Page 135 - ARM_19-1948_02

ԱպփւհաԱ ՍգատօԱը Մ եր մեռելներուն վերջին կամքն է շարունակել գեՀենի մէջ ապրեցաւ իբրեւ Հայ , մոլեռանդ
այն ճանապարՀր որ գէպի հայրենասէր,
կր տանի : յաւիտենականութիւն անյաղթելի ոգի եւ գաղափար ։
Թ"֊ւրքն
էր անցած՜ մեր երկրով •••

Երկրորդ խոսողն էր ը֊կ՝ Աշ* ԻսաՀակեան որ Գորշ գ–այեՐչ կ^Ր-՜եց անպաաիմ " ր ք ^ Ի լ մեր

Հատ լաւ ներ կա յա ցուց թուրք ցեղլլ , ըրաւ պատ՜ եբկիրբ : Ծառացաւ Հայ բաղուկբ , արթնցաւ Ար–

Մք"ր»Էյլի Նոր Սկունդի Շբշ • Վարչոէ-թիմէը, մ ականը ջարդերու քաղաքականութեան եւ֊ կէս տաւազղբ ու զա բկի յ Հերոսական Վասպոլրակքս .

Հովանա ւոբ ոսթե ամբ ՇբՀ– ԿոմիտԷի , կազմակեր. մամ տեւող իր ճառով բացատրեց նշանակութիւ­ ւնբ, առիւծասիրտ Ուրֆքն , արծ ուա բո յ՛ն Շապի՚–

պահ֊ էր Ապրիլ 1 1 / 2 4 / սգատօ՜ւբ, 2 Մայրս կիրա­ նը օրուան սգա տօնին։ Հանդէսը փակուեցաւ խմ­ ԳաբաՀիսարբ, Մ ալք ի կոնեաննե բո ւ խրոխտ՝ Տա -

կի առաւօտ մամբ Դին, սի՛նեմա լՀօճյի մէ9։ Հա­ բերգով : Սակրէն րօնբ, Աասոլնբ, անմահն եր ու Հայրենիք՝ Մուսա֊

կառակ անյարմար մամուն ,քաղաքէն եւ֊ շրջաննե­ Ահա բձկեր Աշոտ իսաՀակեանի ճառբ. տաղբ։ Հազարա՛ւոր՛ յայտնի՛ ու անյայտ Հերոսներ
ղէն ի ձեռին պատոլՀաս՚եցին
րէն մեծ բազմութիւն մբ եկած էր լեցնելու րն­ թշնամին : Հայ կի–

դարձակ սրաՀբ; Ուրախառիթ պարագայ մբն էր «ՀՈՎՄՆ է ՀԵԾԵԾՈՒՄ ՄՈՒԹ ԱՆՏԱՌՆԵՐՈՒՄ , ՚էեբու , անմեղ մանուկներու ու զառամեալ ծ՜ե -

գիտել որ բազմութեան 2/3բ> նոր ս՚եբունդի ներ­ ԱՆԹԱԳ ՄԵՌԵԼԻ ՇԻՐԻՄՆԵՐԸ ՇԱՏ» տ րունինեբոլ սրտակտոր կանչերբ անավւձագանգ
մեռելնեբբ
կայացուցիչներն էին։ կարգապահութեան կբ հս­ չմնացին : Գոգգոթայի վրէմ աւանդե­

կէին Հայ Արի՛ւ երբ. կր մասնակցէին նաեւ Արե– Համազգային սուգ է, Համատարած Լ 3ա ո ւ ցին ու Հայ Հերոսնեբու վւաղանգներբ անտարբյեր

նոլշնեբբ եւ Հ՛Ա՛-Ը-Մ ՛Ր - Հրաւիրուած էբ նաեւ կոծ։ Հայոց աշխաբՀն է բնաւեվ։ եւ որդիները չմնացին վրէմ ի կանչին։ Ամէն տեղ, ամէն մամ

Հայ. Լեգէոնական Մի՚՚֊թի՚-՚նբ : Կբ նախագահէր ցաք ու ցրիւ֊։ Լոեր է կ գ բ Հայ շինականի, Հայոց զարկաւ Հա յ արի Բ–աՂոլհ^եԼ ։ Աարգաբապատ , ՊաՀ

Նոր Աերոլնգի Շրչ՝– Վարչութիւնէն Խ • Գալուստ– շէներէն ծուխն իբրեւ բուրվառ ընդ. Աստուծոյ Ապարան , Ղ^արաքիլիսէ եզան պսակը Հայ րեգղի*

եան որ մաքուր, խնամուած– հայերէնով բացումր դա դրած է ծխա լէ ։ Ի)ինգն է մարած Հայ րնաշ - մ ո ւթեան ;

կատարեց, ու րսաւ. «Զենք տեսած՜ Ապրիլ 11/24/» խարՀին * լուռ են Հիւբբնկալ ղի֊֊դեվւը ու քա - քծ՝ա լէաթնե բու , Անվէրներու դժնեայ երագը

ստրսավւներբ , սակայն։ կ ապրինք եւ կբ զգանք զ տքներ ր մեր։ խորշոմած է բնութիւնը մեբ երկ­ մասով մը իրականացաւ, չմեռաւ սակայն Հայ մո–

՛լայն , մեր ամբողջ էութեամբ : Մեր սիբելիներբ րի* արտերը Հրկիզուա՛ծ , այգիները ոտնակոխ , զաք ուրդը*. Հայ ոգին յաղթեց , Փիւնիկի պէս վե­

զոհուեցան որպէսզի մենք իրենց մառանգո բգնե– շտեմ՝ արանները պարապ ։ քէք ո շա ան դ ո ւա ծ է Հայրա ծ նե ցաւ Հ այ ժողով ուրղբ եւ Ա* այ ի սեան առա­

՚րր ունենանք հայրենիք մբ։ ՇնորՀիւ մեբ %'աՀա– մարգը, բկղտուած Հայ Հարսը ու պարմանի աղ - ւօտ մր ազատեցտւ, անկտխացաւ Հայոց աշխար–՝

աակներունյ ունւինք մեր հայբենիքբ։ Այսօր , այս ջի կբ ; Աւանդական սը բո ւ թիւծ՛ նե ր ու պաՀ ա պանէ Հը֊ Հ

նուիրական, պահուն , մենք կյշ վերան՛որոգենք մեր, մամ իկն Է անարգուած՜ եւ Հ ին-Հ ին– դարերու մ եր Իքն զ տցին Մասիսը , Արագածը , Արաքսը , Ա–

ոլխտբ, չմոռնալ յիշատակբ եւ կտակբ մեբ ան— պատմութեան , պաՀ ակ պապիկն ալ ։կարկամտծ Է ր ա բ ատեան աշխար Հր ու նոր էն Արամ ազդը այ ց ի
-
շիր իմ նահատակներուն , մինչեւ որ լրիւ֊ իրակա­ Հ տ յ բաղուկբ , առնական Տի արաննե բու , Ար տ ա կ– եկաւ մեբ աշխարՀր, խստասիրտ ԱՀրիմեանր

նան ան մեր ազգային բագձաԼքնեբբ։ Սէնթ-Անի շէս\1 ե բու , Պապերու մառանգնեբը ոսոխի կրուն քաշուեցաւ իր ՛որջը • . .

ե՛՛ր Ս ե րու– - գ ի եբգչախումբբ ղեկավարո՛ւթեամբ նեյ ո ւ տա կ են

Պ– Համ բարձում ե ան ի , երգեց ՀձՀայբ Մ՚եր^բ ՛ել Զուլումն է անցել մեր երկրով ;

օրուան պատշաճ ու՛րիշ քանի մբ խմբերգներ։ Ա էն *իետ..երը՛ արիւնայոբգ , ճամբաներ բ մեռելա -

Լուի, Պոլլվ. Օտտոյի եւ Աէնթ Անի Նոր Սերուն, կոյտ, անտառներն ու ձորերը վկայ կոյսերու ՀԱՑՈՒՀԻԻ ՄԸ ՅԱՋՈՂՈՒԹԻՒՆԸ

դ ի մա սն ա՚ճ ի ւղե րԷն՛ անգամն ձ բ երգեցին ել ար - /լկումի ։ Տ անտ ե ան դմոխքր Հագար երախ թառել

տասա՚֊եցին շատ րս^ուէ եւ յուղէԼ : Թող ներեն , կ մեբ երկրռւմ ։ « Հայրենիք »ի մէջ Հաճոյքով կը կար -

որ պիտի չկ՛րնամ յի՚շե / գե գա ր ո ւե ս տ ա 1լտն րաժի– Թ ուրքն է անցեր մ՛եր երկրով, դարերու ոճ - գանք թէ՝ Տօքթ* Սիրաբփի Տէր ՚Աերսէսեան՝
եւ Հնախօ -
նիւն մաս՛֊ տկռողներուն անունները։ Հ *3 *Ղ՝ * Մ111 Լ՛ ~ բագոր\ծ , սնապաշտ , մոլեռանդ թուրքն է շզթԱ-– Փր օֆ է ս է օ ր րի ւ զան գա կան՛ արուեստի

"Հ յ/ք՛ &՚Ր$. * Կոմիտ է ի կողմ է իսօսեցաւ ընկեր ՛Ա ՚ յազերծուեր ։ Հյնագայլ , ան դիակն՛եր, կը յօշոտէ : սո ւթեա\Ա Տըմ պա րաընր Օքսի գիտական Հետաղօ -

՝ք~է օսա յեան ։ <ձԱպր իլ "՛մ ի" ր , մ եղի Համ ար նուի–֊ Ւ՚նչո^ւ։ Հալը էլսւզէ ա՛զատ , անկաշկա.եգ ապ– թե ան զբագարան։ ի ել Հ արվյլրտ Հ ամ ալս արան ի

ր ականէ դարձաւ : Երեսունւեբեք տարիներ առաջ, բի՛լ իր երկրի մէջ։ ՛հա բ եր ո ւ խռո վքբ ա լե կ ո ծա ծ՛ Ո ւո շին կթ ը1տ ի Հաւաքածռ յի , ստացած է\ Համ ա–

այս ամսուան մէջ, 1^Էհ միլիոնի մօտ նաՀատակ– (, իր Հողին ։ Աբտաւաղդեան Հուրը իր մէջ, պա - լս աբ անտ կան կանանց Ամ երի կետն յ*նկերակ ցու -

•Լ՛եր անմ աՀ ասան խաչ։սվ։ս։րոի մաՀէն շատ աւելի սլե րու Հա քրեն իքը 1լ ոււլէ վերակերտել : Ա ո լեդ– թեան 3 948// Յաջոզութեան– պարգեւը ։ Տօքթ . Տէր

դաման մաՀով եւ իրենց մաՀով կեանք տուին Հա­ նած է սակայն քՒուբքը գազազած ։ Հայ ռայան ՝\յերսէսեան , որ միակ անդամուՀին է Տըմպաբթըն

յոց աշիսաբՀինւ Եթէ իսաչափա րո ին– վրայ դամ - ւ մե զաւոր , քՒոլրքին կբունկնեբոլ տակ չկայ ա՝– Օքս ի եօթը Հ ոգիէ բաղկացած Հ ե ա աղօտ ա կան
րի ւ զան գա կ ս^ն՛
ուռդ Հերոսը լա ր ո ւթիւն առաւ, երեք օրէն , մե\ր ւլատութիւնւ , մարդավայել կեանք ։ մար մնին , Հ ս/նր ած ան՚օ թ է նաե լ

ն տ Հ՝՝ա տ ա կն/; րն ալ իբե'1 ց մաՀ ով յարութիւն առնել մշակս յթի մ ասին ըրած իբ ո ւս ո ւմն ա ս ի բ ո ւթ եամբ

տո՛ւին1 Հայոց թաղուած՝ քաղաքական՝ ան կա իւ ու ֊ Աս ի ա յի անապատ֊ն եր էն եկած թուրք էսումտ– եւ գր ո ւթի ւնն եր ով։ Տըմպաբթըն Օքսը Հետաղօ -

թեան : Այս օրր սուգի օր չէ ՚ լտղթտնակի եւ ուխ– ն բն է մ ոլեգնած * ա ակա՛ն կեդրոն– մըն է, որ 1940/՛^ Տէր եւ Տիկի"

տի տօն է ; էք կահ՜ ենք Հոս վերան որ ո դո ւե լ ո ւ եւ իՒալէաթնեբու , Անվէ՛րներու Հորդաները, քիոպըրթ Վուտ Պլիս ի կողմէ նուիրուաօ՝ է Հար ֊

Հ աղո րգուե լու մ եր ա*1 շի ր իմ նաՀ ատակներու Հ ո– սանձարձակ գա գան , կը կոտորեն ա֊նմեղ մողո - վրրա Համալսարանին եւ գործածուած է միջազ­
գային այն մարմնին կողյՒԷ , որ պատրաստեց
գիներոլն) Հետ% X վու֊րգր , Աս տ ո ւածատ ի պ Վ^աբումաններն ու Տ֊ՀօՀ–

բապնեբբ ։ Վ^եՀ Արամազգը բարութեան աստուա– Միացեալ Ազգերս ւ Չարթըբր .*.

ք*ա՝նախօսը լետո ք նկարագրեց այն սարսափ– ՚ծ՚Հք ք խո յս է տուած Հայոց Աշխ ար Հէն՛, ղմնատ ե–

ներր որ ոնց - անլուր մ ան րամ ասնութ իւններ լլ սաբ– " Ւե ԱՀ՚րիմ անն. է , որ կբ բա լիզէ ազատօրէն՛ մ եր

ո ո ւո՛ո վ լեցուցին սրաՀր .եւ վե ր ^աց ռւց • Պ՛արե­ երկրով ՚ կոտորած , ոոփ, Համաճաբակ բերելով

րու եաթազանը չէ կրցած՜ եղծ՜ել Հայ մողովուրգի իր Հետ ։ քէհռւյւքն՛ Է անցած մեր երկրով , Հեշաա– ՊԱՏԱՍԽԱՆՆԵՐԸ–֊ 1.- Մարգարիտի, Տա.
կին թի գ ոսկի, Ադամանդ ;
Հոգին, Հայուն ան՚մաՀութեան Հաւատքը մնացած՜ ոէր ու վաւաշոտ •։

է անիսախտ , արիւնին մէջ իսկ, նա մերժած է Ար իւնւ ը Հոսեցաւ լմ ա՛հ 4 տարի , արիւն ա- 2. – 0.125, 0.875, 0.8571, 0.416։
ո ատ , կարմիր ու ա՛նարատ ։ Արիւնկզակ ոսոխը,
վւոիսել իր դա ւան ան քր ՛եւ ազգութիւնը , պաՀ ած է Ե ՛իբ ա տի պղտոր ջու բ եր ո ւ պէս խ լբ՚ոաց , 3.— Ութղբբի Տուն ֊ 1 9 1 4 ^ / վեր :
կոծ ո ւեց ու Ա ադա յէ լի սլէո ՔԲՐ՚ջաց Հ ալե -
իր Հոգիին սՀնկաիսութիւնւր : Հայր Հաւատաց իր 4. Ա էն Լուի, Ս աքս։ սար , Փալմա , Սանթա
լու -
ցեղին անմաՀութեան , անոր տեւելու կամքր ՛Բլ՛ուզ, Լէոփոլվիլ :

ւիոխանցեց. սերունդէ սերունդ, եւ այսօր մեր @՝ա փառական ա ո դան դա կան անօթի ու կմա– 5.֊ Մէկ :

ձեռքն է լուսատու ջաՀը , ց՛ողին կտակը, մ աո ս/ե֊ խւսցած Հայ բեկորները, մնացին դրանիտի պէս 6. Ադամանդ , առաքինի » խարոյկ,

ԴւՀ՝> ոլէտք է գա յն փոխանցենք անաղարտ կերպով ամուր , կառչած իրենց ե\րկբին , ազատութեան ու սրնկայ :

մ՛եղի յաջորգողներուն : Այս է ցեղին պա՛Հ ան^բ : Հաւատքին։ Տոյսը , իբրեւ պաՀ ասլան Հրեշտակ , 7. /*/7 /// բն ա լ ճիշգ են ։

\

ււ ասք. . յ ••••»տ*տտաա

ՅՈհՅԵՐ ՏԻԳՐԱաեՐՏեն գլուխներն՛ ե\ն . կբ պատասխա՛նեն թէ կեա. քա զաքէ ն գո ւբս Փ ան։պո ւգլի՚ը"ուած տ եդը պար­
վուրներուն
: Անոնք կ՝իմանան ոբ քաղաքին մէջ՝ տէզներով ու ծազիկնե՝րով շրջապատուած , խոշոր

ջարդարար թուրք աղա մբ պատ աս խան ատ ո ւն է : աւազանով գզ՚^՚ակի մբ մէջ կբ բնակէր։ Այս աւա֊

Երբ կբ պաշարեւն աղային։ աունբ , ծառանեբբ կր ղանփն շուրջ , դի շեր ու ցորեկ Հարբած ու աղջիկ­

Այս մ ո ւՀ ա ճիրնե րը ՝ /// եղա Հ ան ուա ծ Հայերու սկսին՛ ներսէն կրակել։ Հայ զինոլոբներբ կր նե՛րով շբջտպատուտ Օ֊ քէյֆ կ\րՎր • 0բ մբ զուար­

տուն՛եր րՀ լեցուեցան սկսան–, ամէն կողմ վարել բավւձբ ա\ւ ան քոանիք եւ առաստաղր .ծակելով վար ճութեան մի՛ջոց ին Հ աճ ո ք անտ լու Հ ամար աղջիկնե–

Հայե՛րուն պաՀած գրամները , դո Հ արեղէնն երր , կ իջնեն՛ , կբ ձեր բա կալեն՛ աղան ու տեղն ու տեղբ րէնէ երկուքը ուզած Էր աւազանբ գլորել բայց ա–

զարդերը գտնելու Համար, Ամեռը վբայ Հասաւ, մաքր՛ել կհուզեն։ Յան,,կաբծ– Հայ տարիքոտ կի՛1՛ մբ սոնք ալ իրեն պէս Հավ– բաց՝ ՚ վւաթթուելով վէղէ՝~

վառելիք պէտք է\ր, ։ Ա յս անգամ սեն եակներուն մէջտեղ կբ ցատկէ ու արգելք կ՝բէլայ ՐԱելով , միասին ջ՚՚ւ֊րլ^ գլորեցան *. .

մէջ գտնուած տախտակները՝ Լ սա աս տազ , պա– ուխաած ՛եմ այսՀրէշբ ես սպաննել ու արիւնբ՛ խ՚բ– 1918/՚5# Թուրքերբ ուրախ չեն, իրարու մէջ

ա ո ւՀ ան ) րոլո րը Քաշեցի ն ու վառեց ին , մնա ցին մել, ապա մեռնիլ։ Ան Հետեւեալբ կբ պատմէ . գազանօրէն կը խօսին , պատերազմ բ պիտի կոր­

անպատսպար : Հ ի լանդո ւթ ի ւնն եր բ ու Համ աճա - 16 Հոգինոց բն/աանիք մբն էի՛նք, ա յ ս գագան,բ բո­ սնցնենք։ Հայկական– ջարդերու պատասիսանա -

րակները^ վրայ Հասան , ապա ան՛օթութիւնը, օրա­ լ՛՛ րր .ս\բէ ան ցուց , միայն գիս պաՀեց իբրեւ ծա՛– տոլ)նեբը սարսափի մէջ են : Ամէն։ օր լոյս կը տես–

կան Հարիւրաւորներ կը մեռնէին ցուրտէն ու անօ֊ ՚ւայ^։ Եւ ուխտր կբ կատարէ՝ խանչարբ կբ խրէ ^Հ՜Հ՛ ք^՚լք^ւ՚հ ^՝ԼՀ ^եռքի չափ՝ ձՏէչշէտլի Հաւա -

թութենէն , աքմէք , նան , Լ Հաց) պոռալով ւիո - կոկորգին֊, աբիւնբ կբ Հոսի, բուռ մբ արիւնէն տիս՝ծ , որովՀետեւ թուգթ չկայւ որ թերթ Հանէին

ղոցները կ՛ի յնա յին ու կը սատկէ ին. ։ Մ եռեողները իսմելէն. վերջ՝ ինչքն աք ան՚ձէև՚ա ս պա՛ն կ^բլյայ : այս քուրջի կտորովբ կը պանծացնէին Թուրք ու

բաւական շ ատ ըլլա լո վ ՝ կառքե րով կբ Հ աւաք է ի\ն Կամաւորակա՛ն։ բանակնեբվ՛ Հասած՜ էին/ Տիգ– ւլ եր ման բանակ ն երբ Հա գորգելով իր են ց ք աջ ո/լ ո ւ ™

դիակները։ Օր մը, երբ փողոցէ մը էլանցնւէի՝ բանակեբտէն մօտ 100 քիԼՈէ1՚՝եթր Հեռու եշէկ Մէյ– թի" նն եր բ , ու գրաւած քաղածներու անունները ։
Հաւաքուած
պոռար դիակներու կո յա ի մ էջէն մ էկբ կր ր ս ո ւ ա ծ վայրը՛ Տեղացի Թուրքերը կբ պատ­ 1918 Նոյեմբեր ։ ՏԼինւագագար : Տիգբանա -

՝&ԴԲայր ես ոգջ եմ մեռած չեմ, ինչու րաստս։ ին փախչիլ ՚էէոքէ հերսերը ։ Ոմանք կր կե՛րտ մնացած էին մօտ 3000 Հայաիոօս քրիստոն–

ղիս թաղելու կբ տանէիք այս մեռելն՛երուն հետ , դիմեն։ Հայեվէուն ըոելով՝ «Ա՝ ենք ձեզ աղատեց ինք եաներ։ Լի՛ կիրակոս եկեղեցին վերադարձուցին

հաւաքիչ պաշտօնեայն ի^նչ պատասխանէ կբ հալ. աքսոբուելէ ու պաՀեցինք ,Հիմա ալ դուք մեզ պա­ Հայերուն եւ անմ իգապէս որբանոցի վերածելով՝

նիք, Հէշէկ օզլոլ , քան՛ի մբ մամ վերշկլ ղուն ա/ Հեց էք ձեր տուներուն թաքստոցնեբուն մէջ » : սկսան շրջաններէն Թոկբքեբսւն ու ՝Բիլրտեբուն

պիտի մեռնիս քեզի համար նոբէ՚՞ն պիտի գանք»։ Գազախներէն ոմանք նորէն թր քա ցած Հա յե յ։բ ջար­ մօտ եղած Հայ երեխաներբ Հաւաքել։ Ա ին չեւ

Թուրք գաղթականւնեբուն մէջ քանի մբ թբը– դելու մասին կբ մտածեն , բար ե բախտ ա բալ։ կամ 1000/՛ բաբձվ։ացաւ ասոնց թիւր, շատերը փախան

քացած֊ տղաքնւեբ կային։ Ասո՛նցմէ մէկբ կբ պատ. գմբաիստաբաբ ռ՛ուս ու Հայ բանակները վւոխա - վերադաոնալով իրենց տեգերը, ըսելով , մենք

մ է թէ գիշեր մր Հայ կամաւորական գունգե - նակ դէպ է Տ ի զբանտ կերտ յա ս ա՛ջ ան ալ ու՝ ւ% ա - կեավոլբ չենք, նոյնէիսկ ի) ա չին կը ՀայՀոյԷին*. &-

րբ Պիթլիզի մօտեցած՜ էի՛ւ., : Ծպաուած՜ Թուրքի ու Հտնջեցին ..• : կ-ղեցիին վերնատուն ը ո լ յարակից չէնքերբ ղպ–

՝Բիւրտի հագուստներով երբ հայ կամաւորն եր 1917/&՛ Մ ու սթաֆա ՝Բէմտլր իբ բանակավայ– րոցի վեր ածեցին քանի մր Հարիւր երկսեռ աշա­

Պիթլիղ կբ մտնեն, կամուլվի մբ տակ՝ ջոլբերուն / ր վ։ո իստզբած էր Տ իգր ան ա կ՝ե,ր տ ուր , չաթս։ յա - կերտութիւնով ։ Աակայն այս կացութիւնը երկար

մէջ մարդկային կտրուած գլուիսներ կբ տես՝ն՚ե\ն\, կան խում բեր կբ կազմակերպէր^ *. Ասոնք կը Հագ­ չտեւեց , Թուրքը չՀանգուրժեց Հայկական ոչ մի

կբ հարցնեն Թուրք անցորդներուն՝ «Ասոնէք որո՞նց նէին տեսակ մը քրտական Համազգեստ ։ փէմալ շունչի*, կառավարութեան Հրամանով վւակուե ՚է

Fonds A.R.A.M