Page 10 - ARM_19-1948_01

ււա ււա»քււ–ւա–ւ–ււ՚»(«»ււ–աւ

ՏեՐԱԿԷՏՆեՐ ԱՐՏԱՍԱՀՄԱՆԻ Էաղաեգի գ խ 11ՐՏ1» ՄԸ ԱՌ&եՒ

ԳՐԱԿԱՆՈԻԹեԱՆ ՄԱՍԻՆ Եոքվ՝ ուր ղիրկրէգխաէձն կոյսեր ոսկեվարս ք

ԱՀալյւր մենամարտէ մբ վեր է, յաղթու.թ1*ա% Ալեծոլյի կԳբթաձ Հեռունևբն քսնՀյսԱ ... է

գայինթւ՛ ճակատին՝ այս գիշեր ՆյԴբ Տ^րք^՛ էր Այսպէս նազան՛քով Հասկերբ սիբուն,,

Ս. Վ ք ա ց Խ ս ն ի խօսքը վեՀութեամբբ պիտի գայ ու բաղ մի Հինին տեղը: Ռեբկրանքովբ խօլ Հասուն ՀարսեբուՏն՝,

Ատոր Համար ամէն մարգ ուրախ է : 3*աիա մբ Կ^օ^օրեն իրենց աբգանդբ բեղուն՛ ...

(Ի– եւ վերջին մաս) կայ մ անաւկնե բու գէմքին վրա յ ։ Ո*– սէբ ) ՜ոԼ Ժ՛ամն է երա՛գ իմ աբ լուռ ՛ուռճանաս . . * ;՝

ԱրչոասաՀմանի Հայ ԳՐ՝""Ր ազաա է այս կեանք, ՛ու խնդութիւն ամէն՛ յարկի տակ։

պարտադրանքէս , Րա ան աչ ենթա էլա յ Է օտար ք՚բբեւ Հաւատացող մբ օրուան այս մեծ ո ւ— /•«/ յց ճիչ մբ կուրծքէս կբ լաքեն՚այ կեր կեր ,

ագդեցալթիլսն եր ու եւ ո աքէ տակբ ամուր Հոդ չի թեան , կբ փաթթոլիմ վերարկուիս մԷԷ ու կ՚եր­ Ափերուն մէէ ՛սեղմ մանգավնեբով կեռ ,

զդար 5 Առէք , օրինակ , արտասաՀմանի Հայ բա– թամ ո զ2<ո ւն\ե լո լ կաղանդի յագ թական մուաքբ՛ ; Հբնձալաբնեբն՝ աՀա՝ քաղցէն բբո֊բնկեր– ...

նաստեղծութիւնբ 20 տոկոսբ կտրուած է Հայ Գուրսր միս մինակ, կր– կե՛նամ սիրուն, Հրա– Կ՝աբիլյն*ի՛ արդէն, ար աբ մ աս առ մաս

միջավայրէն գ աչ միայն, նիւթովդ այլեւ ՛ոգիով։ պարակի մբ վրան ու կբ գիտեմ շուբէս : է՛ն չ ղե—

Մեր բան ա ս ա եղծն ե ր ո ւ մեծ մ ասին եբկեբբ մ ա– ղեցիկ Է բնութեան՛ Համ ա լնապատկերբ ։ Ամ Էն ԶԱՐԵՀ ԳԱՋԱԶԵԱՆ

մանակէն եւ տարա&ութենէն դուրս են։ Կրն՛ային կողմ Հ ր աշա լիօ բ Էն կբ աեսնուձին Աստուծոյ վր^Է~՜

գրուիլ Հ ագար տարի ա՛ռա է կամ Հազար տաբի յե­ Հին ղոյներբ։

տոյ, ՝Բամչաթքայի մէէ, կամ Պուշմէններոլ եր– Առա է ասա է , աչքիս կբ զարնէ գո՛րշ ^՚բկԻ^Ք ցայ ։ Երդեր , ինչպէս կ՛՛երգեն գինովնեբբ; Գ\ո,լրս

կիրբ։ Մինչղեռ դրակա^խոլթիւնբ կեանքի Հայե՛­ մբ ։ Ե թեր ին մ էէ ձ ի ւ ե՝ա՝ծաղի կն ե բ ու պար եր լէ խօ— կբ նայիմ ։ ԻԱ ո ւմբ մ բ մ ան՝չ եւ աղէիկնեբու յ՝ոգ–

լին է. ան պէտք է ցոլա սնէ իր ժամանակբ , մա֊, րսկա՛ն : \^աոձհրբ մերկ ու երազուն ։ Եւ Հ՝ՈէԷ ^բ աբ ն ած ստուե րներն էին որ դեռ կբ քաշքշուէին ձիլ֊

մ տնակ՛ի ագին , բաբքեբբ , կենցադբ , ժողովուրդի կարծես 1լ ար ՚շաւէ սանձարձակ : ն ած ած ո լ կ մ ա յթեբա֊ւն վրայ % Պ ատ ո լՀ անս կբ գո՝–

մ բ Հոգեկա՛ն ապրումներէ Հ Այս Հրապա բակինւ վր այ ուր ^իլ^՝Բ & երմակ ոեմ : ԱՀա գաբ ձւ. ալ ես ու սենեակս ։ Վ^աոարանս

Եթէ ա րտասաՀմ անի Հայ գրականութիւնք սաւան ի մբ պէո փռուէ ր է , խումբ մբ լաճեբ կբ ճարճատի։ Աեղան-ս կր բողոքէ ու աթոռներս ,

պիտի յարատեւէ , ան պէտք է մօտենայ կեանքին՛։ «պատերազմ» կլէ խաղան ։ կկչսես1 վէճ մբ ունին իրենց մէէ ։

էական է , անշուշտ, ֊որ Հայ գրականութեան նիւ^ ք՚^նչ քաէութիւն՛. Հակառակ կծոլ Հ՛ոփին , ա– ^ՒԺ՚Րւ՛ Կր յտռաէանայ։ ք* ղ ո * ֊ ր կբ փո՛րձեմ
ն՚ոնց պզտիկ ձեռքերուն
թ բ առնուի Հա յ կական միէավա յրէն՝ անցեալէն 1լերթ ա ւ ու կբ փշրուի մէէ ձիւն՝բ պլո-բուելով քնանալ։ Հայբենի յիշաաակնեբս թունդ Հաներ
կին վրայ ։
թէ նե րկայէն՝ միեմեո յն է , ՐաՏՅ աւլ^Լէ էա­ մ է կին» կամ մ ի լսին՝ կոն ա– են սիրտս : Եւ աՀա յ ո ւղո ւա ծ՝ Ամանաբի սեմին

կան է , ոբ Հ այ գրողներ ո լ արա ագրո ւթե ան ց մէէ ՛Իր այ լուռ, կբ սկսիմ դրել կաոանւգի նամակս ;

ար տա յա յտուի Հ ա յ կա կան ան-Հ ա տ ա կան ո լթի լԽ , վ կրն՛ար մ արել կրակբ այդ պղտ\ի կն եբ ո ւն՝ ,
ազատ Հ ամ արձակ գէպի
այն , որ յատուկ է Հայ ոգի ին ու մ իտքին,, որ ով– որոնք կես/նք կ*բնթա~^
ն ան ։
Հետ՚եւ, փխրէին Հաշուով, գրական ութիւնբ թէ

ձեւով , թէ * բովանգակութեամբ ազգային է * ազի– «Ով Կաղանդ Հայրիկդ գիտեմ, ինչպէս եր­

դային դրա կան ո ւթի ւն՚նե բու Համ ա գբ ո ւթ ի մեն է , կար տաբվ\եեբ եկեր ու գաց՝եբ ես, այս տավէի աք

ար կբ կազմէ Համամարդկային դրա կանո ւթ իւն բ : ՀետղՀետէ մ ո ւթ բ իէաւ ու ծածկեց ամէն բան : պիտի գաս ։ Պիաի այցելես քաղաքներ , պիտի
լուսազար­
Տանգէ մբ համամարդկային է, բայց ամէ՛ն՛էն ա– Տեղ տեղ սա կա յն , խան ութնեբալ մտնես տ՛ունէ աոլն եւ, պէս պէս նաւէբևեր պիտի
գե՜ր՛
ռաէ իտալ^ւկան, Հանճա րի արգասիք Է ։ դուած ապակիներու աոէեւ , մարդիկ բաժնես բոլոր իւելօքնեբուն ։

ք*բրեւ լ/ԼգՀ ան ուր օրէնք , Ափի*֊ռքբ (I՛ " չեմ յամ եհ ան պտտցնել իրենց սառա՛ծ ոտ քերբ I ՝իովյ «ԱՀա , այն Հազար Հ աղար խելօքնեբուն

սիրեր այս բառբ^ չէ կար\ոդ երկար՝ ապրել •առանց ազուորիկ աղէնակ մբ , կառչած մօրլշ ՛քղանցքէն , շա բքի ն խելօք մ բն ալ ես , ՛ո բ Հ իմ ա , այս ան-Հ ա–

կենդանի կապի Ա ա ձ ո ՀաձՍ^*^էքէ Հետ ։ Որ բԱեք աղաչողի աչքերով կբ խօսի I րազաա խուցիս մէէ տխուր , աչքերս քեղի կբ յա՛­

է , թէճ ա րտասաՀմ ան\ի գրականութիւնն ալ չի • Ա*այրիկ նայէ , այգ պուպրիկներուն, նայէ , ռեմ ։ Լսէ , ո լրի շներ ո ւն՝ պէո շաքար չէ \որ՝ պիտի

կրնա ււ յա բ աաե ւ գո յութ իւն ուն՛են ալ ՛ու զարգա­ ին՛՛չ ղ^ղհցիկ են : կհուզեմ \ո բ Հատ մ լք գնես ինծի ուզեմ քեզմէ : Ոչ աԼ խաղա լիք կամ ուր ի շ բնծա֊

նալ , առանց մայր երկրի ։ 1Լերէ ի վերէոյ , պատ֊ Հ ամ աբ ; ներ։ Այլ միայն Համեստ խնդրանք մբ^ եթէ կբ

նէշբ Հա յրենիքի եւ Ա փիւռքի մ իէեւ պիտի ի/որ– Այո * աղէի կս , բայց ես չեմ որ պիտի դնեմ Հաճիս ։

տակոլ\ի ել Հայութեան ամբ\ողէա/լանոլթիւնբ պի— այգ ։ կաղան՛դ Հայրիկն է որ պիտի բերէ այս գի–

տի վերա կա^ն՚գնի ։ Ա թնչել այգ եւ անկէ ետք աք շեր, եթէ ... «Այն տարին, կբ յիշե՞ս չէ. ՝եբբ փոթորիկ ե–

ատեն մբ, արտասաՀմանի Հայա՚լթիլնբ պիտի Կաղանդ Հայրթկբ։ Այս գիշե՞ր ։ ղալ , աաբերքբ– խառնաւեցսՀն՛ իրարու , Հոսեցաւ

ապրի ուրոյն՝ կեանքով ել դրականութիւն ալ պի­ Այ՛" ւ զաւակս , այս գիշեր ; : կարծես ցեղիս արիւնն ու աբցունքլՀ , փշրուեցան, դանկե–
Համար ։ Ե*~
տի մնա յ ու զա ր գան ա յ ։ ԱնՀրաԺեշտ է սա կայ՛ն Աղէն՛տ կր լռեց : Մ ա յ բ բ զգածուեցաւ կտար մբ բ բ եւ մ ա բ եց ան՛ ճ րագնեբ , ես , միակ յ՛ո յ՚՚բ Գեր­

կրկնել, ովւ– ան մօտենայ կեանքին , դառնայ կեսՀն– Գ՚լէաց երախային՝ սիրտր կոտրելուն դաստանիս , որբուկ, եկայ ու ին՛կայ այս օտար

քի Հայելին : ԱնՀրաԺեշտ է, ոբ արտասաՀմանի որպէսզի դարմանուի ցալբ, շաքարի ափեբբ : Անկէ ի վեր չեմ գիտեր, թէ ինչ եղաւ

Հայ էրողբ զգա յ , թէ ինք մ ա՛սն ի էլն Է Հայ կեանքի ս աՀ՚ե ց ո ւց ս^նաբ բեբանբ : Հ այրենի գիլոս յ

ել ի ւ տաղանդբ նուիրէ ան՛ո՛ր ; Հայ Հասարակու­ Ղ՝ԷՀ գ Հիմա երթանք, բսալ մայրիկբ, «Այս գիշե բ երբ անցնիս ծո վե ր էն , գետերէն

թիւն, ալ գիտակից լի՚^ի յ ՝որ Ի^՝Ք պարտականաւ– գանգուր մազերբԼ չոյելով, երթա՛նք ն\ամակ մբ եւ քազաքեերէն ա՛լ գաս Հասնիս մինչեւ մեբ Ա աս—

թիւէ; ալն ի ազգային մշակոյթի Հանդէպ ։ Արդար գրենք կաղանդ Հայրիկի– , որ այս գիչեբ երբ գաք աա/ւ բ ալեփառ , կանգ այլ պաՀ մբ։ Ընդարձակ

են եղած գանգատներբ, թէ Հայ գիրքր լա՛յն՝ սպա֊ պուպրիկդ բերէ ։ դաշտ մբ որ– ասկի \ծովի մբ պէս պիտ ի պար ղուի

ռում չունի, եւ Հայ Հեգինակնեբբ ի վիճակի չեն Ու մեկնեց ան ։ աչքիդ՝ Հայրենիքս է : Հ ՚ ՚ գ պիտ՛ի տեսնես բագ.

դրա հանոլթեամբ ապրելու՛, Պէտք է, աբ Հայերէն Լուռ , կսկիծ մք սրտիս վե ր ագարձայ սեն՛­ մաթիլ սգաւոր Հայ գիւղեր ։ Հօր մբա է ս անա­

ղ / / ՝ր աւելի մ եծ քաէա լեբանքի առա ր կա յ գառ^. եակս , գոցեցի պատուՀանիս վէեղկեբբբ , տաք­ չառ , բաց թեւերդ անո՛նց Վրան ; Ո՛– 0^ոՂ. քո՝*~

նայ տթերցողներոլ կողմէ, բայց կարելի չէ ու սկսաք գԷհՔ ^՛Բ թերթատել Հ օբՀ՚նա ւթիւնգ խունկի մչա ան՛ուշ բո յր ին *գէս թեւ.

չնկսյքոել, որ Հայ մտաւոբականխութիւնն ալ գովե­ ցուցի վառարանս առ թեւ իէնէ ու ծած՜կէ ամէն՚քն ալ։ Այն՝ ամէն,

լի ղ ՚՚րքի մէէ չէ Հա յ գրականալթեան՛ Հանդէպ . Տան՚կաբծ Հին, Հին՛ օրերու ան՛ոյշ յիշատակ մբ վՈ<Ե Ամանար , գնա ՛որոնելու % ի մ Հայրենի՝ գիւղս՝

քան Հայ մտաւորական կարող էք ցո յց տալ *, արթնցաւ կուրծքիս տակ ։ Աիրտս կտրուած նուռի Գոմքր ։

որ ՝ սյեբէն գիրք գնէ։ Հայ մտաւորականբ չի մ բ պէս սկ սալ ա բի ւն ե լ - Ինչե ր չմտա բեր եց ի :

սիբ ՚ Հա՚յեբէւԼ դիրքի գրամ տալ* կբ սիրէ Հրի Հա յ ր են ի կ ա՚ղանգր ի ր ա լան դա կան՝ սովորութիւն– «Աեւ փոթորիկէն առա է, մեբ գիւյԷԲ կբ նմա­

կարդ սլ , կամ «նուէրն ստանալ ։ Ատաւձորակա– ներ ո վն ալ բա բք եր ո վբ , ս էր եր ոն ու խնգո ւթի ւն– նէր սիրուն ավասիսի մբ։Ունէր Հարիւր տոլն ,Հա՛­

նոլթ՚ւլնր պէտք է օրթե՝ակ լինի ժողովրդի աչքին։ ներովբ ա չքիս առէեւն է ։ Հա կառա կ իրենց յա– ՛լա Ր գգալ : Ւբ չորս կողմերէն կբ Հ՛ոսէին յորդա­

^•բականո լթեան զարգացման Համար կարե­ ռաէացած տար ի քին , մեր մ ամ իկնեին ու պա­ ռատ ազբիւբներ : Մաբդիկ շէն եւ ուրախ էին է

ւոր ւ ործօն Է նաեւ քննադատութիւնով։ Գժրախ - պիկն եր բ Հ եզանա յ շ եբեւձո յթ մբ ո ւն է ին ։ Ղ*ին ի ի Իրբ Հանգիպիս այսպիսի գիւղի մբ, մտիրՏ այգ

տարար , մ ե՛ք քննադատութիւն չունեինք ; Ա եր բաժակնւեբ բ լեփ—լեցուն ; Ա ե ղաԼ\ն երբ 1լ բսես կբ իմ ծննգավայրս Էհ.

քննս•• գատնե ոբ կամ Օշականւի պէս մարդիկ են , –որ Հև լային անյպառ քաղց րեզէնն երոլ ծանրութեան «Երբ Հասնիս Տէր Գ . քաՀանայենց թաղբ$

Հաճ՛ոյք կբ զղան «Հարթելէ» , կամ Համակրանք– տակ։ Ու եբղեր , ու մաղթանքներ ; պիտի խնդրէ ի որ անգամ մբ մէէքգ շակելով գի­

ն ե բո վ ոլ Հակակրանքներով 1լ առաէնա րդուին : ՀյնորՀաւոր նոր տաբի՝.. տէիր Հօր ենական տունս հ ՛Լա յէ իր իմ կարօտի աչ­

Եթէ գբողբ իմ բարեկամն է կամ իմ կոլսակցու֊ Գինի լից Հօ բաբ ... քերովս ։ Յետոյ խանարՀելով մթեչեւ գեաթհբ^

թեան մարդբ , տաղանդաւոր է , եթէ աչ՝ ան տ ա~. Խ մ ո ղա ց անուշ ... գար ձեալ Հ ամբուրէի՛ր իմ ծարաւ շրթներովս է

ղանդ է ։ Անկողմնակալ, շին՛արար , միայն\ դրա­ Մ ի^"՝չ\ ՝ո ւրա խո լ թ իւննե բ բ կբ շաբո ւնա կո լէ ին , «Այգ ՀՀՈղՐ\ ոբ\ուն վրայ պիտի կենաս Հիմա ^

կան՛ութեան, մ տաՀ ո գո լ թ ի լենտե րով տ ո գո ր ո լած տանբ պապիկբ կռ֊՚ակբ բարձին, Հէքեաթ մբ կբ ոռոգուած Է նաՀ ատակ Հայրիկիս ու մայրիկիս

քննադատութիւն չոլնյին-ք , ո չ ալ Հեղինակաւս բ սկսէր • քբա*ի\նքովր : իմ մանկական արցունքս Է շաղուեր

քննադատներ , ինչ ար մ.եծ ցաւ է մեր գրականու­ - Կար ալ չկար ... իր քարին ու աղիւսին • Ես եմ խաղացեր ու երգեր

թեան Համ ար։ (հանկարծ խաժամուժ աղմուկ մ բ* ։ Աթափե– ոլ երգեր իր դրան՝ մօտիկ ես, ով արդարութիւն:

՛գրականութեան՝ զարգացմա՛ն՝ տեսակէտով , Ըսէ իրեն թէ երբեք, երբեք պիտի չմոռնամ իր
սիրելի , պաշտելի մոիւրակոյաբ։ -
ահ շ ո ւշա , կենսական ան Հ րաժեշտո լթիւն է եւ
զոփևերու մ ԷԷ ծեծուած Հար ցերբ արծա րծո լէ ին
ԳՐ* վախագարձ շփումբ , բնդՀանուբ Հ ամ ար «Այս ամէնէն վեբէ՝ անցիր քիէս Մուբաաենց
սա եզ - նաեւ մ ամո ՚-էի1 մ էէ ։ Մեր գրական՝ կեանքի թաղերէն,
կեա 7՚քի ե լ բնդՀ ան\ո ւր Հ՛հ տա քրքրութեան դբաՆ առէեւէռ Այբսենց , թութիկենց
ատիկա կբ լինի անպայմ՛ան օգտակար : •ու. գՀւ՚՚սք
՚ծումր ։ Մեր գրոգներբ ցրուած են, զանազան եր­ Իսէփենց , Վարգապետենց փ ոգույՆերէ՚ե

կիրներու մէէ, իրարմէ Հեռու եւ իրարմէ կոտ­ Երկու խօսք եւս եւ վերէա ցն Լ մ ։ Խօսք կ*բլլա յ շիտակ ղպրոցշ; կանգ առ պահ մը "՛յգ աեղ ու.
աոա $ ղր ա կս/ն,ո ւթ ե ան ոեկաւլա ր\ո լ թ եա յ մ ասին՝ ; Հա– դիտէ : Այգ սոլ^րբ յարկին տակ էր , "ր անւյաՆ օր
րուած : Հաստատել կապ անոնց մ իէեւ,

բերեք դբակտ՛ Հաղորդակցութիւն եւ բնգՀանա\լ^ր յասաա՚-ի մէէ գրականութիւնն բ կր ղեկավարալի , "*Ը 1 րացուեցան լեզուիս կա սլա՝ն.քե՝երյէ : Հ՛ո ՛է էբ

շաՀագրգռա թիլնւ , ինչ որ ղոյոլթիւն ոմնի ամէն եւ արգիւնքբ ծանօթ է ֊ ֊ բացասա՚լան։ Ոեւէ աեղ որ ճանչցայ չարւՆ ամ. բարին : Հոգ էր վերջապէս ,

^"Գ՛՛՛իրգի "էէ* աւելի քան այժմէական ՚պաՀանՓ ալ նման ղեկավարութիւն մբ միեւնոյն արգիւնքբ որ մեր իմաստուն Հայրերուն աչքին տակ սորվե­

է ։ Եւ ) ան՛շուշտ , գրողն՛երու Համագումարի Հ ար- պիտի տա յ ։ Գբ ա կան ո ւթ ի ւն բ պէտք է լինի բա­ ցայ ապրիլ եւ սիրել, սիրել եւ. ապրիլ կեանքը։

ցբ, ՛ոբ Հրապարակ է գրուած , պէտք է որ ողէու– ցարձակապէս ազատ , առա՛նց ոեւէ կաշկանդումի : Ու վերադարձիր : Բայց մի մոռնար մեվւ լեա–
մէշ՝ կբ
նուէր ամէնքի կողմէ։ Ղ՝ժբախտաբար՚՝ , սակայն , Գբականո ւթե ան, միակ ղեկավաբբ* ԳԲոգը փնքն՝ է , ները, մեր դաշտերն ու ձորերի, ֊ոքոնց նահատակ–

նման Համագումարի մբ իրականացումբ կապ­ գրական քննադատութիւն բ ել բնթերցոզ Հասա*– Հա1դչին այսօր ցեղիս բազմահազար

ուած է մ եծ գժո լա ր ութիւննեբո լ Հետ եւ ժամա­ րակութիլՀբ ։ Ատկէ դուրս , ոեւէ միէամտու– րը–.

նակի ՛ու նիւթական՛ մփէոցնեբոլ կբ կարօտի : թիւն գրական ստեղծագործութեան մէէ, բստ իս , Կարօտի համբոյրներս ամէնուն ։
, այս է որ կլէ
քՒերեւս աւելի գործնական լինէր եթէ , առայժմ , Ի 1աբէ է ։ Գրականութիւն ր այն՛ նուրբ բոյսն, է, Ահա սիրելի կաղանդ Հայրիկ
մի՛այն, ՝1տր
շբէան արին Համագումարներ կազմակերպուէին՝ * որ կարող է բովանդակ ուժով աճիլ ոլ զարգանա՛ խնգրեմ քեզմէ։ Ու– այս թոզ ըԱայ
ՊԷՐՊԷՐԵԱՆ
օրին սէկ՝ Մ երձաւոր Արեւն քքի գր ողն՚երր՝ առա՚նւ֊ միայն աոատու թե, ՚յրեւին ս/եհլ յկււՏև տարուան ի՛նձի ռեբե/իք րնօ֊աղ :

ձին՝, Եւ֊բոպայինբ առանձին եւայլն։ &Լ այգ ժո– ազատութեան՝ պայմաններու **՝էէ X ԾԱՏՈՒՐ

Fonds A.R.A.M