Page 216 - ARM_19-1948_01
P. 216
ՏԷՐ Պ Ա Պ Ա ն կրնաք ասլբէլ առս/ևց աշխաաանքէ :
ՍՏյքՈԻնԴԻ ՍԸ ւԼեՐձԱԼՈՅՍԸ Գիրուկ ու– Ներոսկ աէր սլապան աչքեբր գէպէ
երթալիք գեղին կողմ ր նեաեց անգամ մյլ Խ֊ ի^՛–
հ՜ի դարձաւ պատասխանս աոնելու :
ԿՀ ՛և» Աք ան ան , կքչնօաջաֆան սրընթաց։ Իբբեւ Այս տարուան ձմեռը՝ կէս գարուն եղաւ, ե– — Այո , կ՚ապրիմ • . • : ճնճույ/ն ալ կ՝ապրի 1
թէ մահաբեր խորշակ մը պայթած– ԸԱար հայ թէ չՀաշուենք սա վերին անդամ տեղացած քսան րայց սոլերըլ է սրունքները րարակ են՝ - . . , պա–
՚մտաւորա՛կան՛ո լթեան դլխուն : սանդիմեթր ձիւնը, որ, քա՛նի մը օր միայ՛ն դիմա աասէսանեէլի տէ^ր պսյպային ;
3 . 0 Լակա՛ն ի մահով օղակ մբ եւս կը փրթէ 5 ցաւ ու անհետացաւ հողէն ծ ծուելով : կարգուածն՛ էք։ Ի ՞ ^ չ ունիք , Հարցուր
Նոր խրամատ մԼՀ ,երէկուան եւ այսօրուան միիւ։ Ու ասիկա ինծի համար եղաւ մեծ խ%– յողոլ. այս անգամ ակր պապան , "՚չքերր քք^ք^ելո*/ :
եթէ փորձէինք համրել միաի 1940^ ի վեր թիւն, մը։ Շարունակ, ամ բո զչ ձմեռուան ընթաց՛ -— Այո : Երք՚ս՝ոլՀնը ի՚եքէ աարու. ալ ***Դ*էիկ մր
պատահած– մաՀերը, անուններու աբձանագրու. - րին, ուսովս փայտ կրեցի գեղին վերեւ\ի բլուրնե ունիմ , տէր Հ»ա^/1» պաաասխանեցի ես 5 ԷՐ^բէն
թիլնն անգամ սարսուռ պիտի պատճառէ ր % րու անտառներէն, ճամբաներ ո լ եզերքներէ՛ն : էէրեսուԱբ ինը աա ր՛ո ւ աղ^իւ^կ*** գուք քա.
Երկու սերունդներ են որ կ՚ա՛՜նհետանան. յա– Երբ դեղէն վեր ելի բլուրները կ՚երթայի , դե - նի^ աարու էք , ղարմաոահ–, Հարգականներ ր աե՛
իր դա բաբ , իրենց ետի՚ե ձգելով բազմակողմանի ղին հովիւ Փասսինին քովս կուգար ու մենք զրոյց ղաւ.ո,ո՝եւլ աէր պապան :
վաստակ մ շ ։ Անդրանիկ սերունդ, երէց սերունդ, կ՚ընէինք պահ մը։ ֊ ֊ քառասուն ր երեքիս շէմքին վյրայ եմ: ՛Համ
— կոչեցէք ինչպէս որ կ՝ուզէք : Ան, հովիւ Փասսէնիքւ՜, իր ոչխարներուն ալ աւելի ճիշգ եղա& պիտի ըլլ1ՍՐ ԸԱել^ քառասու.Կր
Առաչի՜նէն շատեր ո զչ՝ մնացած էին Պոլիս , գառ֊ոլզն՚երուն եւ հովուութեան մասին, կը խօ. ե ր կ,ո լ քիս ամԼ նաւէե ր^ին սանաիյտամաաէն պիա ի
՚/ովկաս եւ Արտասահմա՛ն՛։ Վերին աշխարհա սէր ինծ,ի , ու ես շատ կը սիբէի իր զր՛ոյցը : էյաակեմ շոււոաէ * . . աւելցուցի ես , շատ պա ֊յ
մարտէն ի վեր , ինչ որ կբ՛ շնչէ, մէկ երրորդ՛՛ իսկ Երբ Հողվրտուն ետին ճամ բաներս լկ վրա ք գտբիւ֊ն : ^
չի կազմեր յ . ԳերմաններուՏև կողմէ իէրղուած մախբեն իներուն - Այգ անկարելի կ , ««/» կաւիեց տէր պա^
ԵԼ հիմա կարգը եկած֊ է 55—60—^նոցնե. արմատները, կոծերը կբ ճեղքոտէի , քովս կուգար պան 1 ս\ու,ր %այո՛՛լահ՚քր աչքեր՛ս մխելովդ կրկևե՛
ներուձն , որ՛ոնց երիտասարդութիւնը մաշեցաւ օ– երբեմն, գերեզմանափոր Հանրի՛ն՛, ծխամորճի՛՛ լուէ\ ու աւելցնելու^ , այգ ան՛կար՜ելի կ է 0*ուք
տաբ ափերու վվւայ : մէչ ծ/սախոտ թխմելով, մատովը, կը նստէր քո– քառասունը երկու տար՛եկան ո ւ երեսուն ր իսԲ ՜ւոէս
Ի՞նչ օգուտ ոզբուկոծէն։ «կեանքը իր ճամ - վըս քանի մը վայրկեան ու Հաշիւը կուտար իր րու աղչթկ *• .-
բով, մահը իր ճամբով»։ Պիտի քալե՛նք մինչեւ բացած փոսերուն ու կը յայտնէր դԺգոՀութ՛էամ՛բ. ՚րտ1։ ի ւիի անկարելի Է , ^գէ յ Հեռացիր -
ս/եխուսավ։ե լի վախճա– ը : Այո ամս ո Լ մեծ բան մը չկրցայ շահիլ • ւոէ՚ր Հայր ^ պատասխանեցի , շատ լ ո * ֊ բ ^ •
Մեր հիմնական մտահոգութիւնը պիտի ըլլայ Հազիւ եօթը՝ եօթանասոլննոց ծերեր գլորեցան : կաթոլիկ կ կք գ Հալ ցու ց , ալ աւելի ինն՜ի
անվկանդ շարունակել վարուցանը, որպէսզի ա՛ն Ու երբեմն ալ, այգեպա՛ն՛ները կ՚անցնէի՛ն քո– մօտենալով Տիսուսի հ՜առան %
տէր չմնայ ժառանգութիւնը։ Որպէսզի նոր ՛ու. վէս , ոմանք, սովորական բարեւով մը, ուրիշներ , Այ | խրտուիլակ , ՀայՀո յեց ի մտքիս մ կ ^ է ն %
յարաճուն ուժերով լեցուին պարպուած դիրքերը : «ի՞նչ կ՚ընես, քիչ մր փա՛՛յտ, ըսելով։ իսկ ոմանք Բոլոր Հարցւո՚ւփւ երգ աղէկ էի% : Աակայն % այս
ՈւրեմԱ , ուս անի լ եւ ուսուցանել % ալ, բարեւելէ վերչ մէկ երկու րոպէ կանգ կ՚առ մկկր չեղաւ..,՛, Տէիս նեղ կացութեան մտանեցիր %
Հայրեն՛իքին մէչ բՏեական ճամբով կը Հասնին նէին ու կարծիքս կը Հարց՛նէին քաղաքական կա ~ Հիմակ ի՛" եչ սլաաասխանկի պիտի ես։ Պկտք չէր
յաիրդները։ Կը բաւէ որ հարթիչ գլանը չբանի ց ութ Լ ան մասին : գա^Լ՚գաղիլ^ ուշանալ կասկածի տեղի չտալու*
պարբերաբար , թերխաշ կաղապարի մը վերածե - Ի՞՛նչ կ՚ըսէք, պարոն : Պատերազմ պիտի Համար %
լով թեկնածուն կամ բոլորովին մ է կղի նետելով , ԼՀԱա".1 նորէն : Ակն թ ավ> թ մ ր մ աքիս Հետ խո րՀ ոլրգ ՐՐէ »
.իբրեւ Հբուրմտ լա ~ նաց իոնալիստա կան » : Վերին Անգամ մըն ալ, գեղին ծերուկ քահանա՛ն ան֊ Ե" , որոշեցի , վճռեց ի ու տուի Հետեւեալ կարճ
զոհը՝ աշխարհահռչակ երաժշտագէտը , Արամ ցաւ փայտդարիս ճամբայէն : Մեր դեղէն երկու պատախանր»
աչատո լբեան , ինչպէս հաղորդեց հեռագիրը) : քիլոմեթր անգին՝ պզտիկ գեղը կերթար , ոտքով։ -— Ջեմ գիտեր •> . . , ա է ր Հ ա յ ր *
Միի՛" Արեւելքի մէչ, նոյնպէս բարեբեր է Երբ քովս Հասաւ , կանգ առաւ ու առա՛նց բա Տէր պապան էորս Քաձէ դէ^Ի ^՚ա փ ո խ ա ե ց ւ
գետինը: Մ ան աւանդ եթէ աւելի լայն աղբիւբներ րելի նայ՛ուածք մը ՛նետեց վրաս ՛ու խօսեցաւ : \յէ.կու անդամ իրարու վրայ Հա՛ , ււ/» րն՚ելով ։$է<եռ–
տրամագր՚ուին ; (Հայկական միլիոմւեբ կբ՛ հալին՛, Զգացի , որ բերանը շարժեցաւ , սակայն , կացինիս քերր փիլոնկն դուրս բերաւ ^ մէ$ ^կ^ի ս/1ցուց ,
Եւբռպայի թէ Ամերիկայի մէչ, ֆրանք, սթեր լին, Հարուածներ՛ուն ձայնէն ըսածը չէի ԿՐՅած Հաս շփեց , Որոտան֊ աչուին այ շեշտակի իննի ուղղե ֊
տոլար, գիտ՛ութեամբ ել անգիտութեամբ. . .) : կնալ : Կրկնեց. լով :
Դուք ի՞նչ
Ալ չխօսինք եւրոպական եւ ամերիկեա՚ն գա - էք, կավ,, կզակները իրար Ես կացինս վերցուցի ո ւ Հա ր ո լան՝ մ ր ի^Լցոլ–
զոլթներոլ մասին, ուր միիւվայրը բոլորովին զարնելով Հաբցուց տէր պապս/ն՝ : ցի մախք.ե՚.՚–իին արմատին , չ՝ո\ր ՛ու լեցուն կտոր մր
տար՛բեր է է Ե՞ս, ես մարդ մրն եմ, պատասխա՛նեցի րո՜ եւս Հա՛՛ ելով , / / լ պարկիս քով նետելով :
Այնտեղ ալ տաղանդն՛եր կը ծաղկին հասնելով պէապէս , տէր պապային ,կացինս վերցնելով ՛ու. ի– Հայաստանր ո®ր կողմն կ , ^աՐ9ո1–ո ՚1՛յ"
ակնածելի բարձրութեան : Բայց, հետզհետէ հե չեցնելով : անդամ պապին ^ե ր կա յացուցիչր , նեղ քայլ մրն
ռանալով հայկական հորիզոնէՀն : (Որքան հայ Չէ, այգ չէր Հարցումս։ Ատիկա դիտէի ալ առնելով գկպի ի մ կողմս։
արդէն , ի/օսեցաւ մերկ կ՛ոտիկով (դունչ) ու սոԼվւ
գիտնականներ, դասախօսներ ամերիկեան Համա– Արք Հարց՛ումին պատասխանելը– շատ դիւրին
. լսար՚ա՚Լ՚ն՚երռլ եւ ուրիշ հաստատութեանց մէչ , - քիթով տէր սլա պան , այսի՛նքն–, ըսել ուզեցի թէ / /. ու անմի^ապկս տ՛ուի ^ կացինիս ՀաՎՈուան՜ին
առանց հաշուելու գրագէտ բանատեղծները) : ի՞նչ ազգ էք : Հետ :
Կացութիւնը կը պաՀանի զօրաշարժ մտաւոր Հայ եմ, տէր Հայր, պատասխանեցի ես, կռնակիդ կողմն կ% տէր Հույր :
կացինս վեր բունած՝
ուժ՜երու։ Համախմբում եւ աշխատանք։ Այն գի վար իիցնելու պատր՛աստ : \)՝երուկ քաՀանան փոքր շարժումով մր ետեւը
Տէր պապա՛ն Հա»
տակցութեամբ թէ ր վերջոյ աշվսարհացվէիլ ժոզո՜ քա յլ մ ր առաչ ղալով րրաւ .ուսերը շարժելով , ու դարՀ ՚յեցլ սմ մ ւ, խօեցաւ՝ կափ «
4ոէ–ՐԴՐ եւ հայրենիքն են որ պիտի տուժեն, եթէ գէպի ինձ : Ըսել կՀուղկք որ գկպի Արեւե՞լք կԴ^ոտյ :
նոր ճրագներ չվառին։ Եթէ անհետացողին աշքե– Ջեզ բնաւ չեմ տեսած։ Նորե՞կ էր։ Մեր Ա լո գ ակր Հայր , պատասխանեց ի ես ; Աբե
րր ետին մնան : . ղա կր՝ ճիշգ Հայաստահկն սկիզբ էլաունկ : Մ՛՛եր Ա–
Նորերը ոչինչով սլա կաս են, ասպարէզ նետ– Ղռ՚՚Գ1" Կ֊՛ Բնակէր 1 Կր՛կէն խօսեցաւ տէր պա րաբատ ս արկն՛ կր ն՜նի • • • :
ուելու , գի ըրեր գրաւելու , աւելի խ՛որ եւ բեղուն պան, այս անգամ իր խոշոր փորը փայվւայելով , Ջեմ դիտեր ւի՞^չ մտանեց այս մասին ն՜երուկ
ակօսներ բանալու Համա\ր։ Ընդհակառակն։ Եւ կր որուն մէչ Հանգիստ կերպով կարելի էբ տեդաւո– քաՀա՚նսՀ՜Լսակայն ^ կրնամ յայտնել թ կ՝ Արա
վայելեն թան՛կագին առաւելութիւն մր , լա յն րել ծոցուոր մաքի մը։ Մաքիին ս,չ դին՝ չ ււ ր ս րատի ու արեւի մասին՛ բան մր չխօսեցաւ . * * ; Ու
,/լատեՀութ իլն ազատօրէն զարգանալու : վառեկ, ձաիսին՝ երկու սւքաղադ...–. Պարապ մնա րիշ Հարցում րրաւ .
Երէց թէ կրտսեր, միշտ պիտի չմոռնան մէկ ցած ճեղքերը՝ սանկ , տասը լիթրա՚ն՚ոց կէս տա
կառ դինի, երաշտ ր Հաղեց՚Լե լու Համար։ յ^եչո^լ Հայաստան չկք երթար՝:
տարրակա՛ն գիտելիք, իրենք աւելի բարձր չեն Այո 1 տէր Հայր, պատասխանեցի ես, կա Պիտի երթամ, աէր Հայր ^ պատասխանեմ
քան այս դարաւոր ժողովուրդը : ցինիս Հարուածր իիցնելով ու խոշորկեկ կտոր ցի ես բոպկապկս ու առանց տատանումի :
Ուրեմն , պարտաւոր են ծառայել նո՛ւիրու մբ փրցնելով կոճէն (կոճղ) : ~— Հայաստան քրիստւոն՚եա՞յ կ^ Հայելում -
մ՛ով; Ոչ իժէ իբրեւ տարապարհակ աշխատանք : ՚&ԷԼ ՚^Ռ փս՚ ,1լո կ՚ընէք, եղաւ տէր պա ւնեբր շարունակեց իմ նոր գեղիս եօթանասունՀԼ՚ոց
Այնուհետեւ յաիղութիմն՚ը ի՛նքնին կուդայ , ամէ պային չորրորդ Հարցումը, կավ,, քռա կզակները տկր սլապան , քայլ մր ելս վախտ ելով գէպի՝ իմ
նէն առաչ իրենց հոգին կազդուրելով : իրար խփելով, միիւկ՝ շլլին ոլորելով ու երկու կողմս :
Այն սե,րոմնգը որ իր վերիւլոյսը կ՚ապրի , քայլ փոխտելով գէպի երթալիք կողմն , ու դարձ —- Հայաստա՞նդ պատասխանեցի ես 1 կացի ֊
Հետզհետէ կբ Հատնի, չվհատեցաւ ամէնէն ծանր եալ կանգ առնելով նիս Հաբուա&ն երր գագրեցն՚ելով պաՀիկ մր նա*
խոչընդոտներու, րնդվղեցուցիչ բռնութեանց առ֊ Այո յ տէր Հայր , մեղմ պատասխա՛նեցի ես, քէն : Հայաստա՛նդ նախճ եղան՛ է Հեթանոս , սա*
քեւ– Օաիրդները ինչո՛՛ւ ընկբկին, խեղճանան, կացինս գետին՝ առիւս Հանգչեցնելով պահիկ կայն, ձեզմէ շատ առաՀ ալ քրիաոնեայ :
ըաղդատարար տանելի պայմաններու մէչ ւ Աեզմէ առա՞^ւ զարմացաւ աէր՛ պապան Հ
Ամէն տեղ ալ, գիտակից եւ անձն՛ուէր փոք– մը : աձքերր լայն բանալով <ու այս անգամ Հինգ քա/լ
/ամասՂութիլ՚ւ, մըն է որ կը Հարթէ ճամբան, իր Տէր պապան, այս անդամ երեք քայլ առաւ մէկէն իմ կողմ ս առաչան՚ալով :
ետեւէն քաշելով ռւրիշ ընդունակ ուժեր : դէպի իմ կողմս եւ ուղղեց Հինգերորդ Հարցումը– - Այ" է ձեզմէ առաչ, կը շեշտեմ , ՛ու կը կրկ՜
Թել տանք այդ փոքրամասն՛ութեան, րարո– .-. *իբամ չունի՞ք վւայտ դն՛ելու : ՚՚նեմ խօսքս աւելց՛նելով . մենք ե%ք եղած, նաեւ,
յապէս թէ նիւթապէս . թ-եթելցնենք անոնց մտա– Ո՛ չ, ՚ոէր հայր , պատասխանեցի , աւելի աո-աին անգամ ՝Բ րիստոնէոլթիւնը պետական
Հ ողութիւնները ( ՚ տրամադրե/ով ամէն քարս՝՛արու մեղմացնւելով ձայնիս շեշտը : կրօնք յայտարարող, ընդունող ազգը։ Հռոմէն ալ
թիւն : ի՛ն չո՞ւ : Ջէ՞ք աշիյատի ր , ուղղեց վեցե առաչ :
Ի>–չ որ կը թելադրենք, երբեք վեր չէ մեր րորդ Հարցումը՝ սա ծերուկ քաՀան/ան , ՛նեղ քայլ Տէր պապան , գէպի .իմ կողմս մն՛ացած ե՛րեք
ուժերէն։ Ապացոյց՝ ներգաղթի Հանգանակութիւ մը եւս առաչ գալով ու ղուէաւոր թաշկինակովը քայլն ալ կ աէճէ ու ճիշդ քովիկս կր կենայ , երեք
նը որ մ իլիոնն՚եբ արտագրեց : պ՛նչերը սրբելով : ս/ևգամ Հա, ա, ա» կափելով գէմքթւ՛ քարայրը
Երբեմն Հոգեկան թշուառոլթիլնը աւելի մեծ Ոչ, տէր Հայր : Տկար եմ ՚ • ՚ , չեմ՛ կրնար անթուփ , ու Հար՛ցումները շարոլնակելով .
աւերներ կը գործէ քան նիւթական տագնապը։ գործել - - ՚ , պատասխանեցի ես , ձայնիս շեշտբ — Հապա" , երբ Հարցուցի թէ՝ կաթոլի՛՛կ էք,
Այս ժողովուրդը Հիւա՝1գանոց , դպրոց եւ եկեղեցի քչէկ մըն ալ մեղմացնելով ու մաիսրենիին արմա չեմ դիտեր , ըսիք
պահած է տասնոց՛՛ներով, Պոլսոյ մէչ եւ այլուր։ տին վրայ նստելով •• Վայ թշուառական : ՚էյ՚ոբէն սա նեղացուցիչ
^ա1Ց
ինչո՞ւ վկայութեա՛ն կանչել անց.՛ ալը, Ատիկա դժբախտ.ութիլ(1 է , ըսաւ , տէր Հարցումը։ Ի՞նշ ըսէի Հիմակ։ «Հայաստան առա–
երբ ամէն
շատ աւելի օր մեր աչքեր ո ւն առիւ կը տեսնենք պապա՛ն՛, Հա» մր ընելով ու մաշած՛– ատամնւերր չ/՚ն քրիստոնեայ պետութիւնն է եղածֆ ըսելս աբ~
պերճախօս ել կենդանի պատկեր մը։ իրար խփելով թեթեւ մր, ո լ աւելցնելով։ Ադէկ դարաց՛, ելու Համար : (Գուն օգ՚ն՚ոլթեա\ն Հասիր՝,
Ամբուր՛ գիւղեր, քաղաքն ր ծաղկած են ե– Երուանգ ՚ - .) :
վէէկուան Հեւղաւա՚ս՚եեր՚ուն տեղ։ Դպրոցներ ու Չլսելու զարկի, կացինր .ումով մը խրելով
ցանց մը՝ Հազարաւոր աշակերտ՛ն՛երով։ ԱրՀես - բոլորն ալ արդիւնք ինքնավստահսլթեան ել յա մախքփնէին արմատին մէչ՛. Խոշոր, Հաստ շեր՛տ
աագիտԽկււն յաղթանակներ՝ ամէն ճակատի վը– րատեւ աշխատանքի : մըն ա/ Հանեցի : Պատասխանի կր սպասէ ր խռֆա
բայ : Շի՚-արար դո րծոմ– Էութեան նոյն տենդը՝ մը. ծը։ Ի՛՛նչ պատասխանէի : Ասանկ պատասխանեցի՛
կրնայինք ՛սել՝ արիւն քրտինքով ել ՝ւղո ւ՝–դՖե– շակոյթի ճակատին վրայ, որպէս զի արշալոյս — կաթոլիկը չեմ գիտեր...։ Աակա/ն, տէր
րով։
ները անընգՀատ յաիրգեն վերիյլոյսներուն Հայր, մե՛նք աղուոր մամ ունէթք...; վէեզի պէս
Գեո, Հե՛ն՛ք խօսիր աւելի Հեռս/ւոր գաղոլթնե -
(՚Աէփ՚ւհ՚լք) Տ. ւէրտէր "լ՛ էք վակի շարական՛ն՛եր։ Ան՛նման,
րու յ՝է1 կամար ուած նուաճում՛ներու մա՛ռ՛ին, —•
Fonds A.R.A.M
ՍՏյքՈԻնԴԻ ՍԸ ւԼեՐձԱԼՈՅՍԸ Գիրուկ ու– Ներոսկ աէր սլապան աչքեբր գէպէ
երթալիք գեղին կողմ ր նեաեց անգամ մյլ Խ֊ ի^՛–
հ՜ի դարձաւ պատասխանս աոնելու :
ԿՀ ՛և» Աք ան ան , կքչնօաջաֆան սրընթաց։ Իբբեւ Այս տարուան ձմեռը՝ կէս գարուն եղաւ, ե– — Այո , կ՚ապրիմ • . • : ճնճույ/ն ալ կ՝ապրի 1
թէ մահաբեր խորշակ մը պայթած– ԸԱար հայ թէ չՀաշուենք սա վերին անդամ տեղացած քսան րայց սոլերըլ է սրունքները րարակ են՝ - . . , պա–
՚մտաւորա՛կան՛ո լթեան դլխուն : սանդիմեթր ձիւնը, որ, քա՛նի մը օր միայ՛ն դիմա աասէսանեէլի տէ^ր պսյպային ;
3 . 0 Լակա՛ն ի մահով օղակ մբ եւս կը փրթէ 5 ցաւ ու անհետացաւ հողէն ծ ծուելով : կարգուածն՛ էք։ Ի ՞ ^ չ ունիք , Հարցուր
Նոր խրամատ մԼՀ ,երէկուան եւ այսօրուան միիւ։ Ու ասիկա ինծի համար եղաւ մեծ խ%– յողոլ. այս անգամ ակր պապան , "՚չքերր քք^ք^ելո*/ :
եթէ փորձէինք համրել միաի 1940^ ի վեր թիւն, մը։ Շարունակ, ամ բո զչ ձմեռուան ընթաց՛ -— Այո : Երք՚ս՝ոլՀնը ի՚եքէ աարու. ալ ***Դ*էիկ մր
պատահած– մաՀերը, անուններու աբձանագրու. - րին, ուսովս փայտ կրեցի գեղին վերեւ\ի բլուրնե ունիմ , տէր Հ»ա^/1» պաաասխանեցի ես 5 ԷՐ^բէն
թիլնն անգամ սարսուռ պիտի պատճառէ ր % րու անտառներէն, ճամբաներ ո լ եզերքներէ՛ն : էէրեսուԱբ ինը աա ր՛ո ւ աղ^իւ^կ*** գուք քա.
Երկու սերունդներ են որ կ՚ա՛՜նհետանան. յա– Երբ դեղէն վեր ելի բլուրները կ՚երթայի , դե - նի^ աարու էք , ղարմաոահ–, Հարգականներ ր աե՛
իր դա բաբ , իրենց ետի՚ե ձգելով բազմակողմանի ղին հովիւ Փասսինին քովս կուգար ու մենք զրոյց ղաւ.ո,ո՝եւլ աէր պապան :
վաստակ մ շ ։ Անդրանիկ սերունդ, երէց սերունդ, կ՚ընէինք պահ մը։ ֊ ֊ քառասուն ր երեքիս շէմքին վյրայ եմ: ՛Համ
— կոչեցէք ինչպէս որ կ՝ուզէք : Ան, հովիւ Փասսէնիքւ՜, իր ոչխարներուն ալ աւելի ճիշգ եղա& պիտի ըլլ1ՍՐ ԸԱել^ քառասու.Կր
Առաչի՜նէն շատեր ո զչ՝ մնացած էին Պոլիս , գառ֊ոլզն՚երուն եւ հովուութեան մասին, կը խօ. ե ր կ,ո լ քիս ամԼ նաւէե ր^ին սանաիյտամաաէն պիա ի
՚/ովկաս եւ Արտասահմա՛ն՛։ Վերին աշխարհա սէր ինծ,ի , ու ես շատ կը սիբէի իր զր՛ոյցը : էյաակեմ շոււոաէ * . . աւելցուցի ես , շատ պա ֊յ
մարտէն ի վեր , ինչ որ կբ՛ շնչէ, մէկ երրորդ՛՛ իսկ Երբ Հողվրտուն ետին ճամ բաներս լկ վրա ք գտբիւ֊ն : ^
չի կազմեր յ . ԳերմաններուՏև կողմէ իէրղուած մախբեն իներուն - Այգ անկարելի կ , ««/» կաւիեց տէր պա^
ԵԼ հիմա կարգը եկած֊ է 55—60—^նոցնե. արմատները, կոծերը կբ ճեղքոտէի , քովս կուգար պան 1 ս\ու,ր %այո՛՛լահ՚քր աչքեր՛ս մխելովդ կրկևե՛
ներուձն , որ՛ոնց երիտասարդութիւնը մաշեցաւ օ– երբեմն, գերեզմանափոր Հանրի՛ն՛, ծխամորճի՛՛ լուէ\ ու աւելցնելու^ , այգ ան՛կար՜ելի կ է 0*ուք
տաբ ափերու վվւայ : մէչ ծ/սախոտ թխմելով, մատովը, կը նստէր քո– քառասունը երկու տար՛եկան ո ւ երեսուն ր իսԲ ՜ւոէս
Ի՞նչ օգուտ ոզբուկոծէն։ «կեանքը իր ճամ - վըս քանի մը վայրկեան ու Հաշիւը կուտար իր րու աղչթկ *• .-
բով, մահը իր ճամբով»։ Պիտի քալե՛նք մինչեւ բացած փոսերուն ու կը յայտնէր դԺգոՀութ՛էամ՛բ. ՚րտ1։ ի ւիի անկարելի Է , ^գէ յ Հեռացիր -
ս/եխուսավ։ե լի վախճա– ը : Այո ամս ո Լ մեծ բան մը չկրցայ շահիլ • ւոէ՚ր Հայր ^ պատասխանեցի , շատ լ ո * ֊ բ ^ •
Մեր հիմնական մտահոգութիւնը պիտի ըլլայ Հազիւ եօթը՝ եօթանասոլննոց ծերեր գլորեցան : կաթոլիկ կ կք գ Հալ ցու ց , ալ աւելի ինն՜ի
անվկանդ շարունակել վարուցանը, որպէսզի ա՛ն Ու երբեմն ալ, այգեպա՛ն՛ները կ՚անցնէի՛ն քո– մօտենալով Տիսուսի հ՜առան %
տէր չմնայ ժառանգութիւնը։ Որպէսզի նոր ՛ու. վէս , ոմանք, սովորական բարեւով մը, ուրիշներ , Այ | խրտուիլակ , ՀայՀո յեց ի մտքիս մ կ ^ է ն %
յարաճուն ուժերով լեցուին պարպուած դիրքերը : «ի՞նչ կ՚ընես, քիչ մր փա՛՛յտ, ըսելով։ իսկ ոմանք Բոլոր Հարցւո՚ւփւ երգ աղէկ էի% : Աակայն % այս
ՈւրեմԱ , ուս անի լ եւ ուսուցանել % ալ, բարեւելէ վերչ մէկ երկու րոպէ կանգ կ՚առ մկկր չեղաւ..,՛, Տէիս նեղ կացութեան մտանեցիր %
Հայրեն՛իքին մէչ բՏեական ճամբով կը Հասնին նէին ու կարծիքս կը Հարց՛նէին քաղաքական կա ~ Հիմակ ի՛" եչ սլաաասխանկի պիտի ես։ Պկտք չէր
յաիրդները։ Կը բաւէ որ հարթիչ գլանը չբանի ց ութ Լ ան մասին : գա^Լ՚գաղիլ^ ուշանալ կասկածի տեղի չտալու*
պարբերաբար , թերխաշ կաղապարի մը վերածե - Ի՞՛նչ կ՚ըսէք, պարոն : Պատերազմ պիտի Համար %
լով թեկնածուն կամ բոլորովին մ է կղի նետելով , ԼՀԱա".1 նորէն : Ակն թ ավ> թ մ ր մ աքիս Հետ խո րՀ ոլրգ ՐՐէ »
.իբրեւ Հբուրմտ լա ~ նաց իոնալիստա կան » : Վերին Անգամ մըն ալ, գեղին ծերուկ քահանա՛ն ան֊ Ե" , որոշեցի , վճռեց ի ու տուի Հետեւեալ կարճ
զոհը՝ աշխարհահռչակ երաժշտագէտը , Արամ ցաւ փայտդարիս ճամբայէն : Մեր դեղէն երկու պատախանր»
աչատո լբեան , ինչպէս հաղորդեց հեռագիրը) : քիլոմեթր անգին՝ պզտիկ գեղը կերթար , ոտքով։ -— Ջեմ գիտեր •> . . , ա է ր Հ ա յ ր *
Միի՛" Արեւելքի մէչ, նոյնպէս բարեբեր է Երբ քովս Հասաւ , կանգ առաւ ու առա՛նց բա Տէր պապան էորս Քաձէ դէ^Ի ^՚ա փ ո խ ա ե ց ւ
գետինը: Մ ան աւանդ եթէ աւելի լայն աղբիւբներ րելի նայ՛ուածք մը ՛նետեց վրաս ՛ու խօսեցաւ : \յէ.կու անդամ իրարու վրայ Հա՛ , ււ/» րն՚ելով ։$է<եռ–
տրամագր՚ուին ; (Հայկական միլիոմւեբ կբ՛ հալին՛, Զգացի , որ բերանը շարժեցաւ , սակայն , կացինիս քերր փիլոնկն դուրս բերաւ ^ մէ$ ^կ^ի ս/1ցուց ,
Եւբռպայի թէ Ամերիկայի մէչ, ֆրանք, սթեր լին, Հարուածներ՛ուն ձայնէն ըսածը չէի ԿՐՅած Հաս շփեց , Որոտան֊ աչուին այ շեշտակի իննի ուղղե ֊
տոլար, գիտ՛ութեամբ ել անգիտութեամբ. . .) : կնալ : Կրկնեց. լով :
Դուք ի՞նչ
Ալ չխօսինք եւրոպական եւ ամերիկեա՚ն գա - էք, կավ,, կզակները իրար Ես կացինս վերցուցի ո ւ Հա ր ո լան՝ մ ր ի^Լցոլ–
զոլթներոլ մասին, ուր միիւվայրը բոլորովին զարնելով Հաբցուց տէր պապս/ն՝ : ցի մախք.ե՚.՚–իին արմատին , չ՝ո\ր ՛ու լեցուն կտոր մր
տար՛բեր է է Ե՞ս, ես մարդ մրն եմ, պատասխա՛նեցի րո՜ եւս Հա՛՛ ելով , / / լ պարկիս քով նետելով :
Այնտեղ ալ տաղանդն՛եր կը ծաղկին հասնելով պէապէս , տէր պապային ,կացինս վերցնելով ՛ու. ի– Հայաստանր ո®ր կողմն կ , ^աՐ9ո1–ո ՚1՛յ"
ակնածելի բարձրութեան : Բայց, հետզհետէ հե չեցնելով : անդամ պապին ^ե ր կա յացուցիչր , նեղ քայլ մրն
ռանալով հայկական հորիզոնէՀն : (Որքան հայ Չէ, այգ չէր Հարցումս։ Ատիկա դիտէի ալ առնելով գկպի ի մ կողմս։
արդէն , ի/օսեցաւ մերկ կ՛ոտիկով (դունչ) ու սոԼվւ
գիտնականներ, դասախօսներ ամերիկեան Համա– Արք Հարց՛ումին պատասխանելը– շատ դիւրին
. լսար՚ա՚Լ՚ն՚երռլ եւ ուրիշ հաստատութեանց մէչ , - քիթով տէր սլա պան , այսի՛նքն–, ըսել ուզեցի թէ / /. ու անմի^ապկս տ՛ուի ^ կացինիս ՀաՎՈուան՜ին
առանց հաշուելու գրագէտ բանատեղծները) : ի՞նչ ազգ էք : Հետ :
Կացութիւնը կը պաՀանի զօրաշարժ մտաւոր Հայ եմ, տէր Հայր, պատասխանեցի ես, կռնակիդ կողմն կ% տէր Հույր :
կացինս վեր բունած՝
ուժ՜երու։ Համախմբում եւ աշխատանք։ Այն գի վար իիցնելու պատր՛աստ : \)՝երուկ քաՀանան փոքր շարժումով մր ետեւը
Տէր պապա՛ն Հա»
տակցութեամբ թէ ր վերջոյ աշվսարհացվէիլ ժոզո՜ քա յլ մ ր առաչ ղալով րրաւ .ուսերը շարժելով , ու դարՀ ՚յեցլ սմ մ ւ, խօեցաւ՝ կափ «
4ոէ–ՐԴՐ եւ հայրենիքն են որ պիտի տուժեն, եթէ գէպի ինձ : Ըսել կՀուղկք որ գկպի Արեւե՞լք կԴ^ոտյ :
նոր ճրագներ չվառին։ Եթէ անհետացողին աշքե– Ջեզ բնաւ չեմ տեսած։ Նորե՞կ էր։ Մեր Ա լո գ ակր Հայր , պատասխանեց ի ես ; Աբե
րր ետին մնան : . ղա կր՝ ճիշգ Հայաստահկն սկիզբ էլաունկ : Մ՛՛եր Ա–
Նորերը ոչինչով սլա կաս են, ասպարէզ նետ– Ղռ՚՚Գ1" Կ֊՛ Բնակէր 1 Կր՛կէն խօսեցաւ տէր պա րաբատ ս արկն՛ կր ն՜նի • • • :
ուելու , գի ըրեր գրաւելու , աւելի խ՛որ եւ բեղուն պան, այս անգամ իր խոշոր փորը փայվւայելով , Ջեմ դիտեր ւի՞^չ մտանեց այս մասին ն՜երուկ
ակօսներ բանալու Համա\ր։ Ընդհակառակն։ Եւ կր որուն մէչ Հանգիստ կերպով կարելի էբ տեդաւո– քաՀա՚նսՀ՜Լսակայն ^ կրնամ յայտնել թ կ՝ Արա
վայելեն թան՛կագին առաւելութիւն մր , լա յն րել ծոցուոր մաքի մը։ Մաքիին ս,չ դին՝ չ ււ ր ս րատի ու արեւի մասին՛ բան մր չխօսեցաւ . * * ; Ու
,/լատեՀութ իլն ազատօրէն զարգանալու : վառեկ, ձաիսին՝ երկու սւքաղադ...–. Պարապ մնա րիշ Հարցում րրաւ .
Երէց թէ կրտսեր, միշտ պիտի չմոռնան մէկ ցած ճեղքերը՝ սանկ , տասը լիթրա՚ն՚ոց կէս տա
կառ դինի, երաշտ ր Հաղեց՚Լե լու Համար։ յ^եչո^լ Հայաստան չկք երթար՝:
տարրակա՛ն գիտելիք, իրենք աւելի բարձր չեն Այո 1 տէր Հայր, պատասխանեցի ես, կա Պիտի երթամ, աէր Հայր ^ պատասխանեմ
քան այս դարաւոր ժողովուրդը : ցինիս Հարուածր իիցնելով ու խոշորկեկ կտոր ցի ես բոպկապկս ու առանց տատանումի :
Ուրեմն , պարտաւոր են ծառայել նո՛ւիրու մբ փրցնելով կոճէն (կոճղ) : ~— Հայաստան քրիստւոն՚եա՞յ կ^ Հայելում -
մ՛ով; Ոչ իժէ իբրեւ տարապարհակ աշխատանք : ՚&ԷԼ ՚^Ռ փս՚ ,1լո կ՚ընէք, եղաւ տէր պա ւնեբր շարունակեց իմ նոր գեղիս եօթանասունՀԼ՚ոց
Այնուհետեւ յաիղութիմն՚ը ի՛նքնին կուդայ , ամէ պային չորրորդ Հարցումը, կավ,, քռա կզակները տկր սլապան , քայլ մր ելս վախտ ելով գէպի՝ իմ
նէն առաչ իրենց հոգին կազդուրելով : իրար խփելով, միիւկ՝ շլլին ոլորելով ու երկու կողմս :
Այն սե,րոմնգը որ իր վերիւլոյսը կ՚ապրի , քայլ փոխտելով գէպի երթալիք կողմն , ու դարձ —- Հայաստա՞նդ պատասխանեցի ես 1 կացի ֊
Հետզհետէ կբ Հատնի, չվհատեցաւ ամէնէն ծանր եալ կանգ առնելով նիս Հաբուա&ն երր գագրեցն՚ելով պաՀիկ մր նա*
խոչընդոտներու, րնդվղեցուցիչ բռնութեանց առ֊ Այո յ տէր Հայր , մեղմ պատասխա՛նեցի ես, քէն : Հայաստա՛նդ նախճ եղան՛ է Հեթանոս , սա*
քեւ– Օաիրդները ինչո՛՛ւ ընկբկին, խեղճանան, կացինս գետին՝ առիւս Հանգչեցնելով պահիկ կայն, ձեզմէ շատ առաՀ ալ քրիաոնեայ :
ըաղդատարար տանելի պայմաններու մէչ ւ Աեզմէ առա՞^ւ զարմացաւ աէր՛ պապան Հ
Ամէն տեղ ալ, գիտակից եւ անձն՛ուէր փոք– մը : աձքերր լայն բանալով <ու այս անգամ Հինգ քա/լ
/ամասՂութիլ՚ւ, մըն է որ կը Հարթէ ճամբան, իր Տէր պապան, այս անդամ երեք քայլ առաւ մէկէն իմ կողմ ս առաչան՚ալով :
ետեւէն քաշելով ռւրիշ ընդունակ ուժեր : դէպի իմ կողմս եւ ուղղեց Հինգերորդ Հարցումը– - Այ" է ձեզմէ առաչ, կը շեշտեմ , ՛ու կը կրկ՜
Թել տանք այդ փոքրամասն՛ութեան, րարո– .-. *իբամ չունի՞ք վւայտ դն՛ելու : ՚՚նեմ խօսքս աւելց՛նելով . մենք ե%ք եղած, նաեւ,
յապէս թէ նիւթապէս . թ-եթելցնենք անոնց մտա– Ո՛ չ, ՚ոէր հայր , պատասխանեցի , աւելի աո-աին անգամ ՝Բ րիստոնէոլթիւնը պետական
Հ ողութիւնները ( ՚ տրամադրե/ով ամէն քարս՝՛արու մեղմացնւելով ձայնիս շեշտը : կրօնք յայտարարող, ընդունող ազգը։ Հռոմէն ալ
թիւն : ի՛ն չո՞ւ : Ջէ՞ք աշիյատի ր , ուղղեց վեցե առաչ :
Ի>–չ որ կը թելադրենք, երբեք վեր չէ մեր րորդ Հարցումը՝ սա ծերուկ քաՀան/ան , ՛նեղ քայլ Տէր պապան , գէպի .իմ կողմս մն՛ացած ե՛րեք
ուժերէն։ Ապացոյց՝ ներգաղթի Հանգանակութիւ մը եւս առաչ գալով ու ղուէաւոր թաշկինակովը քայլն ալ կ աէճէ ու ճիշդ քովիկս կր կենայ , երեք
նը որ մ իլիոնն՚եբ արտագրեց : պ՛նչերը սրբելով : ս/ևգամ Հա, ա, ա» կափելով գէմքթւ՛ քարայրը
Երբեմն Հոգեկան թշուառոլթիլնը աւելի մեծ Ոչ, տէր Հայր : Տկար եմ ՚ • ՚ , չեմ՛ կրնար անթուփ , ու Հար՛ցումները շարոլնակելով .
աւերներ կը գործէ քան նիւթական տագնապը։ գործել - - ՚ , պատասխանեցի ես , ձայնիս շեշտբ — Հապա" , երբ Հարցուցի թէ՝ կաթոլի՛՛կ էք,
Այս ժողովուրդը Հիւա՝1գանոց , դպրոց եւ եկեղեցի քչէկ մըն ալ մեղմացնելով ու մաիսրենիին արմա չեմ դիտեր , ըսիք
պահած է տասնոց՛՛ներով, Պոլսոյ մէչ եւ այլուր։ տին վրայ նստելով •• Վայ թշուառական : ՚էյ՚ոբէն սա նեղացուցիչ
^ա1Ց
ինչո՞ւ վկայութեա՛ն կանչել անց.՛ ալը, Ատիկա դժբախտ.ութիլ(1 է , ըսաւ , տէր Հարցումը։ Ի՞նշ ըսէի Հիմակ։ «Հայաստան առա–
երբ ամէն
շատ աւելի օր մեր աչքեր ո ւն առիւ կը տեսնենք պապա՛ն՛, Հա» մր ընելով ու մաշած՛– ատամնւերր չ/՚ն քրիստոնեայ պետութիւնն է եղածֆ ըսելս աբ~
պերճախօս ել կենդանի պատկեր մը։ իրար խփելով թեթեւ մր, ո լ աւելցնելով։ Ադէկ դարաց՛, ելու Համար : (Գուն օգ՚ն՚ոլթեա\ն Հասիր՝,
Ամբուր՛ գիւղեր, քաղաքն ր ծաղկած են ե– Երուանգ ՚ - .) :
վէէկուան Հեւղաւա՚ս՚եեր՚ուն տեղ։ Դպրոցներ ու Չլսելու զարկի, կացինր .ումով մը խրելով
ցանց մը՝ Հազարաւոր աշակերտ՛ն՛երով։ ԱրՀես - բոլորն ալ արդիւնք ինքնավստահսլթեան ել յա մախքփնէին արմատին մէչ՛. Խոշոր, Հաստ շեր՛տ
աագիտԽկււն յաղթանակներ՝ ամէն ճակատի վը– րատեւ աշխատանքի : մըն ա/ Հանեցի : Պատասխանի կր սպասէ ր խռֆա
բայ : Շի՚-արար դո րծոմ– Էութեան նոյն տենդը՝ մը. ծը։ Ի՛՛նչ պատասխանէի : Ասանկ պատասխանեցի՛
կրնայինք ՛սել՝ արիւն քրտինքով ել ՝ւղո ւ՝–դՖե– շակոյթի ճակատին վրայ, որպէս զի արշալոյս — կաթոլիկը չեմ գիտեր...։ Աակա/ն, տէր
րով։
ները անընգՀատ յաիրգեն վերիյլոյսներուն Հայր, մե՛նք աղուոր մամ ունէթք...; վէեզի պէս
Գեո, Հե՛ն՛ք խօսիր աւելի Հեռս/ւոր գաղոլթնե -
(՚Աէփ՚ւհ՚լք) Տ. ւէրտէր "լ՛ էք վակի շարական՛ն՛եր։ Ան՛նման,
րու յ՝է1 կամար ուած նուաճում՛ներու մա՛ռ՛ին, —•
Fonds A.R.A.M
