Page 133 - ARM_19-1948_01

ծ ԱՏ՛

ՊԱՏՄՈՒԹԵԱՆ ՀԱՄԱՐ ամիս առակ իսկ թուրքի ո յ դէմ ա ր ամ ագրո ւթիւն­ Հոս պաՀ մր կբ աաոիպոլինք ընդՀաաել Զ&Ք •

ներ է կ՚առակնորդուէին Անդրկովկասի պետական Գարապէքիրի յուշերը, պատմելու Համար՝ ծովա­

վարիչները , ինչ որ կը դժուարացնէր Պրէսթ Լի՜ յին այդ ճամ բո րդութեան վերաբերեալ դրուագ

Տեսակցութիւն թովսքի դաշնագրին գոբծագրութըւնը : մր , Գ"Բ Հետեւեալ բառերով կը նկարագրէ Տրա–
՛Բ. Գաոսպէքիէի ճետ
Անդրկովկասի վաբիչները չէին անդրադառ­ պիղ"նի պատուիրակութեան աԼդամնեբէն Պ \ 1Աա–

նար թէ իրենց առանձին ուժերով ի վիճակի չէի" տ ի սեան %

կացութիւնը փոխելու ; « կը ճամբորդէ ինք «կարլ» նաւովւ Փետրուար

•ճիշդ է որ Անդրկովկասը տակաւին անկաա– 22ին արդէն ծովի վրայ էինք։ քիատիօ Հեռագր՛ով

բ. ււ ւած չէր քիոլսիայէն բայց ան խո ւսափե լիօ րԷԼ Հա զո բդեցինք մեր ի ս թան պուլ գալու մ ասին յ

տեղի պիտ ի ունենար ան կա տումը , քան ի որ ամ էն Առաւօտեան ժամը չորսն էր , երբ յանկարծ »

« Հաշտութիւնը վտանգի տակ է եւ. ժողո­ բան կարգադրուած էր Պվ՚էսթ Լիթ"վսքի ^էլ\ ։ խուց իս գուռը ծեծեցին : Գոլրս եկաւ որ պատ­
ըլլայ ամէ՛ն՛ Հա­
վուրդը ակտը է եւ պատրաստ Մնաց –ո\ր եր կգիմի վիճակ մր ստեղծուա՛ծ էր ար­ ՛ս ւ իրա կութ եան ն ա խ ա գա Հ ր կը խնդր է ր ան մ ի կա­

ւան ա կ ան ո ւթ Լ ան » : դէն , քանի որ տակաւին՝ իրաւականօբէն անկախ պէս գա է խո ոՀ րգակցութեան շատ կարեւոր Հար­

Վրացի եւ Հայ երեսփոխանները ուժ տուին Լ\Է՚Ր Անդրկովկասը, որ փաստօբէն միայն անկախ ցի մը մասին \

Կէկէ ԷԴ Ո;Ր ի ի կառավա ըոլ թե ան եւ յան ձնար ար ե– էր– Երբ հ ս բարձրացա յ նաւապետի սենեակը,

ցին անդրդուելի մնալ եւ չճանչեալ Պրէսթ Լի֊ Այդ կացութիւնը արդիւնքն՛ էր Վրացիներու տեսայ որ Հոն նստած էին Զխենկելին եւ մեր պա–

թովսքի դ աշ1ադիրր : Անիրականալի եւ անիրա֊ եւ Հայերոլ ռուսասիրութեան ^ ինչ որ մեծ խո­ Հա կախում րի Հրամանատար ր , նաւապետն ալ Հոն

աես այգ տեսակէտին Հակառակեցան միայն՚Ազրր– չընդոտ կը Հ ան գի ս ա՛ն ար ք<Ւ՝ո լբքի ո յ եւ Անդրկո վ– էր. նաւապետին բացատրութիւն երէն տեղեկացա է

պէյճանցիներր , որ ո ց անունով մ՚ո ւսավաթական– կասի միկել : որ; գիշերը Աեւաստափոլէն Աեւ ծովի նաւատորմի

ներ ո լ պետ Իք ան ե ո յսկի քննադատեց Կէկէչգորիի Գալով զինուորական ուժին , այդ տեսակէ­ պոլշեւիկե ան կոմ՛իտէն պաՀ անկեր էր անմիկապէս

անՀ եռատես քաղաքականութիւնը եւ Հ բաւի ր ե ց տով ամ է՝1 էն ծան ր էր Հա յեր ուն վիճակր եւ ա յգ ե ր թալ դէպի Ա եւաստափո լ եւ յանձնէ լ մ եզ կո մի­

վճռական ոեւէ քայլ առնելէ առակ սպասողական՝ սլա աճա ո ո վ է որ ամ էն էն աւ ելի սր տա տրոփ վի ֊ տէին X Ն/յււ ա պ ե աը թէեւ անձամբ տրամադրու­

՚էիրք բոնել, մինչեւ որ նոր տեղեկութիւնն եր ճակով կր սպասէ ին Տ րապիղոնի բանա կց ո լթ ե անւց թիւն չունէր ենթարկուելու, բայց կը տատան՛­

ս ա ա ցոլին Տրա պիզո նէն : ար զիւն քին X ուէր, մէկ կողմէն կր վախնար չկատարել իբ նա­

Հակառակ Աղրպէ յճանցի եր ես փոխան ներ ո լ ւաստիներուն պաՀ ա՛ն կր՝ ուղղելու նաւր դէպի

բուռն ընդդիմութեան , Անդրկովկասի Խ ոբՀ րգա– Հայերը չէ ին անդրադառնա ր իր ե՛ ց կացա— Ա եւաստափո լ , միւս կողմէ պատուո լ խօսք տ ը–
յե–
րանւր քուէարկեց բանաձեւ մր, որ կը մերմէ ր թեան եւ չէին ուզեր տեսնել թէ անվստաՀ ե լիու­ ւած էր մեզ Հասցնել Տրապիղոն ; է*սկ, ինչպէս էր
բե–
Պ-քէսթ Լիթովսքի Գաչսագիրբ եւ Հաւան՛ութիւն թեան մթն՛ոլորտ մր ստեղծուած էր կ ո վկա ս ե ան ա ո յ պաբզոլեցաւ , իր սեփական նպատակն

կր յա յանէ ր կառավարութեան՝ վար ահ՜ քա զա քա- ազգեր ուն միկեւ , որոնք երեւութապէս միայն Հասցնել մեզ Տ րապիզոն եւ յետո յ նաւր դուրս

Կ ան ո ւթե անտ % բարեկամ էին իրարու % բել եւ ծախել X

Այս մ ան րամ ա սնո ւթի ւնն երր կը Հաստատեն Զ°ր * Գա ր՚սպէքիր պաՀ մը Հանգստանա լէ եւ Այգ ժամանակ մենք միայն մէկ բանի մասին

ւ թէ Հայաստանի դէմ մզոլած պատեբաղմէն վեց փաստաթուղթերը կրկին զ. ա սա ւո ր ե լէ վեբկ , Հե­ կը մտածէինք ( ո գ կ առողկ Հասն ի լ § ր ապիզոն :

տեւեալ բառերտ՛վ շար ունա կե ց սլատմ ել իր յու— Մեր ամէնէն եռանդուն եւ ճարպիկ աշխատակից­

ԺՐՃ • ներու միկոցով անմ իկապէս նախազգուշական մի–

Այգ պարագան կր Հաստատուի երբ աչքի առ­ կոցնեբ ձեռք առինք, դրամներ բաշխեց ինք նա­

հին մկկ մ ասր այդ ընկերութեան բաժնետէր է ,եւ կե ւ ո ւնեն անք կազմը Անդր կո վկա ս ի պատուի բա–

ի Է կարգ մը գնումներ ր կ^ինէ անկէ, գոյացած՝ շա– կո ւթեան , որ Տ րապիզոն ժամ ան ած էր X ԱյԳ ւաստիներուն , ամ էն մէկուն տալով մ ի ան ո լագ 60

Հ ր թողլո վ ը՛ կերութեան գանձին , որմէ պիտ ի պատ՛ուիրակութիւնը կը բաղկանար 40 ան գամն ե– Հազար բուպլի եւ խոստանալով 10

օգտուի իր գնում ի դում արի Համ եմ աաութեամ բ րէ , որոնց մէկ կային՛ խո րՀր դա,կ աններ , քար տ ու-- Հազարական՛

ի լրաքա նչի ւր բա ժն ե տ էր X զարներ , տնտեսական եւ զինուո ր ա կան մասնա֊ ր ուպլի եւս վճար ել ամ էն օր , ւոր մնանք Տրապի­

Ասոնք անշուշտ Հ արեւանցի ակնարկներ են , գէտնւեր : կարծես բա ւա կան չրլ լար տյս բաղմ ու- ղոն ի նաւաՀանգիստլՀ; Ւսկ նաւաստիներէն աւելի

ել^ խնամուած °^Րագիբ ^՝.է\ միայն՝ կբֆ֊այ մանրա– թիւ\ն ը , պատուիրակութեան կ\ընկե րանար նաեւ ըմբո սաներուն, սպառնաց ինք մ եր պա Հա կա խում–

մ ասնօրէն պա բզել աշխատանքի , շաՀալ եւ շաՀա– 50 Հոգիէ բաղկացած պաՀ ակտ խումբ մը ; Ա յս ա–

բաժինի գրութիմեըէ կարեւորը գործեն Է, ի"կ *^ԷՀ՜ Հագին բաղմ ո ւթ ի ւն ր մ եծ գար մ անք պատ ճառած բով X

նացեալը կազմ ա կե րպչական աշխատանք Է: էր եւ Հաստատած, թէ \ո\րքան անփորձ էին Հաշ­ Այ" բոլուբւ մ՝ի^ոց՚ները յաջողութիւն ունեցան ,

«Արեւելեանս ՀեբմԷս»ի ( հ ^ Շ ա Ը <1՚0ո6Ոէ) խմ­ տութեան խո րՀ ր դաժո՛զո վի պատուիրակութիւն՝ եւ մեր նաւէՀ ոբ արդէն Ա եւաստափո լի ճաւք բո ւ՛ն

բագրութիւնը, անշուշտ յետագային դուրս պիտի մր կազմ ելու Համ ար X ք՝ազմ անգամ ա յ դ պա տ ո լի - Վրամ էյ՛ 1 նոյ՚է" դարձուցինք գէպի Տվ՚աաիզոնւ:

գա յ ի բ րնգՀանուր խ ո ր Հրդա ծո՛ւթ ի ւնն ե րէն եւ րակոլթիլնր միեւձԼո յն ատեն ց՛ոյց կուտաբ թէ Փետրուար 23ին, երեկո յեան մ՜ամ ր 8ին, արդէն

ն ուազագո յն ծրագր ի մը Հ ե տապն դութեան՝ կառ­ ին չ աս տի ճան փոխ ադարձ ան վստաՀ ՛ութ ի լն կար

չի , աԼե լի առարկա յօրէն մօտենա լով այս կամ սլա տ ո լի րա կո ւթ ի ւն ր կազմ ող ազդութեանց ներ՛­ զանղձն՚աձ էի՛՛՛ք Տրապիզոնի առֆել տ Հետեւեալ ա֊

այն ձեռնարկին , կանալով ի մի Համախմբել ա ր– կա յա ց ո ւց ի չնե ր ո ւն մ իկեւ , .որոնք ամէնքն ալ կ՛ու­ րւաւօա , երբ դույրս եկան՛ք նաւին կամ^^ակր եւ

Հ ե ս տ ա կց ա կան , գոր ծ ա կց ա կան կամ առեւտրական՛ զէ ին իրենց սեփական խորՀ րդականնե բն\ ու- հայեցանք չորս կողմշ^ ձ ^ * " / 1 ոլԲԻէ նաւ, որ բե­

կորիզներ փնտռելով կամ Հրաւիրելով «Հայ Տն– նենալ, որ՚ովՀեաեւ չէին՝ վստաՀեր դրացիին։ րան֊ ըլլար թուրք պատուիրակներէ 8
( Շարունակելի՝^ Ս՛ ՇԱՄԼԵԱՆ
տեսական Կ ե գր ոն» ի շ ո լ Հ ՚ կ ը Տ

Գոնէ մէկ գործ՜ի մը նախագիծը երբ կյՀ պատ­ ԱՀ ագին այդ պատուիրակութիւնը ա յն աս­

րաստէ եւ այգ ճիւղին սեղմ թիւուէ մարդիկ կը տիճան զա ր մ անք պա աճառած էր Թ ո ւր քի ո յ մ էկ ,

մօտեցնէ իրարու, խորՀրգակցութեան կամ նախ­ որ թուրք թերթերը գրեցին այդ առթիւ* «Եթէ

նական կարծիքներու փոխանակութեան Համար , ե կ ածր գինու որա կ ան ար շաւա խ՛ում բ մրն է ՝ չա­

Հետ եւայական եղած ^Ը-Լւ^Տ իր նպատակին՝ եւ փէն աւելի մեծ է»։ ԿԸ ԽՆԳՐՈՒՒ Հ– 3– Գ՛ , Կապոյտ ֆալի եւ

Հետապնդած ուղղութեան՛, շփում ստեղծելով Անդրկովկասի բաղմ անդամ պատ ո լիրա կա— զանազանէ կազմ ա կերպութեանց գ՛աւառի կոմիաէ–

զանգուածին Հետ՝ որ Հիմնաքարն է ոեւէ կազ– թիւնը Փետրուար \1 ին\, կէս գիշերին մասնաւոր ներէն եւ մարմիններին ոբ ժողովներու եւ Հան­

մ ա կե ր պո ւթեան : կառա խում բով ճամբայ ելած էր Թիֆլիզէն եւ դէսներու ազգերը խմբագրատուն Հասցնեն՛ թուա­

Գեռ առիթ կ՛ունենանք խօսելու : Փետրուար 23ի իրիկ""–^1^ Հասած էր Տրապիղոն՝

Չ– ՎԱՐԳԱՆ ծովու ճամբով : կանէն առնուածն երեք օր առակէ

«8ԱՌԱՋ»Ի ԹԵՐԹՕՆԸ յին , բաւական պիտի չըլլար նկարագրելու Հ բաշք– ղաթներ : Այս խո չոր հ֊անր կապոց ր վերցուց

ներր չտես՛ն՛ուած բաներոլն, ուր Ալէա^բ կ՚ապրի X դետն էն փետուրի մր պէս, ու դլխուն վրա / տե­

Ան է, որ կուտայ Հոգին կանաչ անկողին , ղաւորած ( դուրս ելաւ տունէն, գողի մր պէս սա–

Հուն՛տին՝ մ եղը ած որ ստին ք , ծաղիկին՝ գո ւնագեղ քաղաքին ամայի փողոցներէն : Բռնեց լե–

Լ-ՍԱ ե Ի ձՈՄԱՏ բաժակներ եւ ծառին՝ պտղաբեր արգանդ X •ւն ճամբ ու սկսաւ ՚1ԵԼեւ մււ ւկ ուղտի մլւ*
նմ ան
( ԽՈՐՀՐԳԱՎԷՊ) ճշմարիտ կրօնքը մէկ է ճանչնալ Մըշ–

տագո յ , Արարչագործ գեր ա գո յն էակը եւ յա բա­ քՒէեւ ծանօթ՝ ճանապարՀին , բայց անծանօթ

րերի ք անոր էախառն ըԼ՚ութեան Հետ : խռովքի մր թեւեր ր կր զարնուէ ին իր սրտին՛ յ Ան՛

Գ– ԳԼՈՒԽ Այս Հ ոգեշունչ աս աո ւած ա յա յտնութեան առ­ նմ ան էր Հ ե թ ան ո ս ո ւխտաւո բ ի մը , որ՝ օտար

կե ւ լուսեղէն սանդուխը երերաց , ՛ոտքերը ի՚բեց սուրբի մը մօտ ուխտագնացութեան 1լ *եր՛թայ ք

լերան զմրուխտին մէկ ու գլուխը դրաւ լանկքին անանուն յուղումով ( վրձինը կը ԳոՐ&՜էբ իբ երե–

ՄԱՀԻԿ ու իր՝ վրա յէն քնքո ւշութեամբ վար առաւ էսան ՛ու ւակա յութեան՛ մ էկ , շա ր՛ո լնակ գծելով ու աւր ելով
Գրէց՝ ՏԻԳՐԱՆ ՓԻՐԱՆԵԱՆ
Համատը ու դրաւ քարայրին դռնաբաց սեմին՛ վը– դիմագիծը Աուբբին ։ Խոշոր գլուխ, քառակուսի

Ու Էսա երբեք չէր մօտեցած Աստուծոյ , այս­ բայ : Հասակ, թաւամազ մօ\րուք, կո վ ու ճակատ ու աչ–

քան լուսաշարժ քայլերովx Երբեք չէր յափշտակ­ Եաքր Հրաժեշտ , բաժ ան ո ւմ : Արշալո յսր կը քհ ր , ած խամ որթ մ արմ ին * * » : Տետո յ , ա յս տա­

ուած , այսքան Հոգեզմայլ տ ե ս ի լքո վ : իր՛են այն­ գիտէր սանդխամատի գլխէն, դիւթաՀրաշ յաւեր– րօրինակ դիմանկարէն սարսափած, կը տաշէր

պէս կուգար , որ լուսեգէն սանդուխի մը վըայէն ժաՀարսի մը նման : մաս մը գլուխէն, , կ՛՚առնէր մաս մր Հասակին լայն–

կը բարձրանար ,ճէպէլ էն ՚Լյուբ , որուն լուսաճա­ X քէն ու կուտա ր եր էլա յն քին՝, կը խուզէ ր մ ատ մը

ճանչ կատարին վրայ խորՀրդաւոր էակ մյ1, Աս­ մօրուքէն , կր սեղմէր ճակատը քիչ մբ, աչրերուն

տուծոյ գիրքը բռնածդ կը թղթատէր իր ձիւնա– ԳերուՀ ին ա րթնցաւ ընդոստ արշա լոյսէն ա– մէկ կր զետեղէր զոյգ մր ձիթապտւլղներ , ս ար­

թոյր մաանեբով ; ռակx Արդեօք ո* ւշ էր*** վազեց պատուՀանը, ա չ. մի1՛ ր կլ օճառէր քիչ մը * * * X Ե*– աՀա, վերկաւո–

էսա, այդ գիրքէն քանի մը Հատուածներ՝ քերր դա ր սի մթնշաղին մխրճած։ ^/՚լ^ԲԲ դեռ ր ութեան ը պատ կերագծում ին ու իր ճան ապա ր–

չէր քաշած ոտքերը խաւա ր էն դուրս X Հին՝, գիմ անկարը՝ ճիշդ գիմ ացր , քարա յրին մ էկ

կարգաց Համ ատին յ Անմ իկապէս քաշեց կանացի , ճերմ ակ «պուբ– նստած էր ծալլապատիկ , կրակին առկեւ , քրմա­

- Երկթնքն –ոլ եԲ^էէբր հ։Բ պատմեն փառքբ •նուզ » ը վրան, որուն լայն ծալքերուն մէկ^ իս­ պետի մր խորՀրգաւոբութեամբ յ

բարձբեալին ու անպատում տաղերգութեամբ կը կապէս Հարուստ գիշեր մը կր մարմնանար, աստ­

փառաբանեն ան որ զօր ո ւթիւնը յաւիտենակա՛ն՝ : ղե րով կէտ կիտ ուած • ԹխուՀի մ բ՝ Եթովպիո / Ապունէ , իմ տէրս, Համ ատն է զիս գրկողԼՀ)
Հեզի : ^ւբա^ւէս
Ան կարող է մարել տիեզերքին բովանդակ մթին անտառներէն դերիփարտլաօ֊ է պատուիրելով որ միշտ Հանգիպիմ
այգին կա–
1 ո յ * * ը • շրթԱերեր փչում ով : Արադ , արադ դարձաւ աթ ու ձաիւ , իրհղէն– ԱլլաՀիՍ աէՔՐ *ԼրաԳ ԲԼԼաՏ> ս ա

Ան է որ կր զետեղէ երկինքը, ներր դասաւորեց , Նրարր կապեց ձեռք մր պէս մշտարծարծ :

թիէ մր ցօղին մէկ ու երկիրը փշուր մը լոյսին այ,\, մարդու «պոլրձտլդ» ^ հաց, ազ, իաչաձ– Հաւ–

մէկ \ կիթ , կանաչ սոխ , արմաւ եւ մ եհ՜ ահ՛ա լ մագա­ (22)
Եթէ ԲոԼՈԲ տեսնուածները
լեղու ունենա­

Fonds A.R.A.M