚կատուած են ե բամ շտ ութիւք) բ դե ռ ա յնքան Հարուստ գործեր երաժշտութեան տոհմային՛ յատկանշական՛ գիծը

գեղս •–եսաա՚՚՚ա՚ւ տեսակէաից»։ Եթէ րանւ ունէ ք.– ստանալիք : օտար տարրերէ զտել եւ այդպէսով ցոյց տալ մեր՛

տեղծ մր ւաս՜ ր՚էկ կտոր թ ո յ լ կտորներ ունի Այգպէս , քանի կր կեգյւոնացնենք մեր մտա - հետեւելիք ուղղութիւնը : Մեզի ե՛րիտասարդնե­

քառասու ֊րկուքի վրայ , զորս պէաք Կ՝Ը±լա.է ծումն ե բբ իբ մաՀ ո ւան գառն ի՛ ո ական ո ւ թեան րուս կը մնայ այղ շրջանակը .ընդլայնել դիտակ,

դուրս ձւ ՛լ, այ,՛,, կը նշանակէ թէ ան «20րդ գա­ շուրթէ ( խորՀ ուբգնե բ եւ յոլշեյ մին միլս ին կք ցութեամբ եւ լրբութեամբ ընթանալով արդէն ա–

րու առա ՚յԳն քա^յ՚րգի բազմալար ել բազմարժան յա^որգեն , ամէն անղամ յուզմա նո ր ալիքներ ՚սոբ ղծած՜ ճամբէն » յ

բաԼաստԼյՆր» չ է ։ Անմիտ վարկաբեկում մըն է յարուցանելով մեր ս՛տին մէ^ւ ՈրովՀետեւ կա­

ւՀատակ բանաստեղծին Համար։ քէրպէսզի րելի չէր ճան՚չն՚ալ Գուրգէնբ եւ բաբո րոպէս չբ Ուրեմն Գ . Ալէմշահ ուզեց առածին օրէն իսկ

ընթերցէ ոլձշադր էութեամբ կարդայ դուր՛ս *Հդ֊ կա պո լի լ իրեն , թէ իբր ա Հատ ել թէ իբր ար՛­ իր ստեղծադո րծութիւնն երունո մէչ՝ արտայայտեւ

Փ կո բն՚եբը ւ տեսնէ պատճաոՅւ՚ե ր բ ուրա­ ուեստագէտ I հայ կեանքը, Հայ մշակոյթը , մնալ ժող. արուես­

ց՛ումին, .-. ր ՀեաԼւանք է Հայաստանի մէ^ գոյու­ յ՚^ն՚չ կր մնայ մեղի րն 1 լ ա՚լեւս եթէ ոչ յ ա ո ե յ տին մշակը եւ խօսիլ ազդային լեղուն։ Եւ իր այս

թիւն ունեցող քա՛ղւաքա կա՛ւ, գրաքն՛նութեան , մենք մեր աչքեր ր իր ստեղծ աղո ր ծ ութիւն) երուն վյրա ք բնտրութիլնը, որ տեղի կ՚ունենար ինքնաբուխ

կուտաք անունները աՅԳ կտորներուս • «Թողէք որ ոնց մ է^էն միտ յն կարելի պիտի րլէա յ Հ իմ ա մ ե– խանղավառոլթիւնով մբ, իրեն համար եղաւ
ղի մ օտենալ իրեն եւ զգա լ ի ր ներկա յ ո ւթ ի ւնբ : Ան
մեծնամ» , « Հայ բժիշկը», «Ողորմութիւն», «Դի­ կր թողու մեղի երկու ր7ա՝ կագին բա եբ , իր ան­ խիստ բարերար բան մը։ Որովհետ՛եւ Գուրգէն՛ իր
մոռանալի , աղն իւ / ի *աւոակ ր ել իր սիրուն դոր–
ակի սայ<։», «Հռ/յկսյկւեբոլ օրօրանը» , «Արծիւ– կու՛րծքին տակ կը կրէր ՛նաեւ Հայոլ անաղարտ

ներու կա աւա՛՚. /7», «Աւերակներու Տիկինր», «Վե– սիրտ մը, որ իր զգայնոլթեան մէ^պիտի վերար.

,ծն,< լթ >» , « ք/տ ո ե ան 0 աղթան ակշ «Գերենի–

կը» , «Մատնիչը» եւ «Իկիտ Տօնէլը» (դիւցաղնա.

վէսլ) :

<ձՕձբ» , զոք բանաստեղծք ձօնած է ապր՛ող տեղծութեանց մէկ մասին ձօները վերցուած են, Եթէ Թո՚֊րքի եւ իսլամի Հանդէպ ա՛յս փափ­

Հա յե րուն եւ խորագրած «Իսկ ապրող Հայերն ալ այսպէս՝ Աւետիս ԱՀարոնեանի ^ոլիրուած «Պատ. կանկատ եւ անկեղծ վերաբեբումբ բԼգՀտնուր էր ք

այսպէս– ապրեցանք , անՀ սակն աչի դարձուած է դա մ ա՛լ ո բներս» առա՛ ց Հասցէի որո՛ւ կրնան բան թնչսլէ ս կարելի էր բացատրել այն թունալից եւ

–5Տ– • - * > • Ո» 1....,–.–^,. սո֊.՛։ , ռաԽւսԽ Ո՞ւր կր Վայ՛ կալւե կիչ սլաքներբ, ուղղուա՛ծ վեբչեքս նոյն

« Ջ ո . գր» ն կ ար ագր ո ւթ ի 3 ՛ն– է մե ծ ոճիր ին , ս՛նայ *֊կարուժ–ա1 բ աւ\ուա\Խ «// ասս ա յաղասացու– «Հ աս ցէ»իս ռոլսելլժոլրք V ո յս յ ա բ ա բե՜ք ո ւթ ե ան ց

"՛Ր կուաայ ոճբագոբծկ. երուն անուններրՀ Ե՛– սա՝– մբ» . . . : առի թ՜ ով %

կայն գբա քնն՛իչբ Հշեմ կրնար րմբռնել, որ Հայ մր Եւ սակայն ԱՀտրոնեան , այնքան մեծ՝ որ­ Եթէ թուրքն ու իսլամ բ չէ որ չարգեր ու կե–

եղած ՝ԱեԼայ ան՝յ կր. փոխէ թուրք եւ իսլամ ա– քան այս օրերու Հայրեիքբ, գիտեմ ոբ քէն չու­ ղեքեբ են\ Հայ մողովուրգբ, այլ միտ յն թա֊րք

ե ո ւնն երր 7 արի եւ ոս ոխ ի , որպէս ղի նոր սեր ո ւն– նի, ան պիտի ուղէր թքլէիէ Հոն, նոյնիսկ առանց կա սա վա՛ր ո ւթ ի ւն բ , ո^ վ գո բ ծ ա գր ե ր է Վարումա^

ղր ռթէ ս՝ Կզի կա՝, այ իսկ ոճիրին , չգիտնա յ ոճրա­ ան ո ւնի :, նի նկարած ղանգուածային «Ջաբգբ» : Եթէ Աթա–

գործներդ, անունք : « Հացի եբգբ » իր 29 կտորներով ամբողջա­ լիէ - Լենինեան Հ ա ս կա ց ո ղո ւթ ե ա մ բ Թո՚֊րքերբ

Այսպկս 20րգ գարու այս մեծագոյն բանաս­ պէս արտագրուած է, անոնց վրայ աւելցնելով եղբայբներ են , ալ ինչո^ւ կռուիլ անոնց գէմ, հա
խամ աճիկ
տեղծ ի գործ բ կր ղաււնա լ տեսակ մք մէչ եւ ա՛­ ՀձՎարգեբ» , « Բաբտինեբր» , եւ Անգաստան՝» ւ լա­ ի՚լել մեր Հ ողեր բ այղ «բագ՛ի» մողովուրգէն \ կբ

իբ իսկ կ՛ րտած Հայրենիքի Պառնասին ՛՛ւ աղա 1. Հ անգէսներու մէ^ նախապէս Հրատարակվ­ախ նամ , ո բ մի գո ւց է այ ս կե րպ Հ աս կ աց ուլո ւ֊֊

նոք շուքին տակ ։ ուած քերթուածներբ ; թիւն, մբ կբ տիրապետէ Հայաստանի մէչ, թլէ որ

Եւ ո կայն այս չէ ամէնբ, Լա\Բ՝ԴԷՀ ԿէՀ շարու– Հա յ ա ս տ ան ի Հա՚և ր ապետ ո ւթեան .օրերուն մ ասն ակի օր էն կբ Հ աս տ ա տ ո ւի Երկերու ոլշագիբ

նա կուի < ո փիւղին մԷԼ։ է$ 98, վարէն \երղ տողբ երբ Աւետիս ԱՀարոնեաւ Պոլիս էր , Տիկին Վա– քնն ո ւ թ ե հէ՛ն ել գուբս ձգուած կտորն երէն : Երե­

աէտք է չլայ Հ$Թ՚ոդ այգ Թուր քերբ գիտնանք՝ րուման՛ Աբիկեան անոր յանձնահ էբ Վարումանի ւան Հրատարակուած .ուրիշ Հաւաքածոյի մբ մէ^

փոխան– «Թ՛ող ոսոխներր գի անանձի՛, «Աբմենու– ձեռագիրնեբր\ , ղորո Հայաստան ղրկած էք ան\ ; Հանգիպեցայ Աթալինի ձօնուած ոտանաւոր ե ս^Ր^

Հ ի»ն , Վարումս/ ՝ի , գի ւց աղն ա վէպեր էն, մին, նոյն­ (էւրախոլթեամբ 1լ իմանանք ^ ոք անոնք փոխան­ ՛ուր ղրողր կր ղո վա բան է ր ղա յն% Հա յն ու Թո^րքՐ

պէս չարափոխուած է : ԷԼ 114, վեր էն. \ \բգ տողբ ցուած են ատենին ներկայ կառավարութեան ՚ոլկբ ռ ղբ այ րացուցաՇ՜ ՐԷԼա էո ՚– ս Համ ս Մ աբգիկ
Հ ա՛ն ղ ի սա նստած ղաՀ եր ո ւ եսն են
պէտք է րւլայ «ՊաՀ ա պաննեբ շուրթն ի գետ կան մնան* Պետ. ԹանգաբաՀ բ ։ Այգ ձեռագիրնեբէ Ա–

թ " ՚ – ր ք ի ն սէգ» ։ էւա^ին €&իլեր»ի լուսանկարք , Հեղինակի նկարին ղոՀն ու ղաՀիճբ :
ԻԼւգունլենլեոլվով
« Հ1 1 ր »ր ուոաաաւորբ, ձօնոլ Հետ , գրուած է <ձԵրկեր»ու սկիզրէՀ : ՀՀանանգերձղերձ ոբ Հայաստան , <*աբս–
տաՀարոլթեանց , այսօր
թաթարս կան կ* լիւներ ո ւն , նո յնպէս ենթարկուած Արձակ էքեբոլ մէչ սպրգած են կտորներ, ո— եւ աւերումի երկիրք

է փոփոխ –9-ւթեաՀ ց Հ ԷԼ 136. վերէն \Օրգ տողպէտք լանք Վա ր ո ւմ ան ի գր չին չե... պատ կա ւ իր , ինչսլէս կ՚ապրի եւ կբ վա յելէ ֆիզիքական պաշտպանու -

է Րէէա յ՝ <ձՈ րոնք իս լամ ի շիւաննւերու բռնաւորէ . «Քմածին ւղատ կերնհ ր» ո եւ թերեւս ուրիշներ ալւ թիւնր եւ Հովանին ուրիշ երկրի մբ, որ կբ պա ր–

էշ 137, լերէն տող Յրգ «Րաֆֆիներու, ՝Բրիս– Թաբգմ ան ո լթ ի ւձննե լ\Լ ո Լ նավակն երբ մէկ մ ասն աաղրէ իր օրէնքՆեբբ եւ կարղեբր ,կարելի չէ վյր–
ճարել այսքան։ սուղ ղին ի վաս մեր ապագայ ղո­
տավարի .. մենք ղի– ուած . տող 15/»*ք.՝ ՝ <ձՈր՚՚նք են անշուշտ մնացածին : *եիրքո ունի նաեւ բանաս­

իսլամ մ ան ի քր մ եղ ուղղեցինք ; տեղծի ղոբծածած բառերոլ եւ ան,ո ւններ ո լ բա­ ւս ւ թեան. ։

Վերջա՛պէս ամէն տեղ, ուր թուրքին։ եւ ի ս լա­ ցատրական ցան կ մբ Հ Հարց կբ ծագի բնականօբէն , թէ թնչսլէս եր­

ս՛ ին աԼունր կայ ^ վախուած է ոսոխի, պարսիկ X կի ր մ բ կրնա յ յառաչղիմ ել , գրականութիւն եւ

&աՀի , ցարի : մշակոյթ զարգացնել , բմբո սա ոգիի

Ջեմ կարող * սւ ր ւս չ ա բ ղ ործ ած ե լ Հ իւբոնկալող Բնականոն պայմ անն ե բ ո լ մ է^ ղտնուող եր– յ*թ՚ն չսլէս կրնայ ապրիլ եւ ապրեցնել նման խաթա­

թերթի աղն ուուքմիւհբ , օրինտկելով Հատուած­ կի րն՛ե ր պէտք չեն տեսներ յա պա ւ.ո ւմներ եւ ւի ո - յ՛ ու մներ եւ զեղծումներ ղործելով , թնչպէս կրր–

ներ՝ գւ ս ձգ ւած՜ քերթուածներէն : Անու.ց քն– փո խոլթիւն՝և եր րնե լ աննպաստ գրութեանց մ է^ : I ա՝յ մ շտապէս ղերի մնալ սուտի եւ կեղծիքի եւ

թերցոլս՝ ; Լեքմօ էէն՝ յանձնաբարելի է բոլոր ա՛­ Հրատարակելէ վեր^ ամբող^ո ւթիւնր , խմբա^ յառաչգիմ ե լ ու ստեղծ աղո բծել . . • :

նոնց , քՈվ կբ փա վ՛աքին ճշգրիտ գաղափար մբ ու– ԳՐՈԳ ՜^՚ՐւԲ քետագաբձ ակ աչ կով մբ ցոյց կո լա ան Ջուրն ինկած մարգր կր մտածէ ցամաք ելլե­

նեն ալ Հ, • ՛ասա ւ ի այմմ ո լ կացութեան անպատեՀ կողմեր բ այղ գրութեանց : Եր բ մ ար­ լու մասին եւ երբ Հոն կբ Հասնիր 1լուղէ ապրիլ

« Եր եր» ւ յսվորգ գիրք;, յատկացուած֊ է գի կ կր փոխեն գրութիւնբ ուրիշին ( կբ Հ ա ս սւ ա - կեանքբ աղատ թռիչքներով; Հասկնալի է, ոք Հա­

<ձ Հ,եթան.տս երղ »ուն։ Դուրս ձւլոլած– են Հեաել– տեն իր ե նց վախ բ՝ գէ պի ա բա այտ յտ ո ւած ղաղա. յաստան՛ի գրողն երբ կհուզեն թռիչք ունենալ կա–

եալ կաս ՛երր՛ Վոկրին վրայ», «Ագոնիսի մը» , փարի ճշմարտութիւնք՝ եւ տաբահ ում բ% Երեւանի քուած թեւերով, աւաղ։ Մեր պարտականութիւնն

(ձՂ՚աշտեր ՚. տգ. » , «ճիւաղը կ՛անցնի» , .ճանա– մէչ բնականօբէն կբ գտն ե ք այգ օտար աղգեցու– է օւլնել, որ զարգանաք ի\րե՚–>– ց մէչ րմբոստ ողին)

պարՀ ի ՛ի», ամ ուս աղօթքը» եւ «ԵՓՐԵՄ»։ թեան կի բար կումբ Հ նո յն իսկ ի ղին՛ մեծաղո յն զոՀ սղութեանց ; Հա­

Աւե/ռոլա են զղա՝>հազա՝ն. Հանդէսներու, մէ^ Հրա— Եթէ Վագում ան ի թուքք եւ իսլամ քառերու սար յարղանք անոնց, որ նախրնտբեցին Աիպե–

ածներէ– «\յալա ս ա ր գե անը» , « Որբու– գո բծած ո լթ իւնբ անպատեՀ էր–) կարելի էբ խօսիք րիսյ սաոամանիքր ու գէթ վ՚րկեցին՛ պատիւբ Հայ

Հին», <:• ալար ճիւղ», «Գուշակը», «Հմայքի աղ. այգ մասին ել Համոզել բնթերցողր։ Եթէ պէտք գ1 ողին\ :

բիրը» • մ», «Լուսինին», «Լոգանքէն) էէ՛ "իրել թուրքր եւ վարձատրել զայն, պէաք էր Իմ Հաւ ատ քս է , ոյր ե թէ Վաքուման ողչ բլ–
վերի , լար , պիաի գրէր իր Հոյակապ կարապի եբգբ, նոր
իարձ ՛՛Ով դար , ով դար» , «V .սաղի - յա յտարարել բաց սրտով եւ ոչ գաղտ օրէն : I1 ս կ եւ ումեղ «Վեղոքի այտ » մր, թերեւս
թեամբր իր ՕՁԸին ։ ՝ նմանուէ
կին» : եթէ կաելի չէր ր՚՚լել այգ , ք չելն անօգուտ էր ;
«Հ
րգեր »ու մԷԼ վավախութեան ց Թուրքն ու իսլամ • րաւիտեան գո յութիլն ո լ–
չՀ անգիլ
բալա կա. (լանք ՚է եւ պ էաք է խո ստով ան ի/ , թէ նեցեր են մեր կեա՛նքի Գողգոթային մէչ եւ նաՀա– . • • Ո՛– ղուն, իմ սիրելի ^ող"վուՐԳ՚> ա ա ՜.
մո րնել։
<էմոււ+ ր է լի ա կա տ ա ր բաղգա տ ո ւթ ի ւն տակ բանաս տ ե ղծբ չէ (՚ կբ.. ար տար բե ր ձեւով բբ֊ կալին լոլո ես :

Այսու \ յսնդմւ բձ նկատ ե ցինք , որ բան աւ/* նա րոշել ղա յն : Ամերիկա ԺԻՐԱ8Ր ԱԲԻԿԵԱՆ

Fonds A.R.A.M