Page 190 - ARM_19-1948_02

ՀԱ8 էՐԳԱՏԱՆՕ Ն/1Բ ՍԵՐՈՒ՚ԵԳիքԵ ՀԱՄԱՐ, ք)Լ մհոյսս շաակը մեր ընկերներէն, մկ
,
քք>. ե ւ վհ՚րշին մ ա ս ) լյսրքերէն ^ամեոա գորՆաւորնկ, գիւղացիներ

մտադրականներ , զինուորականներ :

Ատէպաո սկա( ի ո Խ ոաւ*՚Փտտր « Մեռան, չկորան » :

Իրք արուեստագէտ էր արուեստին գե֊ (ՅՕՐԳ ՏԱՐԵԴԱՐՁԻՆ ԱՌԹԻԻ) թրքական ըոՖակալութիւկ չգոհացաւ <էԱա–
րիլեաֆ աղէտի* հայ գոհերն արիւձովոս վճ*եռ
վա գի պա կան Բ*աբֆձՐ$քա.Հ՝ Հ ^ ԴՎՈ ^ՀՀ* ե ր ր բւաչնչելնահւ Հա,
Աաըպաաազանի եւ Կովկաոի
ւլրքլսխ ալ արագ աեղի ունեցած ըլլան, ան– Գոֆ-ք ահոաՊէ էք Հայ զՓղթւՀ$*խրր թքքական
էսխաբգ բարքերուն
քնարական գետնէն երրեք չէ Հկքւաոած ։ Սոյն գերիվար , րորե իներսւ ակ­ . յոլթիւֆը յ

նկատ ում ր կա՛րելի է ՛քնել նաեւ, իր Հա ման ուա գա­ ռաներ ուն խածուածքին Հեաքե-րր իրե1ց այտե­ Գոթի վրայ էթ՝ ՀԷՀիպ փաշան էրզըո^Ա։

յթէ գործիքունւ մասին , օրինակ «Աւարայրի պա֊, րուն վրա յ : Ալի ԻհոաԱ Փաշան Հանէն եւ Նուրի փաշան Աոլլ–

տեր-ազմր» * «Հեքեաթրֆ , « Վ ա ր գ ա վ ա ո ր » կամ ու, սարսուռք աոլզէն, իրենց բանակներով, քիւըա ու թուրք
Գոլք ասլրաբ ծ Էք ամռթանքն լրլ–
« Տեսիլքէ ու « քիւս ր սօտ ի Արմէն.իէ՝նֆք Հ եւն . : Ե՛֊
կոլած մե\ո մայրերուն եւ քոյրեաւձ^ Ւրենց մեր­ հորդաներով, անսպառ ռազմամթերքով :
այս երկու սեուե ՜ ո ւն % այսինքն երգերուքն ել <էմ սէնֆօ՛ կութիւնն անգամ ծածկելս լան կա բո ղութեան՝ Գրաւել Աա րսլաաականը, Աանգեզուրը, Արա.
յւքֆնե; ուն մէ^ն ալ կք տիրապետէ ան–
Գուք զգացե ր էք գ՚բագոյն երանութիւնք գե~ ր աո, Լան Հայաստանը եւ բնակվել չռ ղ մնացած
սեթ եւե թ եկ առան ո յատակն ո ւթեան յղացուած
քնարական րուքժհւնէ , Հարէմներէ ճողոպրած գեոաաի Հարս– Հայոլթիլնը :
ինքհաաիսւլ մեղեգիական գիծ, ՛քր յ
նեվոլ ել աղջիկներու , երր անոնց ականթներուն
բնոյթով, ինչպէս նաեւ ա՛սր գաչնալոքոլմր է ո– Գործի էին նաեւ Ատրոլաաականի մէչ ոխա­

քոնք ի,Ի ե դ ներշնչումի թարմութիւնով կր սփռեն կր զրքՐ՜ Գայ Լուսաւոր չի ԱսարւածաՀնչիւն զան– ցած թուրք ու գերման գործակալները , ընչաքաղց

նաեւ Հա ակ Հււ՛ յրենի Հողին րոյրք *• գակր : եւ մոլեռա՚նգ մաս մը տեղացիները :

Երբ Ալէ՜մշաՀ քերթուածէ Ու գուք չէք Հիացահ , ա՚ոնց բարԽպաշտու - ՜Ծուղակը լարոլած էր, սպաննելու համար
մր կք ներ շնչուի ա– թեան , երախտագիտակաԼ
նոր իմ աստք վե րստին՝ ե բ աժ շտ ո ւթ ե ամ բ արտտ–. յւմբռնումին* ազգային Ասովոց պատրիարք Մար Շիմսնը եւ Հայոց ղեկա­

յայտելու բարձր պատուախնգրութեան , երբ գերութենէ վարներէն Սամսոն խանը եւ ընկերները :
Համ ար , ան ո ր պա ր ո ւ ակտ ծ քնար– ական նորւ ազատած
Հայ մ ամիկ\ եբ ու եր իա աս արգո լ Լ Առաչին զոհը եղաւ Մար ՇիմժԼը իր 120 զ ի ն ֊
նեբաշխ ար Հ բ ձա / նեբու շն ո րՀ ալի ո ւր ո ւագիծեր ո լ Հ իներր ի յա յտ կր բերեն Աստուած ամ օր պտտկե­
ոլորներով եւ այգ եղաւ կռուի ահազանգը, աղ.
ճկուն ուլ եան մ ք՛ ք ո ց ա լ կբ ստանա յ իր մէկ Հարա­ լ՛ ին առջեւ ծնա բագի բ , մոմի աղօտ լուսին
զատ թս; էմանռւթիւնբ , երգն ու բառր աԸ.Լ՜ գանշանը :
^Ր/Հա^՛ պրլումնե բով , երբ այգ թ շո ւառ\ն եր ո ւ յոր գա Հ ոս
մէկ մար խն–. ձու ,՚/տւելով իրարու մէջ։ Այգպէս է արցունքն ե րով եկեղեցփին կազմակերպուեցան Ատ րպատական ի Հայերն

նաեւ իբ գա շն աւո րմ ան մ էջ Հաբ մ օ>նիք շարժում– չուի : սալա յատակք կբ թբր֊ ու Ասորիները եւ ինչպէս ամենուրէք , հոս ալ

նե,ք.ու ստեղծած մթնոլորտր ոբ իր շողշողուն յոյ­ գործին, ամբոզչ ծանրութիւնն ու զոհողութեան ել

սերով կամ շուքեր բ ով կ ^յւնգգծ են ւ ու կ՝ եր կար աձք– Ու չէք արտասուած , ձեր ոիրտր չէ կսկբծա– անձնազոհութեան՛ բոլոր րամին ր վիճակուեցաւ

գեն նաեւ քերթուածի քնարական մթնոլորտր : ցեր գ չէք ունեցած մրմուռ՛ երր անանուն եւ ցաւե– Հ • Ց • Դաշնակցութեան :

ՐյՀ անպատում , ի տես՜ իրենց լլկուած ու սպան­ Հայ կթ-ը ստանձնեց իրեն պատիւ բերող պար֊
էլՀկու ոլ սաՀուն , գա շն ե ա կն եր ո ւ մ ի^ինւ ձա յ– նուած
մայրերու արիւնաներկ ծիծեբ՝է\ն կաթ ա– աականութիլնները՝ հիւանդանոցներու մէչ՝ թի–
ներք յաճախ իրենց Հքօնթրաբօնթիք» ոլորումնե­ ղեր սող մ ան ո
ու ...
րով , շուքերու նման կր Հետ ելին մեղեգիական կունքային այլ աշխատանքներ,ոլ լծուելով ել յա­

գծ՜ին գ աււանց զա՝ .ոնք ծանրաբեռնելու*, 0 ճախ ճակատներու վրայ՝ կրակի գիծե\ր,ու\ն։ մէչ

կարծես անոնք ալ 1լերգեն Հ Ա՝ենք տեսանք , լսեցինք , զգացինք ^ սարսյՀ֊ հե րոստն ալո՛վ X

Ա ո յն ք–֊ արական գեգեցկո ւթիւն ր չի տումեր ււաց ինք , լացինք ու վրէժ խ գիր եւ վրիժառու ե– Հերոս չեն անոնք ^ որոնք գաւագբաբար սպա­

սակայն նաեւ ե, բ ԱլէմշաՀ պէտք կր ղգայ աւելի զանք : նութիւնն եր եւ խ ա փան ա\ր ար ութ իւններ կք գոր­

ո լմակա՜ւ ա րաա յա յտութե ան մր գէ1^ ե լո ւ : ՎյոՀ ան Ոչ ոք տեսաւ , երբ Հայ եւ ասորի բաիւտակից ծեն , այն ալ ի նպաստ օտաբնեբու կամ անձնական^

Թէքէեան ի սիրուն քերթուածին « Ես սիրեցի%ի ու Հա բեւան աղգե բու եօ թանաս ո ւն Հ ազա րն ո ց շաՀտխնգրութեամբ %

՚ ^ է ջ (յիշելու Համար իր գործերուն մէթէն բազմա­ բազմութիւն՝ մք ^ սոս կաց , տքնեցաւ ու վեց ամիս Հ եբոս չեն նաեւ անոնք որոնք Հ աւաս աբ ու֊,

թիւ օրի ակներ էն մին միայն) ( շարունակ մ արտն չեց թոկր ք փաշաներ ու բազմ ա– Հեր ով% ռազմամթերքի Հաւասար տարողութեամբ

Ու ե ~ Է սէյւոս ո մ ա ն ք Հազար բանակներու –ել թուրք ժողովոլրգի գէմ : կք կռուին :

ԵրկէՕւքի՚ն վ ՚ ր ա յ անսահման « Ատ ր սլա տ ական ի Հերս ա մա ր ա » ան ո լնր գր՜կ­ Մ եր Հ\ե ր ոսներլՀ պա յ քա ր ե ց ան յանուն ցեղի

Տեսաւ, ծ ո ւ խ է մ ը նըման ... ուած է, նոյնանուն՝ ՝\։աՀանգին՛ քք-իստոնեայ բնա­ փրկագործումին ^ Հրազէնին գէմ գա շունով, թն–

կրրակ^ւ անոր չ,ը ա ե ս ա ն • • • կիչներուն եւ իբրեւ գաղթական Հոն ապաստանած գանօթին գէմ Հասար ա կ Հ րա ց անն եր ո վ *,գք*րկքոգ–

•Առաջքէ՛. ՚ բառէն սկսեալ երբ աստիճանաբար Վաս պո լրական ի 20.000 Հա յեր ուն ել Ջուլամերկի խաոձն է կուրծք կուրծքի , մէկք Հարիւքի գէմ :

բարձրացող մեղեգիական գիծ բ կուգայ բացառիկ Ասորիներուն Հ .*

ե լ անաե կալ թռիչքով մբ ար տա լայաել «կրակն Հերոսամարտ , այո, ի՛ ական Հերոսներովդ Ու յաղթանակեցին ...

անորֆբսոեբր ոլ յետո յ, իսկս յն քրօմաթիք սի­ գեբմ արգերով մ ղուահ ՝ ա ն Հ ա լա սար ո յժերտով , Թուրքը չհասալ իր հրէշային, նպատակին , իր

րուն վ ու հլ\քով ^ Ր արտայայտելու Համար նոյն­ որբ՝ աշխարՀի Հզօվներբ իրենց ցաւերուին ու շա— Հաբիւղ. հազարնոց բանակը որոշեալ օրը չկրցաւ

պէս Հձչր ՚եսան» , սոյնւ երկու թախծալից ու գա– Հ եր ո վն է ին կլան ո ւած : պաշարել Արարաաեան Հայաստան՛ը ու րնաչնչե/

որ\Լ– Հ ամ կերպ ո ւթիւն ով լի բա ոե ր ո ւն իմ աստր , Ոչ ոք փութաց օղն ո ւթե ան պաշա րոլած\1 ե - հայոլթիլնր Հ

Հ եղ իւ. ա. կ ՚ւերէ .չումր կր մնայ միշտ այլազան— րուն, որոնք օր ու գիշեր թնգանօթներոլ ռումբե– Ալի Իհսան եւ Նուրի փաշաներր անճրկեցան

օրէն Հա ; ւստ գնայական գետն ի վրայ X վ՚ռւն տակ , քանգուած պտտեր ու ք ո վ գ Րառ գա շտի Աալմաստի ել Ու^րմիոյ զաշտերու մէչ, գերի ձգե­

ԵԼ Ո կայն սխալ պիտի բլլար կարծել նաեւ վրայ , ձորերու մէջ^ ^Լէյսայէն ա բիւ\. աթաթախ , լով հազարաւոր «ասկեաղձԼ եր» ու թնդանօթներ :

որ Ա/էմՀ՚*քՀ ի արուեստին մէջ մ իմի այն՝ զգայուն բայց աննկուձ–. , անտրտունջ, վասնզի ք անոնք բո— Վեհիպ փաշան մինակ մնաց Ա ա րա արա պատի
ճա կատամա րտներո լ ատեն ու
Հ ո ղիի մ ր վ այել ս ո յն՛ առա քին ո ւթիւնն ե րն են որ լո.ր\ն ալ Հաւատացած էի– ոեգին անմւս Հու թե ուն եւ եւ ՛Լ արաքի/ի սայի Մայիս 2$ին :

կր կազմ / ն իր տաղա՚ն գին միակ «գլխաւոր ւո ա ր– արիւնի փառքին : պարտուեցաւ 1918

/»/*» I ՚ / ՛ ՚ /յ դական քերթո լածին կեր տ ո ւածքր կք Հերոս է ին, գ վասնզի ^ գիտցան զանազանել Եւ հիմնուեցաւ հայկական երկրորդ կառա -

ներ շն* չում ւ սեզմ՛ութիւնով եւ մ տածումներու ան– ագգա յ ինն ու օտար բ : վարՈլթիւնը Հայաստանի հանրապետութիւնը ՚.

Հ ո աժեշտ (քա,ք գւ՚՚ւո րմ ան պաՀ անթէ ե րով երամ շ— Զան ազա՝֊. ել՝ բռնութիւնն ու գեզութիւնք ա-

տ ին կքէ ւ> սրտագրէ նաեւ արտ այա լա չական կար֊ զատութիւնէն % Այսօր, երբ գրի կ՝աո\ն,եմ այս տողերը, մեզմէ

գապաՀոք 1իւն մբ որմէ չի խրտչիր ԱլէմշաՀի Գիտէին թէ՝ « սո զա լու վա րժուահ ներք չեն ընդ միշտ րամն ուած ե& Կո ստին ,Աամ սո՝նր,Նո րք–

զգա լութ է նբ : կա բոգ թո֊չ իթ եւ ան ո I ք թռան թեւատարած գէ~~ ցի Գեզամր, Մահլամցի Զիբօն , Մոկացթեր, Շա.

1Լյգլ– ս ան գիտէ իր յո յղեր ունէ գրսեւորման պի ազատութեան արեւափառ ե րկինք երլ1 ^ թռան տախցթեբ, Հազարշակ Շիրվանեաններր, որոնք

նրբացած \ե լ թ՛,. մէջ քք ՚1 կ մնալ նաեւ տրամաբանա­ Հաւատաւոր , կ ար ւլ ա սլ ա Հ , անձ. աւլոՀ : աննկուն ղեկավարներ անվախ ոլյանգոլգնկռուող­

կան շավ֊՚ւորսւսՀմաններու մէջ : Գիտէ ին թէ ՝ « յ ե գա ւի ո խ ա կանն ե\ր ,ո ւ վախճա– ներ եզան Ատրպատականի հերոսամարտին ։

Արու աագէ ւր/բ իր ն ե րշն չո ւմն ե ր ուն ազատ նր մաՀն է ու կառափնատք : Զ կան Ատել պատանի սուրհանդակներ եւ

աս պարէւ։ կուտա յ առանց իր ձ եռքէն– Հանելու զե­ մարտիկնեւրր, չկան անձնուրաց հիւանգապահու.

ղեց կա գի ՛՜ո ւ կա'1 դեկբ եւ մ ի շտ կր զգուշանա յ ա– Հիներ X

լհլո ր գ Հ հ ե տ ո ր տ կ ան թ ա կա ր ւլէն : Այգ պատճա­ Բայց կայ ու կը մնայ, պիտի մնայ ու պիտի

ռաւ ալ թ Լեւ իր հր ամ շտ ո ւթեան մ էջ եղանակ եւ /՚ . Պ ի՚֊լպի՚-լեանի եր գաՀ անգէսն եր ուն՝ առթիւ , ա— հզօրանայ մեր ներկայ, երիտասարդ Հայտստա.

գա շն աւո –ում բւ-տ ղգա տ ա բա ր քիչ նօթերով են ար­ " ՛ո ջի I՛ ք Հ անգէ ս էն երկու օվ առաջ , իսկ եբկբո րգք Աը, որուն կառուցման ել հիմնադրութեան նուի­

տտ քայտ ՏԱ ծ եււ , սա կա յն անոնք նօթեր եՏհ որ կր՛ նոյնպէս Հանգէսէն> մի քանի օր առաջ միայն է րական գործին մէկ խոշոր բաժինը արդիւնքն է

սիրեն զի ո ար՝ եւ • անոնք բոլորք կր պատկանին նա­ Եւ սակայն նոյնքան ճշմարիտ Է ՚Լաեւ թէ ա ր– Ատրպատականի հերսամաբտին , ոբաբրնարկբն>աեՓւրմԱըօնեց ,
:
եւ երամ • –ոակաՀ Համ եր աշխ մթ՝լ ո լո բտի մ բ : Ա– տագր ելո ւ ինքնավստաՀ այգ գի լրութեան պատ­ կարացոլց ու շղթայեց թշ&ամիի *

նոէնց ր> ւ.՛՛ »յ–, լ թ ի / ՝, ս միշտ կատարուած Է բնտիր, ճառաւ ալ շատ մք ծլ գզիրներ իր մտքին ՚^էթ ւե ...Տ֊. ա..յ\.ն՛ յ.տ Հր/*աշ....ա.փառ « օրերուն, ..,
ա ոօ
ճաշակէ մ ր ա-ռա քնորւլու ելով ել ս՚1 ած են՛ ներքին մնացին իքե–.ց սազմնային վիճակի՛ն մէջ^ ապաՀով
Փա՛ռք ա յն անմ աՀ Հ եր ո սն ե րո ւն
խոր յո յգ ե մ ք ո լ մ ո վ բ : Րէէալով ոբ տրուած պարագայ ին անոնց գրսեւո–

ԱլէմշաՀի եոամշտոլթիւնր ոչ թէ մեզ պոռոտ բումբ օրերու Հարց միայն կրնար ՐէէաՐ իրեն՛ Հա– Եւ փա՛ռք բոլոր անոնց ^ որոնք Հաւատացեալ

միքոցներաք կբ յղացնէի ա յ \ լ մեղ կ՝օրօրէ յոյվե - մ ար ; եւ անձնազոՀ բան ակնե ր ո ւ\հ, կք պա տ կան ին ^ որոնց

յով եւ (՝ ե ր շաոքր երջանկաւէտ ջերմութիւն– մր ԳՈԼ րգէն՝ Ամերիկա յի մէջ իր գտած բնգունւե՝– պայքարք գ ե ռ կայ , կր մնայ նոր ղոՀողութեանց

կր սփռէ Որքան պատշաճ են նաեւ ԱլէմշաՀի լո ւ թե կ ն խիստ ոգեւորուած , խանգավառ նա֊ եւ նոր Հերոսութեանց թ գին՝ :

Համար Հ ՚ ռեւես . ի;օսքերր , թէ արուեստի մէք մակներով կր պարզէր ա ր գէն իր այնքան սիրած Յանոմւ վերջնական յաղթանակի եւ յանուն"

բաւսւկա) –է մի ՛մ քւայն՝ ստեղծագործական սւ ա - ոզբօրր կարպիս ԱլէմշաՀ ի ա յն ծ բագի բնե րք ո- անկախ ու մ իացեալ Հա յաստանի :

զանգ ու ՚, նալ ւ՛ւ Ա ան Հրաժեշտ նաեւ ն ուի ր ական բոնց գո ր ծ ա գբ ութ ե ան պիտ ի նուիրուէ ր իրէ վե– ԱԶԳԻՆ

այն Հ ուր ՚ որով կար ե լի է Հ ագո րգա կից րնե լ ու– բագարձին իսկո լն Հ

րիշներբ ՚ ք, ներշՂ < ու ուն : Իր մաՀբ կլբնգՀատէ ամէն ինչ*. Ե Լ սակայն ԶԵԽ զօրավար ՚Քքէլ ԵաԱուզէք) գերմանական՝

Ամէ երգ կաբելի չէ երգել, իսկ ոեւէ երգիք եթէ նոյն իսկ իր գործերէն մէկր միայն , «Իմ ե ր– սաՀմ ան էն անցնիլ փո\ր ձած մ իջոց ին , ձեր րա կա լ–

աիտի րլ թէ Գ րգէնի ւրո րծե ր ր վերստեղծման գր՝5> մ եզի մնա՜ցած քէլար , որ է ամ էնէն ին քնատ ի– .ուեցալ չեխ ոստիկաններուն կոզմէ :

աեսակէւ ՛Գ բո լ /այն ՚ւեր շն չ ո ւմներ ր առթող պրն ու գեզեց իկր ^ ա լգ բաւական պիտի ՐԷԷ^Ր « ԻԻՄԱՆԻՒԷ» կր գրէ թէ իր մասնաւոր թլՀգ*՜

գործեր հ • ; աբղէ\ն որ իր անուն ր Հայ ա ր ո ւե ս տ ին մ էջ մնա ք թակիցր , Փէէո Հէրվէ , որ՝ Մաբոքի էՕոլրիպկա

իբր կոթող մր։ Ոչ ապաքէն ռք. այգ սիրուն գործր Հ ա հքե ր ր գացած էր քե\՝ ութիւն կատարելու Հա–

Ղ՝րե^ արս >ձ սովոյ՝ գիւ բութ իւնով օժտուած արղէն մեր արուեստին կե՚գանոլթեաՀ իբրեւ Հ ո– մ ար բան ո ւ.ո րն եր ո ւ Հանգէ ւգ ցո յց տրուած իւ սա ու—

արուեսա գէտ ՚ ն էր նաեւ ԱլէմշաՀ որուն կր ղեպարաբ մէկ ա սլաց ո լոր գաղութէ գագութ շքր֊ թիւննեբոմն մա.սին գ արտաքսուած է այս Հանքե­

պարտին, մենք յնիսկ ի,յ. գո րծե րուձն ամ էնէ-ն ջ՚ան կ՝րնէ ամէն անգամ յ ո յ ս ի խա՛ գավառ կոՀակ– րէն ֆրսձ սա կան ր՚նգՀ անուր կա ռա վար ի չին Հրա–

Գոգեցին*. րէն ո ք >՚լնք որոինք գրուած են մ է կ եր­ ներ յարուցանելով : մ անով X Համա յնավաբ թեր թ ր խստիւ կր բոզոքէ

կու օրոլ մէջ կ : Օրինակ իք « ՜Նազեր »ք , Այլ պիտի մնայ Գուրգէ1 ի երգք ու նաեւ մեր կառավարութեան ա՛յս բնթացքին՝ գէ–^ ԳՈ;Ր մա­
երգը 9–. ՚ԲԷՐԷԱԹԷՃԵԱՆ
ԱլէմշաՀ ՚ եղինա՛ ած է 1939^5/ Յունիս ամ սուն , մուլի ազատութիւնբ բ ո ՛ե ա րա ր ող արարք մր կր

իսկ «Իմ եոգր» \935ին, երկուքն ալ եբգչուՀի Օր* նկատէ ;

Fonds A.R.A.M